Een Martelaar.
BUITENLAND.
3e Jaargang,
No. 831.
Bureau OUDE SINGEL 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 pei kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent. met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Bijzondere en Openbare
school.
Meermalen hebben wij gewezen op de
Wet te hoog te schatten voordeelen van
(het bijzonder onderwijs, en de talrijke
gevaren, die verbonden zijn aan het open
bare zoogenaamd neutrale onderwijs.
Wie zich maar eenigszins kan indenken
In de teere ontvankelijkheid van het kind,
ioo vatbaar voor de geringste indrukken,
'die het mededraagt heel het leven lang
als een zegen otals een vloek, wie
Zich maar eenigszins kan indenken in de
tiatuurlijke logica van het kind, dat uit
het zwijgen over God en godsdienst, waar
'er over gespróken moest worden, zoo
(gemakkelijk concludeert tot het niet be
staan daarvan, hij zal diep overtuigd zijn
'van de waarheid van wat door Katholieke
priesters en leeken over bijzonder en
openbaar onderwijs wordt gezeg'd, hij zal
instemmen imet hun oordeel over het
zegenrijke van het eerste, het gevaarlijke
Van het tweede.
Maar wij willen hier eens laten hooren
,welk een verslapping op godsdienstig ge
bied ook door de mannen van een (andere
ïeligie, in casu van den Israelietischen
'godsdienst, wordt toegeschreven aan de
openbare school.
De heer Gobits verklaarde 11. Zondag
bij zijn plechtige installitie in de Israël,
hoofdsynagoge te Amsterdam als rector
van het Ned. Isr. Seminarium:
„De openbare, zoogenaamde
Neutrale school draagt voor
leen belangrijk deel de schuld
van den achteruitgang van den
'godsdienstzin bij de Joodsche
jeugd."
Misschien overweegt men de waarheid,
die in deze woorden is gelegen, beter,
ïiu ze door anderen dan de onzen wordt
gezegd.
'tls te hopen.
Verbazend grappig.
Dat was de scène, welke zich gisteren
in de Kamer afspeelde tusschen deheo-
ren van Karnebeek en Schaper.
De socialist kwam eventjes „getuigen"
dat hij eigenlijk niets voor 'de Onafhanke
lijkheidsfeesten voelde, waarop de oud-
liberaal uit zijn hoek schoot met de be
merking: „Zie je nu wel, wat 'n anti
nationale partij die socialisten vormen."
Beide heeren meenden natuurlijk wat
Ze zeiden en de afgevaardigde voor
Utrecht had groot gelijk ook, maar op
ons maakten desniettemin zij den indruk
laan twee theaterhelden, die ten genoo-
ge van 't geachte publiek voor 't voet
licht elkander te lijf gaan, doch achter
1de schermen kameraadschappelijk over
leggen, hoe zij voor 'n andel stuk 'tbest
ide decors zullen opstellen.!
Om nog even bij deze tooneelbeeld-
spraak te blijven: het stuk, waarin de
heer Schaper en en van Karnebeek ver
woede vijanden voorstellen heet: „Plan
.1913". Het stuk, waarvoor zij gezamen
lijk studeeren, is getiteld: „Stembus
1913.P
Ja, ja, 't zal vjolgend jaar voor de
vrijzinnigheid een heele toer wezen, om
die twee stukken tegelijkertijd op te voo-
ïen, want de acteurs, die zij voor de
FEUILLETON.
(NAAR HET DUITSCH.)
65)
(Wenceslaus, door zijn misdaad verschrikt
*en vreezende, dat het volk tegen hem in
opstand zou komen, sloot zich op in het
kasteel van Zebrack. Van daaruit werden
'de goddelooze bevelen gegeven, welke de
overige dagen zijner regeering kenmerk
ten daar werden verschillende onteerende
besluiten geteekend, o.a. dat, waarbij het
hertogdom Milaan verkocht werd aan Jan
(Galeas voor de soin van 100.000 florijnen.
De rijksvorsten, die met leede oogen
'de schanddaden zagen, waartoe de koning
van Bohemen vervallen was, drongen er
bij hem op aan, dat hij zijn residentie
in Duitscliland zou vestigen. In het eerst
Weigerde hij; doch na den dood van Jo
hanna in 1387 gaf hij toe. En niet lang
duurde het of de vorst, die door jaloersch-
heid tot een afschuwelijke misdaad verviel,
verloochende de nagedachtenis zijner ge
malin door Sophia de kroon van keizerin
Man te bieden.
