BUITENLAND. ,te Jwgari£. Nf>. b56. Bur eau OUDE SINGEL 34, LEIDEN. Interc. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 11-50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. Het Woningvraagstuk. Niemand onzer zal ontkennen, dat in ^Warmond een behoefte is aan werk manswoningen, d.w.z. nette, gerieflijke Sworingen en toch niet duur. Goedkoop wonen is een algemeen belang, vooral voor -den werkmansstand. Juist oin deze reden, waag ik het deze zaak in deze courant ter sprake te brengen. Goedkoop en goed wonen wil ieder gaarne. De levensstandaard staat in deze ge meente voor een dorp vrij hoog en een <ler factoren welke hiervan de oorzaak! is, is de vvoninghuur. Goedkoop en goed Wonen is tegenwoordig in Warmond zoo goed als onmogelijk. Zeker men kan nog weieens een goedkoope woning treffen, «naar waar moet men dan wonen en >vèl- «te woning lieert men üan? AI zijn de- zuiNc nog nier onbevvoonoaar verklaard ze zijn toch bijna onbewoonbaar. Zij die daar wonen zullen U zeggen welke ge breken er kleven met betrekking tot lucht, licht om niet te spreken van gemis aan goede en frissche slaapgelegenhe den en gebrek aan privaten. Vandaar dat de b.ewoners van dergelijke panden zoo dikwijls een eigenaardige» en vunsigen lucht verspreiden als ze U op straat pas- seeren. En de huiseigenaars? Zij waar borgen daar wel, dat ze prompt ys Maan dags om de huur zullen komen, doch voor Ide noodige verbeteingen aan te bengen zijn zc niet te vinden. Men woont daar alleen goedkoop en men huurt daar dan ook alleen maar een woning zonder vol- Jüoende licht en lucht. En toch behoefde op dit gebied geen •nood te heerschen, er konden hier vol doende goedkoope en gerieflijke wonin- Igen zijn, wanneer eenige ingezetenen de handen eens ineensloegen en een ver- ecinging oprichten ter verbetering van 'de volkshui-vesting, waartoe de Woning wet zoo een schoon e" gelegenheid biedt. In tal van dorpen zijn dergelijke vereeni- Igingen gevormd en al goede woningen •gebouwd, deze lichamen moeten echter Uitsluitend in het belang van verbetering der volkshuisvesting werkzaam zijn en «Is zoodanig door de Koningin, Gedejiu- tteerde Staten gehoord, zijn toegelaten, r is jnen als zoodanig toegelaten, dan kruinen deze vereenigingen* door de ge meente finantieel gesteund worden, door hei verleenen van voorschotten of bij dragen, welke voorschotten of bijdragen alleen verleend worden ter tegemoetko ming- in de door die lichamen, ten be hoeve van de volkshuisvesting, aan tel wenden kosten, waaruit dus volgt, idat deze vereenigingen uitsluitend Werkzaam zijn moeten in het belang van de verbetering der volkshuisvesting en 'du- geen vereenigingen zijn mogen, die zich in het algemeen op philantropiscft» gebied bewegen, daar de werkkring dezer vereenigingen zéér onbepaald en vaag is, terwijl moet vast staan, dat zij geen winst «nogen maken. Het moeten dus zijn ver- leenigingen ad hoe, dus geen vereenigin- igcui van kerkdijken aard, die hofjes stielt je i of dergel ijken. Ik sprak hierboven van voorschotten bijdragen door de gemeente. Geeft de gemeente een voorschot, welks af lossing geschiedt bij wege van jinnuïtei- t'en- en neemt nu de gemeente een deel Sder annuïteiten voor hare rekening, dan is natuurlijk niet louter een voorschot ontvangen, doch is tevens wijl terugbeta ling niet ten volle geschiedt, geldelijke ®teim genoten. In vele gevallen zal echter leen vereeniging zooals door mij bedoeld hvordt, reeds voldoende gebaat zijn, in- jdien haar van wege de gemeente voor schotten worden verstrekt, hetgeen door haar gemakkelijk kan gedaan worden, tiaar door de regeering voor dit doeleinde voorschotten aan de gemeenten verstrekt kvorden, wanneer dezen zich borg stellen fc'oor aflossing der annuïteitsdeelen en iwat rente en aflossing betreft, dit kan jevengoed bezwaren opleveren, daar de ,'ïente en de aflossing der voorschotten jmoeten voldaan worden in ten hoogste Vijftig gelijke annuïteiten, zoodat eene wereeniging 50 jaar