20
Lectuur.
BUITENLAND.
3e Jaargang.
No. 670.
3)c Ssictaolie Sou/tamt
Bureau OUDE SINOBU 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
(XT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAQ, U1TOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met QRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
On het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Lelden, 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
Iper post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/i cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
December
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels t 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Let nu 'ns pp, lezer, of gij zelf niet de
barheid bemerkt hebt yan wat wij gaan
beweren.
Gij Jiebt nooit iets gelezen, wat niet
tnin of meer jndruk op u maakte, wat
jpiet min of meer beslag legde op uiw ver
beelding, jiw jftiantasie. £n als gij den
gersten Keer, dat gij iets laast, er vluchtig
jpver heen gingt, of den indruk van het
'gelezene van u afzettet, pmdat het u niet
Aanstond, den tweeden of derden keer
fiat gij hetzelfde onder uw oogen kreegt,
firong het dieper bij u in, gij verzette u er
"biet meer zoo ernstig tegen. En ten slotte
ongemerkt maakte gij het gelezene
.tot uw digen gedachte. Zoo zullen er
SMch verschillende ideeën in u hebben
'gevormd, of althans Jn u versterkt zijn.
De .waarheid van dit psychologisch of
zielkundig proces om 'ns eeti geleerd
woord te gebruiken zal niemand in
jtwijfet trekken.
Maar, in gemoede, is het niet dwaas en
jflom, om, als .wij - denkbeelden hebben,
jyan welker waarheid .wij overtuigd zijn,
'ien die ,wij Jief hebben, omdat ze waar
jtijn, .die 'denkbeelden, die overtuiging te
gaan verduisteren, ons zeiven .wrevel en
!)ergemis to berokkenen door lectuur ter
'hand te pemen, waarin ideeën worden
^verkondigd, .en die voorstellingen in ons
fjwekt, "in fiagranten strijd met wat wij
jkennen .en beminnen als goed en waar.
bonis zien we dat glashelder in. Een edel
itnensch zal b.v. niet lezen een boek, dat
fouter een jage bespotting is van de kin-
Iderlijke liefde. .Hij zal dat boek ter zijde
leggen, hiet slechts omdat hij er van walgt
maar Pok omdat hij zijn kinderlijke liefde
Je ieer vindt om ze bloot te stellen aan
"den storm van cynische spot.
Welnu: .Wij zijn de rijk-begenadigde
bezitters yan de Katholieke overtuiging.
'Begrijpen .wij ten volle., wat dat zeggen
flivil "Doortintelt en doorstroomt ons
liiet het gevoel van w'aarachtig gelukkig-
zijn? Te midden yan alle woelingen en
•alle twijfelingen, van zooveel onverschil
ligheid, maar ook van zooveel getob om
een brokje waarheid, staan wij veilig op
de rots van Petrus, kennen wij het ééne,
.ware Geloof.
Is het nu niet gij begrijpt reeds onze
vraag ondankbaar en onverantwoor
delijk .om ons schoon geloof te besmeu
ren, ons krachtig geloof te ontwortelen,
door ónzen geest te voeden met denkbeel
den .en voorstellingen, In strijd niet onze
Roomsche overtuiging.
En .dat doen wij door de Rechte en de
neutrale lectuur.
Door jde slechte lectuur. Dat is gemak
kelijk in te zien. Niet velen zullen in
goede trouw zich aan dat gevaar bloot
stellen.
Maar ook door de neutrale lectuur,
^oor .dit gevaar sluiten velen de oogen.
fen toch, de neutrale lectuur is door en
fioor verderfelijk.
Niet te diep kan die waarheid worden
Ingedrongen, niet te scherp kan het ge
legd .worden.
„Zelfs het voortdurend Jezen vaai vv.er-
Jkelijk neutrale bladen zoo deze jnoge-
i lijk zijn kweekt ten slotte die neutrale
Christenen, wier Christelijk leven wel niet
Op eens- door vergif wordt gedood, maar
toch .uit gebrek aan gezond voedsel lang
haam zijn kracht verliest en bij een ern-
y&tigen 'aanval der bekoringen geheel ver
boren gaat" Deze .woorden uit één der
Vastenbrieven van onzen doorluchtigen
•Jhsschop mogen nog .wel eens onder de
Aandacht .worden gebracht. Ze zijn de
Overweging .waard!
