m
De B^kkerswet-Talma.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 742.
C— -
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
Dit blad verschiint elken dao, uitgezonderd zon- en feestdagen.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
«n het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2Vj cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
Maart
1912.
^era
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Toen Minister Talma den 11 Mei 1909
zijn wetsontwerp tot beperking van Zon-
Sdagsarbeid en nachtarbeid in broodbak
ker ijen indiende, werd daarbij tevens in
vooruitzicht gesteld een ander ontwerp,
Üat organen in 't leven zou roepen, be
last met de uitvoering der wet.
Inderdaad bereikte bij koninklijke
boodschap van 23 September d. a. v.
het wetsontwerp tot instelling van bak-
kersraden de Tweede Kamer. Doch deze
raden bleken weinig bijval te ontmoeten.
iVan links wilde men er piet veel vani
.weten, omdat .een organische staatsop
vatting aan de geheele regeling ten
grondslag lag en van rechts was de in-
'stemniing niet groot, al werd hier meer
Steun dan aan den overkant gevonden;
;en verklaarde mr. Aalberse zich b. v.
bereid met het ontwerp mede te gaan,
mits de fouten, welke het aankleefde,
iwaren verholpen.
De schorsing der beraadslaging over
beide wetten gaf den Minister aanleiding
(het ontwerp op de bakkersraden in te
trekken. Niet omdat hij door den tegen
stand van het verkeerde zijner zienswijze
was overtuigd, doch omdat het hem ver
kieselijker voorkwam, dat de proef van
'het medewerken der belanghebbenden
«au de uitvoering van de hun zelf be
treffende wetten bij deze gelegenheid
niet zou worden genomen.
De taak, oorspronkelijk voor de bak
kersraden weggelegd, zal nu door Ged.
[Staten of door den Minister worden ver
vuld.
Zooals het meer gaat, kwam het be
rouw achteraf en bleek de'ingenomen
heid met de bakkersraden grooter dan
men veronderstelde. In het voorloopig
verslag toch lezen wij, dat door sommige
leden het terugnemen der bakkersraden
werd betreurd. De "bezwaren achtten zij
Schromelijk overdreven, terwijl de be-
ipaiingen de kiem bevatten van een waar
devol beginsel.
Echter zijn en blijven de bakkersraden
van de baan en hebben wij thans alleen
te maken met het gewijzigd ontwerp-
Bakkerswet.
Hierin worden drie punten geregeld,
til.
lo. het verbod van nachtarbeid;
2o. het verbod van Zondags arbeid en
.o. den arbeidsduur der bakkersgezel
len.
De wet verbiedt bakkersarbeid te
verrichten des Zondags en des nachts.
vinder bakkersarbeid worden verstaan
alie werkzaamheden in een broodbakke
rs d. i. een inrichting, waar brood wordt
bereid of waar stoffen een voor de
broodbereiding noodzakelijke bewerking
ondergaan. Het spreekt vanzelf, dat de
werkzaamheden met het broodbakken
verband moeten houden en dat het rei
nigen der bakkerij, herstelwerk aan de
ovens e. d. niet onder het begrip „bak
kersarbeid" vallen en des nachts dus
niet verboden zijn.
De bakkersarbeid van den patroon is
door deze omschrijving evengoed des
nachts en Zondags verboden als die van
den gezel.
De rechtsgrond vau dit verbod is op
zeer goede gronden verdedigd, zoowel
fdoor den Minister als door mr. Aal
berse, van der Molen, ds. Rudolph e. a.,
'die wel voorstanders zijn van vrijheid
cn souvereinitcit in eigen kring, maar
ïlie geen vrijheid wensch'en, welke in
bandeloosheid ontaardt.
