BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 813.
Bureau OUDE SINGEL, 54, GEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHI|NT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
j>er post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels t 0.75, elke regel meer 15cei
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
VDe Evangelische Maatschappij
en de Katholieken.
Door de Evangelische Maatschappij -
de vvel-bekende om haar Rome-haat is
jeett verzoekschrift aangeboden aan H.
:jM. de Koningin in zake het pauselijk:
ilMotu-Proprio „Quantavis Diligentia"
hetwelk, zooals men weet, handelt over
het dagen van geestelijken voor den we
reldlijken rechter. In dit verzoekschrift
iwordt aan H. M. de Koningin de twee
ledige vraag voorgelegd of niet van
jtie betrokken kerkelijke autoriteiten een
volkomen duidelijke en onomwonden
verklaring te erlangen is omtrent hare
bedoelingen ten aanzien van het Motu
Proprio en ons vaderland, en of, zoo
deze verklaring onverhoopt mocht uit
blijven, H. M. 's regeering bereid zal
iworden bevonden een voldoend stel wet
telijke maatregelen te beramen om de
volledige werking onzer grondwettelijke
instellingen tegen den ondermijnenden
invloed van dit Motu Proprio en wat
tiaar roomsch-katholieke opvatting daar
mede samenhangt te verzekeren."
't Zou ons slechts in herhaling voe
ren, als wij hier weer eens gingen be-
toogen, dat er van het „Motu Proprio"
geen ondermijnende invloed" uit kan
gaan, ook al geldt dit voor ons land.
In het adres komt echter een merk
waardige zinsnede voor, die wij hier
iwillen overdrukken. De Evangelische
'Maatschappij „geeft met den diepsteh
eerbied te kennen".
„dat ook lieden, die goed roomsch
Bun nen denken, en voldoende kennis van,
•het roomsche kerkelijke recht aan on
partijdigheid paren, in dit Motu Pro
prio een aanslag zien op de rechts
orde van den staat, immers de voorop
stellingen waarvan het uitgaat, en zijn
inhoud en strekking druischen in tegen
tie wetsbepalingen, die ten doel hebben
lom het onverwijld onderzoek naar en
tie gelijke behandeling en bestrijding
van misdrijven te verzekeren."
Wij zouden wel eens de namen van
tiie lieden willen weten4 en tweedens de
ramenstellers van dit verzoekschrift witten
vragen, waarom zij zich bij de aan het
verzoekschrift toegevoegde „toelichting"
Riet door zulke menschen, die „eenvol-
.tioende kennis van het kerkelijk recht
*an onpartijdigheid paren" hebben laten
Voorlichten.
Want getuigt het van „voldoende ken-
feis" en van „onpartijdigheid" dat be
smeerd wordt,
„dat de roomsch-katholieke kerk den
toaus van Rome erkent als drager van het
lloogste gezag;
dat de paus is de zichtbare gezagheb
ber Gods."
Wordt hier niet heel dom ofhan
dig weggelaten, dat dit slechts geldt
ïn geestelijke zaken?
Getuigt het van „voldoende kennis"
fin van „onpartijdigheid" als geinsinu-
Iserd wordt dat de Katholiek met zijn
irvennaaste „waarschijnlijk" alleen zijn
geloofsgenoot bedoelt?
Maar en wij willen nu niet verder
frp het verzoekschrift en de toelichting
tngaan, maar als dat alles, wat in
klie stukken wordt gezegd, waar is, blij-
ifen de Katholieken dan niet staatsge
vaarlijk, ook als verklaard wordt dat het
fAoiu Proprio niet geldig is?
Deze meening te vestigen is dunkt
IMis het hoofddoel van de geheele be
weging. Psychologisch is dat ook heel
[joed te verklaren. In de toelichting
tvordt n.l. uit de Pius-Almanak, jaarboek
Lran de Katholieken van Nederland aan
getoond, dat het Katholicisme in ons
fand in bloei vooruitgaat.