Prof. Aengenent zeide op den la als ten
.Katholiekendag: „Volgens mijne heilige
[Overtuiging Is de verslapping van den
godsdienstzin bij velen voor een groot
fjdeel toe te schrijven aan het lezen van
'Öie (liberale .en z.g. neutrale) bladen.
Velen begrijpen niet, wrat neutraal is.
»Zij denken, dat het zeggen wil: den gods
dienst buiten beschouwing laten. Goed,
daten .we aannemen, dat het niet meer
Zegt pok dan is neutraliteit verderfelijk.
'Zij kweekt die Katholieken, wier geloofs
overtuiging den meesten tijd neerligt, ver
lamd en hangerig in droomerigen slaap,
'alsof piet moet uitstralen ons geloof ter
yerheerhjking ,va,n Christus, ter verach
ting yan anderen, alsof het niet een pas
sie, een hartstocht moet zijn te arbei
den op godsdienstig, op sociaal, op po
litiek terrein yoor de Kerk, onze groote
Kerk. De liefde voor het geloof .wordt ge
dood door de neutrale lectuur. Zij stelt
ons een wereld voor, waar alles ge
schiedt zonder pod, jen menschen, o, zoo
edel, die „met hun Saai-gestalte hoog uit
steken boven de .christelijke fatsoenstnen-
schen," maar niet 'denken aan ,God of
godsdienst
En toch, de neutraliteit is in .werke
lijkheid erger, dan het boven beschrevene.
Zij zal, zij moet dikwijls zijn niet zonder
den godsdienst maar tegen den gods
dienst 't Kan ïiiet anders.
En liever dan 'dit met veel .woorden te
bewijzen, zullen yve u eens een kort re
sumé voorleggen uit «en neutrale feuille
ton, 'n echte neutrale feuilleton.
Een echtscheiding! Natuurlijk. Een
bankier beschuldigt zijn .vrouw van dief
stal om van haar gescheiden te .worden.
De laatste wendt zich tot hare vriendin,
een doktersvrouw. Deze wordt voorge
steld Jet op die bijzonderheden r— als
een 'degelijke echtgenoote, werkelijk een
hoog-staandc vrouw, pit uit haar mond
klinkt het: „Wanneer twee menschen niet
van elkaar houden, js het veel verstandi
ger van elkaar te gaan
Een andere figuur Is een advocaat pen
eerlijke, rechtschapen manhij heeft „een
onbegrensde achting yoor de heiligheid
van het recht". Maardat is bijzaak!
zondigt tegen het negende gebod, piij
wenscht, dat de vrouw, die hij wil vrijplei
ten van .de beschuldiging van diefstal,
toch in .ieder geval zal scheiden!
En ide hoofdfiguur: da vrouw, die van
haar man zat scheiden? O, die is zoo
oprecht 'én mooi van karakter. Een kleine
leugen, 'die zij uit medelijden gedaan heeft
om een inbreker uit de handen van de
politie te redden, kwelt haar voortdurend;
ze vindt dat jkwaad „zoo erg". Maar zij
schaamt zich piet te bekennen, dat zij,
als gescheiden vrouw in het huwelijk zou
willen treden.
Toch is het verhaal christelijk! Want
de advocaat .en zijn cliënte trouwen
eerst, als de man van die laatste zelfmoord
heeft gepleegd, pn dat huwelijk heet:
„ware liefde"!!
Zoo worden de schandelijkste
ondeugden .weggedoezeld onder allerlei
gephantaseerde mooie eigenschappen
zonder dat de gewone lezer het merkt
En .dit neutrale feuilleton hebben mis
schien sommig« onzer Jezers vrij laten
liggen in hunne huiskamer, laten lezen
door hunne dienstboden, zelfs door hun
ne kinderen, .wanthet stond in het
neutrale „Leidsch Dagblad."
