3e Jaargang,
No. 828.
9c &2icbe}t£ Souramt
Bureau OUDE SINGEL 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/» cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
I
Juli
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 centr iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
v Politiek.
-'tis opmerkelijk, dat nu door twee
frechtsche Kamerleden, de heeren Aalberse
|en Passtoors, gewerkt wordt aan een
jnieuw ontwerp-Bakkerswet, dat hu ook
.aan de linkerzijde de liefde voor de foak-
Jkers oplaait! 't Is opmerkelijk! Bij het
jOntwerp-Jalma werd er door de Unie-
Jiberalen de grootst mogelijke tegenstand
gevoerd, en, ofschoon zij geen duide
lijke aanwijzing van principieele bezwaren
konden geven, stemden zij toch tegen,
'terwijl nu het Unie-liberale „Vaderland"
jpns komt mededeelen, dat eenige Unie-
liberale Kamerleden overwogen een nieuw
jbntwerp-Bakkerswet in te dienen, doch nu
fzullen wachten op het ontwerp van de
[heeren [Aalberse en Passtoors, waaraan
izij misschien hun steun zullen kunnen
[geven, 't Schijnt, dat de heeren gaan jn-
Izien, dat zij „en bloc"- een leelijk figuur
[hebben geslagen bij de Bakkerswet, en
sdat zij nu iets hebben goed te m'akenl
5£ij schijnen "bang geworden te zijn, dat
Sle obstructie bij de Bakkerswet hun in
[1013 wel eens zou kunnen berouwen!
[En om 1013 keeren zij nu hun |rol om
jen inplaats van obstructie te voeren,
kernen zij nu een welwillende en tege
moetkomende houding aan.
Wat „politiek" toch vermag!
KAMEROVERZICHT.
TVi LEDE KAMER.
De Radenwet.
[Het opschrift „Radenwet" zal niet lang
meer boven onze overzichten prijken. Vrij
dagmiddag heeft de Kamer alle artikelen
yan het ontwerp op twee na afgedaan.
Het amendement-de Beaufort op art. 40,
Sdat van groot gewicht heette te zijn en
leen principieele beslissing van de Kamer
Over het verordeningsrecht der Raden zou
uitlokken, is op niets uitgedraaid.
De berg heeft een muis gebaard.
De heer de Beaufort nam na bestrij
ding door den heer Loeff en Minister
[Talma zijn amendement terug, om'dat
bleek, dat de Minister geenszins van plan
Was door een achterdeurtje binnen te
smokkelen^ wat hij de voordeur had uit
gegooid. M-a w. het verordeningsrecht
van de Arbeidsraden is en blijft geschrapt.
De verdere debatten zijn de moeite van
jhet vermelden niet waard. Tegenover
•enkele kleine amendementen nam de
[Minister een tegemoetkomende houding
;„aan en laschte ze in zijn ontwerp fin;
Verschillende .werden ingetrokken.
Bij een regeling van werkzaamheden
bestond bij de Kamer veel ambitie tot
werken. [Staatsmijnyeld, auteurswet, sche
penwet, militaire wetten en nog veel
meer staan op het menu voor.de Juli
maand en zullen de Kamer, als het pro
gram wordt afgewerkt, zeker wel een
paar weken bijeen houden. Ter Laan ver
klaarde b.v. geen woord minder over de
militaire pensioenwetten te zullen spre
ken, al zou de Kamer op nog 'zoo (groote
beknoptheid aandringen. En wat de rede
voeringen van den eeuwigen Ter Laan
/aangaat, liggen de onaangenaamste herim-
Jneringen van zijn uiterst vervelende en
langdradige betoogen bij de behandeling
Jder Militiewet ons versch in 't geheugen,
glechts één onderwerp, een belangrijke
isuppletoire Indische begrooting, werd op
Voorstel van den heer Tydeman van de
[agenda afgevoerd.
lit de Leidsche Vroedschap.
Als de kat van honk isneen, laat
jpns eerbiediger spreken over onze vroed
schap en zeggen, als de burgemeester weg
Mis, hebben de raadsleden veel meer noten
jpp hun zang.
