Woensdag
Juli
1912.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 836.
Bureau OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
Interc, Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11*50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27i cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
ÏO
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote vletters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Niet bukken.
^t Afscheid nemen als Kamerpresident
yiel den heer van Bylandt gisteren blijk
baar zwaar. Zoo zwaar, dat hij, ondanks
jiet medisch advies, nog slechts van een
„hoogstwaarschijnlijk" heengaan sprak.
Een achterdeurtje alzoo.
Hioe 't zij, den praes.es bleek, dat hij
gedurende zijn bewind de algemeene
.sympathie heeft weten te behouden, wat
kwel bewijst, met hoe groote onpartijdig
heid hij den zwaren „moker des gezags'1
iheeft gezwaaid.
En nu: wie zal hem met September (op
volgen onder het parlementaire balda
kijn?
De Kameroverzichtschrijver van het
übld. zegt dienaangaande:
„Om die opvolging zal nu, naar 't
heet, gestreden worden, (maar dat zal
[wel achter de schermen worden afge
speeld) tusschen den tweeden voorzit
ter (den heer O. van Nispen) en(ds. (de
(Visser. Ongetwijfeld ware de heer Van
Nispen de aangewezen man indien hij
nietRoomsch was, en de niet-Room-
sche traditie van het presidium door
agressieve daden van het Vaticaan in
tfe laatste jaren nog schijnt aange
scherpt. ,Wij hebben nooit verheeld dat
iwij voor den groeienden invloed in ons
land van de macht van 't ultramonta-
nisme waarlijk niet bang zijn, maar het
.weren der Roornschen uit het Kamer
presidium heeft ons steeds redeloos en
bekrompen geleken en dat doet het
ions nog. Ds. de Visser heeft zeker
qualiteiten die doen vermoeden dat hij
een goed president zou kunnen zijn.
Maar hij heeft het nog niet kunnen too-
men. De heer Van Nispen daarentegen
,wel.. En wij zouden het (natuurlijk af
gescheiden van den strijd tusschen links
en rechts die ook om het presidium
pleegt te worden gestreden) klein en
dwaas vinden om iemand, die zich ge
schikt heeft getoond als president, niet
voor te dragen alleen omdat hij
ïRoomsch is.
Men behoort geen ongeschikte Room
schen in baantjes te stoppen, maar
geen geschikte Roornschen uit eenig
ambt te weren.
Doch de rechterzijde zal dit onderling
hebben uit te maken vóór Septem
ber."
- Daar komt zoowaar de herinnering
jweer aan de Borromeus-encycliek en het
welbekende Motu Proprio, tegen welke
„agressieve daden van het Vaticaan" een
;campagno is gevoerd, die in het zand
barer eigen bodemloosheid verloopen is.
Ware al te mal, indien de Nijmeegsche
beer van Nispen daarom van den voor
zitterszetel zou worden geweerd.
Wc zijn 't toch overigens volmaakt met
[den* overzichter eens: de heer O. Van
Nispen bleek the right man in the
right place en waarom hem dan te
weren
't Is van de Katholieke fractie deltal-
rijkste in de Kamer waarlijk al heel
{meegaand, dat zij zich gedurende drie
'jaren met de tweede plaats in 't praesir
idium heeft vergenoegd. En niemand on
zer 'zou 't hebben gelaakt, indien zij
ware de heer Van Bylandt weer beschik
baar dit ook in het 4e (jaar (hadden ge-
jdaan. Maar nude zetel openkomt, nu is het
waarlijk te veel van ons gevergd, dat we
zouden bukken voor de ongemotiveerde
„niet-Roomsche traditie."
Niet bukken, R. K. Kamerclub! Kom
■eensgezind op voor een recht, vooral wijl
bereids proefondervindelijk gebleken is,
dat ge daarmede den „moker des gezags"
zoudt toevertrouwen aan een stevigen
band, die hem ook waardig weet te ivoe-
!ren.