Genoeg; de illustratie van onze bewe
ring, dat neutrale lectuur verderfelijk is,
is, dunkt ons, teekenend!
De opvoedende, sterkende kracht van
goede lectuur, dagbladen en boekwer
ken, is daarentegen niet te overschatten.
Men hoort wel 'lis klagen, dat er geen
mo-oie Roomsche boeken zijn. Die klacht
vloeit voort uit onbekendheid.
Laat men gebruik maken van de op
vele plaatsen bestaande Roomsche
bibliotheken, piet genoeg te waardeeren
instellingen.
In ons blad .worden de lezers zooveel
mogelijk .op de hoogte gesteld van wat
er voor goeds op de boekenmarkt komt.
Zoo vindt men b.v. tn het nummer van
heden drie boekwerken, een nieuw-be-
werkte en .twee nieuwe uitgaven, aange
kondigd!. piet we mogen zeggenbe
roemde boek „Fabiola" van Kardi
naal .Wisemanzooals den mees ten lezers
bekend is,een verhaal uit de eerste Chris-
teueeuwen. „De Mystieke Maagd";
het leven vaneen franciscaansche heilige;
een boek, dat allergunstigst is beoordeeld
en .waarvan de Nederlandsche bewerking
door een Jeeraar ïn de letterkunde uit
munt 'door sierlijke taal en stijl. jHet boek
is werkelijk de „aangenaamste verpoo-
zing m rustige uren". Wie dit leest is
voor goed genezen van zijn afkeer voor
het lezen van heiligen-Ievens! „Een
Abdisse .van Jhorn", door de be
kende schrijfster Alb. Steenhoff-Smul-
ders,-.wier werken algeineene waardee
ring vinden.
Zulke boeken moeten gelezen en her
lezen .wordenMen zal er geen spijt van
hebben. Zij bieden een geestelijk genot
van hooge waarde zoowei aan ontwik-
keiden als inijidpr pptwikktLem
V Zeer te bejammeren.
In het Centraal Verslag der Arbeids
inspectie over 1910 wordt o. m. medege
deeld, dat van de rechtstreeks bij den Di
recteur-Generaal ingediende klachten
twee betrekking hadden op een maatregel
genomen door de Vereeniging van fabri
kanten 'in de glasindustrie, om slechts dan
werklieden van aijdere fabrieken jn dienst
te pemen, wanneer .de patroon, bij wien
de arbeider werkt, daartoe zijn toestem
ming geeft Dit besluit heeft o.a. ten ge
volge gehad, dat een werkman, die we
gens onaangenaamheden ontslag vroeg,
bij geen der andere fabrikanten plaatsing
kon vinden en ten slotte wegens brood
gebrek gedwongen werd naar het buiten-
zand te vertrekken.
De ongunstige werking 'dezer overeen
komst, waartegen niet ambtelijk kon wor
den opgetreden en .waarbij persoonlijke
bemiddeling faalde bleek o.a. nog in
dit geval: „Aan een der glasfabrieken
moest het oedrijf maandenlang worden
stopgezet wegens veranderingen aan de
ovens. Een deel van het personeel kreeg
ander werk, een ander deel echter werd
tot werkloosheid gedoemd en de betrok
ken fabrikant weigerde aan deze arbei
ders, idie hun geluk op andere fabrieken
wenschten te beproeven, daartoe mede te
werken. Wel konden zij tijdelijk werk
aanvaarden, mits zij weder, als de fabriek
weer ïn werking kwam, op hun oude
plaats terugkeereu. De patroon was be
vreesd als het bedrijf hervat kon worden
geen voldoend personeel te hebben. Ge
durende den gedwongen wachttijd ont
vingen de arbeiders geen loon.
In hoeverre dit laatste Sn overeenstem
ming Js met arti 1638 d der wet op het
Arbeidscontract zouden we alleen kunnen
beoordeelen na kennisneming der arbeids
overeenkomst van bedoelde glasfabriek.
