BUITENLAND. BINNENLAND. 3e Jaargang, No. 813. Bureau OUDE SINGEL, 54, GEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHI|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco j>er post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels t 0.75, elke regel meer 15cei ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. VDe Evangelische Maatschappij en de Katholieken. Door de Evangelische Maatschappij - de vvel-bekende om haar Rome-haat is jeett verzoekschrift aangeboden aan H. :jM. de Koningin in zake het pauselijk: ilMotu-Proprio „Quantavis Diligentia" hetwelk, zooals men weet, handelt over het dagen van geestelijken voor den we reldlijken rechter. In dit verzoekschrift iwordt aan H. M. de Koningin de twee ledige vraag voorgelegd of niet van jtie betrokken kerkelijke autoriteiten een volkomen duidelijke en onomwonden verklaring te erlangen is omtrent hare bedoelingen ten aanzien van het Motu Proprio en ons vaderland, en of, zoo deze verklaring onverhoopt mocht uit blijven, H. M. 's regeering bereid zal iworden bevonden een voldoend stel wet telijke maatregelen te beramen om de volledige werking onzer grondwettelijke instellingen tegen den ondermijnenden invloed van dit Motu Proprio en wat tiaar roomsch-katholieke opvatting daar mede samenhangt te verzekeren." 't Zou ons slechts in herhaling voe ren, als wij hier weer eens gingen be- toogen, dat er van het „Motu Proprio" geen ondermijnende invloed" uit kan gaan, ook al geldt dit voor ons land. In het adres komt echter een merk waardige zinsnede voor, die wij hier iwillen overdrukken. De Evangelische 'Maatschappij „geeft met den diepsteh eerbied te kennen". „dat ook lieden, die goed roomsch Bun nen denken, en voldoende kennis van, •het roomsche kerkelijke recht aan on partijdigheid paren, in dit Motu Pro prio een aanslag zien op de rechts orde van den staat, immers de voorop stellingen waarvan het uitgaat, en zijn inhoud en strekking druischen in tegen tie wetsbepalingen, die ten doel hebben lom het onverwijld onderzoek naar en tie gelijke behandeling en bestrijding van misdrijven te verzekeren." Wij zouden wel eens de namen van tiie lieden willen weten4 en tweedens de ramenstellers van dit verzoekschrift witten vragen, waarom zij zich bij de aan het verzoekschrift toegevoegde „toelichting" Riet door zulke menschen, die „eenvol- .tioende kennis van het kerkelijk recht *an onpartijdigheid paren" hebben laten Voorlichten. Want getuigt het van „voldoende ken- feis" en van „onpartijdigheid" dat be smeerd wordt, „dat de roomsch-katholieke kerk den toaus van Rome erkent als drager van het lloogste gezag; dat de paus is de zichtbare gezagheb ber Gods." Wordt hier niet heel dom ofhan dig weggelaten, dat dit slechts geldt ïn geestelijke zaken? Getuigt het van „voldoende kennis" fin van „onpartijdigheid" als geinsinu- Iserd wordt dat de Katholiek met zijn irvennaaste „waarschijnlijk" alleen zijn geloofsgenoot bedoelt? Maar en wij willen nu niet verder frp het verzoekschrift en de toelichting tngaan, maar als dat alles, wat in klie stukken wordt gezegd, waar is, blij- ifen de Katholieken dan niet staatsge vaarlijk, ook als verklaard wordt dat het fAoiu Proprio niet geldig is? Deze meening te vestigen is dunkt IMis het hoofddoel van de geheele be weging. Psychologisch is dat ook heel [joed te verklaren. In de toelichting tvordt n.l. uit de Pius-Almanak, jaarboek Lran de Katholieken van Nederland aan getoond, dat het Katholicisme in ons fand in bloei vooruitgaat. Zij heeft het volgende uit de Pius- lilmanak opgediept: De lijst der R. K. kiesvereenigingen en ïiare besturen bedraagt 48 bladzijden; die der andere R. K. bonden en vereeni- gingen 126; er worden 102 „gestichten Voor kosthéeren en kostdame^" in ge- npejnd; 52gestichten voor oude mannen, vrouwen en weeskinderen; het R. K. onderwijs heeft in elk bisdom zijn eigen inspecteurs en onderwijzersbonden en