13
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang,
No. 738.
2)e Ccicbctve ©oma/nt
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent pér week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
Maart
1912.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Rijker of armer?
Het antitariefwet-comité (men moest
het lijstje namen van de leden eens zien,
dan weet men meteen waar de schoen
.wringt) heeft nu uitgevonden dat door
ons nieuwe tarief, of liever door het ta
rief in het algemeen, velen armer, wei
nige rijker zullen worden.
Zooals reeds gezegd zou het lijstje der
namen ons veel leeren. Immers deze om-
keering der feiten is weer een „pleiten
voor eigen huis". De heeren, meest fa
brikanten en groothandelaars, weten zeer
wel dat de tariefbescherming onze indus
trie tot veel hooger bloei zou brengen. Hoe
daarmee echter armoede te rijmen is
Meer werklieden zullen in de diverse
takken van nijverheid een bestaan vin
den. Die nu geen werk hebben en ar
moede lijden, zullen dan hun dagelijks
brood kunnen verdienen, misschien zelfs
iets meer. Is dat armoede of rijkdom
Maar misschien zal de dan grootere
concurrentie den heeren op iets minder
winst komen te staan 1/4» V2 misschien-
wel een procentje minder dividend.
O, zoo. Daar zit 'm de kneep
Evenredige vertegenwoor
diging.
Zóózeer heeft dit stelsel reeds de ge
moederen veroverd, dat het tot ieders
tevredenheid is neergelegd in de.... Ar
menwet.
Hierop mogen we, na onze artikelen
over deze wet, toch nog wel even wijzen.
De evenredige vertegenwoordiging zit
in de samenstelling van het bestuur der
Armenraden. In dat bestuur toch zal elke
instelling van weldadigheid vertegen
woordigd zijn volgens het bedrag, door
haar aan ondersteuning besteed.
In een gemeente b.v., waar de Armen
raad uit 13 leden zal bestaan en jaarlijks
door de instellingen gezamenlijk
f 100.00Q wordt uitgegeven voor armen
verzorging, kan elke verecniging, die het
13e deel of f7692.20 aan die verzor
ging uitgeeft, een lid in het bestuur be
noemen.
Gesteld dat er in die gemeente 25 ver-
eenigingen bestaan met armenzorg tot
doel, waarvau er een. uitkeert f31.000,
twee f 16.000 en één f8000, de andere
alle minder dan f7692.30, dan heeft de
eerste recht op vier leden in het bestuur,
de twee volgende ieder op twee,
en de laatste op een. Negen leden wor-
klen dus rechtstreeks door verschillende
instellingen aangewezen. De andere moe-
teu zich combineeren' naar verkiezing.
Roomsch-Katholieke met Roomsch-Ka
tholieke, de verschillende Protestantsche
onderling, totdat zij gezamenlijk het quo
tient f7692.30 hebben bereikt, en dan
gezamenlijk een bestuurslid kunnen aan
wijzen.
Ziedaar de E. V. in volle werking.
Gelijk het hier .gaat met de uitgegeven
geiden, zoo moet het bij onze vertegen
woordigende lichamen gaan met de uit
gebrachte stemmen en dan zullen ook
'deze colleges in den vervolge samenge
steld zijn op voor alle partijen bevredi
gende wijze.
Naast de vele goede eigenschappen,
welke Minister Heemslcerk's Armenwet
bereids vertoonde, bezit zij ook deze, dat
zij een practische propaganda is voor de
evenredige vertegenwoordiging reden
Waarom deze wet ons des te welgevaili-
ge. is.