Maar al was 'deze Joononthouding ten ge
volge van vooraf gemaakte schriftelijk be
ding wettig, dan nog valt de houding van
dezen fabrikant en van zijn collega's bij
de glasfabricatie ten zeerste te bejamme
ren om geen sterker woord te bezigen.
Door een dergelijke handelwijze maakt
men 'de werklieden metterdaad tot slaven
't woord staat in de encycliek JR e r u m
Nov a rum die wel bij hun meester
moeten blijven, al ïs wellicht het Joon
laag en de arbeid zwaar. Een andere
meester toch neemt hen niet aan of het
moet er een wezen buiten hun vak. Mis
schien zouden deze heeren ook dit nog
wel willen verbieden, maar zoover strekt
hun macht gelukkig niet
Wijl ambtelijk aan bedoelde wanver
houding niets te doen is en bemiddeling
blijkbaar niet baat, moge het machtige
wapen der publieke opinie worden ge
wet .om voor 'de glasarbeiders meerdere
vrijheid te veroveren.
Zij hebben daar recht op.
De openbare leeszaal.
De Leidsche neutrale leeszaal heeft al.
heel wat stof opgejaagd!
Eerst ging het om een subsidie uit
de gemeentekas voor 'ééns.
Toen moest dat subsidie door een
jaarlijkschen steun .worden vervangen.
En thans komt het bestuur dier in
stelling met onbegrijpelijke vrijmoedig
heid bij den Gemeenteraad aankloppen
om êen officieel vertegenwoordiger uit
den Raad in zijn midden te benoemen.
Eerst is er dus gemeentegeld gegeven,
ondanks de gemoedsbezwaren van velen.
Zal thans een liberale meerderheid in
den Raad het aandurven aan een door
Katholieken en A"ti-Revolitionairen be
streden instelling 'n officieel cachet te
geven
Wij vragen slechts.
Al stelt het bestuur zijn aanbod als
'n soort hoffelijkheid tegenover de ge
meente voor, wij hopen, dat de gemeente
voor 'dit eerbetoon hoffelijk zal bedanken.
Een officieel tintje behoeft men aan
deze neutrale instelling niet te geven.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het conflict tusschen Italië en Tur
kije, zoo beweert men, zou nu over het
hoogtepunt heen zijn en al zijn er geen
concrete feiten waaruit men kan opma-i
ken dat Turkije geneigd is
vrede te sluiten
toch gelooft men in diplomatieke Ween-'
sche kringen, dat het oogenblik niet ver
meer is, waarop het mogelijk 30.U zijn
voor d e beide oorlogvoerende partijen
aannemelijke bemiddelingsvoorstellen te
vinden. Voornamelijk schrijft men deze
verbetering in den toestand toe aan de
successen die de Italiaansche troepen in1
den laatsten tijd behaalden. De kabinet-'
ten in Europa meldt de Weensche corr.
van de Voss. Zeit., hebben voortdurend
voeling met elkaar gehouden, om in het
gunstige oogenblik voor den vrede te'
werken. Reeds ziet meii de omtrekken
van een bemiddelingsvoorstel, waarbij
Italië met zijn grooten en thans geheel
afgebroken handel met het Ottomaan-
sche Rijk groot belang heeft. Men kan
zeggen, dat de vrede blijkbaar in aan
tocht is.
In Konstantinopel beweert men ech
ter, naar het Wolff-bureau mededeelt,
vrijwel het tegendeel. Na afloop van den
ministerraad heeft de minister van bui-
tenlandsche zaken de Jeni Gazetta ge
machtigd, om de, op verklaringen van den
grootvizier in de vergadering der Ka
mer van Zaterdag berustende geruchten
dat de Porte vredesonderhandelingen
heeft aangeknoopt, of dat doen zal, voor
geheel onjuist te verklaren.
De kwestie der dumdumkogels is ook
nog niet uitgevochten. In strijd met de
verklaring dat op de Italiaansche troepen
zelfs geen kisten met schietvoorraad zijn
buitgemaakt, laat liet Turksche Minis
terie van oorlog verklaren, dat het in het
bezit js van dumdumkogels, die het merk
van de Italiaansche staatsfabriek dragen.