kweekscholen; er zijn vermeld 29 R. K. kweekscholen tot opleiding van onder-* wijzeressen, 24 R. K. kostscholen voor ejongeheeren, 86 pensionaten voor jonge juffrouwen, 24 scholen met bizonder doel [(voor blinden, doofstommen, dienstbo den, huishoudscholen, landbouwhuishpud- school, idioten, vallende ziekten, verlaten meisjes, opvoedingsgestichten, enz.; de alphabetische naamlijst der geestelijken telt 47 bladzijden met gemiddeld eene kleine 70 namen op elke bladzijde. De Katholieke (lees: R. K.) pers geeft op: 15 R. K. dagbladen (tegen 10 in 1900), 29 R. K. nieuwsbladen, die 2 of 3 maal in de week verschijnen (tegen 20 in 1900), 75 R. K. weekbladen (tegen 30 in 1900), 52 R. K. tijdschriften; de paro chiën, rectoraten enz. met opgave van hun bestuur, het aantal der communi canten, met aanduiding der bijbehoo- rende kerken, vereenigingen en bede vaarten, beslaat 580 bladzijden. Alle be trokken vereenigingen, scholen, stichtin gen enz., rvoor zoover de leden leeken zijn, hebben een geestelijke als adviseur. Dat de verschillende organen der R. K. pers geestelijken als redacteuren of be slissing gevende adviseurs hebben, is van elders ^bekend. 'Het aantal officieel opgegeven kloos ters is, zoover wij konden najjaan sedert 1900 met ruim vijftig toegenomen. Het aantal hectaren van goederen in de doode hand in het bezit van de R. K. Kerk steeg sedert 1892 van 9352 tot 11.838, eene vermeerdering dus met 2486 hectaren of bijna 25 millioen vierkante meter. De belastbare opbrengst was in 1892 op ongebouwd f363.0Ó0, in 1911 f478.000; op gebouwd in 1892 f242.000, in 1191 f425.000. Hoe kan de haat tegen de Roomsch Kath. Kerk, die er bij de Evang. Maatschappij zoo diep in zit, "dien bloei kalm aanzien? En die haat lucht zich nu in beweringen diegetuigen van „voldoende ken nis" en „onpartijdigheid." V* Op Katholieken grondslag. Gisteravond had in de Graanbeurs de aangekondigde vergadering plaats van de Leidsche Metaalbewerkers. Drie sprekers voerden het woord, alle drie om de arbeiders tot organisatie aan te sporen. Zeer terecht werd door allen gewe zen, dat beslaande wanverhoudingen niet verbeterd kunnen worden, als er geen sterke vakvereenigingen bestaan. Maar toch mag het niemand onver schillig zijn, tot welke vykvereeniging hij toetreedt. De Katholieke arbeiders hooren niet thuis in den Alg. Ned. Metaalbewer- kersbond, die volgens verklaring van zijn eigen propagandist Dekkers in socia listische richting wordt geleid. Zij kunnen geen deel uitmaken van de Landelijke federatie van metaalbewer kers, die op anarchistischen bo dem stoelt. Zij behooren tot hun eigen Katho lieke organisatie toe te treden. Hierop werd gisteravond met het oog op het karakter der vergadering niet ge wezen. Men was bijeen om slechts één zaak te besprekenhooger loon en be tere arbeidsvoorwaarden. Dit wordt door alle organisaties nagestreefd. Door de eenstemmigheid op dit ééne punt verlieze men echter niet uit het oog de prinoipieele geschilpunten, die er tus- schen de drie betrokken vakbonden be staan. i Voor de Katholieke arbeiders blijft toetreding tot de Katholieke vak organisatie een gebiedende noodzakelijk heid. Breekijzers. Op de vergadering der metaalbewer kers heeft zich nog wat voorgedaan. Nadat drie sprekers van uiteenloopen- de richting de noodzakelijkheid van hech tere organisatie hadden verdedigd, kwam een anarchist in debat, zekere mijnheeir Hooze van de landelijke federatie. Deze man kwam niet vertellen, dat de toestanden voor de arbeiders goed waren, eu dat organisatie niet noodig was. Hij beweerde evenmin, dat de vakge- nooten zich bij zijn federatie moesten aansluiten. Hij riep de menschen toe, zich niet te organiseeren, omdat het de drie sa menwerkende bonden alleen om „ziel- tjesvangerij" was te doen. Bovendien ontaardde zijn debat in een scheldpartij op een der sprekers. Ziedaar nu een anarchistisch breek ijzer. Drie bonden doen alle