„Stembus" beslist noodig heeft, kan zij
voor het „Plan" niet gebruiken, terwijl
zij voor dit stuk' weer dringend de gul
geboden en graag aanvaarde medewer
king behoeft van juist die personen, wel
ke zij bij 't andere stuk liefst in geen!
velden of wegen zou zien.
En daarom vinden we nu die goedge
meende schermutseling van gisteren zoo
grappig.
Och, heeren van links, valt elkander
toch niet zoo aan, want ge kunt mekaar
zoo moeilijk missen,;
Maar gij, vrijzinnigheid en ziehier
de ernstige ondergrond vaji de zaak
zwijg voortaan over ons „Ultramontat-
nisme", dat gij niet begrijpt, waar gij
ipimers straks u aansluit bij het anti-
uationalisme, dat gij wél snapt.
KAMEROVERZICHT.
TW fcEDE KAMEk.
Het paard ruikt stal.
De vacantie is in zLcht en er komt klus
schot in de werkzaamheden der Kamer.
Alles schijnt erop te duiden, dat deze
week de laatste van de parlementaire
periode is. Aan den grooten uitverkoop
werd reeds begonnen en men komt han
den te kort om iedereen te helpen. Maar
dat deert niet; de winkel wordt op den
vastgestelden datum gesloten en wie geen
beurt heeft gehad, moet wachten tot de
heropening van de zaak. Alleen een paar
heel voorname klanten worden ontzien;
zoo kreeg dr. Kuyper" zijn zin om de
wijziging van het Reglement van Orde
.Vrijdagmiddag te behandelen, daar hij
wegens gezondheidsredenen de stad uit
moet
Het sluitingsuur, door gebruik vast
gesteld op 4 uur 's middags, wordt niet
meer in acht genomen. Gisteren ging
men pas om bij zessen naar huis !en Van
daag kan men zelfs 's avonds terecht.
Het paard ruikt stal.
De loome, trage gang bij de behande
ling van wetsontwerpen is veranderd in
een vluggen, lichten tred, waardoor het
einddoel spoediger, doch evengoed be
reikt wordt.
De uitbreiding van het Staatsinijnveld,
een wetsontwerp, waarmede een paar
millioen is gemoeid, werd in één dag
afgedaan enaangenomen, ondanks
bergen van bezwaren in het voorloopig
verslag en zware critiek in de pers. (Minis
ter Talma alweer hij! heeft zelfs
een onverwacht groote meerderheid be
haald. Met 52 tegen 11 stemmen haalde
hij zijn ontwerp binnen.
Een deel van dit succes heeft de Re
geering ongetwijfeld te danken aan den
steun van dr. Nolens, die een uitstekende
weerlegging leverde van de argumenten,
door de heeren Bos en Janssen als tegen
standers van dit ontwerp geuii Met dr.
Bos is de heer Nolens van oordeel, dat
in het Lim'ourgsche mijngebied geen
staatsmonopolie moet worden geschapen.
Er moet aan particuliere ondernemingen
ruimte worden gelaten om het zwarte
goud op te delven, en de Staat moet
geen alleenheerschappij bij de exploitatie
uitoefenen. Maar over deze quaestie gaat
het thans niet. Er moet beslist worden
over de vraag, of de Staat zich fiet ont-
De vrome Johanna liet zich in haar
geestelijk leven leiden door Johannes Ne-
pomucenus; Sophia nam tot geestelijken
leidsman Jan Huss, die het eerst scheu
ring bracht in de H. Kerk. i
Sedert dit tijdstip kwamen de voorspel
lingen van Johannes Nepomucenus in ver
vulling.
Bohemen werd ten prooi aan gods
dienstoorlogenmen verjoeg de monniken
uit de kloosters, plunderde de kerken,
bloed en vuur vereenigden hun geesels.
Toen vluchtte Wenceslaus als met zinne
loosheid geslagen naar de boorden van
den Rijn.
XIII.
Niet meer te Aken moest men den zetel
van het keizerrijk zoeken, ook niet meer
in de Romeinsche stad Mainz, noch ook
te Keulen of in het paleis te Ingelsheim,
waaraan de Groote Karei de voorkeur
schonk boven alle keizerlijke residentiën;
Rhense, aan welks voeten de Rijn stroom
de, zag den keizer binnen zijn muren,
nadat hij Bohemen verlaten had, of beter
gezegd ontvlucht was
Het gevoel van verachting, dat Wen
ceslaus inboezemde, of een betrekkelijke
behoefte aan eenzaamheid dreef Rem gr.
ginningsrecht zal reserveeren door af
koop van de ontdekkingsrechten, die
anderen op de z.g. Maasvelden krachtens
de Mijnwet van lblO kunnen doen gelden.