V Vrouwen aan de Universiteit
Wij zouden allerminst de verdediging
pp ons willen nemen van dat streven
In de niet-Katholicke vrouwenbeweging
ior.i de vrouwen in groote massa naar
.«de universiteit te sturen. Dat streven
Itoemen wij een ongezonde drang. Ter
staving van dit oordeel willen wij ons
niet op de eerste plaats beroepen op ver
standelijke (intellectueele), lichamelijke
ien geestelijke (physielce en psychische)
eigenschappen van de vrouw, maar voor
namelijk wijzen op de taak, die de vrouw
als echtgenoote en moeder te vervullen
beult. Met deze taak zal de uitoefening
van vele beroepen, waarvoor de acade
mische studie een voorbereiding is, ab-
foiuut onvereenigbaar zijn. Nu zegge
men niet: de vrouwen zullen, als zij
*ulk een wetenschappelijk beroep geko
men hebben, den vrij willigen ongehywden
staat kiezen. Zeer juist antwoordt prof.
Aengeuent hierop, dat het vooruitzicht
van een huwelijk voor verreweg de meeste
vrouwen te aanlokkelijk is, dan dat zij
een betrekking als arts of advocaat er
voor in de plaats zouden kiezen. Daarbij
komt, wat Laura Marhohn in haar
boek „Die Frauen in der Socialen Be-
wegung" zegt: „Geen vrouw kan met
juistheid beslissen, of zij echtgenoote zal
worden of ongehuwd zal blijven, als niet
eenige uiterlijke hindernis aanwezig is,
die zoo'n besluit verstandig maakt". Of
schoon deze uitspraak in haar volstrekte
algemeenheid o. i. niet juist is., ge
tuigt zij toch van veel meiischenkennis,
en bevat heel veel waars.
Dit alles voerden wij aan tegen het
in massa opstuwen van de vrouwen
naar de universiteiten.
Onrechtvaardig is het om alle
vrouwen van de hoogere beroepen en
dus ook van de universitaire studiën uit
te sluiten.
En zulk een onrechtvaardigheid wil
men soms den Katholieken verwijten.
I11 de Katholieke middeleeuwen onder
scheidden zich meerdere vrouwen door
hare geleerdheid, en Paus Benedictus XIV
stelde zelfs aan de universiteit te Bo
logna enkele vrouwelijke professoren aan.
Maar wij willen hier de volle aandacht
vestigen op een feit uit de laatste dagen.
Paus Pi us X heeft aan kardinaal
Gibbons een schrijven gericht, waarin
hij met vreugde spreekt over de gestadige
vooruitgang van de universiteit van
Washington, en de kloosterorden roemt
(ook de kloosterorden van vrouwe
lijke religieusen), die in de nabij
heid van de universiteit hunne huizen
bouwen, opdat de kloosterlingen daar de
hoogere studies kunnen volgen. Het pau
selijk schrijven luidt:
„Het was Ons aangenaam van U
te vernemen, dat de Doorluchtige Cura
toren der Universiteit maatregelen heb
ben getroffen, dat kloosterzusters, met
behoud der kloostertucht, de weldaden
der hoogere studiën konden genieten,
om nuttiger hun taak als onderwijze
ressen der meisjes te# kunnen ver
vullen."
Zoo'n uitspraak van den Paus be
vreemdt ons niet, maar is wel de moeite
waard om te worden onthouden!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Onberekenbaar .wordt nu reeds het
verlies genoemd dat door de
Engelsche staking
aan den lande is toegebracht. Het ergste
noemt de „Evening Standard" het nog
dat deze handel langs verschillende ka
nalen is afgevloeid naar den vreemde
en voor een deel wel nimmer in de oude
bedding zal terugkomen.'
Wat de cijfers der wcrkeloozen betreft
schatte de „Times" gisteren het aantaJ
in de kolenindustrie, op 350.000 (waar
van 180.000 in Zuid-Wales, 160.000 in
Durham, 123.000 in Yorkshire, 100000
in Schotland enz.) en het aantal arbei
ders, die buiten het kolenmijnbedrijf
door de staking werkeloos waren gewor
den, op 484,500, verdeeld als volgt:
Staal- en ijzerhandel 150.000 textielnijver
heid 71.000, pottenbakkerijen 60.000,
blikslagerijen 39.500, machinisten, bouw
vakken 14.000, glasblazers 3400, steen
gravers 12.000, chemicaliën arbeiders
2000, verschillende handwerkslieden
10.000, zeelieden 3000, kadewerkers,
sjouwers enz. 120.000, metselaars 20000.