Uit Italiaansche bron natuurlijk geen
nieuws. Men doet er integendeel zijn
uiterste best, om het verspreiden van
nieuwsberichten tegen te gaan. Zoo is
nu weer de Romeinsche correspondent
van de Vóssische Zeitung op bevel van
het Italiaansche ministerie van Binnen-
landsche zaken op het hoofdbureau van
politie te Rome ontboden en heeft daar
een waarschuwing in ontvangst moeten
nemen, „omdat de houding van de Voss.
Zeitung en haar berichten uit Italië wei
nig vriendelijk voor dit land en een mis
bruik van het recht op gastvrijheid wa
ren". Als men het door en door bedacht
zame werk van dezen correspondent en
ook jde houding van het blad kent, dan
tnoet men vreezen, dat de gevoeligheid
van de Italiaansche overheid de gren
zen van het ziekelijke overschreden heeft.
Over de vredesonderhandelingen tus
schen de regeering en de
opstandelingen in China
verneemt de „New York Herald" uit
Sjanghai, dat de eerste bijeenkomst van
de vredesconferentie aldaar oogenschi/11-
lijk is geëindigd met een volledig suc
ces der gedelegeerden van de revolu-
lutionnairen. De 'door .Tangsjaoji overge
legde geloofsbrieven bleken hem ver
strekt te zijn door Joeansjikai, en niet
door de Chineesche regeering. Hierop
verklaarde .de leider der revolutionnairen,
Woetingfang, een voortzetting der con
ferentie te moeten weigeren, tenzij Joe
ansjikai het bewijs leverde dat hij ern
stige bedoelingen had met het voeren
der onderhandelingen.
Ook eischte Woetingfang met nadruk,
dat de wapenstilstand ook zou gelden
voor Mantsjoerije, in "welken eisch Tang
sjaoji ten slotte toestemde, ma zich daar
tegen 2 uur Jang te hebben verzet. Dien
tengevolge seinde Tangsjaoji aan Joe
ansjikai, dat de vijandelijkheden overal
onmiddellijk moesten worden gestaakt
Ook wees Woetingfang een voorstel van
de hand, door Tangsjaoji gedaan, en dat
strekte den duur van den wapenstilstand
nog met 14 dagen te verlengen.
Het schijnt echter dat men op tal van
plaatsen zich niet ïn het minst om den
wapenstilstand bekommert Overal toch
wordt weer min of meer ernstig gescher
mutseld en in de gevechten, die de laat
ste dagen plaats vonden, schijnen ge
meenlijk de regeeringstroepen de over
hand te hebben behouden. Zoo heet het
dat in de provincie Tsjetsjoean de op
stand gedaan is, en dat alle steden daar
zich weer bij de regeering hebben aange-
gesloten, dat verder bijv. in de provin
cie Sjansi de macht der rebellen gebro
ken is, enz. Over dat laatste zij nog 't
volgende gemeld. Volgens de jongste be
richten zijn de rebellen in dat gedeelte
van Sjansi, waar de opstand woedt, to
taal ontmoedigd en vluchten zij in pani-
schen schrik. In vier treinen namen zij
de wijk, toen er een ketelontploffïn|g
plaats vond. De gewapende rebellen in
de treinen verlieten de wage;;s en na
men de vlucht naar het naburige gcoerg-
te. Zoodra de weg weer was vrijgemaakt,;
en een nieuwe locomotief voorgezet, her,*
namen de vluchtende rebellen hun plaat
sen in de trein. Toen zij voor Tijoeanfoe
aankwamen, vonden zij de poorten diei*
stad gesloten. De inwoners gevoelden)
niet de minste sympathie meer voor de!
geslagen rebellen. De meesten van dezei
laatsten zetten toen hun vlucht voort in'
de richting van Sianfoe.
