21
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
3?
No. 645.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en liet GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag;
[November
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeeiingen van 15 regels 1.50, elke «"egel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
Igeen handels-aavertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Stinkende grachten.
L it het praeadvies van B. en W. over
de plaats van de nieuwe H. B. S. knip
pen wij de volgende regels
„Is een terrein begrensd door een
gracht als de Oude Rijn de meest ge-
wenschte plaats voor een dergelijk ge
bouw? Mag men uit een hygiënisch
oogpunt daar een schoolgebouw stich
ten Ons antwoord hierop luidt vol
mondig: neen".
Indien uit hygiënisch oogpunt zooveel
aan den Ouden Rijn te verbeteren valt,
waarom pakken B. en W. deze zaak dan
niet met kracht aan?
Want, als de gracht niet eens ge
schikt is om een schoolgebouw te plaat
sen, waar de leerlingen in groote, luch
tige lokalen slechts enkele uren per dag
toeven, hoeveel te minder geschikt is zij
dan voor de bewoners, die het comfort
van het schoolgebouw missen, maar des
te langer d'e nadeclen van de gracht on
dervinden.
In de erkenning, die B. en W. in hun
praeadvieS neerschrijven, hopen wij, dat
zij aanleiding zullen vinden ernstig naar
verbeteringen te streven.
V Vergezocht.
De pessimisten, die beweerden, dat
ons land onder een Christelijke regee
ring zienderoogen achteruit zou gaan
in Welvaart, ontwikkeling en verdraag
zaamheid, krijgen nog altijd geen gelijk.
Van al die booze dingen valt niets te
bemerken. Wei blijkt telkens van groote
bestuurskracht der huidige bewindslie
den, wien nog niemand benepenheid of
achterlijkheid heeft kunnen ten laste
leggen:
Desniettemin: het Christendom blijft
het groote gevaar.
In ons land zien de menschen dat niet
zoo in, wijl zij gevoelen in geen enkel
opzicht gevaar te loopen, maar in Indië,
daar inerk je 't pas
Hoor maar eens hoe de overzicht
schrijver van het H b 1 d. geschrokken is
van het Koloniaal debat in de Tweede
Kamer:
Zulk een Regeeringspropaganda
voor het christendom en dan deze
kern van de propaganda nog wel om
geven door middelen a la Idenburg
en Van Vlijmen in een land-van
millioenen Mahomedanen, het ware
meer dan een ramp voor ons kolo
niaal bestuur. Het ware de onder
gang ervan.
Moge de stembus van 1913 hier
althans een stok voor steken,
't Is vreeselijk, niet waar?
De onbevooroordeelde kiezers zullen
echter wel aldus redeneeren: waarom
zou dat Christendom, waarvan we in
ons land geen schadelijken invloed be
merken, waarom zou dat nu in Indië
opeens zoo noodlottig zijn?
Heusch, die stembus-argumentatie is
wat al te ver gezocht!
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het bericht dat de Turken zouden te-
rugtrekken en dat de Arabieren de troe
pen verlaten om hun land' te bebouwen,
blijkt'evenals de meest andere uit Italiaan
sche bron, min of meer onjuist te zijn.
Integendeel benauwen zij de Italianen
nog danig en is
de toestand in Tripolis
verre van rooskleurig.
Zondagavond seinde de correspondent
van de New York Herald, dat het wa
ter de stad nog omringde ais inct een
g(racht. De Turken hadden dien middag
twee granaten in de stad geslingerd,,
doch beide ontploften in de lucht en
richtten geen schade aan. De kruiser
Carlo Alberto beschoot het punt, van
waar de granaten gedurende den ge
lheden middag werden afgevuurd, doch
het resultaat van het schieten is nog
niet bekend.
Een telegram van de Agenzia Stefani
van Zondag luidt: Gisteren (Zaterdag)
flvo.id werd een kleine Turksche afdee-
ling, gevolgd door een karavaan met
scit etvojiTaaad cn drie kanonnen ,op'n
afstand van 1000 meter van Boenieliana
gezien en door een Italiaansche bat
terij tot den terugtocht gedwongen. Al
spoedig daarop dook zij weer in de na
bijheid van Sidi Mesri op, werd echter
snel door het geschutvuur verjaagd, waar
bij een vijandelijke affuit stuk werd ge
schoten.
Het zijn misschien deze verdreven ka
nonnen geweest, die den volgenden -mid
dag van zich hebben laten hooren.