tijd heeftom Ihet geld fif te lossen. Men ziet dus, dat hetisleehts jeen kwestie is van aanpakken. Wanneer «u b.v. eenige gegoede ingezetenen de koe eens bij de horens pakteu, dan ge>i loof ik wel, dat hier eene vereenjiging» als boven bedoeld met vrucht zou wer ken tot heil van den werkman. De reden, dat men er op vele plaatsen nog niet toe is overgegaan een dergelijke vereeni ging te stichten, zoek ik in hoofdzaak in de onbekendheiden toch ware het te wenschen, dat hieraan meer aandacht ge vestigd werd, immers de huurprijs van; arbeiderswoningen is al lang tot f 2 per week gestegen, ja er zijn er heel wat die zelfs meer moeten afzonderen voor wo- ninghuur, en zulks mag toch eigenlijk niet van een weekloon van f 8 tot f 10, daar dan immers te weinig overschiet voor levensonderhoud. Er moet dus verande ring komen. Deze kan en mag men niet verwachten, van menschen die gronden koopan en daarop werkmanswoningen bouwen, daar het immers onmogelijk is daaruit de kos ten te halen voor grond en bouwen. Zjal' ,er dus in dien toestand verbetering ko men, dan moet dit uitgaan van eene als boven omschreven vereeniging. Ik spreek zoo even van gegoede ingezetenen wel ke een dergelijke vereeniging moeten stichten en deed dit, omdat het te begrij pen is, dat waar Rijk en gemeente huil fondsen in handen geven van vereeni gingen, ja deze zelfs vaak door jaarlijk- sche bijdragen steunen, die vereenigin gen, den noodigen waarborg moeten ge ven, dat die gelden uitsluitend ten goe de komen aan het doel, waarvoor zij ver strekt worden, zooals ik ree!ds eerder zei n.l. de verbetering der Volkshuisves ting. Eu hiermede meen i'k thans te kunnen volstaan, mocht evenwel mijn streven en het doel dat ik beoog succes hebben, zoodat-.eene vereeniging tot stand komt, dan ben ik gaarne bereid, hetzij monde ling, hezij langs dezen weg inlichtingen te verschaffen omtrent de inrichting van statuten, zooals die met het oog op dei Woningwet hehooren te zijn en omtrent den weg die moet worden ingeslagen om het doel te bereiken. Moge dit schrij ven leiden tot de stichting van een ver eeniging die goede en goedkoope werk manswoningen kan doen bouwen, dan is mijn streven bereikt. Warmond, 1 Dec. 1911. VAN DELFT. V Naar 1913. De redevoeringen, gisteren door de heeren Drucker en Roodhuyzen in de Tweede Kamer uitgesproken, geven den koers voor 1913 duidelijk aan. De drie uiterste groepen van de linkerzijde zullen gebroederlijk onder democratische leuzen optrekken en de vrij-liberalen laat men voorloopig alléén staan. Van hen schijnt ineti te. verwachten ,dat het „liever T u r ks c h dan Paapse h" den door slag zal geven. Op dit oogenblik is hei voor de vrijzinnigen zaak de socialisten voor do ünksche concentratie te winnen. Teekenend is, wat het orgaan der vrij liberalen, de „N. Crt." over de discussies schrijft: „Het Kabinet werd door den vrijzin nig-democratische» spreker (nir. Druc ker) onderworpen aan een voor de so ciaal-democraten bij uitstek aangena me critiek, waarbij hij zich zelf tot „on partijdig toeschouwer" promoveerde. Geen woord dat hen kon grieven werd vernomen; 'tging zoetjes, maar regel recht, op de concentratie der ünksche democraten aan, met de socialisten als hulptroepen, zoo niet bondgenooten tegen rechts. De vrijzinnige beginselen, aldus de heer Drucker ten slotte, komen tus- schen de beide uitersten rechts en rood in rt gedrang. Dat zullen ze wei te boven komenzij toonen telkens, overal in de wereld, hun levenskracht, hebben heele gedeelten van het staats- terrein reeds voor goed veroverd. Jn afwachting van een andere partijgroe- peering, hebben zij zich dus aan te slui ten, te midden van het gedrang om hen heen. Liberale concentratie dus? Beware! zei de de heer Drucker, lonkte opnieuw naar den sociaal-democrati- schen kant, en gaf den vrij-liberalen den bons. Militie, onderwijs, vakver- eeniigingswezen, sociale wetgeving, be- - lasting naar draagkracht en algemeen kiesrecht de vrijzinnigen, die het daarover