11
Een Hervormer.
BUITENLAND.
3e Jaargang,
No. 788.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc, Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco
per post 11*50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/. cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Mei
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Wij hebben in onze recensie op pa
ter D. de Kok's „Franciscus-beschou-
wingen", onder den titel „Zieleschoon-
heid", beloofd nader terug te komen
pp het karakter van Sint Franciscus,
"als wereldhervormer.
.Wereldhervormer! Hij, de „poverel-
3o", de arme leek, het „armzalig broe
dertje'', die zich had losgerukt uit het
gezelschap van vermogende en invloed
rijke vrienden, en zich kleedde in het
kleed der bedelaars, en den naam der
bedelaars „minderbroeders" tot den zijne
maakte, hij heeft een hervorming ge
bracht in de maatschappij. De geschiede
nis der middeleeuwen noemt ons de
bamen van mannen, die kon,den bogen
pp hun positie, die konden roemen op
hun geleerdheid, en wier pogen om een
maatschappelijke hervorming te brengen
versplinterde op den steenharden onwil
van hun mede-menschen.
In de kerk op Franciscus' graf is een
zeer schoone schildering, symboliseerend
>de armoede?n Jonge schoone vrouw
met smartelijke trekken, gekleed in een
gescheurd sneeuvv-wit kleed, staande op
leen veld van doornen twee knapen hoo-
!nen haar en twee honden bassen haar
laan. Franciscus voert haar als bruid mee.
Franciscus was arm, beminde de
armoede als zijn bruid, werd gehoond
jen bespot door de wereldlingen, werd
beschouwd en uitgelachen als een dwaas,
ien toch erkennen Katholiek en niet-Ka-
jtholiek, geloovige, en ongeloovige in
hem den hervormer der middel-
leeuwen
- Paus Leo XIII beschrijft in zijn en-
[cycliek Auspicato de wantoestanden jn
de twaalfde eeuw:
„Een zeer groote macht was in han
den van wejnigen; en hun rijkdommen,
.dienden bijna uitsluitend tot onderdruk
king van een rampzalige en verachte me-
inigte; en zelfs zij, die krachtens hun le
vensstaat de overigen hadden moeten be
dwingen, zij hadden zich voor dergelij
ke ondeugden niet behoed. En bij de
'Vrij algemeene verflauwing der liefde
hadden zich verschillende dagelijks voor
komende rampen gevoegdnijd, ijver
zucht en haaten de gemoederen waren
zoo verdeeld en tot vijandschap geneigd,
dat de steden van eenzelfde landstreek
;elkaar om de minste oorzaak door den
oorlog ten onder brachten en de eene
burger met den andere op onmenschelij-
ke wijze door het zwaard hun twisten
beslechten."
En Franciscus heeft uit duizenden har
ten gerukt de zelfzucht en den geld- en
gouddorst, hij heeft geknakt het leen
stelsel in zijn ontaarding, zijn rampza
lige gevolgen, hij heeft in de steden tot
bloei gebracht een stand tusschen de
machtige bezitters en hun onderhocrigen,
jjjj heeft in de verhouding van de steden
onderling den vrede doen Jieerschen!
En dat is de reuzenarbeid van een ar
men monnik! Het geheum te Jeeren van
i;die zedelijke macht is voor ons, die leven
ïn een tijd, waarin zoovele maatschap
pelijke of sociale hervormers opduiken,
.jallernuttigst. Die kennis is voor ons een
^toetssteen, wa-ardoor wij met zekerheid
[kunnen weten of die „hervormingsar-
beid" vruchtbaar en heilzaam is of niets
j anders dan klinklank, gezwets en gepraal,
;jen misschien nog verderfelijk en nood-
f lot tig in zijn gevolgen. .Want alléén zij,
(die dezelfde zedelijke macht zij 't
in minder sterke mate dan Franciscus
pp hunne omgeving uitoefenen, alléén
zij kunnen ware maatschappelijke of so
ciale hervormingen brengen. Het geheim
.van Franciscus' zedelijke macht, van
Franciscus' hervormingsarbeid is het ge
heim van iedere waarachtige en
nuttige hervorming.