Hierbij zijn nu nog niet gerekend de
spoorwegarbeiders, iandbouwarbeiders
en de ettelijke duizenden werklieden in
kleinere werkplaatsen.
Wat de loonderving betreft, geeft het
zelfde blad de volgende cijfers
Mijnwerkers 2.930.000 pSt. Ijzer en
staalvak 300.000 pSt Nog andere vakken
2.500.000 pSt. Totaal 5.730.000 pSt.
In Duiischland
breidt zich de staking ook nog steeds
uit. Tot gistermorgen (na dien zal het
aantal nog wel grooter zijn geworden)
staken er ongeveer 58 procent. In de
kringen der mijneigenaars acht men het
hoogtepunt nog niet bereikt.
De mijneigenaars schrijven deze toe
name toe aan de onvoldoende bescher
ming, die de politie, volgens hun zeggen
aan de „onderkruipers" verleent, daar zij
niet kan verhinderen, dat dezen op weg
naar het werk worden uitgejouwd. De
commissaris van politie te Essen heeft
in een waarschuwing, die hij heeft laten
aanplakken, gezegd, dat de politie even
zeer de stakers tegen de „onderkruipers"
zal verdedigen, indien de laatsten aan
leiding geven tot een vechtpartij, als an
dersom.
Botsingen zijn niet uitgebleven. In
Smidthorst bij Duisburg is bij een rel
letje een „onderkruiper" door messteken
levensgevaarlijk gewond. Bij de mijn
Adolf von Hanscmann, kreeg een com
missaris van politie een steen in zjjn
rug.
Gisteravond veroorzaakte het gerucht
dat geweren waren aangekomen onder
de arbeiders groote opwinding. Het zijn
karabijnen, die reeds lang voor de'politie
waren besteld en waarmee nu de agen
ten die nachtdienst hebben, voorzien zijn.
Omtrent de oplossing van liet conflict
wordt o.a. gister aan de „Lokal Anz."
gemeldNadat de vereeniging van mijn-
besturen aangeraden heeft de arbeiders
commissies zoo snel mogelijk bijeen te
roepen, zullen deze waarschijnlijk mor
genavond bijeen komen. Iedere mijn on
derhandelt met haar eigen commissie.
Men zal goed doen geen overdreven
hoop te koesteren, dat het bij de eerste
pogingen al gelukken zal een vrede tot
stand te brengen. De mijneigenaars zul
len op grond van de statistieken aan-
toonen, dat zij de loonen niet zoo ver-
hoogen kunnen, als gecischt wordt
in den Rijksdag zal de houding der
regeering ter sprake worden gebracht
door het Centrum, dat de volgende in
terpellatie heeft ingediend:
Is de rijkskanselier bereid over den
stand van de staking in het Westfaal-
sche kolengebied irffichtiligen tc. geven
Wat denkt de rijkskanselier te doen om
onder eerbiediging van de gerechtvaar
digde wenschen van de mijnwerkers er
voor te zorgen, dat aan de staking, die
een ernstig gevaar oplevert voor de wel
vaart in Duitschland, een einde komt.
De invloed der staking
laat zich nog uit de volgende berichten
afleiden. In Hamburg is het verkeer in
de kolenhavens volledig lam gelegd. De
kolenlossers hebben gevraagd, om hun
uit de ondersteuningskassen der kolen-
importeurs een uitkeering te geven, daar
een bijna volledige werkloosheid is in
getreden. De bunkerkolen, die slechts
worden afgeleverd aan de firma's, die
vaste contracten hebben, worden thans
betaald met 35 Mark per 1000 K.G. d.i.