moeite om de Leidsche arbeiders, die bijna niet in be weging zijn te brengen, wakker te schud den en hen het besef van organisatie bij te brengen* Zij beleggen daarvoor een goed be zochte propaganda-vergadering om de materieele positie van de arbeiders te verbeteren. En op die vergadering komt een zich noemend mede-arbeider den strijd voor de vakbeweging verzwaren en tracht l\ij te verwoesten, wat met moeite tot stand kwam. Het gebeurde werpt een droeviglén kijk op de anarchistische strijdwijze voor de arbeiders. Waarlijk, zóó worden geen lotsverbeteringen bereikt ALGEMEEN .OVERZICHT. De geruchten omtrent een verdere actie der Italianen tegen Chios en Mitylene houden aan. Zoo wordt nu weer uit Venetië gemeld, dat vier officieren van gezondheid naar hun regimenten vertrokken zijn en een reisor- der van het ministerie van o'orrog hebben gekregen waarin als plaats van bestem ming werd genoemd de reeds vermelde eilanden. Voorts wordt uit Rome aan de „Neue Freie Presse" gemeld, dat Italië na het gevecht bij Zanzoer met ernst.ge krijgsbe drijven in Tripoli zal voortgaan. Het hoopt hierdoor een druk uit te oefenen op Tur kije ten bate van de bemiddelingsactie der groote mogendheden. Tevens heeft de Itaüaansche regeering bij Krupp vijftig veldstukken van 75 m.M. van een nieuw type besteld, dat tegelijk met Fransche kanonnen in Italië was be proefd. Tengevolge der bedreigingen van Ita lië tegenover Smyrna beginnen daar de Turlcen onrustiger te worden, waartoe niet weinig heeft bijgedragen de droom van den wachter bij het graf van de Pro feet,, die de Christenen aldaar grooten schrik heeft aangejaagd. De man moet gedroomd hebben, dat Mohammed hem verscheen en tot hem zeide: „De Dzjiaoers hebben zich verbon den om den Islam uiteen te rukkenalleen de heilige oorlog zal hem nog kunnen redden." Het verhaal van den droom is gedrukt in een vliegend blaadje, dat ondeF de mos lim te Smirna verspreid wordt. De uit werking moet al merkbaar zijn aan de houding van de Muzelmansche bevolking. De staking in Engeland blijkt niet overal met instemming begroet te worden. Aan den oproep is niet zoo algemeen gehoor gegeven als de leiders wel verwacht hebben. De houding van het verbond van ma trozen en stokers is nog onzeker. Er zal een stemming onder de leden worden ge houden. De beslissing daarvan zal Maan dag bekend worden. Terwijl de stakers verklaren, dat zij overtuigd zijn van hun uiteindelijk succes, ofschoon het een veertien dagen duren kan voor hun organisatie geheel in wer king is, bestaat er kans dat de staking voor dien tijd tot een einde zal zijn ge bracht, vooral als de regeering er in slaagt de patroons over te halen te onderhandelen. De bladen betwijfelen over het alge meen of de arbeiders aan de meeste ha vens buiten Londen zullen staken. Vol gens berichten uit Schotland, Manches ter, Liverpool, Southampton, Cardiff en elders zijn zij daar onverschillig of lauw. Newcastle is, naar "het heet, stellig tegen een staking. Zoo ook het bestuur van het Verbond van Matrozen en Stokers. Het heeft den leden herinnerd, dat het bestuur geen staking mag uitschrijven zonder dat de leden er over hebben gestemd. Latere berichten melden dat de uitvoe rende raad van het verbond van haven arbeiders voor Liverpool, Hull, Schotland en Ierland heeft besloten om niet te sta ken. Te Middlesbro hebben de havenarbei ders ten getale van ongeveer 400 besloten om van de oproeping van de transportar beiders tot staken geen notitie te nemen. Te Manchester heeft een bijeenkomst van op zijn minst 1000 havenarbeiders bij handopsteken besloten het werk onmid dellijk neer te leggen. Slechts 300 stem den tegen. Te Southampton staken er 2000 man, te Plymouth bijna 2000. Te Londen heb ben de meeste karrevoerders zich bij de bootwerkers aangesloten. Ook in Frankrijk is onder het zeevolk een groote gisting waar te nemen. In Havre js een staking uitgebroken, die zich