Voor enkele weken lazen wij in het
„K. S. W." 'n artikel waarin gewezen
,werd op het kortzichtige van sommigen,
die om de wantoestanden, welke heer-
schen in onze maatschappelijke verhou
dingen, in onze z g. kapitalistische maat
schappij, ook die maatschappij zelf af
keuren, zich keeren tegen die verhoudin
gen zelf. Dit is zeer zeker een kort
zichtigheid, welke alle hervorming of
pnniogelijk of verderfelijk maakt. Fran
ciscus ontweek die fout. Hij zag
zegt pater de Kok in zijn „Zieleschoon-
heid" dat de landheeren en baronnen
misbruik maakten van hun macht en hun
onderhoorigen niet als broeders, maar
als slaven behandelden. Daartegen ging
wel zijn protest, doch niet de eisch
tot afschaffing van de verschillende toe
standen. Een verschil met het optreden
van de socialistische „volksvrienden" in
onze dagen, en ook een verklaring van
het vruchtelooze of noodlottige van hun
hervormingswerk
Al te dikwijls maakt men zich ook
schuldig aan de iiefdeloosheid, dat men
zich keert tegen de personen, die wantoe
standen in het leven roepen of bestendi
gen, in plaats van tegen die wantoestan
den zelf te velde te trekken. Met bre
kend hart aanschouwde Franciscus de
verwoesting en liefdeloosheid van de
machtigen, die toch als broeders moesten
samen wonen met de armen. Maar daar
om verwenschte hij de bezitters niet. „Ik
vermaan en beveel mijjr broeders, dat zij'
niet de menschen verachten of beoordee-
len, die zij in uitgezochte of gekleurde
kleederen zien gaan, heerlijke spijzen
en dranken zien gebruiken doch ieder
beoordeele of verachte liever zichzelf..."
Hoe is het optreden der socialistische
hervormers in overeenstemming met de
zen regel!? Franciscus hervormt, maar
zet nimmer aan tot haatzij zetten aan
tot haat, maar.... hervormen nimmer.
Met deze klare ideeën over den her
vormingsarbeid zou Franciscus toch
niet geslaagd zijn, als hij niet begon
nen was met een persoonlijke her
vorming èn van zichzelf èn van anderen,.
Franciscus stond lijnrecht tegenover
het onzalig streven van zijn tijd naar
rijkdommen en weelde, een streven, dat
de kerk dreef naar het heidendom, het
welk zij eens door de kracht harer mach
tige beginselen had overwonnen hij ont
deed zich van allen eigendom en hief de
armoede uit het slijk, waarin het zinge
not haar had getrapt.
Daar bestaat nog een grooter ellende
dan de hebzucht: de onbeteugelde zin
nelijke drift, die verstompt en verkan
kert alle waarachtige liefde voor den
evenmensch. Franciscus stelde daar te
genover het voorbeeld van zijn maagde
lijk leven. Hij was schoon door de zede
lijke schoonheid, die sprak van zijn he-
melsch gezicht, uit zijn heldere oogen.
Franciscus kon niet van allen eischen,
dat zij op dezelfde wijze als hij de deug
den zouden beoefenen dat zou zieke
lijke overdrijving geweest zijn. Om de
persoonlijke hervorming van anderen te
bewerken stelde hij zijn Derde Orde
in. Daar leert men de beteugeling van de
zinnen en eenvoud en onthechting van
het aardsche, zonder dat men de Evange
lische raden van zuiverheid en armoede
navolgt.
