26
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 749.
9c SeicLctte Sou/tcmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHiINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Maart
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cen^
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Hetzelfde lied in anderen
toonaard.
Reeds spoedig begint het anti-tarief-
Jlvetcomité „au bout de son latin" te
komen. We hadden reeds eerder gele
genheid te spotten met de massa bewe
gingen, die zij met een enkele omzetting
pf verandering uit weer andere distil-
ieeren.
i Dit pleit allerminst voor het goed
.recht der anti-tariefmannen. Immers ter
(verdediging eener goede zaak komt men
nimmer argumenten te kort.
.We zouden daarom bijna willen zwij
gen over hun jongste bewering, die al
weer een wederkeerende is: de scheeps-
wet wordt benadeeld.
Maar kom, wie gelooft dat. Gister
reeds hebben we bewezen dat Giet tran
sito-vervoer niet zou geschaad worden,
rlus ook niet onze scheepvaart die daar
grootendeels van bestaat.
En moeten we nog weer eens bewij
zen, dat onze invoer niet minder, onze uit
voer waarschijnlijk grooter zal worden
Dat raakt toch de restvan onze
scheepvaart, die zeker wel de nog steeds
Stijgende lijn zal blijven volgen.
V:< Winkelsluiting.
Het feit, dat de Hoöge Raad de Am-
sterdamsche verordening op de winkel
sluiting heeft gesanctionneerd, is van
jgroote beteekenis voor het leven der
gemeenten. Onze vroedschappen kunnen
|nu zonder schroom die van Amsterdam
ivoigen op den ingeslagen weg en ook
zonder langer op den Rijks\vefgever te
.wachten particuliere belangen aan ver
ordeningen binden, mits zulks strekt in
algemeen belang. In deze laatste
(Voorwaarde gaat de levenskracht der ver
ordeningen samen met beveiliging tegen
willekeur.
Hoe noodig het ingrijpen der overheid
kan wezen, toont in onze stad de moei
zame beweging vóór het sluitingsuur der
kapperszaken. Eerst heeft het lang, zeer
jlang geduurd eer er onder de patroons
■een communis opinio was omtrent
ivvenschclijkheid en mogelijkheid der 9-
juursluiting. Toen deze eensgezindheid
jleidde tot een besluit, was er nog één
patroon, die steunend op zijn persoon
lijken werklust toch later open bleef.
iMct eenige pressie even afkeurens
waardig in scène gezet als verklaarbaar in
kaar ontstaan werd deze laatste weer-
stieven ook tot sluiting bewogen, en ziet:
nu verluidt weer, dat anderen heropen
den, aanvoerend: de klanten gaan zich
zelf scheren.
Wij willen hier over de onnaspeurbare
waarde van dit spitsvondig motief niet
uitweiden, maar wel willen we er op
wijzen, hoe moeilijk de winkels!uiting bij
particulier initiatief te regelen is. Hier
was nu een sluiting doorgevoe d, welke
Waarlijk allen betrof, en toch willen
sommigen er weer aan ontkomen om
'ten reden, die eigenlijk alle., kunnen
.aanvoeren, omdat metterdaad a Ier par
ticuliere belangen over denzelfden kam
geschoren worden.
't Zou zijn om moedeloos te worden,
Indien daar niet als een lichtstraal bij 't
'avondwerk oprees de nu voorgoed van
kra ht zijnde Amsterdamsche ve. ordening
op de winkelsluiting. Wij verwachten, dat
1de Leidsche vroedschap spoedig het voor
beeld der hoofdstad navolgt.
't Bestaat nog.
Heeft u schoolgaande kinderen?
Ja? Dan zult u hen wel ee is bekla
gen, dat zij zooveel huiswerk n lessen
hebben, en u beijveren, om ihen daar
naast de noodige ontspanning te ver
schaffen.
Gelukkig komen deze bekommernissen
(pas als de knapen en meisjes v at ouder
worden, want gedurende de eei ste jaren
van hun schooltijd, och, dan is hun „Iee
ren spelen", vooral in onzen tijd van
aangename methodes en vrije kwartier-
Helaas, van honderden kleine kinderen
kan zulks niet worden -getuigd. Lees
'claarom maar eens na het officisele ver
slag betreffende de toestanden bij de
Nederlandsche (huisindustrie.