voortdurend uit breidt. Het getal stakers bedraagt .1500. De transatlantische stoomschepen France en Basse Jerre hebben geen bemanning meer. Ook de bemanningen van de sleep- booten en de booten voor den haven dienst staken. Ook te Bordeaux wordt gestaakt, ter wijl een telegram uit Calais meldt, dat daar een nieuwe staking van bootwer kers is uitgebroken, als gevolg van de weigering van de patroons om niet-aan- gesloten werklui gedaan te geven. De parlementskwestie in Hongarije blijft nog steeds voortduren, waardopr het in Boedapest er niet rustiger op wordt Daar het eergisteren bekend geworden was, dat de oppositie de geheele zitting van het parlement in beslag wilde nemen, doordat de leden zich man voor man zoo omslachtig mogelijk uit de zaal zou den laten sleepen, werd het geheele parle ment met een sterk gewapende macht omgeven, die 75 man van de oppositie, die van de zitting uitgesloten zijn, buiten het gebouw hielden. Terwijl de oppositie gistermorgen, be geleid van een groote betoogende me nigte, van het eene vergaderlokaal naar het andere trok, liep de bereden politie en de gendarmerie op deze menigte in. Er ontstond een hevige paniek en vele personen werden omver gereden. Ook uit het land komen berichten van ongeregeldheden. In Grosswardein ziju vele ruiten ingeslagen en is er hevig tusschen de politie en de volksmenigte gevochten. Intusschen is gisteren het Hongaar- sche Huis van Afgevaardigden, nadat de herziening van het reglement van orde was aangenomen, voor een week ver daagd. GEMENGD. De wetgevende vergadering van China heeft, naar de „Agence d'Ex- trême Grient" meldt, besloten, dat de Kamer zal gekozen worden volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordi ging. De Senaat zal door en uit de pro vinciale besturen worden gekozen. De afgevaardigden ter Kamer zullen voor vier, de leden van den Senaat voor zes jaren worden gekozen. De Senaat wordt om de drie jaar voor een derde deel vernieuwd. De verkiezing voor de Ka mer zai getrapt zijn. Kiezers voor de Kamer zijn alle mannelijke burgers, die den 25-jarigen leeftijd hebben bereikt, een bepaaide som belasting betalen en een lagere school hebben doorloopen. Deze bepalingen gelden niet voor Mon golië en Tibet, waarvoor afzonderlijke wetten zullen worden gemaakt. Volgens particuliere berichten zijn de gevechten met de Albaneezen bij Ipek ernstig geweest. Ipek is gedeelte^ lijk door geschutvuur verwoest. De ojp- standelingen moeten .8000 man sterk zijn geweest. Zij slaagden erin de kazerne van Ipek in brand te steken. In alle nijverheidsdistricten in Bel gië is het werk weer in vollen gang. Als bewijs, dat de regeering den toe stand als volkomen rustig beschouwt, kan dienen, dat de koninklijke familie naar Oostende is vertrokken en de eerste mi nister een vacantiereis van drie weken naar Frankrijk heeft ondernomen. Het hoofdbestuur der Fransche pos terijen is van plan een bepaling uit te vaardigen, waardoor verboden wordt aan ioiigens beneden 16 en meisjes beneden 18 jaar zonder schriftelijke volmacht der verantwoordelijke ouders of voogden brieven poste restante af te geven. Het is vrijwel ^eker, dat Frankrjjk nikkelen geldstukjes krijgt, van 5, 10 en 25 centimes. De enkele centimes van koper blijven. Voor 80 millioen francs aan nikkelen stukjes zou er gemaakt worden. Er zullen gaatjes in deze geld stukken zijn, om ze van zilver te onder scheiden. Een geweldige storm in de Cordilleras de Los Andes heeft de tele graafdraden vernield. De telegrafische verbinding tusschen Chili en Argentinië is verbroken. Het spoorwegverkeer is, waarschijnlijk voor drie weken, stop gezet. In een afgelegen boerderij te Davi- dof, behoorende aan graaf Orlof, zijn 59 landarbeiders, die in een droog oven sliepen, verbrand. De oorzaak van den brand is onbekend. De benoeming van Haldane tot lord kanselier heeft als eerste ge volg, dat diens inkomen verdubbelt. Het lord-kanselierschap js het hoogst bezol* digde ministerschap. Het salaris bedraagt ,10.000 pond sterling. De bezoldigingen,- die daarop volgen, zijn die van den pro» cureur-generaal, 7000 p. st., en den advo« caat-generaal, 6000 p. st.,- van Engeland.