Het sociale vraagstuk van de dertiende
eeuw had een zelfde grond en karakter
als de huidige kwestie: het ontstaat
allereerst in het zondig hart van
den mensch. Franciscus zag in, dat het
grootste maatschappelijk gevaar de zon
de is. Tegen de zonde ging dus allereerst
zijn strijd de terugkeer tot de deugd
was zijn voornaamste leuze.
Franciscus stelde tegenover de heb
zucht zijn armoede, tegenover het zin
genot zijn maagdelijkheid, tegenover de
hoogmoed zijn nederigheid. En ware
Franciscus niet nederig geweest, zou hij
zich niet geplaatst Ihebben onder het wet
tig gezag, zijn arbeid zou absoluut
onvruchtbaar geweest zijn.
De gehoorzaamheid is juist dat,
wat hem het duidelijkst onderscheidt
van andere hervormers uit zijn tijd.
Nooit heeft hij zich verzet tegen de
kerkelijke of wereldlijke overheid, zelfs
niet onbewust. Op geheel bijzon
dere wijze «erde hij de priesters
zelfs achtte hij zich niet waardig priester
te worden en is diaken gebleven. Van de
priesters schreef hij: „Ik wil in hen geen
zonde beschouwen, omdat ik de Zoon
Gods in hen zie, en zij mijn heeren zijn."
't Klinke voor sommige ooren para
doxaal: Franciscus was nederig, omdat
hij zichzelf bewust was, ziclli bewust
was de plaats, die lyj innam tegenover
den Schepper en de schepping. Zijn ne
derigheid is de bloesem èn de wortel van
zijn zelfbewustheid. Zijn zelfbewustheid
is de verklaring van zijn beginsel-vast
en krachtdadig optreden.
In enkele lijnen hebben .wij beproefd
het beeld van den maatschappelijken her
vormer vaq de mi^deleeuwoji, të Jen
nen, volgens de gegevens, die pater D.
de Kok in zijn boek „Zieleschoonheid"
ons aan de hand doet. Hoe vaag die tee-
kening is, zij zal toch, hopen we, scherp
genoeg zijn voor de lezers om een paral
lel te kunnen trekken tusschen dien
waarachtigen hervormer en de socialisti
sche. hervormers onzer dagen.
Zij haten het gezag, Franciscus was de
groote beschermer daarvan, zij werpen
de bestaande orde omver, Franciscus
herstelde die, zij willen anderen doen
deelen in het „geluk", dat zij zelf be
zitten, Franciscus dacht niet aan zichzelf,
hij was de teedere vriend van armen en
verdrukten, die zich geheel weggaf.
Meer loon.
Uit vertrouwbare statistieken is het
duidelijk voor een ieder, die wil zien,
dat gedurende de 25 jaar onafgebroken
protectie de Amerikaansche fabrieks
nijverheid zich reusachtig heeft uitge
breid.
In vele industrieën zijn het aantal
werklieden en loonen verdubbeld, ver
driedubbeld, ja zelfs viermaal grooter
geworden in dien betrekkelijk korten
tijd.
En de landbouw? Het is een algemeen
bekend feit, dat de landbouw der Ver-
eenigde Staten tot hoogen bloei ge
raakte ten gevolge van de bescherming
aan de nijverheid gegeven.
De bescherming der nijverheid heeft
in de Vereenigde Staten die groote fa
brieksteden doen ontstaan, die de beste
markten bieden voor den Amerikaan-
schen landbouw.
Wordt het niet hoog tijd, dat ook wij
xinze-industn£.._en_landbouw tot hooger
bloei gaan brengen door een hooger in
voerrecht, door protectie? 'tZal.het
huishoudgeld vermeerderen. Dat is zon
neklaar.
Verkeerde voorstelling.
De uitslag der stemming over het amen
dement Snoeck Henkemans op de Bak
kerswet heeft de liberale kameroverzicht
schrijvers uit hun humeur gebracht.
Zij spuwen nu hun gal uit tegen den
Minister.
Dat is den lui niet kwalijk te nemen.
