16
De Bakkerswet-Talma.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 741.
3)e Zoidódvi Somcmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
In tere. Telefoon 935. Postbus 6.
JIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal bij onze agenten 10 cent per week, t 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
Maart
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratia
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
i.
De moeilijkste beslissingen, waarvoor
de wetgevende lichamen staan, zijn onge
twijfeld die, welke over vraagpunten van
socialen aard handelen, meer speciaal
nog, welke de arbeidswetgeving betreffen.
Want de wetgever bemoeit zich hier
bij met de voorwaarden van voortbren
ging; hij grijpt in het bedrijfsleven in
en roept bepalingen in 't leven, die ten
doel hebben de gezondheid en de veilig
heid van de werknemers te beschermen,
den arbeid van verschillende groepen te
beperken, enz.
Dat de wetgever op het terrein der
arbeidswetgeving niet aileen bevoegdheid,
maar ook plicht heeft, wordt door slechts
weinigen ontkend. Doch ondanks de al-
gemeene erkenning van staatsbemoeiing,
loopen de toepassingen verre uiteen en
wanneer het aankomt de beginselen om
te zetten in daden staan de meeningen
dikwijls scherp tegenover elkaar, deels
omdat velen zich nog niet kunnen ont
worstelen aan den invloed van het eco
nomisch liberalisme, dat in de vorige
eeuw hoogtij vierde, deels omdat an
deren verder willen gaan dan de wet
gever kan toelaten.
Minister Talma heeft dit met zijn bak
kerswet ondervonden. Toen deze in Octo
ber 1910 in openbare beraadslaging kwam,
werd het outwerp fel en bitter bestreden
dcor mannen, die in beginsel geen bi-
zwaar hadden, dat de Staat met zijn dwin
gend gezag iusschenbeide kwam om den
bakkers nachtrust te verzekeren, maar
wieu de uitwerking van het beginsel ver
keerd toescheen.
In de debatten van 1910 treden wij niet
terug. De trouwe lezers van onze courant
zullen weten, hoe vvij over de afschaffing
van den nachtarbeid deuken en hoe gaar
ne wij het ontwerp" reeds toen hadden
aanvaard, overtuigd als wij zijn van dc
voordeeleu op stoaelijk en zedelijk gebied
die het duizenden in den lande zal bren
gen.
Dc Kamer is echter in haar arbeid blij
ven steken en niet tevreden met. de be
perking van den nacht- en Zondagsarbeid
verlangde zij ook een regeling van den ar
beidsduur der bakkersgezellen.
Of deze beslissing een verstandige is
geweest, durven wij betwijfelen. Haar
eerste gevolg was uitstel van behandeling;
het tweede minder kan§ van slagen.
Naar het zich laat aanzien zullen bin
nenkort de beraadslagingen worden her
vat en hopen wij op een beter resultaat
dan vorige lceereii.
't ls immers niet de eerste maal, dat
deze quaestie in ons parlement aanhangig
was.
Minister Pyttersen diende 5 Februari
.1897 een wetsontwerp in tot het tegen
gaan van overmatigen arbeid in brood-,
beschuit- en koekbakkcrijen en brood
fabrieken. Maar evenmin als het wets
ontwerp van zijn opvolger, minister Lcly,
kwam het ooit in beraadslaging. Beide
stukken berusten in de departementale
archieven als herinneringen aan hetgeen
deze ministers voor de bakkers wilden
doen.
Minister Kuyper was iets gelukkiger.
Zijn ontwerp-arbeidswet 1904, waarin be
palingen om den nachtarbeid van bakkers
gezellen tegen te gaan, bracht het tot een
onderzoek in de atdeelingen. Dr. Kuyper
wilde evenwel het verbod van nachtarbeid
niet van toepassing verklaren op den ar
beid van het hoofd of den bestuurder van
een bedrijf of op den arbeid van diens echt-
genoote. Hiertegen rees verzet en de pa
troonsorganisatie sprak zich met alge-
meene stemmen uit om in het verbod van
nachtarbeid ook de patroons te betrekken.
Met minister Kuyper verdween zijn ar
beidswet van het parlementaire tooneel;
onder minister Vecgens bleef de.zaak rus
ten totdat minister Talma ze weer aan
de orde stelde.
