zegt, dat de mensch buiten de liturgie
kan. Immers, de liturgie is de volledige
openkring van Christus in al zijn ge-
hciinen aan de ziel van den verlasten
menscli en aan Zijn geheele Kerk. 'tGaat
«r niet uitsluitend om, waarom de kasui-
fe! vandaag rood en morgen groen is, 't
gaat erom oin de menschen volgens den
wil, het verlangen en de stichting van
Christ!deel te doen hebben aan 't H.
Offer, aa i de genade cn Sacramenten. De
liturgie is de groote leerschool, waar ge
leerden en kleinen van geest, rijken en
armen alles kunnen leeren, wat in zich
zelf te hoog en te voornaam is om door
een menschenversiand te worden be
grepen.
De komst van Christus heeft alles ge
adeld en gezegend. Onze maatschappij
kan zich niet losmaken van Hem, van
Zijn woord en Zijn voorbeeld, ook niet
degenen, die nog thans de vuisten tegen
Hem o; h ri.'en en hun bloeddorstig ge
in; .zd willen verzadigen aan Zijn bloed.
iWant Hij had' een blijde boodschap, te
groot om door den mensch verstaan te
worden. Hij werd gekruisigd, maar ver
rees als overwinnaar van den dood. Toen
is de vrijheid voor ieder gekomen. De
wetenschap is nier gebleven de schat van
enkelennaast de kerken werden scholen
opgericht; de ambachten en handel groei
den; de menschen kwamen toi weivaart
cn zij vonden vrede voor hun ziel en
antwoord op de alle eeuwen door ge
stelde vraag, waarom hier geleden en
gestreden moet wordenwaarom overal
gezocht wordt naar de blijdschap en de
vreugde, die alleen gevonden kan worden
in Christus. Wij, die 20 eeuwen achter
ons hebben, begrijpen niet eens de kracht
van Zijn komst en de reden van Zijn ver
schijnen op aarde. Het is ons niet duide
lijk meer, waarom wij Hem dankbaar
moeten zijn en lof brengen. Toch is een
tier voornaamste en grootste plichten van
den Christen, dat hij de komst van Chris
tus begrijpt, omdat h.t de afbeelding is
van het grootste geheim, dat in den
mensch voltrokken wordt: de werking
der genade in hem, de komst van Chris
tus in onze ziel. Zal die komst niet
vruchteloos wezen, dan moeien wij in
onze ziel een nieuwe wereld scheppen en
ons trachten te doordringen van die
groote schatgeestelijke waarheden.
Spr. wijst vervolgens hoe in den ad
ventstijd den tijd van voorbereiding en
verwachting en in den Kersttijd
den tijd van vervulling de komst van
Christus geleerd wordt.
De komst van Christus is drievoudig,
ui. ais verlosser, a!s bruidegom onzer ziel
cn als rechter van levenden en doodem
Christus heeft door Zijn mensch wording
de menschen gemaakt tot aangenomen
kinderen Gods; Hij leeft in onze zielen,
maar daarna zal Hij komen om als rech
ter 0112e belooning te bepalen, om dat
goed te begrijpen is de adventstijd inge
steld. Hij herinnert ons aan den tijd,
toen net licht nog niet gekomen was;
toen men naar den horizon speurde, of
het morgenrood nog niet gloorde; toen
het volk gekromd lag onder den vloek
der verwerping en de menschheid niet
wist, waarom zij moest jijden. Als men
aandachtig naspeurt, wat de Kerk leest
in haar Missaal, wordt duidelijk, dat
Christus komst verwacht wordt door de
genade, opdat Hij, eens komende onder
trompetgeschal, onze Verlosser en Be-
looner onzer werken moge zijn. Hierom
smeeken wij door zijn eerste komt. Wij
leeren begrijpen, waarom miskenning cn
vernedering te dragen en 011s leed aan
God te klagen, waarom terug te .gaan in
dien tijd van voorbereiding en in die
eeuwen van verworpenheid. Wij zien de
groote barmhartigheid Gods en besef
fen wat het zou zijn geweest als Hij
niet gekomen ware om de volle waarde
te begrijpen van zijn komst jn onze ziel.