Maar zij moeten niet met het praatje
aankomen, dat de Minister zijn overwin
ning aan de socialisten dankt.
Want deze bewering is absoluut on
waar.
„Als Minister Talma de sociaal-demo
craten niet had,'- schreef de „N. Rott.
Crt." „zou op dit oogenblik de Bak
kerswet ingetrokken zijn."
Men had evengoed kunnen schrijven
als niet drie liberalen tegen het amen
dement hadden gestemd;
Of: als er niet drie Christelijk Jiis-
torischen tegen hadden gestemd.
In deze beide gevallen zou immers ook
de Bakkerswet van de baan zijn geweest.
Bij de stemming liep de scheidings
lijn tusschen alle politieke groepen, met
uitzondering van de socialisten, .die en
bloc tegen stemden en de vrijzinnig-de
mocraten en oud-liberalen, die allen hun
vóór uitbrachten.
Minister Jalma is dus .waarlijk niet
door de socialisten van een „wissen
dood" gered. En „een traan van dank
baarheid in zijn beide oogen" zal oin die
reden nooit opwellen, als een D. A.
P.-er hem passeert!
De Tel.", die zulks veronderstelt, slaat
hier de plank leelijk mis.
Nog veel minder juist zal de voor
spelling van het „Vad." blijken, dat „de
sociaal-democraten Minister Talma nu ge
heel in hun macht hebben."
Gfl zult eëns zien, hoe Jalma ze naar
de oogen zal kijken, dacht dit blad.
Gisteren althans bemerkte men hier
van niets. De Minister was niet bereid
aan Schaper eenige concessie te doen.
Op feiten komt het echter bij de li
beralen niet aanals de lezers maar tegen
Talma worden opgezet.
De liberale pers lijdt tegenwoordig aan
een -'n soort Talma-vervolgingswaanzin.
V De gehuwde ambtenares.
Onze vaste overtuiging is, dat de ge
huwde vrouw in het huisgezin behoort.
JHaar taak is zoo veel omvattend, dat zij
een geheelen mensch eischt. Haar is toe
vertrouwd <de zware en veel-eischendd
zorg voor de opvoeding der kinderen,
zij moet bovendien den huiselijken haard
voor den man aangenaam en aantrek
kelijk maken. De belangen van het ge-
m dü3, dat .dg gehpwde yrpüw,
zich geheel en al aan den arbeid buitens
huis ontrekke. Het ligt op den weg
van den staat het is zijn plicht en zijn
recht om wille van het algemeen
belang, een verbod omtrent vrouwen
arbeid uit te vaardigen, daar de staat
daar de gemeenschap alleen bloeien kan
als het familieleven goed geordend is.
Een absoluut verbod voor den vrou
wen-arbeid achten ook wij niet ge-
wenscht, doch wel een arbeidsverbod
voor de vrouwen, op wie de verzorging
van een huishouden en de opvoeding
van kinderen rust.
Daarom keuren wij af de strekking
van een motie, die de Alg. Bond van
Ned. Post-, Telegraaf en Telefoonper
soneel ter kennis van de Tweede Kamer
heeft gebracht, en waarin geprotesteerd
wordt tegen een wetsvoorstel betreffen
de het ontslaan van gehuwde ambtena
ressen en onderwijzeressen.
Wij waarschuwen onze Roomsche
Postmannen om niet aan het ageeren
tegen dat wetsvoorstel mee te doen.
Het steunt niet op Christelijke begin
selen.
V Tegenstelling.
Wij knippen uit het Kameroverzicht van
het „Vad." de volgende zinnetjes;
„De meest drastische aanslag op de
persoonlijke vrijheid is door de Kamer
goedgekeurd, zonder dat de strikte nood
zakelijkheid daarvan werd aangetoond."
„Ziedaar de winst dezer methode van
sociale wetgeving, waarvoor wij zijn
er zeker van een liberaal ministerie
zich nimmer zou laten vinden."