De uitvoering heeft dan plaats onder
leiding van den waarnemend directeur van
/[Hamel, die wel iets praesteert als solo-
ipn koorzanger, maar ten eenenmale de
•papaciteiten voor het dirigeerstok-zwaaien
[mist.
Een recensie van zulk ee/i uitvoering
jegt den muziekliefhebber bijzondere
[moeilijkheden op. Want ofschoon alle
medewerkenden grootheden in de geluid
gevende kunstwereld zijn, waren som
migen Donderdagmiddag akelig slecht bij
stem. De heer Pera b.v. zette forsoh en
flink in, oogstte aanvankelijk veel bijval,
_biaar wilde, door succes verblind, zijn
pÜiepe basstem te hoog uitzetten en bracht
jtoen zoo'n krassend uilen-geluid ten ge-
,.Jioore,. dat, hadden wij in de jury ge-
jfeeten, wij der Periaansche muziek geen
prijs waardig hadden gekeurd, ZeJis ,de
heer Sijtsma, bekend als componist van
zoetvloeiende melodieën op stroopsme-
rende versregelen, zelfs hij raakte van de
wijs en zong leelijk valsch. Misschien wel
omdat hij met het heldere sopraanstem
metje van mr. Fokker ditmaal geen duet
kon vormen. De sopraan-solist was n.l.
absent.
Men moet anders niet denken, dat de
uitvoering op laag pijl stond. De voor
naamste en zwaarste werken werden ver
tolkt. Mr. Briët zong b.v. een meeslee-
pende aria uit de „Grondwet" van ,Thor-
becke. De heer van der Pot probeerde
een tenor-recitatief uit de „Gemeente
wet", van denzelfden auteur, maar was
onzeker in zang en bezat geen voldoende
vastheid van stem, waardoor zijn succes
niet opwoog tegen dat van mr. van der
Lip, die zonder blad of begeleiding een
baryton-solo; „Reglement van orde",
•eigen compositie, ten beste gaf.
Wij zouden op deze wijze kunnen door
gaan, doch betwijfelen of de niet-musi-
cale lezers onze musicale bevlieging in
alle onderdeden kunnen ontleden.
En daarom ter zake.
Verschillende1 ingekomen stukken brach
ten de tongen reeds in beweging.
De heer Sijtsma kon niet begrijpen, dat
de Bond van Ned. Onderwijzers niet over
vervroegde winkelsluiting mocht reques-
treeren. Wethouder van Hamel begreep
dat wel; 'tstond immers niet in het pro
gram van den Bond, en nadat mr. [Briët
de Grondwet er bij had gehaald ging ide
heer Sijtsma aan den loop.
Da heer Bosch vond B. en W. incon
sequent, omdat zij voorstelden een adres
van de Vereen, van Schoolhoofden inzake
de oprichting van speciale scholen voor
tuchteloozen in hun handen om prae-
advies te stellen. Laten wij het eenvoudig
voor kennisgeving aannemen, zooals met
meerdere adressen van buitenstaanders
in den laatsten tijd is gebeurd. B. )en (W.
bleken er erg op gesteld hun meening
over deze zaak te zeggen en zagen niet
tegen het werk op, dat hun zouiworden
opgedragen. Als er maar wat spoed be
tracht wordt, verzuchtte de heer Sijtsma,
met een herinnering aan de plannen van
een school voor achterlijke kinderen, die
al jaren in de lucht zweven «3e jannen
wel te verstaan!
De bewoners van de Stadhóuderslaan,
die dn een desolaten toestand verkeert,
hadden verschillende pleitbezorgers. Aller
lei middeltjes werden aan de hand ge
daan; de juristen brachten er politiever
ordening en strafwetboek bij te pas, maar
wethouder van der Lip Met de practijk
spreken... en deze zegt, dat er weinig
of niets ter tegemoetkoming aan de wen-
schen der bewoners k an worden verricht.