De Kerk toont ons dat in al haar
gebeden, psalmen, hymnen en gewaden
zij toont dat door alle openbare vreug
de te sluiten zij zet ons in droefheid
gelijk de joden, maar zij doet ons geen
oogenblik vergeten, dat wij verlost en be
vrijd worden en dat wij niet zoo diep
gevallen kunnen zijn of in ons moer
klinken het alleluja der verrijzenis. In
de droefheid der voorbereiding leeren
.wjj toch de vreugde kennen in Christus
geboorte.
Spr. haalt verschillende gebeden, psal
men en hymnen van den Zondag van den
advent aan, die den mensch leeren vol
vertrouwen op Gods barmhartigheid en
goedheid te zijn.
Als wij dan eindelijk bereid zijn voor
het Kerstfeest na eenlge wéken van zelf-
beheersching en beschouwing van eigen
zonde, davert om ons heen de heerlijk
heid en glorie van Gods cengeboren
Zoon
Er is een tijd geweest dat het Kerst
feest met kinderlijke blijdschap werd ge
vierd, zich openbarende in Kerstkribben,
vreugdevuren, kersttafels.
In bloemrijke taal handeli spr. over
de beteekenis van het Kerstfeest, zooa'.s
deze ons geleerd wordt in de liturgie.
De geheimen zijn te groot om ze als
abstracte waarheden te beschouwen,
maar verstoffelijkt in de liturgie zal de
volheid van de vreugde en den vrede
over ons nederdalen.
Met eene heerlijke peroratie sloot spr.
zijn met warmte uitgesproken voordracht,
waarvoor hem door den voorzitter onder
applaus der vergadering, dank werd ge
bracht
Gesloten Retraiten.
Gisteravond hield de ZeerEerw. pater
Philippona C.S.S.R.. in 't gebouw van
den R. K. Volksbond een voordracht over
dc gesloten retraiten.
De. voorzitter van de Propaganda-
club, de heer J. Nijhuis, zetie het
doel dezer bijeenkomst uiteenom
hier te komen tot de oprichting van een
zoo nuttig retraitefonds is deze vergade
ring belegd.
De ZeerEerw .Pater Philippona stelde
voorop wat de H .Vinccntius a Paulo
voor de gesloten retraiten gedaan heeft.
In een gesloten retraite keert men tot
Vervolgens wat is een gesloten retraite?
zich zelf en men wordt niet door zijn
dagelijksche bezigheden ervan afgeleid.
Bij preeken en missiën hoort men wel
de woorden Gods maar omdat men weer
in zijn dagelijksche bezigheden terug
keert blijft er van die preek van die anis-
sie niet veel hangen. In de gesloten re
traite echter kan men over liet gehoorde
nadenken en dit op zich «zelf toepassen.
Vervolgens in gesloten retraiten komt
men in verschillende staten en standen
bijeen. Men hoort daar opnieuw zijn
eigen verplichtingen de gevaren van on
zen staat. In de kerk wordt voor alle sta
ten en standen te zaam gepreekt, in de
gesloten retraiten niet.
In de gesloten retraite krijgt de
mensch den echt Christelijken geest, die
den mensch hier beneden reeds gelukkig
maakt. In de gesloten retraite leert de
patroon dat zijn ondergeschikten men
schen en Christenen zijn, de werkman
leert dat zij aan hun overheden moeten
gehoorzamen, dat het een gezag is wat
afkomstig is van God. In de gesloten re
traite ligt dus de oplossing van de so
ciale kwestie.
De gesloten retraite is ook in 't be
lang van de Katholieke actie.
Het veld dier actie is breed en wordt
steeds breeder, spreker toont aan wat de
kerk doet voor den mensch van zijn ge
boorte af. Op elk gebied beweegt zich
de Katholieke kerk. Het geheele leger
der kerk moei sterk zijn, van de overhe
den af tot de minste onderhoorigen toe,
een ieder Katholiek die wil deelnemen
aan het Katholieke leven moet een Katho
liek van de daad zijn. Zulke Katholieken
worden gevormd in de gesloten retrai
ten.