eens waren, moesten zich aan eensluiten. „Conservatieven" worden tot het gezelschap niet toegelaten. JB-e- handel de socialisten met zachtheid en spaar Jj oe 1 str Ziedaar, voorloopig, het recept voor 1913. Vriendelijk, als een poes, miauwde op het hooien dezer zoete taal, de se cretaris der Liberale Unie. Hij vleide zich tegen den vrijzinnig-democrati sche» leider aan. gaf kopjes en pootjes, bracht hulde en dank aan Drucker, die de vrijzinnige beginselen zoo heerlijk had uiteengezet (wij hebben zoo goed als niets vas* beginselen gehoord, wel een democratisch program!) Hij Hij zette een hoogen rug 'öp tegen li beralen die niet begrijpen wilden dat de democratie vooraan waarom niet boven? het liberalisme gesteld moet worden. Ook spinde hij vriendelijk in dien sociaai-dcmocratischen hoek: de lieer Schaper had eigenlijk de jongste Arbeidswet gemaakt, hulde aan hem! Zijn wij niet allen te gader van rooden huize? Zoo werd de concentratie tusschen vrijzinnig-democraten en LJnie-libera- len in de Kamer beklonken, open naar de socialistische, gesloten naar de vrij-liberaie zijde. Wij wenschen de hee ren geluk met de overwinningen, die zij in 1913 zullen behalen." Er spreekt wel een verbolgen toon uit dit stuk! Voor de oud-liberaien jsJiet dan ook niet aangenaam, zoo in een hoek te wor den geduwd en alleen een functie als anti-clericale hulptroepen te worden t -e- bedeeld. Het „Hbkt." is ook niet te spreken over d'c redevoering van mr. Drucker, De bekende hoefijzer-correspondent schreef: „Doch de heer Drucker kwam met het zonderlinge verwijt, dat dit kabinet vaak noodeloos forsch tegen de socia listen optreedt en hen daardoor prik kelt tot verzet. Als voorbeeld haalde hij een rede saan van Minister Regoui (Waterstaat) over spoorwegzaken en een uiting van Minister Colijn bij de behandeling van de Militiewei. Het verwijt mist onzes inziens, wat dat IaaLte voorbeeld be treft, eiken schijn van grond* en is, wat het eerste aangaat, alleen redelijk in de oogen van iemand, die de hoed- af-politiek tegenover de socialisten wil gevolgd zien. Het js die politick, die door het vorige Ministerie, naar ons oordcel, veel te veel werd gevolgd en die ons ook in het optreden (of niet optreden) van de meeste vrijzinnigen vaak heeft gehinderd. Wij hebben dat trouwens vaak genoeg gezegd." Aan dit citaat hebben wij niets toe te voegen. Nog even het kiesrecht- debat. Mr. Samuel van Houten wijdt er zijn naeuwen staatkundigen brief aan. Solierp stelt de vader onzer huidige kieswet in 't licht, hoezeer het debat feitelijk neerdraaide op den in zijn alge meenheid nietszeggenden term „algemeen kiesrecht", en dan schrijft hij voort „Maar juist in zulke algerneene woor den zwelgt een verkiezings-boss als Borgesius, en allereerst wel tegenover hem moest Troelstra zijn nieuw stand punt dadelijk doen gelden, door de leiding van het debat zelf in handen te houden en de Borgesiussen en Druckers in een motie de punten waarom het gaat, voor te leggen. En wat gebeurt in werkelijkheid? Troel stra laat zich waarlijk door Borgesius de leiding uit handen nemen; hij laat dezen ruimte om het debat zakelijk te beëindigen met een motie ten gunste van algemeen kiesrecht zonder eenige nadere definitie en hij stemtvóór „Pijnlijker tooneel heb ik, juist een gunstig oogenblik treffende om eens van de tribune de physionomie der Kamer bij de behandeling dezer zaak aan te zien, zelden aanschouwd, dan de onderwerping van Troelstra aan Borgesius bij deze gelegenheid. Uw motie beteekent bij haar vage bewoor dingen niets, zegt hij herhaaldelijk en uitdrukkelijk. Maarvan ons tegen stemmen kunt en wilt gij bij verkie zingen misbruik maken; dat moeten wij verhinderen. Hoe flauw! En welk „testimonium paupertatis", welk ge tuigenis van geestelijke armoede voor de kiezersOnwaardiger slot aan peti tionnement, optocht en daaraan aan sluitend parlementair adresvoorstel is .wel niet denkbaar, dan dat aUes tecloen utiloopen op inlijving der sociaal-demo