Stefani meldt nog:
Men heeft vernomen, dat de bevel
hebber van de Turksche troepen zich
met de Arabieren verstaan heeft over
een aflossing bij toerbeurt, zoodat de
Arabieren telkens naar hunne haard
steden terug kunnen gaan en hun veld
arbeid kunnen verrichten."
Deze inededeeling klinkt heel wat
waarschijnlijker dan de eerste versprei
de verhalen dat de Arabieren het oor-
logshandwerk in den steek lieden, om
hun akkers te bezaaien en hun oogst
binnen te halen. In de oasen van Tripo
lis wórdt hei geheele jaar door geoogst.
Men verbouwt er gerst, tarwe, maïs, lu
pinen, tabak, meekrap, rozengeraniums,
peper, uien, tomaten, spinazie, boonen
meloenen en aardappelen, die als „Mal-
ta-^ardaD.nelen" naar Eurona verzonden
worden. Geoogst worden o.a.van April
tot Juni amandelen, abrikozen en graan,
in Juli en Augustus perziken (choech),
van juli tot September vijgen en tafel
druiven, van October tot December da
dels en olijven, van November tot April
voortreffelijke sinaasappelen en bijna liet
heele jaar door citroenen.
Uit Bengazi wordt nu ook weer eens
wat vernomen. Naar Konstantinopel
wordt dd. 18 dezer geseind: Gisteren
hebben wij op een kilometer afstand van
de stad een aanval op den vijand on
dernomen. Wij maakten 10 kisten schiet
voorraad buit. Toen echter de leege hui
zen, die ons ter beschutting dienlderi,
door "niet scheepsgeschut werden plat
geschoten, moesten wij onze stelling ont
ruimen.
Italië gaat nog steeds voort, troepen
zendingen naar Tripolis klaar te maken.
Volgens de „Köln. Ztg." staal het nu
vast, dat ook nog een vierde divisie-
naar Tripolitanië vertrekken zal. Zij be
staat uit de infanterieregimenten 37, 50,
26 en 57 Bevelhebber, der divisie is
luitenant-generaal, graaf Trombi.
Tusscher. Napels en Tripolis zal het
onlangs van stapel geloopen schip voor
de koopvaardijvloot Armando geregeld
drinkwater aanvoeren.
Van Messina vertrok gisteren (Za
terdag) het stoomschip Edilio naar Tri
polis met hout voor barakken en met
100 timmerlieden aan boord.
Wat de uitbreiding van den oorlog
aangaat, meldt men uit Konstantinopel,
dat naar luid van een telegram, aan het
departement van oorlog ontvangen, gis
termorgen twee Italiaansche oorlogs
schepen Akaba (in de noordoostelijke
golf van de Roode Zee) gebombardeerd
en enkele gedeelten van de stad ver
nield hebben.
Gisteren vermeldden wij dat de Porte
de mogendheden in kennis heeft doen
stellen met de verdedigingsmaatregelen
die zij tegen een aanval van de Itali
aansche vloot heeft genomen. Daartoe
behooren het leggen van onde'rzeesche
mijnen op bedreigde punten, met na
me bij de Zeestraten. Sedert veertien
dagen is ook de landzijde van die stra
ten sterker tegen een aanval beveiligd.
Honderd kanonnen van 24 tot 35 c.M.
bewaken den toegang tot de Dardanel
les Men verzekert, dat de artillerie in
voortreffelijken toestand verkeert.
In aansluiting met het gisteren ver
melde en door ons als vreemd gequali-
ficeerde edict, dat een vreemd idee geeft
van den
toestand in China
verneemt d'e „Times" uit Peking, dat
hooggeplaatsten het plan steunen, het
welk beoogt, dat het Keizerlijk hof met
de prinsen en den Regent zich vrijwillig
naar Jcho! zullen terugtrekken, waar hun
aller veiligheid het best zou zijn ge
waarborgd.
Intusschen zou het Vóórparlement, aan
gevuld met afgevaardigden uit ,de op
gestane provincies, te Peking kunnen
bijeenkomen om een beslissing te nemen
over de vraag of China een keizerrijk zal
blijven of een republiek zou worden.
De regeering zou zich dan moeten
verbinden in den tu ch mtijd de vijan
delijkheden tegen de opstapelingen te
staken, evenals de oorlogstoebereidselen.
Evenmin zou de regeering een oorlogs-
leening mogen sluiten.