Doch dit alles is theorie zqgt men<
maar ook de praktijk leert het aldus. In
sommige landen bloeit reeds lang het
werk der gesloten retraiten, en de uit
komsten staven hetgeen spreker zooeven
opsomde. Ook in Frankrijk is de toestand
alduSj op die plaatsen in dat land waar
het werk der gesloten retraiten bloeit,
(in de Vendée en in etagne) is het
geloof en de godsdienstzin bewaard ge
bleven en staat de deugd en de zedelijk
heid nog hoog.
In retraite te Noordwijkerhout kwam
onlangs een patroon tot de overtuiging,
dat hij zijn personeel wegens de duurte
der tijden bijslag op het loon moest
verleenen.
Een retraite is goed voor allen maar
vooral voor hen die staan in het volle
actieve leven, en deze zijn juist de beste
retraitanten. De uitkomsten in Noordwij
kerhout hebben dat bewezen, zulke per
sonen zijn aan het eind der retraite het
gelukkigst.
In het begin ziet men soms bedenkelij
ke gezichten en den eersten avond heeft
men soms spijt, doch de retraite is nog
niet aan het eind of de retraitanten, ook
zij die soms tegen hun zin en op aandrang
van anderen gekomen zijn, zijn overge
lukkig en. vast van plan spoedig terug
te komen. Zij die ondervinding van
slechts één retraite hebben, geven toe
dat zij in die 3 dagen alles voor hun
zieieleven krijgen wat ze noodig hebben.
Ook het financieel bezwaar kan niet
overwegend zijn. Werklieden b.v. betalen
slechts f4 voor de 3 dagen, toch is dit
soms nog bezwaarlijk, en daarom heeft
men in sommige vereènigingen retraite-
fond'sen opgericht, en 'i is zeer aanbeve
lenswaardig hiervan lid te worden en
zonder dat uien 't zelf (in zijn beursj
merkt, stelt men zich in de gelegenheid
een retraite te houden.
Spr. herinnert er aan wat Pius X voor
het werk der gesloten retraiten gedaan
heeft, hij kent ten volle dc nooden der
Maatschappij en juist van wege die ken
nis beveelt hij de gesloten retraiten aan,
spr. herinnerde aan 's Pausen woorden:
„Ik hoop dat indien God me het leven
laat, den naam te verdienen van den Paus
der gesloten retraiten."
De voorzitter dankte pater Philippona
voor zijn opwekkende woorden, mogen
deze in de harten der vergadering ingang
vinden. Spr. wekte op tot toetreding tot
het retraitefonds.
De vergadering werd daarop gesloten.
De collecle voor „Hulp in Nood", op
het eind der vergadering gehouden
bracht f 2.77 op.
ROOMSCHE AGENDA.
Woensdag, 51/2 uur 's avonds, St.
Jos. Gezellenvereeniging, Rapenburg 52.
Bijbelschc geschiedenis met lichtbeeiden
voor dc kinderen der St. Peirusparc^hie.
Spreker de W.Eerw. heer J. H. Bitter.
Zondag 6 uur 's avonds. Kerk Q.
L. Vr. .Hemelvaart (Mori Père) Lof mei
liefdadigheids-predikatie, door den W.
Eerw. heer L. H. Wanna, kapelaan je
Lisse.
AALSAAEER. Naar aanleiding van 't
verzoek o n een subsidie van f 1000 's
jaars, gedaan door het bestuur van dc
vereeniging voor een proeftuin alhier,
oordeelen Ged. Staten dat het wel op
den weg der provincie ligt om de op
richting van zulke tuinen tc bevorderen
maar dat geen provinciale gelden be
schikbaar gesteld moeten worden ter
instandhouding van zulke tuinen. Deze
tuin staat ter beschikking van de Rijks-
tuinbouwwinterschool en kan het be
stuur de uitgaven niet dekken, dan be
hoort naar het oordcel van Gedeputeer
den, het Rijk de inkomsten te verhoo-
gen.
HOOFDDORP. Onder leiding van den
heer W. G. v. d. Wal* gep. kapitein-
paardenarts, den wakkeren voorzitter van
de vereeniging „Vooruit"; is de cursus in
paardenfokkerij en paardenkennis met
niet minder dan 22 leerlingen aangevan
gen. De lessen worden met veel ambitie
gevolgd en worden gegeven in het Beurs
gebouw alhier.