De praktijk toont bovendien de nood
zakelijkheid van het patroonsverbod even
'duidelijk aan. De alleenwerkende pa
troons zouden niet onbelangrijk worden
bevoorrecht, als hun werd toegestaan 's
(nachts te werken, ofschoon deze bevoor
rechting ten hunne eigen pa deel e zou
(Wezen omdat zij door de concurrentie
jmet anderen de slaaf van hun vak zou
den worden. Ten slotte herhalen wij,
:dat het overgroote deel der alleent.ver
kende patroons afschaffing van nacht
arbeid toejuichen. Een onderzoek, ver
deden jaar door de Centrale arbeidsin
spectie ingesteld, bevestigt, dat de groot
,fcte meerderheid meende, „dat hei verbod
van nachtarbeid hen in het bedrijf niet
zou schaden, t e r w ij 1 z ij voor h u n
r, e r s o o n daarin, een groot b e-
a n g zie li,'1
In het algemeen belang worden dus
de patroons in hun vrijheid beperkt. Er
kunnen zich evenwel omstandigheden
voordoen, waaronder die vrijheidsbeper
king niet noodig is.
Een kleine patroon levert b.v. ergens op
een dorp aan alle ingezetenen brood
verder dan zijn dorp gaat hij niet; hij
ig er de eenigiste bakker en 't deert nie
mand of hij 's .tiacihfcs of overdag arbeidt.
Zoo'n man wil de wet niet aan ban
den leggen en krachtens art. 6 kan een
alleenwerkend patroon van den Minister
toestemming verkrijgen l's nachts en Zon
dags te arbeiden, indien daartegen met
het oog op de belangen van anderen
geen bezwaar bestaat.
De nacht is ,een tijdruimte van acht
achtereenvolgende uren. Als regel be
schouwt de wet, dat de nacht te 9 uur
aanvangt en te 5 uur eindigt. Op grond
van de belangen van het bedrijf of van
plaatselijke gewoonten kan de Minister
voor bepaalde gemeenten of gedeelten
van gemeenten vaststellen, dat de nacht
aldaar aanvangt te 8 uur en dus om
4 uur in den ochtend eindigt ofwel om
10 uur 's avonds begint, zoodat hij om
6 uur eindigt.
Met het oog op de groote productie
voor den Zondag mag in den nacht van
Vrijdag op Zaterdag de bakkersarbeid
twee uur eerder aanvangen dan op an
dere dagen.
Voorts is toegestaan
lo. op vijf andere dagen van het jaar
de duur van den nacht met twee uur in
te krimpen
2o. in ten hoogste drie nachten van
ieder jaar bakkersarbeid te verrich
ten gedurende niet langer dan drie uur
een en ander op voorwaarde, dat op
de arbeidslijst deze dagen zijn vermeld.
In sommige plaatsen komt het voor,
dat niet in den nacht van Vrijdag op
Zaterdag doch in dien van Donderdag op
Vrijdag langdurige werktijden voorko
men ten behoeve van de broodvoorzie
ning op Zondag. Daarom is den Minister
de bevoegdheid gelaten om een anderen
dag1 in de week te bepalen, waarop ge
durende de laatste twee uren van den
nacht bakkersarbeid mag worden ver
richt.
Voor Israëlitische bakkerijen is in ver
band met den Sabbath een speciale rege
ling getroffen.
Verschillende beslissingen worden,
zóoals uit het bovenstaande blijkt, aan
het uitvoerend gezag overgelaten. Dit
heeft evenwel- deskundige voorlichting
noodig en vandaar zullen er bij konink
lijk besluit voor sommige deel en van.
het Rijk Commissies van advies worden
benoemd, die saamgestel d zijn voor de
helft uit werkgevers, voor de andere
helft uit werknemers. Minister Talma
toonde door een zoodanige samenstel
ling de gelijkberechtigdheid van pa
troons en arbeiders.
Corrigendum. In ons vorig arti
kel is gesproken over Minister Pyt-
tersen, die het wetsvoorstel op den bak-
kersnachtarbeid indiende, üiit moet zijn
het Kamerlid Pyttersen.