- Met hun ■emolumenten verdienen deze heeren echter aanzienlijk meer dan 10.000. p. st. De eerste minister en de voornaam-, ste andere ministers krijgen 5000 p. st De onderkoning van Ierland ontvangt 20.000 p. st., maar daarvoor moét hij tel Dublin ook hof houden. Koninklijke besluiten. Bij Kon. besluit is benoemd tot schout bij-nacht de kapitein ter zee W. Naudin ten Cate, tot kapitein ter zee de kapt.- luitenant ter zee R. J. Castendijk, tot kapt.-luit. ter zee de luit. te rzee le kl. A. J. Breda Kleijnenberg en tot luit ter zee le kl. de luit. ter zee 2e kl. J.- C. P. Eeftinck Schattenkerk en is bij de koninklijke marine-reserve met in gang van 16 Juli 1912 bevorderd tot tot luit. ter zee 2e kl. de adelborst lei kl. H. M. Kluijskens is benoemd tot juridisch ambtenaar bij den Octrooiraad mej. mr. J. F. Lycklama a Nijeholt te ?s Gravenhage. Ziekteverzekering. Naar men verneemt, is de commissie van voorbereiding uit de Tweede Kamer gisteren niet gereed gekomen met de beraadslagingen naar aanleiding van het amendeeringsvoorstel van den heer De Savornin Lohman betreffende het ziek- teverzekeringsontwerp en zal zij mor gen hare werkzaamheden voortzetten, als wanneer de heer Lohman het woord zal bekomen om de tegen zijn voorstel gerezen bedenkingen te weerleggen. De vergadering van heden zal worden bijgewoond door minister Talma, die gis teren feitelijk in verbaiid met een prea labele kwestie, welke gerezen was over de wenschelijkheid zijner aanwezigheid, alleen des ochtends, gelijk gemeld, en kele oogenblikken tegenwoordig was. Staatscommissie reorganisatie Departementen v. Algemeen Bestuur. Bij Kon. besluit is de Staatscommissie ingesteld bij Kon. besluit van 10 Augv 1910 aan welke was opgedragen te on derzoeken of de inwendige organisatie van de Departementen van Algemeen Be stuur en van de bij Koninklijk besluit aan te wijzen daaronder ressorteerendd administratiën voor vereenvoudigingen in het algemeen voor verbetering vatbaar is, ontbonden, onder dankbetuiging aan hare leden en den secretaris voor det belangrijke door hen bewezen diénsten. En is jhr. mr. E. B. F. F. Wittert van Hoogland, secretaris van de genoemde Staatscommissie benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau. Staatscommissie verdediging Ned.-Indië. De Staatscommissie voor de verdedi ging van Nederl.-Indië zal vermoedelijk! in de helft van Juli hare eigenlijke werk zaamheden aanvangen, omdat de Indi sche leden eerst tegen dien tijd hier te lande aangekomen kunnen zijn. Intusschen zou dit niet beletten, dat de commissie, in afwachting van de aan wezigheid der bedoelde leden, zich al vast constitueerde. Wissel- en Chèquerecht. Bij Kon. besluit zijn benoemd tot afge vaardigden van Nederland op de te's Gra venhage te houden tweede conferentie voor internationaal wissel- en chèque recht mr. T. M. C. Asser, Minister van Staat te 's Gravenhage, mr. E. N. Ra- husen, oud-lid van de Eerste Kamer, jhr. mr. J. J. Rochussen, onderdirecteur der Amsterdamsciie Bank, mr. D. Josephust Jitta, hoogleeraar, mr. J. B. Roelvink, directeur der Twentsche Bankvereeni- ging, allen te Amsterdam, en als secre taris der delegatie aangewezen jhr. mr. dr. J. C. E. C. Reendorp, referendaris» bij het departement van buitenlandsche zaken. Het Krupp-Monopolie. Het „Volk" verneemt dat minister Co^ lijn een groote bestelling van geschut heeft gedaan in Oostenrijk'. Hiermede! zou het monopolie dat tot nog toe dq Duitsche firma Krupp voor ons land fei telijk bezat, zijn gebroken. Men herinnert zich, dat het Krupp- rapport, door een oommissie uit de K*<

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1912 | | pagina 1