Ziehier een citaatje er uit:
„Tallooze kinderen zijn 's morgens
al heel vroeg, 's middags en ;.s avonds,
hun vrijen Woensdagmiddag tot -;s
avonds 9 uur, soms ook 's Zaterdags
en Zondags, dikwijls hun Iheele vacan-
tie (te Zierikzee en Goes waren vele
kinderen met z. g. landbouwverlof aan
het erwtenlezen), gedoemd tot heit
eentonige, ongezonde erwtenlezen. On
gezond door de onthouding van bui
tenlucht en nachtrust, door hut oog-
en keelprikkelende stof, het oogver-
moeiende staren op de erwten, het
voorover gebogen zitten aan de tafel.
„Uit een navraag bij onderwijzers te
Goes bleek dan ook, dat de kinderen
uit erwtenlezersgezinnen dikwerf be
langrijk achterblijven, niet alleen door
het verzuimen der scjHool (soms met
landbouwverlof) doch ook door hunne
oververmoeidheid en slaperigheid on
der de les."
Ziet gede treurige kinderarbeid be
staat nog, ja „bloeit" zelfs. We lezen
toch elders in Jiet rapport
„In geen tak van huisindustrie is de
kinderarbeid zoo algemeen en wordt
zooveel van de kinderen gevergd als
bij het erwtenlezen. Juist de kinderar
beid is oorzaak, dat het loon zoo, ont
zettend veel lager is dan vroeger, toen
in de pakhuizen werd verlezende
steeds verder gaande daling van het
loon wordt aldus bevorderd".
Schijnbaar is in de laatste jaren de
toestand veel verbeterd, door controle
van arbeidsinspectie en politie, en ook'
door de Leerplichtwet, die althans be
vordert, dat de kinderen eenige uren
per dag niet verlezen. Maar die verbete
ring is toch, naar de enquêteurs meenen,
slechts schijnbaar, men verzwijgt meer
iden kinderarbeid, nu men weet dat de
Arbeidswet den arbeid voor kinderen
beneden dé 12 jaren verbiedt. Maar des
ondanks kon toch nog worden geconsta
teerd, dat onder de erwtenverlezens wa
ren 262 kinderen van :6 (zegge zes)
tot 9 jaar, 218 kinderen van 10 tot 11
jaar. Dat zijn dan alleen de kinderen van
wie vaststaat dat zij geregeld medewer
ken. En de werktijden voor die ongeluk
kige kleinen houden haast gelijken tred
met die der niet minder ellendige oude
ren.
Denkt hier eens over na, gij allen die
schoolgaande kinderen Ihebt, gehad hebt
of krijgen kunt, en uw belangstelling
voor Leerplichtwet en Sociale Wetgeving
zullen grooter worden.
Later deelen we dan nog wat mee over
den kinderarbeid in verband met de el
lende der huisindustrie.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon de dagen in lange confe
renties worden doorgebracht, zijn we
nog geen stap verder gekomen in het
conflict van de
Engelsche kolenmijnen
Noch de arbeiders, noch de werkge
vers willen blijkbaar van toegeven we
ten. Velen echter beschouwen de berich
ten uit de provinciën volgens welke dui
zenden Engelsche Schotsche en Noord-
Welsche mijnwerkers het werk reeds
hervat hebben, hoopgevender dan al 't
geconfereer De mijnwerkers, die weer
aan den arbeid zijn gegaan, waren blijk
baar ongezind, misschien niet in staat
verder te wachten. Het is de vraag, in
hoeverre de onverzoenlijke mijnwerkers
werkwilligen zullen toestaan het werk
te hervatten. Indien dit niet heet geval
is, dan vertrouwen de werkwilligen er
op, dat de regcering hen desnoods met
troepen zal beschermen.
Inmiddels is de kolennood hooger dan
ooit gestegen. Er verluidt ,dat Londen
slechts over een kolenvoorraad van 3
dagen beschikt. De Londensche kolen
handelaars hebben heden den prijs ver
hoogd met 5 s'h. per ton.
Waarschijnlijk zal, mochten nu v.eer
de onderhandelingen niet slagen, de re
gcering toch haar wetsvoorstel doorzet
ten. Echter zuilen dan waarschijnlijk
nog wel eenige dagen voor de debatten
noodig zijn, daar de stroom van amen
dementen, min of meer belangrijk, blijft
aanhouden en de weigering van de re
geering om de niéuwe minimum-tarieven
van 5 en 2 sh. door de mijnwerkers ge-
eischt, in de wet op te nemen tot ern
stige moeilijkheden aanleiding geven
kan.
De ellende
en de rampspoedige gevolgen der sta
king nemen echter hand over hand toe.
De Engelsche bladen geven kolommen-
lange bijzonderheden over den nood, die
in verschillende plaatsen wordt geleden.