Wel schijnt de strijd „achter descher-
imen" zwaar te wezen, want we gelooven
hiet ver van de waarheid te wezen (wan
neer we onderstellen, dat de goedige
beer Van Bylandt daarom zijn achter
deurtje open hield. Hij kan nu immers
i— komt men rechts niet tot overeenstem
ming nog altijd een herkiezing als
voorzitter zich laten welgevallen, maar
dan ter wille zijner gezondheid
toet de, zij 't onuitgesproken bedoeling,
de waarneming van het presidium veel
vuldig aan den heer O. van Nispen, die
dan weer le vice-president zou worden,
OVer te laten
Het ware een oplossing, maar ook de
eenige, die aanvaard kan worden. Ons
gevoel van eigenwaarde verbiedt toch,
te bukken voor een traditie, welke recht
noch reden van bestaan heeft.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het allerlaatste nieuws dat we onder
de berichten over de
monarchisten inval
in Portugal vinden is dat Paiva Con-
ceiro weer dapper aan de gevechten,
deelneemt hoewel, naar de berichten uit
Portugeesche bron melden, met weinig
succes. De opstand is vrijwel gedempt,
heet het immers, en alles is rustig. Zoo
rustig dat er bij Chavez flink gevochten
is en verschillende dooden en gewonden,
gevallen zijn. De aanvoerder in dit ge
vecht was Conceiro. Het duurde 5 uren
n.l. van 9 uur 's morgens tot 2 uur 's
middags. Blijkens mededeelingen van re-
publikeinsche zijde waren 200 republi-
kieinsche soldaten voldoende, om 500
monarchisten uiteen te jagen. De repu
blikeinen zouden vele gevangenen, ge
maakt hebben en den monarchisten het
grootste deel hunner wapens en ammuni
tie hebben afgenomen. De vijand zou
groot verliezen hebben geleden, terwijl
de republikeinen slechts twee dooden en
een gewonden officier zouden gehad heb
ben.
Uit Madrid komen berichten die den
toestand in Portugal zeer ernstig voor
stellen. De troepenafdeelingen door Cou-
ceiro aangevolerd, melden die berichte/n,
zijn talrijk, goed bewapend en uitstekend
toegerust Het is voorbarig van de auto
riteiten in Lissabon te beweren, dat het
reeds gelukt is, de tegen-revolutie mees
ter te worden, integendeel duren de ge
vechten voort.
Toch wist de minister-president Maan
dag in de haven te verklaren, dat de rust
nog wel niet hersteld was, maar dat hij
hoopte binnen 24 uur de monarchisti
sche beweging onderdrukt te hebben.
De staking in Engeland
die in het eind der vorige week zou be
ëindigd zijn, is ondanks die optimistische
geruchten nog steeds in vollen gang met
weinig kans op verbetering in den toe
stand.
Tenminste het bezoek, dat koning
George den 17den aan de havens bren
gen zou, waar hij de eerste spade steken
zou voor den aanleg van een nieuw dok,
naast de Royal Alberts docks, is afge
wimpeld. Men weet, dat de stakers bij
het trekken van den koninklijken, stoet
door de straten van East End allerlei
betoogingen van plan waren en, den ko
ning een beeld wilden geven van, de
ellende, door hen geleden. Ondanks het
feit nu, dat de tocht reeds gehleel ge
regeld was, en er al 20.000 pond wa
ren uitgetrokken om zooveel mogelijk
luister bij te zetten aan de plechtigheid,
heeft men het wel wijselijk geoordeeld
alle onaangenaamheden en te verwach
ten manifestaties te voorkomen en het
koninklijk bezoek af te stellen, tot groo
te teleurstelling natuurlijk' van de sta
kers, die natuurlijk al hun manifestatie-
illusies nu plotseling verstoord zien.
Intusschen neemt de ellende onder de
stakers meer en meer toe. Van die ellen
de kan men zich een kleine voorstelling
maken, wanneer men bedenkt, dat se
dert het begin van de staking, volgens
een berekening van de „Times", niet
minder dan 940000 pond aan loonen, ge
derfd is, waarbij dan nog niet eens de
loonen gerekend zijn van hen„ die door
de staking indirect getroffen zijn en het
werk moesten laten liggen, als verschil
lende spoorwegmannen, fabrieksarbei
ders, enz. lederen dag, dat de staking nu
nog langer duurt, gaan ongeveer 25.000
pond verloren. Daartegenover staat, dat
de verschillende unions, medegerekend
wat de particuliere liefdadigheid opr,
bracht ongeveer slechts 125.000 ponct
stelden, zoodat er een reusachtig verschil
bestaan blijft
Volgens de „Daily Telegraph", heb
ben de patroons van de Theems-bednj-
ven gisteren opnieuw vergaderd, 'maar
is daarbij niet gebleken, dat de staking
dichter tot haar oplossing is gekomen.
De meeste patroons blijven gene/gein om
met hun volk rechtstreeks te onderhanf-
delen, maar niet door tusschenkomstvan
de leiders. Bovendien moeten de. stakers
eerst het werk lierv.a^tep, he/tgeeji trog-
wens telkens op grooter schaal schijnt
te geschieden.