Jammer genoeg voor de bewoners, doch
laten zij pressie op de huiseigenaren
uitoefenen oin met den straateigenaar
de (ingewikkelde zaak tot oplossing te
brengen.
De agenda vermeldde enkele .belang
rijke voorstellen. 'Zoo de uitbreiding van
de vette varkensmarkt en die van da
ijsfabriek van het slachthuis. Voor het
laatste doel werd f42.000 beschikbaar ge
steld, ,een kapitaal, dat in de toekomst
rendabel zal blijken, vooral nu de geest
van wantrouwen tusschen directie en
slagers hoe langer hoe meer verdwijnt
en er een loyale saamwerking voor in
de plaats komt. Met de belangen van de
slagers wordt meer dan vroeger reke
ning gehouden en gaandeweg zien wij
die verbeteringen gebeuren, welke ook
door de buitengewone slachthuiscom
missie waren aanbevolen.
Als ppvolger van den heer Jhierens
aan de Stedelijke Centrale koos de Raad
den heer R. Ammers te Utrecht. Ver
trouwen wij, dat de gemeente in hem leen
kundig bedrijfschef en energiek handels
man heeftgevonden, die de zich snel
uitbreidende electriciteitsfabriek in goede
banen zai blijven leiden.
Werd over belangrijke zaken behalve
één niet gediscussieerd, over futiliteiten
des te meer,
B. en |WL wilden niet voldoen aan [de
verzoeken van twee gymnastiek-vèreeni-
gingen, [Hercules en Excelsior, om ook
haar het privilegie van gratis gebruik der
gymnastieklokalen toe te kennen, gelijk
dat was verleend aan den Leidschen Turn
bond. De lokalen en toestellen zijn erg
aan .slijtage onderhevig; er wordt dik
wijls ruw huisgehouden; de leiding is
niet in handen van deskundige personen
en bovendien kunnen de vereenigingen
door aansluiting bij den Turnbond de
lokalen gratis ge.hrj^en. heer^ y^n
der Pot, .Sijtsma en [Heeres wisten het
beter dan B. en W., althans tilden de
ontwikkelde bezwaren niet zwaar. De
heer Pera was het echter met B. en jW.
jeens, dikte hun betoog aan, maalde in
helle kleuren hoe het op gymnastiek-
avonden toegaat en concludeerde te zullen
stemmen t ege n het verzoek van Her
cules en vóór dat van Excelsior. We
raakten de kluts kwijt. Het feit, dat Ex
celsior een werkliedenvereeniging is, heft
toch de bezwaren niet opWil men consi
deratie gebruiken, welnu dan voor alle
vereenigingen, maar niet de een toestaan
wat de ander wordt onthouden, op grond
dat de financieele draagkracht van de
een geringer is dan van de ander.
Maar niet alleen de heer Pera nam
dit onlogische standpunt in, met hem 6
andere leden, zoodat de Raad aan Ex
celsior inwilligde, wat aan Hercules werd
geweigerd.
Drie ambtenaren van het kantoor van
den gemeente-ontvanger werden verblijd
met een salaris-verhooging, die echter
voor twee hunner een wisseltje op de toe
komst is, daar zij pas in 1915 en '1916 de
vruchten van dit besluit zullen plukken.
Ofschoon d'e Raad zich ongeduldig
toonde en vooral de Amicitia-groep naar
het middagborreitje scheen te verlangen,
is er toch heel wat gezegd over de /over
eenkomst met Voorschoten inzake den
keuringsdienst. .Voor- en tegenstanders
van deze overeenkomst waren allen van
oordeel, dat de bedongen vergoeding ad
12 c. per inwoner 'sjaars niet de hosten
van de keuring zou kunnen dekken; al
leen de heer Sijtsma dacht, dat het be
drag wèl hoog genoeg was. Met uitzonde
ring van den heer Roem zag 'men vrij
algemeen het nuf van "deze uitbreiding in
en omdat het contract als proef voor 11/2
jaar wordt afgesloten, stapte de Raad
over de bedenkingen tegen den kostprijs
heen.