KATWIJK AAN DEN RIJN. De heer
Jac. Th. Remmerswaal Jr. weet, volgens
een annonce in dit blad mei zijn tijd mee
te gaan. Een prachtige reclame is liet,
om tot St. Nicolaasavond, ieder, die voor
10 ct. sigaren koopt in dc gelegenheid
Ie stellen een prijs te winnen. We
twijfelen dan ook niet, of vele zullen,
voor de etalage staande, de bekoring
niet kunnen weerstaan eens een kansje
te wagen, te eerder omdat men dezelfde
waar voor zijn geld blijft houden.
LISSE. Twee in de weide loopende
paarden van de Wed. Verdegaal, te Lisse
sloegen elkaar dermate dat van de oen
een poot werd stuk geslagen. Het beest
moest daarom naar den slager.
WARMOND. De lijd van concerten is
weer aangebroken. Gisteravond gaf de
„oude" Harmonie een concert en van
avond zal de „nieuwe" een uitvoering
geven. Het muziekprogram, waarvan vier
van de acht nummers nieuw waren,
werd door eerstgenoemd corps goed af-
afgewerkt. Nummer 9 kwam 11a de pauze
en was voor rekening van den Tooneel-
club. „Het verloren Testament", „of de
gevolgen van een feestavond", was de
titel van een blijspel, in twee bedrijven
gesciireven door j. Kok.
In dit stuk traden tien personen op,
die elk naar vermogen den toeschouwer
hebben geamuseerd.
Gisteren werd door den burgemees
ter van Ter Aar kennis gegeven, dat zich
aldaar ten gemeentehuize had aangemeld
een manspersoon, die naar bleek niet te
recht bij het hoofd was.
Alhier werd een onderzoek ingesteld
en weldra bleek, dat het v. d. V. was.
Deze had Zondagmorgen de woning ver
laten en was sinds niet meer teruggekeerd
In zijn bedoeling lag naar Haarlem te
gaan, doch hij was verkeerd geloopen.
Door de politie-zorg is de man weder
thuis.
ZEVENHOVEN. Bij resolutie van den
Minister van Koloniën is P. Klerk al
hier, ter beschikking gesteld van den
gouverneur-generaal van Ned.-Indië,om
te worden benoemd tot onderwijzer 3e
klasse bij het openbaar Europeesch la
ger onderwijs daar tc lande.
GEWESTELIJK GEMENGD.
Gistermiddag is tc Haarlem gevangen
genomen de arbeider Ei, uit H a a r 1 e m-
m e r m c e r, verdacht van meineed in een
zaak, waarin poging tot moord werd
ten laste gelegd.
Kerknieuws.
Naar de Missie.
De Eerw. Paters Minderbroeders Fcli-
cianus Sinitz en Norbertus Beaufort, uit
het klooster te Weert, zullen den 29en
November a.s. in gezelschap van Paters,
die reeds missiearbeid hebben verricht,
vertrekken naar de missie in Brazilië.
Z. D. H. de bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot kapelaan te Beverwijk de
Weleerw. heer J. J. C. M. Looijaard, die
assistent was te Delft (H. Hippolytus.)
De Amigoe di Curasao.meldt:
De Eerw. Zuster Philomena is in den
hoogen leeftijd van 83 jaren in het
St. Elisabeths-gasthuis te Curasao over
leden. Zij bracht bijna 60 jaar in onze
Missie door.
Kunst en Wetenschappen.
Jonkvrouwe de la S.iglière.
„Heel goed, heel goed", mogen we
met een zijner stopwoordjes den mar
kies de la Seignière nazeggen. Waar
lijk we hebben in" geen tijden zulk een-
gecsfig tooneelspel gezien ais dit, uit
de oude does door den heer Rooyaards
(en hoe te voorschijn gebracht. En ook
maar zelden hebben we een Fransch stuk
zoo opgewekt, in een voor Hollanders
zoo verrassend vlug tempo zien spelen.