Intusschen schijnen de mogendheden
nu eindelijk een woordje te willen gaan.
medespreken, althans de geruchten dui
den erop. £00 verneemt nu weer de
„New .York Herald" uit Peking, dat de
buitenlandsche gezanten aldaar zijn over
eengekomen, aan de gedelegeerden der
opstandelingen ,en der regeering te Sjan
ghai een gelijkluidende nota aan te bie
den, .welker inhoud hierop neerkomt, dat
de buitenlandsche mogendheden niet
zullen toelaten, dat de staat van anarchie
in China blijft voortbestaan, mocht de
vredesconferentie te Sjanghai geen resul
taat opleveren.
Misschien jdat dit iets helpt.
GEMENGD.
Volgens het officieuze „Luxembur
ger !Wort" is de gezondheidstoestand van
den groothertog van Luxemburg sedert
eenige dagen achteruitgaand. Onmiddel
lijk gevaar js er echter niet
jH.et Maghzen heeft verlenging ge
vraagd van den dienst der Spaansche po
litie te Sabor, 'die den 31 en December
ophoudt. De verlenging zal voor 3 maan
den toegestaan worden.
.Volgens .een telegram uit Madrid
aan de „Frankf. Ztg." heeft de Spaan
sche ministerraad zich Maandag voor
namelijk beziggehouden met 'de Marokko-
onderhandelingen, .waarover alleen werd
medegedeeld, dat de besprekingen waar
schijnlijk Jang zouden duren, zoodat het
einde op het oogenblik niet te voorzien
was. Naar verluidde, Js dit aan den af
keer van Spanje tegen afstand van ge
bied toe te schrijven.
Naar verluidt, zal het Congres in
Mexico het voorstel om de krijgswet over
de geheele republiek te proclameeren,
aannemen. Er schijnt reden voor: giste
ren js er \veer een moordcomplot tegen
president Madero ontdekt. Twee „gene
raals" en 20 anderen werden in hech
tenis genomen.
Jn de Grieksche Kamer is een brief
van jde revolutionaire vertegenwoordiging
van Kreta voorgelezen, waarin het be
sluit, om vertegenwoordigers naar Athene
te zenden, medegedeeld wordt, wat met
de herhaalde welwillende verklaringen der
beschermende mogendheden, yooral in
October 1908, en met de noodzakelijkheid
om aan jden algemeen als gevaarlijk be
schouwden toestand .een einde te maken,
verdedigd .wordt De Kretenzer vertegen
woordiging hoopt, dat de Kamer niet zal
talmen zich met haar besluit eens te ver
klaren. De Kamer heeft de beraadslaging
hierover tot Donderdag verdaagd.
Met behulp van een toelage van de
Carnegie-stichting van 100.000 trs. jaar
lijks zal men het internationale vredes
bureau te Bern hervormen. In plaats van
de Correspondence bimensuelle zal het
bureau een tijdschrift uitgeven, dat in het
Fransch, Duitsch en "Engelsch opstellen
van mannen van naam zal bevatten. IJet
nieuwe tijdschrift zal den titel van de
Vredesbeweging voeren. Jiet eerste num
mer zal in Januari uitkomen.
Jiet volk van het kanton .Thurgau
heetf met 15000 tegen 6000 stemmen de
wet betreffende invoering van levering
van .de electriciteit van staatswege aan
genomen.
JEr wordt jn Engeland veel geld go«
geven voor de nabestaanden van de drio
Fraiische matrozen, die bij het redden van
schipbreukelingen van de „Delhi" hel
leven hebben verloren. De koning en ko
ningin hebben 120 p.st. gegeven, de ko
ningin-moeder .100 p. st., de City van
Londen 300 guineas, enz.
Ook de oude heer, die aan boord zijn
been had gebroken, js met zijn zoon, dis
hem gezelschap was blijven houden, veilig
vaii boord gebracht Het grootste dee
der bemanning eveneens. 'Er zijn allee»
een 60 koppen met den kapitein aas
boord gebleven, die de schatten van dl
„Delhi" bewaken.
Oproerige tooneelen hebben ziel
gisteren afgespeeld jn verband met dl
staking der karrevoerders en dokwerker»
te Dundee. Ben Jorrie werd door dl
stakers vermeeslerd en in het dok gd
worpen, jEen gevecht volgde, waarbij J