Joeansjikai heeft een bezoek gebracht
aan de buitenlandsche gezanten. Dezen
gaven de hoop te kennen, dat er te Nan
king geen moordpartij zal plaats vinden.
De vrees bestaat echter, dat er te Nan
king een groot bloedbad zal worden aan
gericht, zoodra de opstandelingen de stad
zullen hebben veroverd.
De voorhoede der opstandelingen-
macht, die op Nanking aanrukt, is in ge
vecht geweest niet de verdedigers. Het
treffen bleef onbeslist.
Naar vermoed wordt, is een groote
slag aanstaande.
De vermeende diensten, door generaal
Tsjang, die zich in Nanking met regee-
ringstroepen staande houdt, aan de zaak
der regeering bewezen, zijn beloond met
toekenning van den „gelen rok", hetgeen
algemeene verontwaardiging heeft ge
wekt.
De „Daily Telegraph" verneemt uit
Peking, dat Joeansjikai zich niet anders
vertoont dan met sterk militair geleide.
Hij vreest voor een bomaanslag van de
revolutionairen, want hij heeft verschei
den dreigbrieven ontvangen.
Naar het heet, weigert het hof naar
Jehol te vertrekken.
Er is een toenemende jaartij onder de
Chineezen, die aandringt op de tusschen-
komst van het buitenland. Echter wan
trouwt men Engeland vanwege zijn ver
bond met Japan, terwijl de invloed van
de overige mogendheden niet aanzienlijk
wordt geacht.
Een teJegrahT uit Tientsin maakt mel
ding van het gerucht, dat te Sjenfoe een
moord op buitenlanders heeft plaats ge
vonden. Blijken deze geruchten waar, dan
zou er voor de mogendheden gegronde
reden tot ingrijpen zijn.
GEMENGD.
De Medina' met den Koning en
de Koningin van Engeland aan boord,
is op reis naar Britsch Indië aangeko
men te Port Said. Lord Kitchener begaf
zich onmiddellijk aan boord. Ook de
Khedive, de Turksche prins Zoea-ed-din
cn de Egyptische minister-president be
gaven zich naar den Koning en de Ko
ningin om hen te begroeten.
Koning Peter van Servië is Zon
dag weer uit Parijs vertrokken na ook
dien dag met president Fallières bezoe
ken te hebben gewisseld.
De president der republiek San Do
mingo, Caceres, is vermoord.
In Bar a. d. Aube hebben de wijn
gaardeniers een vergadering gehouden,
waarin het besluit is genomen de pro
testbeweging opnieuw te beginnen, voor
het geval 't parlement of de regeering
de opneming van het Aube-departement
in het Champagnegebied niet zouden
goedkeuren.
De regeering te Washington zal
het Congres om zijn toestemming voor
den bouw van 2 pantserschepen van
30.000 ton verzoeken, die met 10 veer-
tienduimskanonnen gewapend zullen wor
den en groote voorraden aan steenkolen
moeten kunnen bergen.
De staking der voerlieden teTriëst
is geëindigd.
Zaterdagavond waren in het ge
heel in het marinehospitaal te Toulon
acht en vijftig zieke schepelingen ter ver
pleging opgenomen, van de meesten hun
ner is de toestand niet langer onrustba
rend en nieuwe sterfgevallen zijn niet
voorgekomen. Wat den aard der ziekte
verschijnselen betreft, aan cholera, waar
Reuter over seinde, wordt niet langer ge
dacht. Men zoekt de oorzaak nu in be
dorven vleesch.
Zaterdagavond is te Lissabon de
algemeene bakkersstaking afgekondigd.
Daardoor is den ganschen nacht Lissa
bon het tooneel van een broodoproet
geweest. De bevolking, die den stakers
vijandig gezind is, poogde overal haar
broodvoorraad in te slaan en daartoe
werden de winkels bestormd en leegge
roofd. Een bakkerij is verbrand. Botsin
gen met de politie kwamen voor. Vele
personen zijn gewond en vele gevangen
genomen. De overheid heeft voor heden
voorzorgen genomqn en de rëgeering
heeft een besluit uitgevaardigd om het
brood van buiten af vrij in te voeren.
Zij waarborgt vrijheid van arbeid. Van
Oporto is per trein brood' ontboden.