Bij de rondvraag kregen wij het prae-
ludium van een debat, dat in de volgen
de vergadering zal worden voortgezet.
Prof. Heeres bleek niet erg gesticht
over het toestaan van een kermesse
d'été op particulier terrein (het Post-
hof), vlak nadat de Leidsche kermis was
afgeschaft en over de assistentie, die
de alg. marktmeester, de heer Romanes-
ko, en eenige andere ambtenaren aan
die particuliere onderneming hebben ver
leend. Mr. Briët had zich ten overvloede
geërgerd aan 't openstellen dezer kermis
op twee Zondagen, een feit dat z.i. te
meer afkeuring verdient omdat de afge
schafte kermis niet op Zondag plaats
had. De wethouders lieten liever den
burgemeester dit varkentje wasschen en
verschoven het antwoord na een vinnig
verzet tegen uitstel.
O.e heeren Sijtsma en Vergouwen
brachten de circulaire van B. en W; ter
sprake over het doctorisattest, dat onder
wijzers bij ziekte moeten overleggen,
omtrent welke quaestie B. en |W. voor-
loopig hun opinie handhaven, terwijl er
tusschen de heeren Reimeringer, van Ha
mel, van der Lip en Roem gediscussieerd
werd over de verbouwde kosterswoning
bij de Hoogl. Kerk welke stijl volgens
de heer Reimeringer vloekt met den bouw
trant der Kerk.
Over smaak valt moeilijk te redetwis»-
teu, maar de aesthetica-theoriën van
den heer Roem vinden wij vrij zondeif
ling. In Üfyi gedacht engang waren te
verdedigen dat op een gothisch kerkge
bouw een plompen Berlagiaansche toe
ren werd geplaatst. .Wie zou dat mooi
vinden? 1 1
Overigens heeft het bouwh en woning
toezicht niets over den stijl der haar ter
goedkeuring aangeboden plannen te zegt-
gen, zoodat de heer Reimeringer zijn
wenschen aan ten verkeerd kantoor adres
seerde.
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Wanneer niet later blijkt, dat ook de
ze overwinning geen feitelijk' resultaat
gehad heeft, (we blijven nog altijd wat
sceptisch) dan hebben iw ae Italianen
in Tripolis
een mooien slag geslagen. Gioletti toch'
heeft in de Senaat medegedeeld dat vol
gens een telegram van generaal Gatfoni
Vrijdagmorgen de vlag is geplant op de
heuvels van Sidi Said, nadat er \hard;
om gevochten was. Een telegram van
Jurkscbe zijde echter meldt dat de aan
val werd afgeslagen. Dit schijnt waar
te ziiu. Êihter züq later iqqaW êen bq-
richt der Italianen meldt, dezen Zaterr
dagmorgen weder terug gekeerd en heb
ben zij de eindelijke overwinning ber
haald. Volgens dat bericht heet het dat
de Turken 200 dooden op het slagveld
achterlieten. Enkele gewonden werden
gevangen gemaakt. De Italianen maak
ten veel wapenen, schietvoorraad en vee
buit. De verliezen aan Italiaansche zij
de waren vandaag 10 dooden en 78 ge
wonden. Het aantal dooden, die in het
gevecht van den vorigen dag zijn ge
vallen, bedraagt naar thans is gebleken,
21. De bezetting van Sidi Saïd veran
dert echter weinig aan den toestand daar;
de karavanen een omweg kunnen maken
buiten het bereik van de Italiaansche kaï-
nonnen.
Te Ras Zoroeg aan de Groote Syrle
bij de oostelijke grens van het gewest
Tripolis, zijn de Italiaansche schansen
nu bijna voltooid en met kanonnen van[15
c.M. bezet.
De democratische conventie
kan maar niet tot een resultaat komen.
Tot nu toe hebben 26 hoofdelijke stem
mingen plaats gehad, die vandaag door
nog wel ettelijke zullen gevolgd wor
den, maar een candidaat hebben ze nog
niet. De 26e stemming had het volgen
de resultaat: Champ Clark 465 stem
men. Woodrow Wilson 405 stemmen.