Bij het klimmen van de jaren steeg de
belangstelling voor dit onderwerp maar
dc sympathie ervoor vermeerderde niet
in dezelfde evenredigheid. Stonden de pa
troons er aanvankelijk koel onverschillig
tegenover, veranderde die apathie in 'n
zekere graad van genegenheid en erkende
het overgroote deel van de kleine pa
troons de wenscheüjkheid van afschaf
fing van nachtarbeid, door de actie van
het bakkerscomité, d. z. de groote
patroons is er een kentering ontstaan
en geeft men hoog op van de benadeeling
van het grootbedrijf, als Talma's ontwerp
eensin het Staatsblad zal zijn verschenen.
Deze stemmen hebben natuurlijk in de
Kamer weerklank gevonden en zullen dien
blijven vinden, even goed als ze weerlegd
zijn en zullen worden.
Maar eindelijk mag men na zoovele ja
ren van bespreking eti van propaganda
door vóór- en tegenstanders toch wel een
beslissing vallen. En wij wenschen die be
slissing in de richting, zooais door Minis
ter Talma voorgestaan.
„Hek is onnoodig" heeft de heer
Diemer op het Congres voor Afschaffing
van Bakkersnachtarbeid betoogd „dat
het bakkersbedrijf langer ontsierd wordt
door den nachtarbeid."
„Patroons en gezellen, zoowel als het
bedrijf zelf, zullen door A. v. N. in gunsti
ger conditie komen."
Hier was een man uit de practijk aan
het woord, iemand die jaren lang in het
bedrijf zelf werkzaam is geweest.
En ook Mr. Aalberse heeft op hetzelfde
congres in een uitmuntend betoog de te
genstanders van afschaffing het wapen
der „individueele vrijheid" uit de handen
geslagen. -
„Wij eischen juist de vrijheid op om
te doen wat de natuur ons gebiedt; over
dag te werken voor vrouw en kind en des
nachts te rusten te midden van ons huis
gezin. Die vrijheid, door de overgroo
te meerderheid der betrokkenen gevor
derd door den onwil van betrekkelijk
weinigen hun ontnomen zonder dringende
noodzakelijkheid, die vrijheid eischen
wij, dat de Staat ons bescherme! Dat is
zijn plicht en dus zijn recht."
De wijze, waarop minister Talma deze
vrijheid aan de betrokkenen wenscht te
geven, zullen wij in een volgend artikel
toelichten.
De uitvoer belemmerd?
Sinds Duitschland begonnen is invoer
rechten te heffen, dagteekent de ontwik
keling van zijn industrie:
De plaats, die dit land op de wereld
markt heeft veroverd, dankt het aan zijn
industrie, die zoo'n liooge vlucht nam,
dat zij den naijver van Engeland opwekte.
Engeland, dat jaren her aan den spits
van de industrieele staten stond, ziet zich
door Duitschland die eereplaats betwist.
De uitvoer van Duitschland bedroeg
eenige jaren geleden niet minder dan
3000 niillioen mark en neemt nog voort
durend toe.
Dat vermag de uitwerking van een
tariefwet.
Maar niet alleen in Duitschland is een
groote vooruitgang van de export te
constateeren.
Het protectionistische België voerde in
1880 uit voor 1216 millioeu francs; twin
tig jaar later was dit cijfer met vTjftig
pCt. toegenomen en bedroeg 1720* mil
lioeu francs.
De Fransche export-handel steeg na
de verscherping van de toltarieven in 1881
met c ige duizend-millioenen francs, on
danks de ongunstige omstandigheden
waarin de Fransche nijverheid verkeert.
En ons eigen land?
Ook wij hebben een tarief. Eu stijgt,
ondanks dat tarief, niet voortdurende onze
uitvoer?
De ervaring logenstraft de bewering
der vrijhandelaren, dat door de voorge
stelde tariefwet de uitvoer zal worden be
lemmerd.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Bestond er in de laatste dagen een,
zij het dan zeer kleine, hoop dat de on
derhandelingen de
Staking in de Engelsche mijnen
tot een goed einde zouden brengen, deze
goede verwachting werd gister door de
„Pall Mall Oazette" den bodem inge
slagen. Volgens dat blad zouden de ver
tegenwoordigers der mijnwerkers thans
ernstig onderling verdeeld zijn. Sommi
ge zouden het voorstel gedaan hebben,
de onderhandelingen af te breken, om
dat de onverzoenlijke houding van de
Schotsche en Zuid-Welsche mijneigena<
ren verdere onderhandelingen nutteloos
maakten. Anderen keuren de onbuig-
zame houding van zekere vertegenwoor
digers der mijnwerkers af, waardoor de
onderhandelingen zo.uder resultaat blij
ven. Die critici zelf vertegenwoordigen
voor het meerendeel de Engelsche en
Noord-Welsche mijndistricten, waar de
ontevredenheid ongetwijfeld snel toe
neemt, vooral in Noord-Wales. Hier
heeten ten minste 30.000 mijnwerkers
klaar te staan, om het mijnwerkersver-
bond desnoods los te laten en het werk
de volgende week te hervatten. Vele
Sunderlandsche en Nottingthamsche mijn
werkers heeten ook klaar te staan om
de volgende weel' het werk te hervatten,
zij zouden protegeren tegen liet ten on
dergang doemeade voortduren van de
staking.