Hoe lustig kletterden de goed gepareer
de degenstooten in hét voortdurend du
el tusschen de sluwe intrigante, barones
de Vaubert en den gewieksten, steeds
de situatie béheerschendeiï cn haar over-
troevenden advocaat Déstournelles
En wat deed die heerlijke honhom-
mie, de kostelijke naievieteit en het be
minnelijk egoisme van den ouden Mar
kies ons herhaaldelijk schuddebuiken.
Kostelijk was het spel der drie
Sophie de Vries, Jan Musch en Rooy
aards prachtig typeerend, nimmer in
overdrijving vallend.
Bij het spel dier drie moest in de
schaduw vallen dat van haar, wier lot dit
stuk deed geschapen worden. Maar toch
hoe lief en innig gevoelig gaf inevr.
Rooyaards-Sandberg ons Helene, de jonk
vrouw met hei gulden trouwe hart, dat
toch de voorvaderlijke fierheid niet ver
loochenen kon. C,o fialjooic, als Ber
nard Slamply, h: wel goede kwali
teiten tooneinl, paste niet in dit kader.
Zijn meestal nog te veel tooneelmatig
spel verstoorde wel eens den indruk.
Ook Gilhuis (Raoul de Vaubert) kek
ons nog niet genoeg in zijn rol inge
leefd. Dit vermocht echter geenszins aan
den totaal indruk afbreuk te doen.
Bijna vergat ik nog. voor hen die Ite»
niet mochten kennen, het stuk zelve te
beschrijven. De geheele inhoud vol snaak-
sche en slimme zetieu te vertellen, i-
ondoenlijk, de intrige zelf is met een
paar woorden gezegd.
De Markies de la Seiglièrc bij de re
volutie gevlucht en van zijn goederen
beroofd, komt later terug en ontvangt
van zijn ouden pachi.T SiamoJy, die zijn
bezittingen gekocht heeft, deze in haar
geheel terug. Onverwacht komt zijn dood
gewaanden zoon, keizerlijk officier uit
Rusland terug, met het plan de schen
king ongedaan te maken. Eenmaal ech
ter op het kasteel, vat hij liefde op voor
Heléne, zijn wraakzucht bekoelt en
enfin zc krijgen elkaar.
Oppervlakkig beschouwd een intrige
van niets, maar ga de van vernuft tin
telende cornedie van Sandeau, onder de
voortreffelijke leiding van Rooyaards ge
speeld, eens zien, en ge komt opgeto
gen uit den Schouwburg. En het mooist
is dat men iedereen er mede heen kar.
nemen.
Ook een lust der oogen is het; de
kostumcering is, als altijd bij Rooy
aards, prachtig.
398e Staatsloterij.
EERSTE KLASSE. - 2e LIJST.
Trekking van Dinsdag 2i November,
jriooge Prlizen.
f 5000 15576
f 1500 17996
f 400 9868 14755
f 100 2923 6932 10455 10560 14057
20943
Prijzen van 20
19 2944 5632 7720 11387 14131 10201 18693
87 60 49 927 473 49 08 99
109 3019 726 49 511 99 17 759
35 48 33 57 52 388 53 80
248 143 67 8C0D 630 89 70 818
94 69 808 91 47 406 90 45
337 204 24 170 90 67 328 91
49 323 961 219 738 68 56 947
554 55 76 55 832 542 482 52
78 57 86 315 73 51 90 96
634 62 6002 33 964 96 602 19004
744 99 23 89 75 621 20 13
889 412 27 412 93 27 87 18
902 55 43 36 12010 29 733 42
54 95 104 71 20 37 40 104
59 505 35 505 40 65 59 45
83 56 53 717 44 72 97 81
88 623 74 48 165 703 855 205
1003 32 83 50 93 06 905 11
27 70 208 91 94 51 10 48
72 87 18 826 348 96 59 59
131 99 358 42 99 8% 75 62
205 784 78 59 561 923 95 63
80 804 448 9018 701 57 17046 330
339 18 80 23 18 87 72 59
75 25 97 69 80 15007 103 517
472 30 524 290 82 16 39 29
76 92 79 323 90 64 70 44
538 98 615 41 808 89 78 83
661 947 86 433 27 147 261 612
81 48 87 524 49 206 303 45
703 62 714 59 73 40 05 58
91 4066 25 62 93 51 19 719
907 126 35 622 13011 80 472 40
19 51 44 51 64 89 548 63
25 93 51 87 147 97 98 825
84 94 802 794 78 356 638 62
90 226 21 949 219 409 59 901
2012 364 50 85 81 29 68 32
50 405 59 95 97 «6 76 93
66 51 64 10184 99 515 757 20032
173 84 903 85 303 30 803 201
82 651 14 356 38 46 06 07
230 78 25 65 65 62 78 09
46 732 78 442 79 31 18035 58
306 38 7033 46 438 62 41 70
66 61 68 513 576 772 70 307
87 62 58 29 616 810 73 82
505 900 227 58 46 11 74 98
35 57 35 65 52 48 135 601
66 94 69 792 60 67 211 28
95 5032 94 806 742 903 74 94
630 102 319 27 57 23 307 707
63 37 44 64 74 66 17 49
716 2C6 91 989 841 68 19 64
26 75 536 11075 904 1604 45 920
52 85 38 93 06 69 77 28
92 96 606 169 54 87 408 95
859 357 11 74 14000 101 562
905 493 19 204 09 48 606
32 500 703 87 52 79 20
36 624 J0 326 87
Rechtszaken.