craten op secundaire plaats in een elec torale manoeuvre van Borgesius." Bij uitzondering zijn we 't nu eens met den gladden veteraan, die zoo scherp doet uitkomen, hoe weinig vertrouwen Troelstra feitelijk in zijn eigen volge lingen heeft. Hoewel dit zeer „bewuste" menschen plegen tc zijn, zouden zij toch niet snappen, waarom hun leider tegen de tnoiie-Borgesius zou hebben gestemd. Zóó ontwikkeld is hun politiek onder scheidingsvermogen nog niet, en daar om lieten de socialisten zich maar meevoeren in het Borgesiaansche kielzog. Zij krijgen er nu hun beloon ing al voor. Vrijdag immers werd in de Kamer van links bij 't politiek debat de lof trompet gestoken over de brave socialis ten, tegen wien de Regeering cn de rechterzijde zoo noodeloos hard van leer plegen re trekken. Ge moet die goede menschen niet zoo prikkelen, leidde het advies - waaraan rechts zich evenwel geen sikkepitje zal storen. Wij zijn wars van dat coquetteeren door de rooden. En wij kunnen dat zijn, wijl we vierkant cn stevig op onze eigen beenen staan. Links echter voelt zich wat slap in de gewrichten en daarom houden de heeren mekaar daar zoo stevig vast. ALGEMEEN OVERZICHT. Zooals wc reeds vraagsgewijs in een vorig overzicht opmerkten, schijnen de Turken voorzeker niet van plan te zijn, de Italianen in het ongestoord bezit ta laten van de oase van Tripolis wat wel blijkt uit de telkens weerkee- rende berichten van de herovering van fort Mesri. Hoeveel malen dat reeds door de Italianen gemeld is, is nauwelijks te achterhalen. Nu echter moeten zij het fort en de stellingen werkelijk hebben. Vrijdagmiddag gingen een bataljon van het 52ste regiment infanterie, een batal jon Alpenjagers, het 15e en 33e batal jon bersagiieri en een compagnie pio niers van den rechtervleugel van het Oos telijke front der Italianen uit om 't front in de richting van het kleine fort Mesri vooruit te schuiven. Tegenover hen ston den aanmerkelijke afdeelingen Turksche troepen en Arabieren. Na voldoende be schieting van de vijandelijke stelling door infanterie cn berggeschut, namen de troepen de stelling met de bajonet. De artillerie vervolgde den vijand op zijn wanordelijke vlucht met haar vuur. De aanval werd door artillerie, die bij het fort Mesri was opgesteld, gesteund. Zij bracht een vijandelijke velabatterij ten Zuiden tot zwijgen. Ook steunden troe pen uit Heuni door een oprukken tegen de flank der vijanden den aanval. Na de bezetting van de stelling bij Mesri be gonnen infanterie en pioniers haar aan stonds te versterken en het schootsveld op te ruimen. De Italiaansche verliezen bedroegen 8 dooden en 17 gewonden, die van den vijand konden niet vastge steld worden, maar moeten zeer aanzien lijk zijn Zaterdag echter hebben de Turken weer een aanval op het fort gedaan, waar bij zij doordrongen tot de versperringen van prikkeldraad, doch toen moesten te- rugkeeren door het aanhoudend snelvuur der Italianen. Intusschen waren achter de rijen der aanvallende Turken door andere Turk sche troepen loopgraven aangelegd, zoo dat dezen zich daarin later, toen de Ita lianen een tegenaanval deden, konden staande houden. Ook bleek dat de Turken nog geen gebrek aan ammunitie kunnen hebben, daar zij nog absoluut niet zuinig met hun patronenvoorraad omgaan. Dat gebrek is namelij.c gemeld en wel uit Turksche bron. Als hiermede maar geen poging bedoeld wordt om de Ita lianen wat roekeloozer te doen worden om ze zoo gemakkelijker ten val te bren gen. Over de reden dezer kwestie der beschieting van Sjeich Saïd licht een telegram uit Massowah ons in luidend als volgt „Uit zekere bron was in de laatste da gen bericht ontvangen, dat zich een aan merkelijke Turksche troepenmacht bij Sjeich Said verzamelde, om een aanval te beproeven tegen de Italiaansche kust van Afrika van Assab tot Raheita, of, in dien beide olaatsen versier kt mochten zijn, tegen Bocmeira of Beiloel. Inder-* daad lagen tal van vaartuigen bij SjeicK Said, om voor het vèrvoer van troepen} over