Intusschen maakt de koning een reisje
door het steenkolenmijngebied, waar hij
niettegenstaande
het mijnongeluk
in de mijn Cadeby, gistermiddag afdaal
de in den meer dan 300 meter diepiejn
mijn Elsecar, om het bedrijf in volle wer
king te zien.
In de mijn Cadeby hebben kort achter
een 5 ontploffingen plaats gehad, een
paar nadat de reddingsbrigade in de mijn
was afgedaald. Deze moet nu ook afge
sloten zijn door het instorten van een;
gang. Uit de mijn stijgt een doodelijk
gas op. Ingevolge de laatste opgave
zijn er zeker 65 dooden. Hieronder zijn
drie staatsmijninspecteurs, die aan de
reddingsbrigade deelnamen.
De directeur der mijn is bewusteloos
tot onder aan de schacht gebracht. Men
vreest dat hij sterven zal. Men heeft tot
nog toe een en dertig lijken gevonidien„
doch men verwacht dat het totaal aantal
dooden meer dan 80 zal blijken te zijn.
De Koning heeft gisteravond met zijn
gemalin de plaats des onheils bezocht
om hun deelneming te betuigen. Zij wer
den eerbiedig begroet door de van droef
heid geheel verslagen menigte, die aan
den ingang der schacht op het laatste
nieuws staat te wachten.
Om tien uur waren 69 lijken gevon
den, terwijl het aantal mensch'en, van
welke men zeker wist dat zij omgeko
men waren, 74 bedroeg.
De verkiezingsstrijd
in de V er eenigde-Staten zal dan toch
door drie partijen gestreden worden.
„De Roosevelt-mannen hebben nu de
finitief besloten, dat de conventie van
hun „partijl" op 5 Augustus te Chicago
gehouden zal worden.
De oproep tot deze conventie is ou-
derteekend door 63 vertegenwoordigers
uit 40 staten.
De reden waarom de Roosevelt-man
nen er toe gekomen zijn, zich van de
Republikeinsche partij af te scheuren,
wordt in een proclamatie aan het volk
ojm. als volgt uiteengezet;
MDe invloed van de politieke „bos
ses" en de bevoorrechte klasse, die deze
steunt, is zoo groot op de bestaande
partijen, dat van geen van allen hulp te
verwachten is. Daarom is het vormen van
een nationale progressieve partij nood
zakelijk, een partij die verplichtingen,
heeft aan niemand en het volk dienen,
kan. De zelfregeering van het volk al
leen, kan door sociale en industrieels
rechtvaardigheid, het behoud en waar
borgen. De heerschappij van weinigen
is de bescherming van het eerlijk ver
worven bezit, de heerschappij van de
laagste belangen geworden.
„Slechts door onze beweging heet het
verder, is een eerlijke wetgeving en ont
wikkeling en tegelijkertijd een contro
le over de industrieele organisaties mo
gelijk. Waarborgen voor een betere ver*
deeling van de gevolgen der nationale
welvaart gezonde oeconomische ontwik
keling van alle standen, vernietiging van
alle privilegiën in industrie en politiek
niet in schijn maar in werkelij'khfcid'
en tot in den wortel toe zulk een pro
gram alleen, kan een revolutie verhinde
ren. Het gebod „gij zult niet stelen"
moet evengoed in de politiek als in den
handel gelden."
Op de conventie zal een candidaat!
voor het presidentschap en een voor
het vice-presidentscliap aangewezen wor
den, tevens zal een definatief partij
program opgesteld worden.
De gedelegeerden van iederen- staat
zullen op de conventie zooveel stemmen
uitbrengen als de door hen vertegen
woordigde staat congresleden en senar
toren kiest.
GEMENGD.
De ongunstige berichten over de
gezondheid van den P\aus, die
dezer dagen verspreid werden, worden al
weer tegengesproken. Naar officieel uit
het Vaticaan gemeld wordt, maakt dg
Paus het uitstekend. ,Hjj brengt het
grootste gedeelte van den dag in zijn .par
ticuliere bibliotheek door, waar dank de
dikke muren een dragelijke temperatuur
heerscht. De eenige wijziging, die in 's
Pausen dagregel is aangebracht, is, dat
de middagwandeling in de Vaticaansche
tuinen vervallen »is. Deze heeft zooveel
mogelijk nu 's morgens vroeg plaats.