Verscheidene afgevaardigden uit Ma
ryland stemden voor Wilson. De zitting
werd toen te 11 uur opgeheven en ver
daagd tot heden.
De opheffing der zitting was het ge
volg vaii het bericht, dat Champ Clark1
van Washington naar Baltimore opreis
was. Men vreesde dat hij zou beproeven
zich in de conventie te verdedigen tegen
de aanvallen van Bryan, die gezegd had
dat de vermeerdering van het aantal
stemmen voor Clark gisterochtend het
gevolg was der tusschenkomst van één
man, n.l. Murphy, van New-York, die
de vertegenwoordiger is van kapitalisti
sche belangen.
Een later bericht zegt, dat Chainlpi
Clark beantwoordde de aanvallen van
onder zijn partijlieden verdeeldheid!over
de vraag of hat een candidaat geoor
loofd is in de conventie te spreken.
Clark' beantwoordde de aanvallen van
Bryan in een openlijke verklaring, waar
in hij Bryan uitdaagt zijn lasterlijke be
schuldigingen te bewijzen of in te trek
ken. 1
De staking in Frankrijk
wordt nog steeds sleepend gehk>u|den
door de weigering der reed er s om op
het voorstel van een scheidsgerecht in
te gaan. Deze weigering heeft op de be
volking van Havré een pijnlijken indruk
Yiü.zA gemaakt. Een vergadering van
2500 bootwerkers daar heeft besloten
op het eerste sein van het vereenigingls-
bestuur .zich bij de staking der inge
schrevenen aan te sluiten.
De ingeschrevenen van de Messageries
Maritimes te Bordeaux hebben beslo
ten om op het voorstel tot het instellen
van een s.chedïsgerecht te antwoorden
dat zij het zouden aanvaarden, doch met
het hervatten van het werk zouden wach
ten tot zij de uitspraak hadden verno
men. Een vergadering van kapiteins en
officieren van koopvaardijschepen voor
de kustvaart in de Middellandlsche Zee
te Marseille eeft hin een motie verklaaijd
dat de eischen van de ingeschrevenen
volkomen gerechtvaardigd zijn. Tevens
hebben zij besloten om bij de maatschap
pijen stappen te doen om een salarisver-
hooging voor de officieren van alle ran
gen te verkrijgen. Te Marseille hebben
ook de equipages der havensleepbooten
zich bij de stakenden aangesloten.
Het spionagegeval
in Duitschland, waarin een Russisch!
actief dienend officier zou betrokken zijn,
wordt er niet helderder op. Eerst meldde
men, dat in Rusland geen officier van
dien naam bekend was, nu echter heet
het in een bericht „uit officieele bron",
dat de te Berlijn aangehouden Russi
sche officier Kostewitch met goedvinden
van de Duitsche regeering door het Rus
sisch ministerie van buitenlandsche zaken
tot het maken van scheikundige studiën
naar Berlijn werd gezonden. Het ver
zoek van de Russische regeering, om
Kostewitch het bezoek aan Duitsche
staatsfabrieken waar de chemie wordt
beoefend, toe te staan, werd beleefd,
maar beslist van de hand gewezen. Daar
de Duitsche regeering met het verblijf
van Kostewitch té Berlijn officieel in
Jcepbis is gesteld en eveneens met het
doel daarvan, eischt de Russische regee*
ring zijn onmiddellijke invrijheidsstelling«
Tevens eischt zij, dat de Duitsche ren
geering haar verontschuldiging zal aan
bieden, indien zij niet bij machte is tei
bewijzen, dat Kostewitch werkelijk spion
is. Eindelijk laat de Russische regeering
Kostewitch er in vrij, voor zijn aanhou
ding e^n schadevergoeding van del
Duitsche regeering te eischen, wat vol
gens het volkenrecht is toegestaan. Eenige
Russische officieren hebben voorgesteld*
als antwoord op de aanhouding van
Kostewitch, eenige Duitsche officieren4
die tot het aanleeren van de Russische
taal in Duitschland vertoeven, aan te
houden en hun in de toekomst de groot
ste moeilijkheden te bezorgen. Hetgeval-
Kostewitch staat in zooverre alleen, als
de Duitsche regeering met zijn aankomst
officieel in kennis werd gesteld.