de straat van Bab el Mandeb te dienen, bovendien waren in JVlokka en Hodeida andere Turksche troepen ben •merkt. In het geheel waren het 5000 man met verscheidene stukken berggeschut; 3000 man hiervan waren bij Sjech Said verzameld, welke heuvels ook bezet wa ren met eenige kanonnen van groot kah liber. Om aan deze bedreiging een ein de te maken werd besloten tot een onf- derneming van de Italiaansche schepeni tegen dc Arabische kust. Z'ij werd van! 22 tot 25 November met het oog op de koning en de koningin van Engeland, dié zich toen op hun reis naar Indië in de Roode Zee bevonden, uitgesteld. In tusschen ontvingen de Italianen bericht! dat de gouverneur van Tais te Konstan- tinopel lastgevingen gevraagd en van daar bevel ontvangen had, om zich tot handelend optreden gereed te houden. Al les deed vermoeden dat de Turken na afloop van de Mohammedaansche feesten een aanval op de Italiaansche kuststrook- zouden doen. Dien aanval moesten cle Italiaansche schepen voorkomen." Nog steeds hooren we niets van een; aanval op de Dardanellen ofschoon de Italiaansche regeering ua geruchten toegeeft noch tegenspreekt. De Porie heeft inmiddels' besloten, seint men aan het Berl. Tageblatt, aan de mo gendheden, die het Londensche verdrag van 1S7I gete-ekend hebben, in een no ta mede te dcelen, dat Turkije met het! oog op de voortdurende vijandelijkhe den van Italiaansche zijde aan de kus ten van de Roode Zee, die Italië oK zou kunnen uitbreidien tot de wateren van Turkije zelf, niet af mag zien van een afdoende verdediging van de Dardanel len en zich gedwongen ziet de zee-eng ten af te sluiten. Sedert g'sieren i- meni daa,r reeds mee bezig. Wat gisteren nog slechts een gerucht was, is vandaag in derdaad besloten. Eenige oude schepen zijn reeds uit den rommelkamer in den Gouden Hoorn naar de haven buiten dei brug verhaald en gaan verder naar dö Dardanellen. Daaronder zijn kasten die zelfs als oucl ijzer te slecht waren. Da machines en alles wat eenige waarde aan metaal had, zijn er reeds lang geleden uitgehaald. Het is een ironie van het toeval, dat Turkije nu juist met die ver roeste oorlogsschepen het land verde digt. Men zal de schepten laten zinken en er dan mijnen aan vastleggen. Daar door hoopt men ook op dc diepste plaat sen in de Dardanellen waar anders hedi leggen van mijnen onmogelijk zou zijn, het vaarwater af te sluiten. Gelijk reeds in vroegere oorlogsge- vallen heeft ook nu het Duitsche Cen traal Comité van het Roode Kruis zoowel de Italiaansche als de Turksche regeering zijn hulp aangeboden. De Italiaansche regeering we-: dei hulp, onder dankbetuiging voor het aan bod, af, daar de offervaardigheid van het Italiaansche volk volkomen in staat was om in de behoefte van geneeskun dige hulp op het slagveld te voorzien. De Turksche regeering nam 't DuiN sche aanbod echter met groate dankbaar-* hcid aan. Dientengevolge zullen expe dities van het Duitsche Roode Kruis naar het Turksche leger op het oorlogsterrein) vertrekken. Van den opstand in China is natuurlijk nu het groote nieuws de vali van Nangking. Door dit wapenfeit zul len de revolutionairen veel terugwinnen! van het prestige, dat door de vermeeste ring van Hanjang door de regeerings- troepen en ook door de voorwaardelijke overgaaf van Woctsjang was te loor ge gaan. 1 Er is nog niet veel bekend over (de gevechten, die tot den val van de ouuö keizerstad hebben geleid, maar het l'gt voor de hand te veronderstellen, dat er geweldig gemoord zal zijn, want de op standelingen hadden een rekening te ver effenen met generaal Tsjang; e» deze en zijn manschappen hebben zich tot het uiterste verdedigd. Een telegram van den 30en November uit Nanking (via ISjanghai) meldde, dat Tsjang dien meest verbitterden tegenstand bood En dat spreekt: het ging om zijn leven. Intusschen meldt een telegram d.d» 3 December, dat de .Tartarcnstad binnen de stadsmuren van Nanking cenhinderd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1911 | | pagina 1