En gros!
Alles wordt duurder, houdt 'liet anti-
tariefwetcomité niet op te beweren, en
blijkbaar is ze zelf het eerste slachtoffer
van die algemeene duurte geworden.
Waarschijnlijk bestaat hier ergens in
ons goede land een argumentenfabriek'
van waaruit de heeren de stof voor hun
advertenties betrekken.
Maar de kosten werden te zwaarde
waar moest zoo goedkoop aan den man
gebracht worden, dat men beknibbelde
op den prijs. Al aanstonds had dit in
vloed op de kwaliteit, die met reuzen-
snelheid daalde. Nu werd alle koek uit
één deeg gebakken. Variatie ontbrak ge
heel.
Maar nog was het te duur. Ze £i|n
ze nu in het groot gaan inslaan, dat
geeft nog een paar percent korting.
Als ze nu nog maar niet met de dingen
in hun maag blijven zitten, uitverkoop
zal niet baten en.... er zijn zaken, waar
zelfs de lommerd geen geld op geeft!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het is er toch toe moeten komen, dat
ter beslechting van het geschil in de
Engelsche kolenmijnen
de regeering heeft moeten ingrijpen. Zoo-
als reeds bekend is $aj de jegt.grjiig bet
minimum-loon wettelijk regelen, waar
voor reeds ter beraadslaging over de
voorbereiding van het wetsontwerp de re
geering vertegenwoordigers van mijn
eigenaren en arbeiders heeft uitgenoo-
digd. EI et schijnt dat vooral de houding
der mijneigenaars in Zuid-Wales den
doorslag heeft gegeven. Zij toch moeten
verklaard hebben, dat zij slechts voor een
wet zullen zwichten. Daarentegen komt
nu weer een berjcht dat sommige mijn
eigenaars verklaard hebben dat zij op
krachtige wijze tegenstand zullen bieden
aan het regeeringsontwerp, waarbij het
minimum-loon ingevoerd zal worden, ten
zij het ontwerp een strafbepaling zou in
houden tegen mijnwerkers, die de door
plaatselijke samenspreking vastgestelde
loonschaal verwerpen. Eerstgenoemden
voorspellen, dat de beraadslaging in het
Lagerhuis drie weken zal duren. Een bij
de Arbeiderspartij aangesloten parlements
lid heeft aan een vertegenwoordiger van
de Pall Mall Gaeztte verklaard, dat zelfs
indien alle stakers onmiddellijk weer aan
den arbeid gingen, 2 tot 3 weken zouden
moeten verloopen, alvorens de opbrengst
van kolen weer zou aanvangen, want de
gedurende twee vvdken verwaarloosde
mijnen zouden eerst in goeden staat ge
bracht moeten worden.
Al is nu ree'ds iets gewonnen, de ellen
de is er nog lang niet mee de wereld uit.
Men meldt nog dat na de ministerraad
van Zaterdag, de eerstvolgende bijeen
komst morgen zal plaats hebben, waarna
het wetsontwerp zal worden ingediend.
Het bestuur van het mijnwerkersverbond
zal den tekst van het ontwerp Woensdag
in overweging nemen,
Over het
goed recht der mijnwerkers
wordt door Sir Arthur Markham, lid
van het lageriiuis,. die zelf mijneigenaar
is het volgende gezegd in een beschou
wing van den toestand in de „Daily
Mail". Hij beweert, dat de eisch van de
mijnwerkers voor een minimumloon vol
strekt niet onredelijk is, wanneer men
in aanmerking wil nemen, dat het mijn
werkersberoep altijd een hoogst gevaar
lijk en risquant bedrijf blijft en in de
latere jaren de huren voor de mijnwer
kers en de prijs der levensbehoeften
zéér gestegen zijn. Evenmin acht hij on
redelijk den eisch dat dit minimumloon
althans voor den slechts betaalden werk
man, 5 sh. per dag zal zijn en voor de
jongens 2 sh. per dag.