Zij heeft het volgende uit de Pius-
lilmanak opgediept:
De lijst der R. K. kiesvereenigingen en
ïiare besturen bedraagt 48 bladzijden;
die der andere R. K. bonden en vereeni-
gingen 126; er worden 102 „gestichten
Voor kosthéeren en kostdame^" in ge-
npejnd; 52gestichten voor oude mannen,
vrouwen en weeskinderen; het R. K.
onderwijs heeft in elk bisdom zijn eigen
inspecteurs en onderwijzersbonden en
kweekscholen; er zijn vermeld 29 R. K.
kweekscholen tot opleiding van onder-*
wijzeressen, 24 R. K. kostscholen voor
ejongeheeren, 86 pensionaten voor jonge
juffrouwen, 24 scholen met bizonder doel
[(voor blinden, doofstommen, dienstbo
den, huishoudscholen, landbouwhuishpud-
school, idioten, vallende ziekten, verlaten
meisjes, opvoedingsgestichten, enz.; de
alphabetische naamlijst der geestelijken
telt 47 bladzijden met gemiddeld eene
kleine 70 namen op elke bladzijde. De
Katholieke (lees: R. K.) pers geeft op:
15 R. K. dagbladen (tegen 10 in 1900),
29 R. K. nieuwsbladen, die 2 of 3 maal
in de week verschijnen (tegen 20 in
1900), 75 R. K. weekbladen (tegen 30
in 1900), 52 R. K. tijdschriften; de paro
chiën, rectoraten enz. met opgave van
hun bestuur, het aantal der communi
canten, met aanduiding der bijbehoo-
rende kerken, vereenigingen en bede
vaarten, beslaat 580 bladzijden. Alle be
trokken vereenigingen, scholen, stichtin
gen enz., rvoor zoover de leden leeken
zijn, hebben een geestelijke als adviseur.
Dat de verschillende organen der R. K.
pers geestelijken als redacteuren of be
slissing gevende adviseurs hebben, is van
elders ^bekend.
'Het aantal officieel opgegeven kloos
ters is, zoover wij konden najjaan
sedert 1900 met ruim vijftig toegenomen.
Het aantal hectaren van goederen in
de doode hand in het bezit van de R. K.
Kerk steeg sedert 1892 van 9352 tot
11.838, eene vermeerdering dus met 2486
hectaren of bijna 25 millioen vierkante
meter. De belastbare opbrengst was in
1892 op ongebouwd f363.0Ó0, in 1911
f478.000; op gebouwd in 1892 f242.000,
in 1191 f425.000.
Hoe kan de haat tegen de Roomsch Kath.
Kerk, die er bij de Evang. Maatschappij
zoo diep in zit, "dien bloei kalm aanzien?
En die haat lucht zich nu in beweringen
diegetuigen van „voldoende ken
nis" en „onpartijdigheid."
V* Op Katholieken grondslag.
Gisteravond had in de Graanbeurs de
aangekondigde vergadering plaats van
de Leidsche Metaalbewerkers.
Drie sprekers voerden het woord, alle
drie om de arbeiders tot organisatie aan
te sporen.
Zeer terecht werd door allen gewe
zen, dat beslaande wanverhoudingen
niet verbeterd kunnen worden, als er
geen sterke vakvereenigingen bestaan.
Maar toch mag het niemand onver
schillig zijn, tot welke vykvereeniging
hij toetreedt.
De Katholieke arbeiders hooren niet
thuis in den Alg. Ned. Metaalbewer-
kersbond, die volgens verklaring van zijn
eigen propagandist Dekkers in socia
listische richting wordt geleid.
Zij kunnen geen deel uitmaken van de
Landelijke federatie van metaalbewer
kers, die op anarchistischen bo
dem stoelt.
Zij behooren tot hun eigen Katho
lieke organisatie toe te treden.
Hierop werd gisteravond met het oog
op het karakter der vergadering niet ge
wezen. Men was bijeen om slechts één
zaak te besprekenhooger loon en be
tere arbeidsvoorwaarden. Dit wordt
door alle organisaties nagestreefd.
Door de eenstemmigheid op dit ééne
punt verlieze men echter niet uit het oog
de prinoipieele geschilpunten, die er tus-
schen de drie betrokken vakbonden be
staan. i
Voor de Katholieke arbeiders blijft
toetreding tot de Katholieke vak
organisatie een gebiedende noodzakelijk
heid.
Breekijzers.
Op de vergadering der metaalbewer
kers heeft zich nog wat voorgedaan.
Nadat drie sprekers van uiteenloopen-
de richting de noodzakelijkheid van hech
tere organisatie hadden verdedigd, kwam
een anarchist in debat, zekere mijnheeir
Hooze van de landelijke federatie.
Deze man kwam niet vertellen, dat
de toestanden voor de arbeiders goed
waren, eu dat organisatie niet noodig
was.
Hij beweerde evenmin, dat de vakge-
nooten zich bij zijn federatie moesten
aansluiten.
Hij riep de menschen toe, zich niet
te organiseeren, omdat het de drie sa
menwerkende bonden alleen om „ziel-
tjesvangerij" was te doen.
Bovendien ontaardde zijn debat in een
scheldpartij op een der sprekers.
Ziedaar nu een anarchistisch breek
ijzer.