Doch nu plotseling komt het bericht
over het
afbreken der onderhandelingen
in de laatste conferentie. In een amb-
telijke bekendmaking over deze confe
rentie wordt gezegd, dat Asquith aan
de vergaderde vertegenwoordigers van
beide partijen verklaard heeft, dat de
regeering, ofschoon zij alles gedaan had
wat zij kon, tot haar leedwezen tot het
besluit moest komen, dat een vergelijk
onmogelijk was. Andere maatregelen nu
moesten daarom genomen worden. De
eerste minister voegde daaraan toe, dat
de omvang van de door de staking ge
troffen verdiensten van velen eiken dag
een ernstiger bedreiging vormde van het
welvaart van het land. De regeering zou
van het parlement een wetgevend besluit
vragen, volgens hetwelk een redelijk mi
nimumloon, vergezeld van waarborgen
voor de werkgevers, opgenomen moest
worden in de contracten met de onder
den grond werkende mijnwerkers. Zon
der de regeering -"brilde .i dan~ccn~fl3U\v
keurig omschreven vorm van uitvoering
gaf Asquith aan, dat het districtsmini
mum plaatselijk vastgesteld zou worden
door gemeenschappelijke commissies van
werkgevers en werknemers met een on-
zijdigen, onafhankelijken voorzitter, door
beide partijen gekozen, of, indien noodig,
door de regeering. De voorstellen van
de regeering sloten, in zich voorzienin
gen tot het verzekeren van een snelle
afwikkeling bij het voordragen van de
zaken der partijen en de berechting
Het bestuur van het rnijnwerkersver-
bond heeft verklaard dat de staking zal
voortduren totdat het ontwerp wet is
geworden.
Hoe ernstig de toestand op h et oogen-
blik is blijkt wel hieruit dat tengevolge
van de staking de bezoeken van den ko
ning aan de vreemde hoven, die voor
de lente waren voorgenomen, voor dit
jaar opgegeven, daar H.H. M.M. in den
zomer en den herfst door reeds vastge
stelde regelingen in het land zelf ver
hinderd zijn buitenlands te gaan.
Er wordt op gewezen, dat zelfs al zou
de staking spoedig eindigen, de gedruk
te toestand en de onrust eenigen tijd
moeten voortduren.
De meening door een Centrumslid in
den Duitschen Rijksdag geuit, dat de
Duitsche stakers een soort
solidariteitsstaking
zou zijn, iets wat de socialisten ten stel
ligste ontkennen, wordt aardig geïllus
treerd door een laconiek telegram van
Wolffs bureau. Dit meldt dat in Frank
rijk een besluit is genomen, dat ook daar
een meer uitgebreide beweging dan de
24-uursstaking was, te verwachten is. De
De bond van mijnwerkers in het Loire-
gebied, heeft n.l. Donderdag besloten
zich met kracht bij de intern a tiona-
1 e beweging aan te sluiten.
Uit Duitschland komen nog berich
ten, die zouden doen gelooven, dat de
staking aan het afnemen is. Waar tot
jjog toe slechts een daling van 3 pCt.
is waargenomen, mag men dit echter aan
andere oorzaken toeschrijven dan aan
de wensch der arbeiders om de staking
te beëindigen.
Voorts komen vandaar berichten dat
door diverse mijndistricten een verhoo
ging van 10 pCt. is toegestaan, te re
kenen van 1 Maart, indien de jaiijnwer-
kers voor of op Zaterdag weer aan het
werk gaan. Dc voorzitter van het mijn
werkersverbond in de Ver .Staten heeft
Donderdag medegedeeld, dat de mijn
werkers, aan de mijnen, die vette kool
opleveren, den 20sten Maart te Cleve
land zouden bijeen komen. Hij geloof
de, dat de eigenaren van deze mijinen
eerder concessies zouden doen dan de
eigenaars der anthracietmijnen. Zouden
zij daar echter niet toe overgaan, dan
zou ook aan de vetkoolmijnen de staking
Uitbreken.