Dat het minimum-loon de steenkolen-
voorraden zal verminderen en de kosten
voor den mijneigenaar belangrijk zal ver
meerderen, wordt niet door hem toege
geven, te meer niet omdat de groote
hoeveelheden uit nieuw te openen mij
nen voorraden zullen opleveren, veel
grooter dan de vraag naar kool is.
Sir Arthur geeft toe, dat er abnorma
le plaatsen zijn, en dat er oude mijnen
zijn, die onder minimumloon ongetwij
feld zullen lijden, doch hij meent dat
die ook zonder minimumloon zullen lij
den, omdat zij wat bewerking, machi
nerieën, enz. betreft, niet met hun tijd
zijn medegegaan. Hij erkent dat het mi
nimumloon zich het meest zal doen ge
voelen in Zuid-Wales, omdat het aantal
abnormale plaatsen er grooter is dan
elders, en het systeem van werken er
lang zoo goed niet is als in Engeland,
wat grootendeels is te wijten aan het
conservatisme der mijnwerkers in hun
wijze van arbeiden, wat het invoeren van
betere methoden tegenhoudt.
Ten slotte meent Sir Arthur Mark
ham, dat, zoo 61/2 pet. werd gelegd op
de basis-loonen, wat zou neerkomen op
10 pCt. loonsverhooging v^n alle werk
lieden bij de mijnen, de boven-den grond
werklieden inbegrepen, de vrede in het
bedrijf voor langen tijd zou verzekerd
zijn. De totaal-kosten zouden dan neer
komen op 4 a 6 stuivers per toon, het
geen niet drukken zou op den eigenaar
der mijnen, doch op het publiek; het zou
beduiden een loonsverhooging van on
geveer 4.000.000 pSt. per jaar over on
geveer 1 millioen werklieden.
De afnemer zou dus die 4 a 6 shilling
per ton meer hebben te betalen, „maar",
zé£t Sir Arthur, „de afnemer zal daar
niet over mopperen, en dat liever beta
len dan de hooge prijzen, die hij moet
geven ten gevolge van de onzekerheid
en de onrust, die gedurende de laatste
zes maanden in het bedrijf (hebben ge-
heersoht".
Ook elders
blijft de gisting voortdurennog in gee-
iieg deejs gclnjut 4e ,st&Lvi,ng in Puitsch-
land verzwakt. Integendeel heeft giste
ren de vergadering der afgevaardigden
van de mijnwerkers in het Zwickauer-
district (Saksen) een besluit genomen,
waarin, na kennis genomen te hebben
van het mislukken der onderhandelin
gen tusschen de arbeiderscomité's en
de mijndirecties, eenstemmig wordt ver
klaard, dat er op het oogenblik geen
anderen weg meer openstaat dan sta
king. De mijnwerkers willen morgen het
werk neerleggen.
De staking der mijnwerkers in de Lo-
tharingsche mijnen is thans* bijna alge
meen. De directie heeft de ploegen moe
ten vereenvoudigen. Aan de mijn Mer-
lenbach werken van de 2200 arbeiders
er slechts 350. Ook aan andere mijnen
is de verhouding ongeveer dezelfde. Er
is geen uitzicht op, dat de staking spoe
dig bijgelegd zal worden.
Slechts in Silezië is een verbetering
merkbaar.
De vereeniging voor de belangen dei-
mijnen in Neder-Silezië heeft bekend ge
maakt, dat de besturen bereid waren
om de mijnwerkers langs den weg van
vredelievende onderhandelingen, zoo
veel mogelijk tegemoet te komen.
Uit Frankrijk komt een tweede bericht
omtrent een bij mijnwerkers aldaar be
staande neiging, zich bij de stakingsbe
weging in het buitenland aan te sluiten.