Drie bonden doen alle moeite om de
Leidsche arbeiders, die bijna niet in be
weging zijn te brengen, wakker te schud
den en hen het besef van organisatie
bij te brengen*
Zij beleggen daarvoor een goed be
zochte propaganda-vergadering om de
materieele positie van de arbeiders te
verbeteren.
En op die vergadering komt een zich
noemend mede-arbeider den strijd voor
de vakbeweging verzwaren en tracht l\ij
te verwoesten, wat met moeite tot stand
kwam.
Het gebeurde werpt een droeviglén
kijk op de anarchistische strijdwijze voor
de arbeiders. Waarlijk, zóó worden geen
lotsverbeteringen bereikt
ALGEMEEN .OVERZICHT.
De geruchten omtrent een verdere
actie der Italianen
tegen Chios en Mitylene houden aan. Zoo
wordt nu weer uit Venetië gemeld, dat
vier officieren van gezondheid naar hun
regimenten vertrokken zijn en een reisor-
der van het ministerie van o'orrog hebben
gekregen waarin als plaats van bestem
ming werd genoemd de reeds vermelde
eilanden.
Voorts wordt uit Rome aan de „Neue
Freie Presse" gemeld, dat Italië na het
gevecht bij Zanzoer met ernst.ge krijgsbe
drijven in Tripoli zal voortgaan. Het hoopt
hierdoor een druk uit te oefenen op Tur
kije ten bate van de bemiddelingsactie
der groote mogendheden.
Tevens heeft de Itaüaansche regeering
bij Krupp vijftig veldstukken van 75 m.M.
van een nieuw type besteld, dat tegelijk
met Fransche kanonnen in Italië was be
proefd.
Tengevolge der bedreigingen van Ita
lië tegenover Smyrna beginnen daar de
Turlcen onrustiger te worden, waartoe
niet weinig heeft bijgedragen de droom
van den wachter bij het graf van de Pro
feet,, die de Christenen aldaar grooten
schrik heeft aangejaagd.
De man moet gedroomd hebben, dat
Mohammed hem verscheen en tot hem
zeide: „De Dzjiaoers hebben zich verbon
den om den Islam uiteen te rukkenalleen
de heilige oorlog zal hem nog kunnen
redden."
Het verhaal van den droom is gedrukt
in een vliegend blaadje, dat ondeF de mos
lim te Smirna verspreid wordt. De uit
werking moet al merkbaar zijn aan de
houding van de Muzelmansche bevolking.
De staking in Engeland
blijkt niet overal met instemming begroet
te worden. Aan den oproep is niet zoo
algemeen gehoor gegeven als de leiders
wel verwacht hebben.
De houding van het verbond van ma
trozen en stokers is nog onzeker. Er zal
een stemming onder de leden worden ge
houden. De beslissing daarvan zal Maan
dag bekend worden.
Terwijl de stakers verklaren, dat zij
overtuigd zijn van hun uiteindelijk succes,
ofschoon het een veertien dagen duren
kan voor hun organisatie geheel in wer
king is, bestaat er kans dat de staking
voor dien tijd tot een einde zal zijn ge
bracht, vooral als de regeering er in
slaagt de patroons over te halen te
onderhandelen.
De bladen betwijfelen over het alge
meen of de arbeiders aan de meeste ha
vens buiten Londen zullen staken. Vol
gens berichten uit Schotland, Manches
ter, Liverpool, Southampton, Cardiff en
elders zijn zij daar onverschillig of lauw.
Newcastle is, naar "het heet, stellig tegen
een staking. Zoo ook het bestuur van het
Verbond van Matrozen en Stokers. Het
heeft den leden herinnerd, dat het bestuur
geen staking mag uitschrijven zonder dat
de leden er over hebben gestemd.
Latere berichten melden dat de uitvoe
rende raad van het verbond van haven
arbeiders voor Liverpool, Hull, Schotland
en Ierland heeft besloten om niet te sta
ken.
Te Middlesbro hebben de havenarbei
ders ten getale van ongeveer 400 besloten
om van de oproeping van de transportar
beiders tot staken geen notitie te nemen.
Te Manchester heeft een bijeenkomst
van op zijn minst 1000 havenarbeiders bij
handopsteken besloten het werk onmid
dellijk neer te leggen. Slechts 300 stem
den tegen.
Te Southampton staken er 2000 man,
te Plymouth bijna 2000. Te Londen heb
ben de meeste karrevoerders zich bij de
bootwerkers aangesloten.
Ook in Frankrijk
is onder het zeevolk een groote gisting
waar te nemen. In Havre js een staking
uitgebroken, die zich voortdurend uit
breidt. Het getal stakers bedraagt .1500.