Een s g cc es d e r j t a l j a n e n meldt
generaal Camerana waarbij hij seint, dat
hij zich gisteren van Misrata heeft meester
gemaakt, waar thans de Italiaansche vlag
wappert. Negen Italianen zijn gedood en
121 gewond.
Enver Bey had, naar gemeld is,
zijn officieren den eed laten afleggen,
dat zij den oorlog zouden voortzetten,
zelfs wanneer Turkije met Italië vrede zou
sluiten. Van Turksche zijde wordt thans
medegedeeld, dat deze eed veel verder
ging. Niet alleen de officieren waren het,
maar alle Turksche en Arabische troe^
pen hebben in handen van Enver Bey
dezen £ed afgelegd. In den eed heet |het,
dat wanneer Constantinopel vrede sluit,
het verraad pleegt, tegenover verraders
voelt men zich door zijn eed niet ,verbon-
den, en aldus zal rnen zich, om fden (Sul
tan niet bekommerend, den strijd onaf
hankelijk van hem, voortzetten.
Brieven van den 7den Juli uit Ma-
rak es j melden, dat de toestand ernstig
is. De stad wordt belegerd door oproe
rige stammen en de Europeanen zijn in
hun huizen opgesloten.
Toen de Fransche onderzee
ër „Volta"-eergister oefeningen hield op
de reede van La Pallice bij La Rochelde,
drong plotseling, terwijl hij op een diepte
yan 25 M. voer, water in het schip bin
nen. Het water bleek door een scheur
in den wand te zijn binnengekomen.
Waarschijnlijk hadden /de wanden niet
aan den grooteii waterdruk kunnen weer
staan. Gelukkig 'kon- de onderzeeër nog
juist bijtijds naar de oppervlakte stijgen.
Hij werd daarop op sleeptouw genomen
en naar het arsenaal van Rochefort ge
bracht om daar in het droogdok een flin
ke reparatie te ondergaan.
Te Napels stortte een huis van
5 verdiepingen in. Dertig menschen
werden onder de puinen begraven. Twaalf
van hen werden op slag gedood, terwijl
de overige 18, deels zwaar gewond wer
den.
Eergisteren had in een dynamiet-
fabriek te Angliano, bij Turijn, een h e-
vige ontploffing plaats. Zes hon
derd kilo dynamiet ontplofte en de helft
van de fabriek vloog in de lucht. (Talrijke
personen werden zwaar gewond, maar
tot dusverre zijn nog geen lijken gevon
den. De materieele schade is aanzienlijk.
Een buitengewoon brutale j u-
w e e 1 e n-d i e f s t a 1 'heeft gisteren weer
te Parijs plaats gehad op de Boulevard
Poissonnière. De brandkast van een
groote juweliersfirma is door een vier-
of vijftal inbrekers geforceerd; aan aller
lei keinoodiën is een waarde van 100.000
francs ontvreemd.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot hoog
heemraad van het Grootwaterschap van
Woerden, provinciën Utrecht en Zuid-
Holland, jhr .mr. A. L. J. Melvill van
Carnbee te Rijnsburg;
is benoemd tot notaris te Nijmegen
J. W. Kalshoven;
is P. Kat Pzn., leeraar aan de R.
H. B. S. te Zutphen, benoemd tot 'ridder
in de orde van Oranje-Nassau.
Koninklijk bezoek.
H. M. de Koningin, die gistermorgen
om 10 uür van het Loo was vertrokken,
arriveerde te half elf met gevolg te De
venter tot het brengen van een bezoek
aan de Kon. Landbouwtentoonstelling. H.
M. was gekleed in wit kanten robe, ge
garneerd met oude kant, witte mantel,
blauwen hoed met blauw-witte veer.
Voor het conferentiegebouw werd H.
M. verwelkomd door den burgemeester
van Deventer, den heer Van Heemstra
en den heer van Groningen, voorzitter
van het comité. H. M. bezichtigde het
Minang-gebouw in- en uitwendig, en be
gaf zich naar den tuin, waar nationale
liederen werden gespeeld. Het bezoek
duurde tot ruim half 12. H. M. bezich
tigde alles met groote belangstelling,
prees de tentoonstelling zeer. Bij het
heengaan teekende zij haar naam in het
gedenkboek.
Een fraai uitgevoerde catalogus werd
H. M. aangeboden.
Hierna had een rit per auto plaats door
de stad en onder groot enthousiasme van
het talrijk publiek werd teruggereden
langs de tentoonstelling, waar H. M.
ook speciaal afscheid nam van den bur
gemeester.