Die vraag beantwoordt dr. Nolens en
beantwoordt de Regeering bevestigend,
niet slechts om de' gunstige ligging der
Maasvelden ten opzichte van de andere
mijnvelden, niet slechts omdat de Maas
velden gaskolen zullen leveren, welke de
andere mijnen in niet voldoende mate
fourneeren, maar hoofdzakelijk omdat wij
moeten voorkomen, dat de Maasvelden
door vreemd kapitaal worden bemach
tigd. De ervaring met het Duitsche kolen-
syndicaat toont deze noodzakelijkheid
des te krachtiger aan.
Minister Talma legde er nadruk op,
dat Holland een krachtige natio-
nalemijnpolitiek moet voeren. Het
„brood der nijverheid" moet voor de
„landskinderen" verkrijgbaar blijven. Hier
voor is geen staatsmonopolie noodig, het
uitgeven van concessies is er niet mede
in strijd, en daartoe zal worden over
gegaan, als het Nederl. kapitaal belang
stelling gaat toonen voor ons mijnbe
drijf. Ook dr. Nolens betoogde met klem,
dat wij onafhankelijk moeten worden van
het buitenland, in het belang van ons
transportwezen en van onze industrie.
De beslissing viel bij zeer gemengde
stemming, v
Bij het wetje dat f 110.000 subsidie toe
stopte aan de Centrale Commissie Plan
1913, om de luisterrijke viering van het
herstel onzer onafhankelijkheid 100 jaar
geleden te bevorderen, brak de heer de
Stuers een lans voor de teruggave van
het. Koninklijk Palels te Amsterdam aan
zijn oorspronkelijke bestemming en voch
ten de heeren Schaper en van Karnebeek
met elkaar over de anti-nationale gezind
heidder S. D. A. P.
Toen kwam de Auteurswet aan de
orde, waardoor een zeer ver doorge
voerde regeling van het auteursrecht jn
het leven wordt geroepen. Behalve litte
raire voortbrengselen zullen verschillende
andere onstoffelijke zaken in de bescher
ming dezer wet ueelen.
Bij de algemeene beschouwingen be
toonde niet iedereen zich even voldaan.
De heer van Doorn critiseerde, vaak op
sarcastische wijze, verschillende wetsarti
kelen en bepleitte een mildere regeling.
De Regeering bleek evenwel niet toeschie
telijk en schijnt zich schrap te wilien zetten
tegen pogingen om de wet op ingrijpende
wijze te wijzigen. Overigens werd een
voor onze lezers minder belangwekkend
debat gevoerd of een tractaat wetskracht
bezit, met het uitsluitend negatieve resul
taat, dat de tegenstrijdige meeningen niet
te overtuigen waren. Ten slotte betuigden
sommige afgevaardigden hun mindere in
genomenheid met de aansluiting van Ne
derland bij de Berner Conventie, welk
besluit indertijd in een achtermiddagzit
ting viel. Er is natuurlij1.; aan dit (feit
niets meer te veranderen, zoodat klachten
daarover niet helpen.
ALüEMEE N OVERZICHT.
Steeds meer breidt zich de muiterij
waarschijnlijk toe zijn verblijfplaats bui
ten de steden te vestigen.
Welke zonderlinge gedachten moesten
zich te dier plaatse in zijn geest Verdrin
gen, wanneer bij tusschenpoozen zijn rede
niet door wijn beneveld was.
lederen dag ais hij door de vensters
van het plomp gebouwde paleis zijn blik
over den omtrek liet weiden, vestigde
zich zijn oog op „Xönigst.ühl", dat verhe
ven monument, waarop hij gezworen had
èn de wetten des hemels èn de grootheid
van het rijk te eerbiedigen. Het was toen
in de dagen zijner verkiezing, dat de be
volking van Rhense, Lahnstein, Nieder-
en Oberlohnstein hem luide toejuichte en
hem een lang leven toeriepen. Thans
scheen het, dat hij door zijn vrijwillige
ballingschap zijn eigen vervallenverklaring
verkondigde, zich onwaardig oordeelen-
de langer den scepter van Charlemague
te voeren.