Onbevoegde uitoefening der
geneeskunde.
De Hooge Raad deed gisteren uit
spraak in de zaak van R. C. S., onder-
staiionschef bij de H. Ij. 5- M- tc Haar
lem, door het Hof le Amsterdam (waar
heen zijn zaak door den Hoogen Raad
verwezen was) wegens onbevoegde uit
oefening der geneeskunde veroordeeld
toi 3 geldboeten van f5 of 1 dag hech
tenis voor elke boete. Hij had jn 1009 een
aantal personen behandeld inet z. g.
magnetisme.
In cassatie was nu betoogd, dat de
geneeskundige wet van 1865 alleen be
oogde strafbaar te doen zijn de toepas
sing van de kunde en de technische vaar
digheid van den medicus door onbe
voegden in den vorm van raad of bij
stand, terwijl in verband met de artsen-
wet het magnetisme hier niet onder zou
vallen, daar dit niet genoemd js onder
de speciale vakken, waarin de arts zich
heeft te bekwamen.
De Hooge Raad overwoog hierom
trent, dat de bevoegdheid om de genees
kunst uit te oefenen, in de wet van 1865
verleend, zich uitstrekt tot de genees
kunst in haar gehee', onverschillig welke
methoden daarbij worden gebezigd. En
onder geneeskundigen bijstand valt te
verstaan iedere handeling verricht met de
voorgewende of werkelijke strekking om
genezende werking op den zieken mensch
uit te oefenen. .Het beroep .werd1 dus
verworpen.
STATEN-GENERAAL.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 21 November.
Het algemeen debat over de 1 n d i-
c beg rooting wordt voortgezet.
De heer Bos (V. D.) zijn gister afge
broken rede voortzettende, drong aan op
krachtigen voorgang met de economische
ontwikkeling en bracht hulde vooral nan,
den Minister van Koloniën als aan den,
Gouverneur-Generaal voor hetgeen op
dit gebied tot dusver reeds is tot stand
gebracht. Maar wil Indië krachtig eu
snel tot ontwikkeling worden gebracht,
dan kan het Europeesche kapitaal niet
gemist worden al is hij 't er mee e.ns
dat de particuliere ondernemingen be
langrijk moeten bijdragen in de Staats
kas. Gewaakt moet voorts worden tegen
het scheppen van groote monopolies.
Ter ontwikkeling van Indië zijn noodig
menschen en geld. Spr. betreurde 't dat
zoovele jongelui, na de H. B. S. met 5
jarige cursus te hebben doorloopen, we
gens gebrek aan middelen niet naar
indië kunnen gaan. De Regeering openc
voor dergelijke jongelingen door een
beurzenstelsel den weg naar Indië.
Ten slotte besprak de heer Bos de oii-
derwijsquaestie en beloofde dat er .meer
scholen noodig zijn, wil men ook de eco
nomische ontwikkeling van den inlander
verheffen.