18.50 Mark meer dan vóór de staking.
Uit Dusseldorf wordt gemeld, dat het
kolensyndicaat medegedeeld heeft, dat
het de loopende contracten zal nako
men, onder voorwaarde, dat voor de
voorradige steenkolen een koopprijs van
30 Mark per dubbele waggon boven den
standprijs betaald wordt.
Van Zaterdag af zijn de kolenvrachten
op de treinen in Essen sterk vermin
derd. Zaterdag kwamen van de mijnen
slechts 21.664 waggons, anders kwamen
er per dag ongeveer 30.000.
Het Berlijnsche gemeentebestuur heeft
Maandag besloten de gemeentelijke gas
verlichting met het oog op de staking in
Engeland en een mogelijke uitbreiding
van de Duitsche staking tot Opper-Sile-
zië tot op de helft te verminderen.
Stettin was Maandagavond reeds in
het halfduister gehuld.
Over den toestand
in Saksen
wordt het volgende gemeld. Slechts be
langrijke concessies van de mijnadminis-
traties zulien een staking kunnen voorko
men. Morgen zullen deze in onderhan
delingen met de arbeiderscommissies
een beslissing moeten nemen. De com
missies hebben opdracht geen u:tstel te
dulden. Zij moeten morgen te weten ko
men hoe de zaken staan. Men venvacht
dat het tot een staking komen zal, die
Maandag beginnen zou. 12.000 mijnwer
kers in de districten Zwickau, Oelsnystz
en Lugau zouden dan het werk neerleg
gen. De bruinkolenmijnen zullen door
de staking niet getroffen worden. In
Saksen zijn 33.000 mijnwerkers, daarvan
zijn er 20.000 in de 3 bovengenoemde
districten werkzaam.
De Saksische regeering heeft haar be
middeling aangeboden en schijnt niet on
welwillend tegenover de loonbeweging
der mijnwerkers te staan.
Uit Praag wordt aan het „Berl. Tage-
blatt" gemeld, uit
Bohemen
In Xqrn bij Jepütz is gisteren een
vergadering gehouden door vertegen
woordigers van den bond van sociaal
democratische mijnwerkersvakvereenigin-
gen. De bond heeft den 14en Maart als
termijn gesteld voor de beantwoording
van de eischen der mijnwerkers, die zij
aan de mijneigenaars heeft doen toeko
men. De vergadering besloot het ant
woord van de mijneigenaars af te wachten
en dan terstond opnieuw bijeen te komen.
Er werd in deze vergadering uitdrukke
lijk verklaard, dat een staking niet alleen
een solid?riteitsstaking met de Engelsche
mijnwerkers zou zijn. Inderdaad heeft de
bond reeds vroeger tot staken besloten.
Maar er is toen niets van gekomen, om
dat het oogenblik niet gunstig werd ge
acht. Scherper wordt de toestand in het
Boheemsche bruinkolendistrict nog door
de houding van de Tsjechische nationalis
tische en anarchistische mijnwerkersvak-
vereenigingen, die hoogere eischen stel
den dan de sociaal-democratische, maar
zich nu in het belang van de eensgezind
heid, ofschoon met tegenzin, bij hen
hebben aangesloten.
Nog een laatste bericht meldt van her
nieuwde beroering in het Belgische ko-
lendistrict. Daar heeft de bond van mijn
werkers besloten den 24en een congres
te Brussel bijeen te roepen teneinde een
minimumloon te eischen en een loonsver-
hooging van 15 procent. Zouden ze daar
nu ook weer willen beginnen?
GEMENGD.