Zoo is te Leeds de gasvoorziening
reeds dermate beperkt, dat in de fabrie
ken en gezinnen van 10 uur 's morgens
tot 6 uur 's avonds geen gas kan wor
den gestookt. Het ziekenhuis heeft ge
brek aan steenkolen en het is onmogelijk
water te heeten en warme spijzen te be
reiden. Er is sprake van, de gasvoorzie
ning nog meer fe beperken.
Te Southampton heeft Zaterdag aan
de gasfabriek de laatste uitdeeling van
cokes aan de armen plaats gehad. Het
was hartroerend on* te zien hoe zich een
menigte mannen, vrouwen en kinderen
daar verdrongen om voor de laatste maal
hun zakje kolen in ontvangst te nemen,
met het vooruitzicht om weldra geheel
zonder een „brandje" te zitten.
Door de gasfabriek zal in het vervolg
's avonds geen gas meer worden gele
verd voor fabrieksinotoren en dergelijke.
Bij al de bestaande ellende is het niet
te verwonderen, al is het dan niet te
verschoonen, dat een deel der armen er
toe komen zich de noodige brandstof op
onrechtmatige wijze te verschaffen, in
dien ze daartoe de kans^ schoon'zien.
Zoo maakte een aantal armen te Bir
mingham zich meester van den heel en
kolenvoorraad van een distillateur, die
verzuimd had zijn kolenbergplaats af te
sluiten. In een minimum van tijd had
den vrouwen en kinderen den man tpt
zelfs zijn laatste beetje kolengruis ont
stolen.
In emmers, in papier, in teilen, enz.,
sjouwden ze hun buit mee naar huis
Te Middlesboroiigh schijnt de ellende
door de werkioi-cl efd- veroorzaakt, wel
het verschrikkelijkst te zijn. Havelooze
vrouwen, met magere, bleeke kinderen
ziet men zich dagelijks voor het stadhuis
verdringen om hulp. in te roepen.
Nog voortdurend neemt de werkeloos
heid toe. De Standard schatte het aan
tal werkloozen gisteren op 3 millioen,
en het verlies van werkloozen sinds het
begin der staking op 10 millioen pSt.
Het treinverkeer wordt tot sceeds klei
nere proporties teruggebracht en dage
lijks vallen nieuwe treinen uit, niet al
leen bij het locale verkeer, maar ook bij
de verbindingen tusschen Londen en de
voornaamste havensteden. Vooral Zon
dag deed zich deze beperking zeer pijn
lijk gevoelen.
In België
zal het gelukkig tot geen staking ko
men. Het mijnwerkersverbond heeft in
een Zondag te Brussel gehouden ver
gadering besloten van een staking af te
zien, daar de meeste mijnbesturen al
reeds loonsverhoogingen van 5 percent
ingewilligd en binnenkort een verdere
loonsverhooging van 5 procent toegezegd
hadden. Aan de afzonderlijke districten
werd het overgelaten voor een verdere
loonsverhooging tot het bereiken van
een vermeerdering van in 't geheel 15
procent met de mijnbesturen in onder
handeling te treden en in de eerstvol
gende bijeenkomst daarvan verslag te
doen. Den doorslag voor dit besluit van
het mijnwerkersverbond kan gegeven
hebben de overweging dat bij den tegen-
woordigen toestand van de kolenmarkt
het verkrijgen van een loonsverhooging
langs vredelievenden weg gemakkelijker
te bereiken is dat voorts de openbare
meening in België tegen een staking
schijnt te zijn, en dat de mijnwerkers in
één van de drie Belgische kolenbekkens
die van Bergen, door de jongste staking
geldelijk zeer verzwakt zijn.
Nog voortdurend verwacht men een
optreden van
Italië tegen Turkije
buiten Tripolis; voorarl vreest de Turk
een aanslag op de Dardanellen, die hij
dan ook met de noodige mijnen tracht
te beschermen.
Volgens de „Politische Corrrespon-
denz" is het niet waarschijnlijk, dat de
Italiaansche vloot de Dardanellen zal
trachten te forceeren of Saloniki of
Smyrna bombardeeren. Men moet veel
eer verwachten, dat Italië een Turksch
eiland in Aegaeïsche Zee zal bezetten.
In Italiaartsche regeeringskringen ver
luidt, dat de regeering besloten heeft
een van de groote eilanden tegenover
de Dardanellen te bezetten, om het als
operatiebasis voor het forceeren van de
zee-engten te gebruiken.