En wie stemde vóór dezen beweerden
aanslag op de persoonlijke vrijheid?
Generaal K. Eland, oud-Minrster uit een
liberaal Ministerie en vast medewer
ker aan het blad, waarin deze ontboe
zemingen voorkomen.
Commentaar overbodig!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Men mag het als een algemeen bekend
feit veronderstellen dat in den
Italiaansch-Turkschen oorlog
geen pijl te trekken js op de diverse be
richten. Ging het tot dusverre zoo, dat
be.richten van de eene zijde dadelijk door
den anderen kant werden weersproken,
nu zijn we zoover gekomen, dat we op
de eigen beweringen der beide partijen
geen staat meer kunnen maken. Naar
men weet hebben de Italianen verklaard
geen kwaad in den zin gehad te hebben
tegen de Dardanellen, ofschoon zij zich
niet door een belofte binden wilden, en
heeft Turkije beloofd de Dardanellen weer
te zullen openstellen. Men was bezig met
een vaargeul te maken, hetgeen door den
storm niet erg opschoot. En nu komt
het bericht, dat de consulaten ambtelijk
kennis hebben gekregen, dat de weder-
openstelling der Dardanellen voor onbe-
paalden tijd is uitgesteld. De reden js
er niet bij opgegeven, althans het tele
gram maakt er geen melding van, en
daar gissen doet missen, geven we het
bericht zonder meer.
Met de uitzetting der Italianen als eenig
middel van verweer, begint het Turkije
ook meenens te worden. Ambtelijk wordt
toch bekend gemaakt, dat 7000 Italianen
binnen veertien dagen het vilajet Smyrna
hebben te verlaten. Wellicht dat dit de
Italianen tot grooter actie prikkelt en de
Porte, daarvoor vreezend, zijn poortje nog
wat langer gesloten houdt.
Overigens is er over geestdrift bij de
Italianen niet te klagen. We zagen het
reeds aan den wensch om vleugels, die
ze zoo krachtdadig trachten te verwerke
lijken! Ook in een correspondentie jn de
„Politische Correspondenz" wordt nog
maals de aandacht gevestigd op de geest
drift, waarmee in Italië telkens het ver
trek en de terugkeer van troepen naar
het oorlogsveld wordt begroet. De lange
duur van het krijgsbedrijf en de groote
offers, die het eischt, heeft volstrekt geen
ontgoocheling of neerslachtigheid veroor
zaakt. Het zou een grove dwaling zijn,
zegt de schrijver, bij bespiegelingen over
het verdere verloop van den oorlog er
mee te rekenen, dat het Italiaansche volk
er op den duur genoeg van zou krijgen.
Het tweede bedrijf van het
kabaal in het Pruisische parlement
zal Maandag worden afgespeeld. Dan
komt in behandeling het protest van Bor-
chardt tegen zijn gewelddadigen uitzet
ting uit de Kamervergadering. Intusschen
.yvonjt ;d,oor sommige bladen de juridische
kant der kwestie onderzocht. De afges
vaardigde Borchardt had zich nl. op zijn
onschendbaarheid beroepen tegenover
den politieluitenant, die hem sommeerde
zich te verwijderen. De „Voss. Ztg.'s
schrijft: „Het is juist, dat ,§105 van het
wetboek van strafrecht dengene met "tucht
huisstraf bedreigt, die een Jid van een
wetgevend lichaam met geweld tracht te
verwijderen. Het moet echter toch van
zelf spreken, dat slechts het bevoegde
vertoeven in de vergaderzaal de bescher
ming van het wetboek van strafrecht ge
niet. Wie onbevoegd zijn verblijf in de
zaal wil afdwingen, maakt rich aan huis
vredebreuk schuldig en heeft er waarlijk
geen aanspraak op, dat hij door dezelfde
rechtsorde, die hij overtreedt, bij zijn