De correspondent te Madrid van de
„Petit Parisien" zegt te kunnen mede-
deelendat het met de Fransch-
Spaansche onderhandelingen
weer hokt. De besprekingen over een
wijziging van de grenzen in de Noorde
lijke zone van Marokko geven tot groote
moeilijkheden aanleiding. Frankrijk zou
driekwart van die zone opgevraagd heb
ben. terwijl Spanje er slechts één tiende
gedeelte van wil afstaan. Volgens den
correspondent van den „Petit Parisien"
wordt zelfs de mogelijkheid van het afj
breken der onderhandelingen overwogen.
Er gingen geruchten, dat de En
gelsche verzekeringswet niet op
15 Juli, den genoemden termijn, in wer
king zou treden. In het Lagerhuis heeft
de regeering echter gezegd, dat het op
15 Juli bepaald blijft, althans ten deele.
De Home Rul e-wet wordt dadelijk
na Paschen ingediend.
Uit Carcassonne wordt aan de
„Petit Parisien" gemeld, dat de welbe
kende vlieger Védrines zich eer
gisteren als onafhankelijk socialist candi-
daat heeft gesteld voor den open Kamer
zetel in het district van Limoux. De ver
kiezing zal den 17en Maart plaats heb
ben; Védrines stelt zich voor zijn ver
kiezingsveldtocht per vliegtuig te houden.
Se non vero....
De Paulaner monnik Damasius
M a co c li uit Petrikau, die verleden week
wegens moord tot 12 jaar gevangenisstraf
werd veroordeeld, is, volgens berichten
uit Weenen, uit de gevangenis te Petri
kau ontvlucht.
Waarschijnlijk is Macoch bij zijn ont
vluchting door de bevolking geholpen,
anders begrijpt men niet, hoe hij het
heeft klaargespeeld. De directeur der ge
vangenis weigert ook maar eenige in
lichting te geven.
In 1913 wordt te Leipzig een groote
intern, bouwvaktentoonstelling
gehouden. Een groot terrein is er voor
ingericht. Daarop verrijst o.a. een heele
tuinstad. Verder komen er velerlei wo
ningen, terwijl men er ook een denkbeeld
zal krijgen van het moderne verhuizen.
Aten herinnert zich nog de staking
onder de Londensche taxi-koet
siers. Het scheidsgerecht, dat onder
voorzitting van Lord St. Aldwyn de zaak
heeft onderzocht, heeft op de meeste
punten de koetsiers in het gelijk gesteld.
Koninklijke besluiten.
Bij koninklijk besluit zijn benoemd
tot directeur van de Rijkswerkinrichting
Veenhuizen II, P. A. Roozendaal, thans
directeur van de Rijkswerkinrichting
Veenhuizen Itot directeur aan de Rijks
werkinrichting Veenhuizen I, A. W.
Idzenga thans adjunct-directeur, 2e rang
bij de Rijkswerkinrichting te Hoorn
bi] het personeel van den geneeskun
digen dienst van het leger in Ned.-Indië
benoemd en aangesteld tot officier van
gezondheid 2e kl. de arts J. M. Elshout
is met ingang van 1 April 1912 aan
mr. J. E. Henny, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend als lid van den Raad
van State, met dankbetuiging voor de
gewichtige diensten door hem in die
betrekking bewezen.
Gebrek aan kolen.
De prijzen der bunkerkolen zijn heden
te Rotterdam gestegen tot 35 shillings
per ton. Op de rivier bedraagt de voor*
raad in de Rijnschepen nog 50 ladingen.
Aan de fabrieken, de gemeentebedrij
ven en schepen wordt nog geregeld ge
leverd; aan particulieren echter niet.
Enkele speculanten, die zich voor de
staking van kolen voorzagen, trachten
zich thans van de kolenmarkt meester
te maken en vragen 45 shilling.
De provinciale stoombootdienst Mid
delburg— Zierikzee ondervindt ook reeds
den invloed der staking. In plaats van
tweemaal, wordt slechts eenmaal per dag
van beide plaatsen gevaren.
De dienst Vlake-Walsoorden is onver
anderd gebleven.