De „Avanti" verneemt nog uit Spezzia,
dat daar in de oorlogshaven een Ita-
JiaanscJi eskader gereed ligt, om, waar
schijnlijk heden, naar Syracuse te ver
trekken.
Of het er van komen zal?
GEMENGD.
rZaterdagmiddag heeft een eerste
conferentie op het departement van bin-
nenlandsche zaken te Berlijn plaats ge
had tusschen de stakers in het
kl eermaker sb edrijf en de pa
troons met enkele vertegenwoordigers
der regeering om te pogen een einde
te maken aan de staking en uitsluiting
in het bedrijf heerschende. Tot eenig re
sultaat kwam men nog niet.
De staking van taxibestuur
ders te Londen is geëindigd. Het voor-
loopig geschil is bijgelegd.
Het Petersburgsche Telegraaf-
agentschap verneemt uit Koeldsja, dat
het alarmeerende bericht ,naar luid waar
van het Iligebied zich tot een onafhan
kelijke republiek zou hebben ver
klaard, volkomen uit de lucht is gegre
pen. In Koeldsja heerscht volkomen rust.
De plaatselijke regeering werkt samen
met de centrale regeering te Peking.
In de nabijheid van Sjicho is een
groote slag tusschen de Chineesche re-
geeringstroepen en de opstande
lingen geleverd. Het regeeringsleger uit
Oeroemtsji werd geslagen en verloor
1500 dooden, 80 gevangenen, 3 kanon
nen en veel schietvoorraad en proviand.
De opstandelingen hebben 200 dooden
verloren en rukken nu verder op Sji
cho aan.
De verkiezing van 69 Kretenzer
afgevaardigden voor de Grieksche
Kamer, door het revolutionaire comité
heeft gisteren een kalm verloop gehad.
Allen hebben zich verbonden in weerwil
van de waarschuwing der beschermende
mogendheden naar Athene te gaan, in
de hoop daardoor een gunstige oplos
sing van het Kretenser vraagstuk te ver
krijgen.
De Engelsche kolen sta
king oefent een niet onaanzienlijke te
rugslag ook op den economischen toe
stand in Italië uit. In de havens Ge
nua, Savona en andere kustplaatsen zijn
duizenden kolensjouwers werkeloos ge
worden en het gevaar dreigt ,dat men
tengevolge van het verminderen der ko
lenvoorraad binnenkort talrijke fabrieken
in de ijzer- en andere industrieën zal
moeten stop zetten.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is mr. Adolph Eugène
Elias, te 's Gravenhage, met al zijn wet
tige, zoo mannelijke als vrouwelijke, af
stammelingen in den Nederlandschen
adel verheven, met de praedicaten van
jonkheer en jonkvrouw;
is aan P. A. de Rochefort eervol ont
slag verleend als burgemeester der ge
meente Leens;
is toegekend de aan de orde van
Oranje-Nassau verbonden eere-medaille
in zilver aan J. H. van Ierlandt, meester
knecht bij de firma Van de Pas Latour,
te Tilburg; in brons aan G. Cerfontaine,
tabakskerver bij de firma Roelfsema te
Winschoten
zijn bij het Departement van Koloniën
benoemd tot commies de adj.-commiezen
E. de Blaauw en G. L. M. H. Tromp, en
tot adj.-commies de eerste-klerken S. van
der Kloet, J. H. H. Wamelink en J. J.
Kraan
is aan den luitenant ter zee 2e kl.
H. G. van Steijn eervol ontslag verleend.
Hofbericht.
H. M. de Koningin had gisteren aan
tafel genoodigd: mr. Loeff, oud-minister
van justitie; baron -Sweerts de Landas
Wyborgh, commissaris der Koningin in
deze provincie, en baronesse Sweerts;
mevr. Boreel-Jellinghaus; baron J. A. de
Vos van Steenwijk, directeur van Hr. Ms.
kabinet; graaf van Limburg Stirum; prof.
Moleng; :.aff, hoogleeraar aan de Tech
nische Hoogeschool, en den heer Von
Weckherlin de Marez Oycns.
Na afloop van dezen maaltijd werd
prof. Molengraaff in de gelegenheid ge
steld voor H. M. en Z. K. H. den Prins
zijn voordracht te houden over zijn ex
ploratietocht naar Nederl. Timor, welke
lezing werd bijgewoond door H. M. de
Koningin-Moeder.