Waarschijnlijk zal H ,M. de Koningin-
Moeder de volgende week de tentoonstel
ling met een bezoek vereeren. j
De Boekhandel.
De Vereeniging ter bevordering van,
de belangen der Boekhandels hield gis*
teren haar jaarvergadering onder voor1-
zitterschap van den heer Albert de LangeC.
De Voorzitter bracht in zijn openings
woord in herinnering de woorden in, de
jaarlijksche troonrede, waarin gezegd
wordt, dat handel en nijverheid zich in
voortdurende bloei bevinden. Hoe gaarne)
ging spr. voort, zou hij die woorden (her
halen, doch waar van de twee hoofdgroe
pen in ons vak, de uitgevers, njil. de
wakkeren, zich in welstand mogen ver
heugen, valt het niet te ontkennen,, dat
de andere hoofdgroep, n.l. de debiethanW
del, in geen bloeienden toestand ver
keert.
Spr. ging hiervan de oorzaken na. Voor
een deel is dat zeker te wijten aan vesti
ging zonder voldoend bedrijfskapitaal,,
gebrek aan zakenkennis in bijna allq
Nederlandsche plaatsen. Doch ook velen!
die men deze twee eerste negatieve
eigenschappen niet ten laste kon leggen*
hebben een harden strijd te voeren. Het
bestuur wijdt aan deze zaak groote aan
dacht en heeft de hoop, dat de bepar-
ling wie is boekhandelaar en de inrich
ting van een bureau voor contante be
taling, schreden in de goede richting
zullen zijn.
Ned. R.K. Volksbond.
Den 5en Maart zal de Nederl. R. K.
Volksbond in het bisdom Haarlem 25'
jaar bestaan.
Het centraal bestuur bereidt een luis
terrijke feestviering voor.
Ziektewet.
Minister Talma heeft, zoo meldt „Het
Volk", eenige leden van de Tweede Ka
mer, die zich in het bijzonder voor de
Ziektewet interesseeren, doen polsen
over de vraag, wat zij dachten over open
bare behandeling van het ontwerp nog
in dit zittingjaar. De behandeling zou
dan begin September a.s. aanvangen. De
uitslag van dat overleg is nog niet be
kend.
Naar aanleiding van dit bericht deelt
het „Vad.1" dat nóch de Commissie alsj
zoodanig, nóch alle Commissieleden van
Links over het bedoelde voornemen zijn
gepolst.
De mogelijkheid is echter niet uit
gesloten, dat met de Rechterzijde en de
sociaal-democraten in die richting is ge
sproken.
Dit neemt niet weg, dat wij het weder
bijeenroepen der Kamer tegen 1 Sep*
tember ter behandeling van de Ziekte
wet, niet zeer waarschijnlijk achten, ook
met het oog op het afscheid van den
Voorzitter der Tweede Kamer. j
Internationaal Mijnwerkerscongres.
Gistermorgen werd voortgezet de be
handeling van het voorstel der Holland-
sche Mijnwerkersorganisatie betreffende
de waarborging van de veiligheid door
aanstelling van inspecteurs, welk voorstel
metalgemeene stemmen werd aangenomen.
Aan de orde kwam daarna het vol
gende door den Belgischen mijnwerkeïs-
bond ingediende voorstel:
„Het congres bespreke het vraagstulc
der terugname der mijnen door den Staat
en hunne exploitatie in het belang der
gemeenschap."
Hierover ontsponnen zich langdurige
discussies, die heden zouden worden
voortgezet.
Tentoonstelling Schoenindustrie.
Heden weid ons toegezonden het pro
gramma voor de vaktentoonstelling en
wedstrijd, uitgeschreven door de R. K.
Vakvereeniging van Lederbewerkers fq
Baardwijk, welke zal gehouden worden
te Baardwijk van 18 tot 21 Augustus
en uitsluitend betrekking heeft op de
schoenindustrie.
Aan het hoofd van het program prijken
de namen van den oud-minister mr. A. J.
Loeff als beschermheer, en van den bur
gemeester van Baardwijk als eere-voor-
zitter. Daarna volgen de namen van de
leden van het eere-comité, welke zijn als
volgt: mr. P. li. Loeff, J. B. Timmer
mans en H. J. A. Zeegers van de Poll,
allen leden der Prov. Staten van Noord-
Braabnt, A. P. Staalman, oud-lid der
Tweede Kamer der Staten-Generaal, en
A. v. d. Wiel.
Alle werkgevers en werknemers in dq
schoenindustrie kunnen aan den wed
strijd deelnemen jdpor inzending vag