Te Rome liepen gistermorgen geruch- I
ten dat in verband met den
Aanslag op den koning van Italië
nog meer personen gearresteerd waren.
De aanslag is met een zeer duren re
volver gepleegd. Men vraagt zich af,
waar Dalba dien vandaan had.
Majoor Lang heeft een goeden nacht
;ehad. Wel heeft hij een gedeeltelijke
erlaniming van het gezicht gekregen,
maar de doktoren hopen, dat die spoe
dig over zal zijn. De Jcogel is in den
bovensten halswervel blijven steken. Hij
is reeds verwijderd, maar er zitten nog
verscheidene beensplinters. Dalba moet
reeds lang met het plan rondgeloopen
hebben den aanslag te plegen. Oor
spronkelijk wilde hij er een bom voor
gebruiken, maar het gelukte hem niet
er een te maken.
Zooals het in onzen ziekelijken tijd
geregeld gaat is de bedrijver van den
aanslag aan een geneeskundig onderzoek
onderworpen, waarvan echter het resul
taat volkomen toerekeningsvatbaarheid is.
Dalba heeft daarbij herhaaldelijk ver
klaard anarchist te zijn en geen berouw
over zijn daad te gevoelen.
Ook is bij den man aati huis een
onderzoek ingesteld. Zijn arbeidsboekje
werd in beslag genomen en daaruit vast
gesteld, dat hij tot eergisteravond als
metselaar gewerkt, den arbeid neergelegd
en zijn gereedschappen medegenomen
had, voorgevende, dat hij zich niet wel
gevoelde. Eergistennorgen had hij toen
zeer vroeg zijn woonverblijf verlaten, na
dat hij zijn beste kleeren had aange
trokken.
1„Tribuna" meldt nog, dat Dalba
zich eenige dagen met vrienden in het
schijfschieten geoefend had.
Als een aardige bijzonderheid wordt
nog gemeld, dat bij de betoogingen voor
den koning er nog gekomen zijn van alle
Romeinsche schoolkinderen en een stoet
van metselaars, de vakgenooten van Dal
ba. Het onzinnig idee, dat de aanslag
een uitvloeisel zou zijn van den
Italiaansch-Turkschen oorlog
en de dader door Turken tot zijn snood
opzet omgekocht, vindt echter zelfs in
Rome geen geloof.
Wat den oorlog zelve aangaat wordt
niet veel bijzonders gemeld dan de bloote
vermelding der dagelijks voorkomende
gevechten. Een officieuze nota deelt over
de vredesbemoeiingen mee, dat minister
di San Giuliano de gezanten van Frank
rijk, Engeland, Duitschland en Oosten-
rijlc-Hongarije, benevens den gezant-
schapsraad van Rusland ieder afzonder
lijk ontvangen heeft en hun een aide
mémoire overhandigde, waarin was vervat
het antwoord op hun stap van den 9den
dezer, om de vredesvoorwaarden te leeren
kennen, waarop Italië bereid zou zijn de
vijandelijkheden te staken.
Wat het antwoord inhoudt, wordt ech
ter niet vermeld.
In Turkije gelooft men nog steeds aan
de mogelijkheid van een aanval op de
Dardanelles De minister van marine
heeft daarom de Fransche mijnmaat-
schappij Heraclea verzocht den geheelen
beschikbaren voorraad steenkool voor
haar te bestemmen.
De ministers van het Ottomanische rijk
hebben zich eergisteren gezamenlijk be
geven naar een paleis in Konstantinopel,
dat Top Kapoe heet en een geschied
kundig museum bevat. Het doel van het
bezoek was de bezichtiging van onlangs
uit Afrika aangevoerde zegeteekenen, als
Italiaansche vaandels, wapenen en uni
formen, die nu in het openbaar zullen ten
toongesteld worden. Dat houdt den moed
erin
GEMENGD.
Een bericht uit Venetië meldt, dat
het jacht van Keizer W i 1 h e 1 m, de
„Hohenzollern", daar gisteren is aan
gekomen.
Gisteren is uit Tientsin geseind,
dat prins Toean zich zelf tot keizer
van Sjensi en Kansoe heeft uitge
roepen.
De Chineesche troepen tc Tatocngfoe
zijn in opstand gekomen.
Inzake de Spaanseh-Fransche
o n de rha n delingen heeft gisteren de
Spaansche minister van binnenlandsche
zaken een antwoord op de Fransche
eischen overhandigd. Dit tegenvoorstel
schenkt op geen enkel punt voldoening
aan de Fransche eischen. De stemming
is zeer pessimistisch.