wederrechtelijk gedrag beschermd wordt
De in §105 van het wetboek van straf
recht als grondslag van het misdrijf ge-
eischte feiten zijn derhalve niet aanwezig,
wanneer een afgevaardigde van zijn plaats
verwijderd wordt, op welke het hem
rechtens verboden is te vertoeven. De
regeling van de tucht jn het Pruisische
Huis van Afgevaardigden is aan het Huis
zelf voorbehouden. Binnen de lijst van
dit voorbehoud is het Huis bevoegd recht
te scheppen, ook wanneer dat afwijkt van
rijkswetten, welke slechts buiten die gren
zen gelden. 105 van het rijkswetboek
van strafrecht is binnen de grenzen,
waarin het tuchtrecht van het ,Huis van
Afgevaardigden heerscht^ niet van kracht
De politiebeambten hebben zich aan geen
overtreding van dien paragraaf schuldig
gemaakt. Zou men echter g 64 van het
huishoudelijk reglement voor in strijd met
de wet houden, dan zou van een straf
baarheid der politiebeambten óók geen
sprake zijn. Zélfs niet wanneer hun han
delingen objectief in strijd met het recht
geweest waren, aangezien zij overtuigd
waren, dat zij niet meer dan hun plicht
vervulden."
Meenden we gisteren uit de berichten
op te mogen maken, dat de
mijnwerkers in Zuid-Wales
erg in hun schik waren met de getroffen
loonregeling, nu blijkt dat allesbehalve
het geval te zijn en blijkt er opnieuw
staking te dreigen. De mijnwerkers zijn
ontevreden over de beslissing van den
voorzitter van de South. Wales District
Board, lord St. Alduin, jn zake het mini-
JoopjBBp uapjoM uaipsia iinn 'uooimnui
niet geheel en al ingewilligd, zoodat zij
thans weer met een nieuwe staking
dreigen.
Algemeen zal deze beweging echter
niet worden, en zoo het tot staking komt,-
zal deze gelukkig tot Zuid-Wales be
perkt blijven.
De kwestie, waarom het gaat, is de
regeling van het minimumloon. De „dis
trict board'* heeft door de beslissende
stem van den onafhankelijken voorzitter
het minimumloon op 4 sh. d. per dag
bepaald.
Maar nu schijnt het, dat de mijnwerkers
op hun eisch van 5 shillings blijven staan.
op Portugeesch Timor
is het nog altijd roerig. De Portugeesche
minister van koloniën ontving dezer da
gen nieuwe 'telegrammen van den gou
verneur van Timor en deelde in een offi
cieel communiqué aan de dagbladen mee,
dat de opstandelingen van .Timor op alle
punten van samentreffen door de Portu
geesche troepen geslagen zijn en dat inen
hoopt degeheele beweging in juni onder
drukt te hebben.
De algemeene toestand is verder, vol
gens 't communiqué, goed. ,Te Okussi
heerscht echter nog dezelfde toestand,
zoodat het noodzakelijk is, alvorens de
operaties daartegen te beginnen, zich met
de Nederlandsche regeering te verstaan,
opdat deze geen wijkplaats biede aan
de „moordenaars" en opstandelingen van
ons gebied.
De 9e compagnie van Mozambique is te
Dilly aangekomen met drie bergstukken.
Met het oog op de moeilijkheden om
meer Europeesche troepen naar Timor te
zenden, heeft de gouverneur zijn laatste
aanvraag om twee compagnieën Euro
peesche troepen in dien zin gewijzigd,
dat er nu één compagnie wordt aange
vraagd. Hij staat echter op het zenden
van veel materiaal, speciaal karabijnen
en ammunitie, waaraan veel gebrek is.
GEMENGD.
Uit Rome wordt gemeld, dat daar
eergisterennacht ingebroken is in
de kruiskapel van de .St. Andreas*
kerk. [Talrijke waardevolle jqweelen ea