Vele lieden herinnerden zich de om
standigheden, die de keuze van Karei
van Luxemburg vergezelden. Thans mom
pelde men dat zeker de zoon vooriden va
der moest boeten, dat de door de golven
van den Rijn meegesleurde banier een
catastrophe voorspelde, welke Karei ver
meden had, doqh die zijn zoon Jreffen
moest.
in het Turksche leger in verband met
den
opstand in Albanië
uit. Te Leskovik hebben officieren en
soldaten de wijk naar de bergen geno
men en te Ochrida, Kirtsjevo en Rake-
lar hebben muzelmansche beis zich bij
de deserteurs aangesloten. Bloedige on
geregeldheden zijn te Ichtip voorgeko
men, waar Albaneesche soldaten, bijge
staan door eenige burgers, de voornaam
ste regeeringsgebouwen aangevallen
hebben. Van Monastir uit zijn daar troe
pen heengezonden. In ambtelijke krin'geh
hecht men aan de gebeurtenissen van
Monastir groote beteekenis1, niet zoo
zeer om het aantal officieren en soldaten
die de vlucht naar de bergen hebben gei-
norhen, als wel om het feit dat zij opl
grooten steun uit den boezem van het
leger schijnen te rekenen. Er wordt gö-
zegd, dat deze beweging van het leger
gesteund wordt door vereenigingen in
Albanië, die aangesloten zijn bij de li
berale partij. De heerschende meening
te Saloniki is, dat er beslissende dingen
staan te'gebeuren. i
De leiders van de beweging te Mona
stir hebben aan de régeering inwilliging
van de volgende eischen verzocht: af
zetting van sultan Mehmed, ontbinding,
van de Kamer van afgevaardigden en
vorming van een nationale vergadering,
overeenkomstig de Europeesche parle
menten voorbereiding van wetten, die
in overeenstemming zijn met dé zedén,
en overleveringen van de volkeren in
het rijkaftreden van het huidige kabi
net en verwijdering voor goed van de
staatszaken van de ministers Djavid en
Talat bei en Mahmoed Sejfket pasja";
beslechting vhn de geschillen, die er tus
schen de verschillende elementen be
staan handhaving van de souvereine
rechten van den sultan over Albanië,
maar afzetting en straf voor de onbekwa
me ambtenaren van Eenheid en Voor
uitgang; opheffing van de partij Een
heid en Vooruitgang, zelfbestuur voor
Albanië, volledige vrijheid of de dood.
De samenkomst,
van de Duitsche en Russische keizers
en hunne ministers, heeft reeds veeli
stof tot schrijven gegeven, vooral ten
aanzien van een eventueele bemiddeling
in de Italiaansch-Turksche kwestie. De
meermalen officieuze „Koln. Ztg." meent
daarentegen
„Wij hebben er reeds qp1 gewezén, hoe
buitengewoon onwaarschijnlijk het is, dat
men van Duitsche zijde bij de keizer-
ontmoeting met voorstellen tot bemid
deling in den Turksch-Italiaanschen oor
log zal komen.
Meermalen is nu ook de meening ge
uit, als zou Duitscliland pogingen willen
doen, om Rusland van zijn verdrag met
Frankrijk en zijn goede verstandhouding
met Engeland af te brengen, of tenmin
ste de betrekkingen met deze landen koer
Ier te maken.
Ook deze vertelsels kunnen gerust
naar het rijk der fantasie verwezen wor
den, want de Duitsche politiek heeft
altijd het standpunt ingenomen, dat zij
andere staten geenszins kan belettén,
Onwillekeurig stelt mén zich de vraag,
waarom de koning van Bohemen zich in
het dorp Rhense opsloot Walgde hem
de macht of vluchtte hij de steden ten
einde des te vrijer zijn ongebonden
levenswijze te kunnen voortzetten en aan
de slemppartijen te kunnen aanzitten,
waaraan Duitschland langen tijd de her
innering bewaard heeft.
Eenige nieuwsgierige landlieden wisten
te verhalen, dat zij 's nachts onderdrukte
kreten van wanhoop en woede hadden
gehoord, welke uit de kamers van het
keizerlijk paleis voortkwamen. Hun had
het toegeschenen, dat langs de vensters
een verschrikte en ontstelde menscbelijke
gedaante voortschreed, die, met uitge
strekte armen, schimmen van zich trachtte
af te stooten.
Onder die gesprekken van het volk werd
de naam van Johannes Nepomucenus zacht
uitgesproken, terwijl de vrouwen zich met
het kruis teekenden ter herinnering aan
de schoone Johanna van Beiéren.
Op zijn watertochtjes verbeeldde zich
Wenceslaus meer dan eens, dat de golven
van den Rijn rood gekleurd waren van
bloed en een lijk op de wateren der rivier
dreef. Somtijds ook wekte hij 's nachts
zijn edelknanen en vioeg hun, wat dat
licht op den stroom te beduiden had.
verdragen te sluiten, die zij voor hun be
langen nuttig achten.'