£Jaar uit Washington wordt gemeld,
is aldaar bericht ontvangen, dat in Europa
en Amerika een comité is gevormd, onder
leiding van den ex-president van Mexico,
Porfirio Diaz, hetwelk zich ten doel
heeft gesteld een tegen-revolutie
in Mexico te organiseeren en finan
cieel te steunen.
Naar verluidt, beschikt het comité over
vier millioeu dollars voor den aankoop
van wapenen in de Vereenigde Staten.
.Het bericht ziet er nogal ongelooflijk uit.
Naar de „Matin" mededeelt, is er,
voor de Fransche militaire lucht
vaart nu reeds meer dan anderhalf mil-
lioen frank bijeengebracht.
Volgens een bericht uit Miinchen
staken op het ©ogenblik 22.800 s n ij d e r s-
gezellen.
- Het arbeidsgeschil, dat in het tex
tielbedrijf te Lawrence, in den staat
Massachusetts, een zoo langdurige sta
king heeft teweeggebracht, loopt op zijn
eind. Het stakingscomité heeft de wer
kers bij de American Woollen Cy. aan
geraden genoegen te nemen met de
nieuwe, door de directie voorgestelde
loonen, die voor de verschillende catego
rieën van arbeiders verhoogingen betee-
kenen van 5 tot 25 pCt, terwijl voor
overwerk DA maal het gewone uurloon
het gewone uurloon zal worden betaald.
Ook nog andere concessies zijn gedaan,
en over liet algemeen hebben de wer
kers een besliste zege bevochten. Trou
wens, zij hadden de publieke opinie op
huil hand. Het comité zal ook den sta
kers bij andere fabrieken aanraden, de
nieuwe voorwaarden te 'accepteeren.
En zoo belooft het arbeidsgeschil tc
Lawrence, dat tot heel wat ordeverstoring,
groote bitterheid en veel ellende voor de
stakers en hun gezinnen heeft geleid,
een spoedige oplossing te vinden.
Bij het station Wittenberge (lijn
Hamburg—Berlijn) zijn gistermorgen een
posttrein en een kolentrein in botsing
gekomen. De botsing zag er voor de
toeschouwers eerst niet zoo ernstig uit.
De wagens vlogen echter in brand. Bij
het ongeluk zijn twee spoorwegbeambten
omgekomen en eenigen zwaar gewond.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot bur
gemeester van Lith en Lithoijen, C. J. A.
van Heeswijk; van Maasdam L. E. M.
Klaar, secretaris dier gemeentevan Re-
tranchement, W J. Almekindersvan
Steenwijkerwold G. W. Stroink, secreta
ris dier gemeente; van Groningen Jhr.
mr. E. Tjarda van Starkenborgh Stachou-
wervan Zuidlaren F. M. Alberdavan
Stevensweert W. M. A. Galiart
is benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Zwartsluis H.
Schipper, thans commies der posterijen
en telegrafie 2e kl.
Concert-avond ten Hove.
De tweede concertavond is gisteren
ten Hove voor H. M. de Koningin en
Z. K. H. den Prins gegeven in tegen
woordigheid als genoodigden vanalle
leden van het buitenlandsche corps di
plomatique met hunne dames, de mi
nisters, leden van het kabinetde leden)
der Huizen van de Koningin, de Ko
ningin-Moeder e ïi den Prins, meerdere
leden van de beide Kamers der Staten-
Generaal, eenige leden van den Raad
van State; verschillende hoofdambtena
ren der departementen en dames en hee-
ren uit de particuliere kringen.
Bezoek van den Engelschen Koning.
Blijkens berichten onder „Buitenland"-
opgenomen, zijn alle bezoeken, welke
de Engelsche koning in 1912 aan de
buitenlandsche hoven zou afleggen, de
finitief afgelast. Ook hier te lande kun
nen wij hem dit jaar dus niet verwach
ten.
De aanslag op den koning van Italië.
De Nederlandschc regeering heeft
door tusschenkormrf van Hr. Ms. gezant)
bij het Quirinaal aan het Italiaansche
gouvernement hare voldoening betuigd
over het mislukken van den aanslag op
den koning en tevens haar vreugde ge
uit over het behoud van Z. M.
Gebrek aan kolen.
Na de opwinding van de laatste da
gen is er een kalme toestand in de ha
ven te Rotterdam ingetreden. Voor de
behoefte zijn ruimschoots de noodige ko--
len aanwezig, en de prijzen voor goede
bunkerkolen, zijn tot 30 shilling per ton
gedaald.