Behalve de gasten aan het diner van
gisteren waren bij deze lezing verder ge
noodigd: een gedeelte van het hof der
Koninginiien en van den Prinsde voor
zitters van de Eerste en Tweede Kamer,
der Staten-Generaal met hunne cchtge-
nooten; de minister van binnenlandschei
zaken en mevr. Heemskerk; de heeren
Colijn, minister van oorlog, en de Waal
Malefi.', minister van koloniën.
Mgr. dr. Nolens.
Vrijdag is dr. Nolens met mr. dr. J.
van Best, afgevaardigde van Eindhoven,
naar Rome vertrokken.
Na zijn terugkeer zal de R.-K. Kamer
club, naar de N. Tilb. Crt. meldt, aan
dr. Nolens een feestmaal aanbieden.
De Amsterdamsche Winkelsluiting.
Nu de Hooge Raad de verordening op
de winkelsluiting bindend heeft verklaard,
zal het, vroeger door ons vermelde, van
60.000 handteekeningen voorziene ver
zoek om de verordening te vernietigen,
aan de Kroon worden aangeboden.
Kamerverkiezing Hoorn.
De R.-K. Centrale Kiesvereeniging te
Hoorn, heeft gisteren, naar „de Tijd"
verneemt, besloten den candidaat der
anti-revolutionairen, den heer Vegtel te
's Gravenhage te steunen.
Een stilzwijgende erkenning.
Zooals elders in ons blad is te lezen,
schrijft de „Nieuwe Courant" over Mgr.
Dr. Nolens
Merkwaardig is zelfs wanneer men
bedenkt, dat een priester aan het gezin
geen en aan gezelschapsverplichtingen
weinig tijd te besteden heeft de op
somming van bezigheden, waarmede
de leider der R. K. Kamergroep is
overladen.
Zou men van die zijde nu niet een stap
verder kunnen gaan en erkennen, dat
zoovele priesters door hun ongehuwden
staat de wetenschap en de gemeenschap
onschatbare diensten bewijzen? In het
bovenstaande ligt toch een stilzwijgende
erkenning van het feit, dat de priesters
juist door hun vrijwillig gekozen
coeiibaat zooveel meer kunnen arbeiden
dan anderen.
Meer dan een levensraadsel.
In de „Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant" schrijft een medewerker over Annie
Besant, de rondtrekkende propagandiste
voor de theosophie:
„Het levensraadsel loste zij niet op."-
„Maar zij deed meer", zegt de mede
werker van het liberale blad, „zij loste
een kleedingkwestie op." „Mevrouw Be-
sant draagt een gewaad, zij is de eenige
vrouw, dié ik buiten tableau vivant een
gewaad heb zien dragen".
En verder zegt hij, dat de ware dingen
die mevr. Besant sprak, ook door eea
bewaarschoolmamsel zouden kunnen ge
zegd worden, „maar... laat een bewaar
schoolmamsel zich eens hullen in het
wit-mystiek-vroom-wijsgeerig-elegant ge
waad van Annie Besant!"
De vrouw, die meer wil doen dan een
levensraadsel oplossen, kleede zich dus
in een wit-mystiek-vroom-wijsg^crig-ele
gant gewaad!
Welke firma zal de levering van derge
lijke gewaden op zich nemen? Zij zal
de menschheid grooter diensten bewijzen
dan de wijsgeeren, die anders niets deden
dan levensraadsels oplossen
De Bakkerswet.
De Hoefijzer-correspondent van het
„Handelsblad" schrijft:
„Bij eenige Kamerleden bestaat het
voornemen om te trachten, een principeele
beslissing uit te lokken over de vraag
of men een wettelijke regeling van den
bakkersarbeid wil volgens het stelsel-
Talma of volgens het stelsel van het
Bakkerscomité. Zulk eene beslissing zou
kunnen vallen in den vorm van een
stemming over het amendement-Snoeck
Henkemans op artikel 2 van het wets
ontwerp. Doch om noodelooze discussie
te voorkomen, zou men dat dan willen
doen vóór de algemeene beschouwingen
althans wanneer deze laatste niet geheel
kunnen worden weggelaten.
Deze poging zal uitgaan van eene, den
Minister bevriende zijde. Haar succes
zou trouwens zeker ook de kans op
succes van het ontwerp in de Eerste
Kamer belangrijk verhoogen".
KORTE KRONIEK.
Zooals wij reeds meld.' n, -c ben'
eenige heeren het initiatief genomen om
een Nederlandsch openlucht-museum op
te richten, zooals men die b.v. te Stock
holm en te Kopenhagen vindt.
Reeds hebben vele particulieren en
geuootschappen hua ingenomenheid met