Een terugslag van cle Engelsche en Duit-
sche stakingen is ni. merkbaar bij de
mijnwerkers van Anzin in het departe
ment van het Noorden. Er is een be
weging gaande, die stemming maakt oin
tot staken over te gaati.
Ook in Amerika moeten de besprekingen
tusschen mijneigenaren en mijnwerkers
afgebroken zijn, zoocfat ook daar, waar
schijnlijk op 1 April, 500.000 mijnwer
kers ïn staking zullen gaan. De mijn
werkers zullen 20 Maart bijeenkomen om
een oesiuit te nemen.
De Duitsche politiek
heeft weer eens een slachtoffer gemaakt.
De staatssecretaris van financiën, Wer-
muth, heeft er het bijltje bij neergelegd.
Zooals mén weet, zoekt men op alle
mogelijke manieren aan geld le komen,
ter bestrijding der leger- en vlootkosten
en wilde men het vinden in verhooging
der erflasten. Hiermede wilde echter het
Centrum geen genoegen nemen, dat vond
dat't batig saldo van dit jaar groot genoeg
zou zijn om de kosten te dekken. Staats
secretaris Wermuth was het daarmede
echter niet eens en een oogenblik dacht
men dat hij de regeering zou kunnen over
halen tot een uitbreiding der erflasten.
De regeering schijnt het tegenover het
Centrum niet aangedurfd te hebben en
Wermuth is heengegaan. De onderstaats
secretaris Kühn zal hem opvolgen.
Als oplossing heeft men nu de afschaf
fing der Liebesgabe gevonden.
ïn *1887 was aan de stokerijen, voor
Bepaalde hoeveelheden brandewijn, die
voor iedere stokerij afzonderlijk bepaald
werden, ontheffing van accijns ten be
drage van M. 20 per H.L. toegestaan,
omdat men verwachtte, dat de lasten op
brandewijn een vermindering van ge
bruik en dus een schade voor de stoke
rijen tengevolge zou hebben. Dit bleek
echter niet het geval. Toen heeft men toch
de ontheffing laten voortbestaan, als een
privilege voor de stokerijen.
Herhaaldelijk heeft men gepoogd deze
ongemotiveerde bevoordeeling af te schaf
fen. de bondsstaten waren er echter al
tijd tegen. Nu is die tegenstand overwon
nen. Ofschoon nu vroeger de liberalen
om afschaffing vroegen, juichen ze thans
allerminst. Dat ook het Centrum ze nu
weer i ets moest afsnoepen. Ze denken
er nu over de erflasten op particulier ini
tiatief in den Rijksdag in te dienen om
de regeering in verlegenheid te brengen.
Die braven
GEMENGD.
Het nieuwe revolutionnaire gouver
nement van Kreta heeft aan den koning
van Griekenland een telegram gezonden,
waarin het van zijn samenstelling mede-
deeling doet en tevens aan zijn gevoelens
van toewijding aan Griekenland "Uitdruk
king geeft. Het revolutionnaire gouverne
ment zal heden zijn vorming mededeelen
aan de consuls der beschermende mogend
heden. Verder werd besloten, dat alle
staat si:-Au:!.:! voortaan in naam van den
koüi. V.;. Griekenland zullen gepubli-
cee;u wterwijl het besluit om de
militie-teserves wederom onder de wa
penen te roepen ingetrokken zal worden.
In België hebben een vijftal kamer
leden een wetsvoorstel ingediend, dat
beoogt den nachtarbeid voor het
bakkersbedrijf af te schaffen en het aan
tal werkuren te verminderen. De voor
naamste bepalingen zijnverbod brood
of banketwerk te bakken tusschen 9 uur
des avonds en 5 uur 's morgens, met
dien verstande dat de voorbereidende
werkzaamheden evenwel reeds om 4 uur
mogen aanvangen, en dat op de Zater
dagen en de dagen aan een feestdag
voorafgaande afwijkingen zijn toegestaan
Voorts maximun arbeidstijd1 van zes da
gen per week en 8 uur per dag.