De transatlantische stoomschepen France
en Basse Jerre hebben geen bemanning
meer. Ook de bemanningen van de sleep-
booten en de booten voor den haven
dienst staken.
Ook te Bordeaux wordt gestaakt, ter
wijl een telegram uit Calais meldt, dat
daar een nieuwe staking van bootwer
kers is uitgebroken, als gevolg van de
weigering van de patroons om niet-aan-
gesloten werklui gedaan te geven.
De parlementskwestie in Hongarije
blijft nog steeds voortduren, waardopr het
in Boedapest er niet rustiger op wordt
Daar het eergisteren bekend geworden
was, dat de oppositie de geheele zitting
van het parlement in beslag wilde nemen,
doordat de leden zich man voor man
zoo omslachtig mogelijk uit de zaal zou
den laten sleepen, werd het geheele parle
ment met een sterk gewapende macht
omgeven, die 75 man van de oppositie,
die van de zitting uitgesloten zijn, buiten
het gebouw hielden.
Terwijl de oppositie gistermorgen, be
geleid van een groote betoogende me
nigte, van het eene vergaderlokaal naar
het andere trok, liep de bereden politie
en de gendarmerie op deze menigte in.
Er ontstond een hevige paniek en vele
personen werden omver gereden.
Ook uit het land komen berichten van
ongeregeldheden. In Grosswardein ziju
vele ruiten ingeslagen en is er hevig
tusschen de politie en de volksmenigte
gevochten.
Intusschen is gisteren het Hongaar-
sche Huis van Afgevaardigden, nadat de
herziening van het reglement van orde
was aangenomen, voor een week ver
daagd.
GEMENGD.
De wetgevende vergadering van
China heeft, naar de „Agence d'Ex-
trême Grient" meldt, besloten, dat de
Kamer zal gekozen worden volgens het
stelsel van evenredige vertegenwoordi
ging. De Senaat zal door en uit de pro
vinciale besturen worden gekozen. De
afgevaardigden ter Kamer zullen voor
vier, de leden van den Senaat voor zes
jaren worden gekozen. De Senaat wordt
om de drie jaar voor een derde deel
vernieuwd. De verkiezing voor de Ka
mer zai getrapt zijn. Kiezers voor de
Kamer zijn alle mannelijke burgers, die
den 25-jarigen leeftijd hebben bereikt,
een bepaaide som belasting betalen en
een lagere school hebben doorloopen.
Deze bepalingen gelden niet voor Mon
golië en Tibet, waarvoor afzonderlijke
wetten zullen worden gemaakt.
Volgens particuliere berichten zijn
de gevechten met de Albaneezen bij
Ipek ernstig geweest. Ipek is gedeelte^
lijk door geschutvuur verwoest. De ojp-
standelingen moeten .8000 man sterk zijn
geweest. Zij slaagden erin de kazerne
van Ipek in brand te steken.
In alle nijverheidsdistricten in Bel
gië is het werk weer in vollen gang.
Als bewijs, dat de regeering den toe
stand als volkomen rustig beschouwt, kan
dienen, dat de koninklijke familie naar
Oostende is vertrokken en de eerste mi
nister een vacantiereis van drie weken
naar Frankrijk heeft ondernomen.
Het hoofdbestuur der Fransche pos
terijen is van plan een bepaling uit te
vaardigen, waardoor verboden wordt aan
ioiigens beneden 16 en meisjes beneden
18 jaar zonder schriftelijke volmacht der
verantwoordelijke ouders of voogden
brieven poste restante af te
geven.
Het is vrijwel ^eker, dat Frankrjjk
nikkelen geldstukjes krijgt, van
5, 10 en 25 centimes. De enkele centimes
van koper blijven. Voor 80 millioen francs
aan nikkelen stukjes zou er gemaakt
worden. Er zullen gaatjes in deze geld
stukken zijn, om ze van zilver te onder
scheiden.
Een geweldige storm in de
Cordilleras de Los Andes heeft de tele
graafdraden vernield. De telegrafische
verbinding tusschen Chili en Argentinië
is verbroken. Het spoorwegverkeer is,
waarschijnlijk voor drie weken, stop gezet.
In een afgelegen boerderij te Davi-
dof, behoorende aan graaf Orlof, zijn
59 landarbeiders, die in een droog
oven sliepen, verbrand. De oorzaak
van den brand is onbekend.