GEMENGD.
De Portugeesche Senaat heeft dei
wet goedgekeurd, waarbij aan den ge
wezen koning Manuel en de leden
van zijn familie de hun toebehoorende
inboedel wordt teruggegeven.
De Kamer heeft het wetsontwerp,
waarbij het gezantschap bij het
V a t i c a a n .wordt gehandhaafd, dat door
den jSenaat was teruggezonden, aange
nomen.
De .Tweede Kamer van Wurtem-
berg heeft met groote meerderheid een
voorstel aangenomen, de regeering ver
zoekende om het Wurtemburgsche politie-
strafrecht aan te vullen ten aanzien van
de bioscopen en met name het be-
zoek van kinderen aan die inrichtingen te
beperken. Verder wordt erop aangedron
gen. dat de regeering het daarheen zal
leiden, dat bioscopen gesteld worden
onder de bepalingen van de Gewerbe-
ordnung. 1
De Grieksche ministerraad heeft
besloten in Duitschland 6 torpedo
booten en 2 torpedojagers te
bestellen.
Op de nationale inzameUng voor m i-
litaire vli egtuige-», in Duitsch
land teekent men allerwege aanzien
lijke bedragen. Sleeswijk-Holstein geeft
$0.000 mark, daarvan Kiel 32.000 en Flens
burg, op de Deensche taalgrens, 870Q
mark. In Hannover zijn 80.000 mark inge
zameld. De inzameling duurt tot den
eersten October.
Vijf groote firma's te Londen heb
ben aan den eersten minister doen weten,
dat zij hun fabrieken moeten
sluiten, omdat zij door de staking geen
ruw materiaal kunnen bekomen. De werk
lieden wilden wel werken, maar zij moes
ten worden ontslagen. De oorzaak van
dit alles was het bangmaken van arbeids-
willigen.
In Japan zijn thans de voornaam
ste rijstbeurzen gesloten, Woensdag die
te Osaka, Donderdag die te Nagasaki
en Vrijdag die te .Tokio. Alleen eenige
onbeduidende beurzen in de verstverwij-
derde provincies zijn nog open. De rijst
is fabelachtig duur en onder het lagere
volk heerscht bittere ellende.
'Het ministerie beraadslaagt over het
opheffen van het invoerrecht op buiten
landsche rijst.
Uit Rome wordt gemeld, dat een
hevige storm jn den afgeloopen nacht de
dorpen in de nabijheid van den Vesu
vius bezocht heeft. Enorme massa's
slijk en lava vielen langs de kraterwanden
neer eii hebben verschillende akkers en
wijnbergen vernield. Vele personen heb
ben brandwonden opgeloopen. Het spoor
wegverkeer is gestremd. Uit Napels zijn
hulptreinen gezonden.
Uit Essen wordt geseind: Op de
fabriek van Krupp is een gietpan met
gesmolten staalgesprongen. Da
gloeiende massa stroomde over de arbei
ders, die daaronder stonden, en daarvan
zijn er 5 levensgevaarlijk gewond.
Het Duitsche luchtschip»
Schwaben is verbrand. Bij de lan
ding, Vrijdagmorgen kon het wegens den
sterken wind niet in de loods gebracht
worden. Na twaalven werd het lucht
schip door een windvlaag gepakt en in
tweeën gebroken. De gascellen liepen!
leeg. Terwijl het luchtschip omhoog go-
dreven werd, vatte het gas vlaim en ont
plofte. Bij de vernieling van de "Schwa
ben zijn ongeveer 30 personen gewond,
waaronder 7 ernstig. Onder de gekwets
ten is ook de ingenieur Dürr, 1de kapi
tein van het luchtschip. Van de Schwa
ben is niet anders overgebleven dan het
geraamte en de gondels. Het ongeluB
speelde, zich in .enkele jniputeu .af.