Dit spreekt trouwens geheel van zelf
en te Baltisch Port zal er ook niet van!
dit standpunt worden afgeweken. Als
dan na de ontmoeting in een{ zeker deel
der pers triomfeerend zal worden ver
klaard dat de Duitsche voorstellen af
gewezen werden en dat daarmede het
geheele doel van de ontmoeting mislukt
is, behoeven wij daarentegen niet veel
woorden te gebruiken. j
Wat wij van de keizer-ontmoeting ver
wachten en hopen, is in het 'geheet
niet een verandering in de tegenwoordi
ge politiek van Rusland, maar slechts de
herstelling en versterking van vertrou
welijke betrekkingen tusschen Rusland
en Duitschland, waartoe te Potsdam op(
bevredigende wijze de weg is gebaandj
Als het zou gelukken het wantrouwen
tegen Duitschland, dat in verscheidene
Russische kringen nog heerscht, uit den'
weg te ruimen en vertrouwen daarvoor
in de plaats te stellen, dan is eigenlijk|
alles bereikt, wat wij wenschen kunnen
want uit het verwekken van wederkeerig
vertrouwen en het bijbrengen van de
overtuiging, dat tusschen beide staten
geen ernstige geschilpunten bestaan, zal
als van zelf een politieke rechting ont
staan in vredelievenden zin. j
Als de keizer-ontmoeting ertoe bij
draagt, dat dit zeker niet ondenkbare,
maar wel zeer practische resultaat be-
reikt wordt, kunnen wij geheel tevreden'
zijn:
GEMENGD.
Gisteren is men begonnen de En-
gelsche oorlogsschepen te mobiliseeren
voor de grootste manoeuvres, die
nog ooit op zee zijn gehouden.
Dinsdag, voor net begin van de oefe
ningen, zal de vloot te Spit'nead geschaard
liggen. Zij zal uit meer dan 30U schepen
bestaan en zestien admiraals zullen hun
vlag hijscnen. In zes linies, te zamen 48
KM. lang, zal de vloot liggen.
.Hei meerendeel der royalisti
sche samenzweerders in Portugal
schijnt zich nu in de nabijheid van !Tuy,
dichtbij de grens, te bevinden. In Cannedo
vervaardigen zij uniformen en verple-
gingsmiddelen. Qnlangs moeten zij een
aanmerkelijke hoeveelheid geweren, re
volvers en geld uit Barcelona hebben
ontvangen.
Volgens de „Westminster Gazette"
zou het Hoogerhuis van plan zijn om (liet
wederom onmogelijk te maken, dat de
HomeRule tot wet wordt, en wel door
desnoods voor een jaar te verdagen, in
dien volgens de Parlementswet het ont
werp voor Home Rule na in twee zittin
gen in achtereenvolgende jaren door het
Lagerhuis te zijn goedgekeurd, door het
Hoogerhuis in behandeling moet worden
genomen. Door te verdagen zou nu het
Hoogerhuis het der regeering onmogelijk
maken het ontwerp voor Home Rule het
Hoogerhuis te laten bereiken. Het blad
zegt, dat het hiermee het Hoogerhuis
volkomen ernst is.
Naar aan de „Lokal Anzeiger" uit
Weenen gemeld wordt, loopt daar in hof
kringen het gerucht, dat de koning
van Engeland keizer Frans Jo-
Verhaalde de vorst zijn verschrikkelijke
nachtelijke verschijningen aan Hatto, dan
haalde deze de schouders op en bereidde
hem opnieuw de een of andere slemppartij.
Maar zelfs de drinkgelagen vermochten
niet meer den vadsigen en ellendigen vorst
te behagen. Tot walgens toe had hij ze
genoten. Hij kende den smaak van alle
wijnen en geen enkele soort prikkelde
hem meer door haar. geur én smaak. De
klank der muziek verdoofde hem zonder
hem in staat té stellen er de harmonie
of de beteekenis van te genieten. Meer
en meer werd zijn geest beneveld en
als een andere Nabuchodonosor werd hij
een dier gelijk. Het rijk was van zijn
grootheid vervallen; het koopen en ver-
koopen van betrekkingen en waardighe
den waren algemeen en geen regeerings-
persoon of invloedrijk man kon zonder
geld aan bevordering denken. De gehate
en verachte Wenceslaus zelf schiep zioh!
over 's rijks toestanden geen illusiën. Hij
vreesde de dolk van den moordenaar, de
samenzweringen, de keurvorsten, ja, hij
was bang voor zich zelf. Zelfs geloofde
hij niet meer aan H?.tto's toewijding. En
hierin had hij geen ongelijk.
1 i i.
(Wordt vervolgd.)'