De benoeming van Haldane tot
lord kanselier heeft als eerste ge
volg, dat diens inkomen verdubbelt. Het
lord-kanselierschap js het hoogst bezol*
digde ministerschap. Het salaris bedraagt
,10.000 pond sterling. De bezoldigingen,-
die daarop volgen, zijn die van den pro»
cureur-generaal, 7000 p. st., en den advo«
caat-generaal, 6000 p. st.,- van Engeland.-
Met hun ■emolumenten verdienen deze
heeren echter aanzienlijk meer dan 10.000.
p. st. De eerste minister en de voornaam-,
ste andere ministers krijgen 5000 p. st
De onderkoning van Ierland ontvangt
20.000 p. st., maar daarvoor moét hij tel
Dublin ook hof houden.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot schout
bij-nacht de kapitein ter zee W. Naudin
ten Cate, tot kapitein ter zee de kapt.-
luitenant ter zee R. J. Castendijk, tot
kapt.-luit. ter zee de luit. te rzee le kl.
A. J. Breda Kleijnenberg en tot luit
ter zee le kl. de luit. ter zee 2e kl. J.-
C. P. Eeftinck Schattenkerk en is bij
de koninklijke marine-reserve met in
gang van 16 Juli 1912 bevorderd tot
tot luit. ter zee 2e kl. de adelborst lei
kl. H. M. Kluijskens
is benoemd tot juridisch ambtenaar bij
den Octrooiraad mej. mr. J. F. Lycklama
a Nijeholt te ?s Gravenhage.
Ziekteverzekering.
Naar men verneemt, is de commissie
van voorbereiding uit de Tweede Kamer
gisteren niet gereed gekomen met de
beraadslagingen naar aanleiding van het
amendeeringsvoorstel van den heer De
Savornin Lohman betreffende het ziek-
teverzekeringsontwerp en zal zij mor
gen hare werkzaamheden voortzetten,
als wanneer de heer Lohman het woord
zal bekomen om de tegen zijn voorstel
gerezen bedenkingen te weerleggen.
De vergadering van heden zal worden
bijgewoond door minister Talma, die gis
teren feitelijk in verbaiid met een prea
labele kwestie, welke gerezen was over
de wenschelijkheid zijner aanwezigheid,
alleen des ochtends, gelijk gemeld, en
kele oogenblikken tegenwoordig was.
Staatscommissie reorganisatie
Departementen v. Algemeen Bestuur.
Bij Kon. besluit is de Staatscommissie
ingesteld bij Kon. besluit van 10 Augv
1910 aan welke was opgedragen te on
derzoeken of de inwendige organisatie
van de Departementen van Algemeen Be
stuur en van de bij Koninklijk besluit
aan te wijzen daaronder ressorteerendd
administratiën voor vereenvoudigingen
in het algemeen voor verbetering vatbaar
is, ontbonden, onder dankbetuiging aan
hare leden en den secretaris voor det
belangrijke door hen bewezen diénsten.
En is jhr. mr. E. B. F. F. Wittert van
Hoogland, secretaris van de genoemde
Staatscommissie benoemd tot officier in
de orde van Oranje-Nassau.
Staatscommissie verdediging
Ned.-Indië.
De Staatscommissie voor de verdedi
ging van Nederl.-Indië zal vermoedelijk!
in de helft van Juli hare eigenlijke werk
zaamheden aanvangen, omdat de Indi
sche leden eerst tegen dien tijd hier te
lande aangekomen kunnen zijn.
Intusschen zou dit niet beletten, dat
de commissie, in afwachting van de aan
wezigheid der bedoelde leden, zich al
vast constitueerde.
Wissel- en Chèquerecht.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot afge
vaardigden van Nederland op de te's Gra
venhage te houden tweede conferentie
voor internationaal wissel- en chèque
recht mr. T. M. C. Asser, Minister van
Staat te 's Gravenhage, mr. E. N. Ra-
husen, oud-lid van de Eerste Kamer, jhr.
mr. J. J. Rochussen, onderdirecteur der
Amsterdamsciie Bank, mr. D. Josephust
Jitta, hoogleeraar, mr. J. B. Roelvink,
directeur der Twentsche Bankvereeni-
ging, allen te Amsterdam, en als secre
taris der delegatie aangewezen jhr. mr.
dr. J. C. E. C. Reendorp, referendaris»
bij het departement van buitenlandsche
zaken.
Het Krupp-Monopolie.
Het „Volk" verneemt dat minister Co^
lijn een groote bestelling van geschut
heeft gedaan in Oostenrijk'. Hiermede!
zou het monopolie dat tot nog toe dq
Duitsche firma Krupp voor ons land fei
telijk bezat, zijn gebroken.
Men herinnert zich, dat het Krupp-
rapport, door een oommissie uit de K*<