Te Middelburg zijn te beginnen met
Dinsdagavond slechts een deel der straat
lantaarns, namelijk de zoogenaamde po-
litielantaarns, ontstoken.
Te Haarlem hebben de gemeentelicht
fabrieken, evenals die te Amsterdam,
zulke groote voorraden ingeslagen, dat
althans de eerste maanden geen gebrek
bestaat. Enkele andere industrieën even
wel zullen spoedig de gevolgen onder
vinden.
Naar het „Hbld." verneemi, is de in
voer van steenkolen uit het Duitsche
koiengebied in de laatste dagen zoo aan
zienlijk verminderd, dat de Holl. Spoor
wegmaatschappij maatregelen heeft geno
men het aantal kolentreinen van uit Win
terswijk in te krimpen. Te beginnen met
heden worden reeds een drietal speu.le
kolentreinen uit den dienst geschakeld.
Zooals bekend is, heeft de koleninvoer
van uit Duitschland, voor zoover die aan
voer per wagon plaats heeft, hoofdzakelijk
over Winterswijk plaats. De aanvoer voor
de hoofdstad is reeds tot de helft van
het gewone quantum ingeslonken.
Het vervoer van Limburgsche koien
ook naar Amsterdam neemt zeer
toe. Het heeft hoofdzakelijk via Venlo
Den Bosch plaats, doch is toch nog niet
zoo belangrijk, dat de Staatsspoor speciale
kolentreinen laat loopen. Wel blijkt echter
uit de toename van het aantal aange
voerde wagons, dat tal van handelaren
ernstig pogen zich van Limburgsche en
ook van Belgische kolen te voorzien.
De Limburgsche mijnen produceeren
tot het uiterste. Alleen te Heerlen moeten
gisteren voor de Staatsmijnen en de
Oranje-Nassau-mijn circa 200 telegrafU
sche bestellingen zijn ingekomen.
Van waar betrekt ons land zijn
steenkolen.
Als antwoord op bovengestelde vraag
schrijft de „Nieuwe Courant".
Ons land gebruikt ruw becijferd cir
ca 9 millioen kolen 's jaars, en is
daarbij nagenoeg geheel aangewezen op
het buitenland. Immers wanneer de gan-
sche Limburgsche productie binnen onze
grenzen werd gebruikt, dan zou thans
pas kunnen worden beschikt bij groote
krachtsinspanning der in werking zijinde
mijnen, over ongeveer 1.5 millioen ton
per jaar. Dus nog een uit 't buitenland
aan te vullen tekort van 7.5 millioen
ton. Van die Limburgsche kolen werd tot
nu toe echter slechts een bescheiden deel
in ons land verstookt. Van de Staatsmij
nen bijv. welker productie te vorigen,
jare pl.m. 240.00U ton bedroeg, betrok!
ons land ruim 100.000 ton. Ook van de
particuliere mijnen gaat verreweg het
grootste deel naar liet buitenland. De
afzet der mijnen is natuurlijk bij contract
geregeld, gemeenlijk geldend voor een
jaar (April-April). Het best zijn erin
ons land dus aan toe zij, die hun kolen
uit Limburg betrekken. Zjj behoeven de
naaste toekomst niet zorgelijk in te gaan
zoolang hun contract loopt, ontvangen
ze hun stookmateriaal tegen de eenmaal
vastgestelde prijzen. Geluk bij een on
geluk dit feit kan moeilijk anders dan
in de komende jaren onze nationale ko-
lenvoortbrenging ten goede komen. Tal
van ondernemingen en industrieën toch
die zeer wel geheel of gedeeltelijk de
kolensoorten zouden kunnen gebruiken,
welke Limburg voortbrengt, bleven tot
nu toe voorkeur schenken de een om
deze, de ander om die reden aan bui-
tenlandsch product. Breekt straks do
dag aan dat hun huidige leveranciers g
door overmacht gedwongen, de levering