Wat de godsdienstkwestie aangaat, be
strijdt spr. het standpunt dat neerkomt
op het voorschrift, ook in Indië, de kerk
beven het Staatsbelang, verdedigde te
genover den lieer Kuyper het werk van
dr. Srioêck Hurgronje als uitnemende
practische politiek, omdat dr. S. li. de
aansluiting van Oostersche en Wcsler-
schc beschaving wil bereiken zonder pro
paganda in dc schoot voor den christelij
ken godsdienst en kwam tot dc slot
som, dat de weg die mannen als Kuy
per en van Vlijmen op godsdienstig ge
bied in Indië op willen, onjuist en on
verstandig is, een groot beletsel vormt
voor de inte.Meciucele ontwikkeling van
den Javaan, de geleidelijke ontwikkeling
van Indië tegenhoudt en ten slotte ge
vaarlijk kan worden voor ons voortbe
staan als koloniale Mogendheid»
Ook de heer H u g e n h o 11 z (S.D.) be
strijdt de richting door dr. Kuyper gis
ter aangegevén, betoogende dat inzin
king tot het Hindoeisme van deu Ja
vaan niet als zoo'n groote ramp te be
schouwen is. Waar immers de godsdien
stige denkbeelden den Hindo-cs lang niet
zoo laag staan als dr. Kuyper beweert.
Het hoofdbezwaar echter tegen Kuy-
pcr's onderwijspolitiek is de overbren
ging van het bijzondere onderwijs naar
Indië, dus het opdringen aan de inlan
ders van den christelijken godsdiensi en
zulks van overheidswege.
Ais er nu zulk fanatisme schuilt in
den Islam, dan moet alles voorkomen
worden, wat geloofshaat aan kan wak
keren.
De zitting duurt voort,
Lanóbottwbegrooting voor 1912.
Jn het voorioopig verslag nopens de
begrooting voor Landbouw, Nijverheid
en Handel werd geklaagd tegen den.
geest van centralisatie en bureaucratie
die bij het Departement zou heersdien.
Voorts zou den steun meer aan de onder
nemers dan aan de arbeiders ten goede
komen. A! deze beschouwingen werden
evenwel weersproken o.a. met een be
roep op het subsidie dat aan de boeren
leenbanken wordt gegeven en waarvan
ook arbeiders, wanneer zij eenigsztus de
grond in eigendoon hebben, profiteered
Wijziging van het pachtcontract ten
behoeve van de ongunstige toestanden
in Friesland vooral, werd bepleit, ook
wilde men Kien herziening van de be
staande regeling ten aanzien van koop
vernietigende verborgen gebreken bij
paarden en vee.
Men drong aan op het instellen van
van een Staatscommissie in zake het
mond en klauwzeer en achtte het -aan
tal veeartsen op vele plaatsen van het
platteland te gering.
Gevraagd is om verbod van woonwa
gens, meer reclame voor Nederlandsche
boter in Engeland, om subsidie voor de
coöperatieve vereenigingen, doch met
deze wcnsch konden niet alle leden zich
vereenigen.
Over liet lager landbouwonderwijs
werd geklaagd, ook over de cursussen,
Men wilde de proeftuinen wat groo-
ter hebben cn verlangde naar whiter-
scholen te Sappemeer en Hengelo of
Enschedé en naar meer landbouwcur-
susren voor miliciens met uitloviug van
prijzen enz. De vermeerdering van de
bestaande 325 cursussen met 60 nieu
we vonden sommigen te kostbaar, ad
deren verheugden zich erover
In de ziekte van paarden in N. eu Z'
Beveland was niet bijtijds ingegrepen,
zoo werd gezegd, en men wilde belet
zien, dat Belgische dekhengsten in ons
land besmetting komen brengen.
Aangedrongen werd op verplichte keu
ring van voor binnenlandsch gebruik be
stemd „vleesch.
Bij de bestrijding van tuberculose on
der het vee moest meer op groote schaal1
worden afgemaakt, volgens het oordeel
van eenige leden.
Van verschillende zijden wees meii op
het in de Eerste Kamer gesprokcue om
trent het Haagsche Bosch en men vroeg
of de maatregelen tot instandhouding
van het bosch door liet staatsboschbé^
heer genomen, wel doeltreffend warén,
i Bebosscbing van woeste gronden vojJ*