In de mijn Italianka bij Tajanzy
heeft een ernstige m ij ngasontpl of
fing plaats gehad. 49 Lijken zijn ge
borgen, 10 arbeiders kregen zware brand
wonden.
Te St. Helens hebben een man en
een jongen den dood gevonden bij het
kolendelven in een sedert veertig jaar
verlaten m ij n. De mijngang loopt
schuins naar beneden en op een 10 M.
afstands van den ingang waren zij aan
het hakken gegaan. Het gesteente liet toen
los en bedolf hen.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is aan den commies
der posterijen le kl. D. H. van de Werk
eervol ontslag verleend
is aan den kapitein-magazijnmeester
der artillerie te Amsterdam j. W. F. Bot
hof ter zake van lichaamsgebreken eer
vol ontslag uit den militairen dienst ver
leend.
Koninklijk bezoek aan Loosduinen.
H. M. de Koningin en Z. K. H. de
Prins, toonden Zaterdagmiddag opnieuw
hoe de verschillende takken van natio
nale welvaart Hunne belangstellende
aandacht trekken.
Deze werd ditmaal gewijd aan den
belangrijken handel in groenten, welke
zich in de jongste 12 jaren in het West-
land heeft ontwikkeld; en om daarvan,
een goed denkbeeld te verkrijgen, be
zochten de Vorstelijke personen de vei
ling van groenten, gekweekt in Hol
land's moestuin, op het terrein voor die
verkoopingen ingericht aan den Haag-
weg bij Loosduinen.
De veiling had haar gewoon verloop,
alsof alles geschiedde op een dag dat
daarbij niet zulke voorname belangstel
lenden tegenwoordig waren.
De schuiten beladen met verschillende
groentensoorten, werden in de vaargeul,
die in verbinding staat met de buiten-
vaarwegen, voorgebrachtde inzetprijs
op het draaibord wordt met den wijzer
aangewezen, die zijn cirkelgang begint
te maken tot dat de kooper door het
drukken op een knopje langs een elec-
trischen draad den wijzer doet stilstaan
bij de cijfers die den prijs aangev en,
waarop hij het koopje afmijnt.
Zoo zag H. M. het geheele verloop
van dezen afzet van een groot gedeelte
der voortbrengselen uit het Westlaiid en
ook hoe het koopend publiek eerst de
waar in handen neemt om zich van de
soort te overtuigen.
De groenten kwamen voornamelijk uit
de kweekkassen sla, worteltjes, spinazie
enz., zoodat de bedrijvigheid in het vei
lingslokaal nog niet zoo groot was al?, de
zomer te aanschouwen geeft, wanneer de
markt uiteraard overladen wordt met
producten van den kouden grond.
Achtereenvolgens bezochten de Konin
gin en de Prins de in aanbouw zijnde
pakhuizen, de loodsen en het haventje.
Hoofdredacteur „Maasbode".
De Zeereerw. heer M. A. Thompson
schrijft in het nummer van Zondagoch
tend een artikel „Afscheid", waarin
Z.Zeereerw. mededeelt, dat hij op 1
April e. k. als hoofdredacteur van de
„Maasbode" zal aftreden.
„Na veertien jaren achtereen de Maas
bode geredigeerd en geleid te hebben",
schrijft de aftredende hoofdredacteur,
„en wel in een richting, welke ik naar
eerlijk inzicht de beste achtte voor da
Katholieke partij en de belangen van het
gemeenschappelijke vaderland, meen ik,
dat thans het oogenblik voor mij is aan
gebroken om het hoofdredacteurschap
van dit blad neer te leggen."
Wat hem toe'dit besluit gebracht li edit,
zegt de Zeereerw. heer Thomson in het
slot van zijn „Afscheid".
„Aangezien de tegenwerking, die del
Maasbode van vele zijden ondervond,
lQMtef ee.11 geheelperspo 11 lijke .w&st niet