De naam van den ex-presiden/t
van Venezuela, Caslro, wordt weer eens
genoemd. Onlangs hadden passagiers,
van een transatlantische boot in Frank
rijk de tijding gebracht, dat Castro door
zijn teleurgestelde volgelingen was ver
moord. Of dit gerucht waar was, is niet
nader gebleken maar nu komt een twee
de gerucht tot ons, dat met het eerste
niet is overeen te brengen. De Venezo-
laansche consul te Londen zou n. 1. aan
Reuters Agentschap hebben meegedeeld
dat Castro en zijn aanhang een neder
laag hebben geleden bij San Cristobal.
Indien deze tijding waarheid bevat,
dan is daarmee tevens het antwoord ge
geven op de vraag, die tot dusver on
opgelost was gebleven, waar nl. ex-
president Castro was gebleven. San Cris
tobal ligt in den Zuidwestelijken uit
hoek des lands, nog een heel eind be
zuiden de golf van Maracaibo.
Blijkens een te New York dd. 20
dezer uit El Paso ontvangen bericht zijn
aanhangers van generaal Reyes 's mor
gens om zes uur begonnen met den aan
val op Ciudad Jiiarez. Het garnizoen,
dat bestaat uit aanhangers van presi
dent Madero, verdedigt de stad. Van an
dere zijde wordt het bericht echter weer
tegengesproken.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester van Wateringen A. J.Verhoeven,
secretaris dier gemeente;
is ter zake van zijn gedrag bij de
krijgsverrichtingen op het eiland Soem-
bawa van 16 Febr. tot 9 Mei 1908 als
nog benoemd tot ridder 4e kl. der Mili
taire Willemsorde de sedert tot sergeant-
ziekenopzichter bevorderde korporaal-
ziekenverpleger van het leger in Ned.-
Indië H. F. M. Verdicht.
Nederland en Frankrijk.
Reuter seint, dat Deschanel als rappor
teur over buitenlandsche zaken ook mel
ding maakte van de reis van president
Fallières naar Nederland, welke de goede
betrekkingen, die tusschen Nederland en
Frankrijk bestonden, nog had verbeterd.
Waterweg RijnMaas.
Reuter seint uit Aken, dat daar ver
trouwelijke beraadslagingen waren ge
voerd' door de commissie tot voorberei
ding en bevordering van een vaarweg
voor groote schepen, ter verbinding van
Rijn en Maas.
Er werd een vereen iging tot dat doel
opgericht, die haar zetel zal hebben in
Aken, en die haar bemoeiingen zal uit
strekken tot Keulen en de industrieplaat
sen aan den Boven-Rijn, en tot Neder
land en België.
Vrijzinnig-Democratische Bond.
De Haagsche correspondent van de
„Tel." schrijft:
Van betrouwbare zijde werd ons mede
gedeeld, dat eenige afdeelingen van den
Vrijzinnig-Democraiischen Bond, niet te
vreden over de op de jongste algemeene
vergadering gevallen beslissing in zake
het vraagstuk der ouderdomsverzorging,
zullen trachten zoo spoedig mogelijk nog
eens een stemming over het principe:
staatspensioen of geen staatspensioen, te
verkrijgen. Zij meenen, dat de stemming
op de bedoelde vergadering door allerlei
factoren onzuiver is geweest. Onze zegs
man, die ook tot de afgevaardigden en
niet tot de minste onder hen, behoorde,
zeide ons, dat er zelfs aan gedacht wordt
een .buitengewone vergadering aan te
vragen. Velen schijnen stellig van mee
ning, dat de bond zich nog geenszins
tegen het staatspensioen uitgesproken
heeft.
Staatscommissiën.
Aan de Memorie van Antwoord in zake"
hoofdstuk I van Staatsbegrooting is ook
dit jaar wederom een staat van nog be
staande staatscommissiën toegevoegd,
waarbij ook voor zoover mogelijk
inlichtingen werden gegeven omtrent den
stand der werkzaamheden.
Omtrent deze werkzaamheden wordt
van de meeste gezegd, dat zij nog niet
zijn afgeloopen, dat het rapport spoedig
zal uitkomen of dat het reeds ingekomen
is en d'e betrokken commissie dus spoe
dig zal worden ontbonden.
Omtrent d'e Staatscommissie in zake
de landsverdediging, ingesteld bij Kon.
besluit dd. 12 Dec. 1910, wordt mede
gedeeld, dat van haar spoedig rapporten
zijn te verwachten: 1c. over dc voeding
der troepen, 2e het vo 1 '1 mi'i-
tair onderricht en de bevordering der
lichamelijke opvoeding van de jongeling
schap, en 3e. aanschaffing van paarden.
De Staatscommissie voor den handel-
drijvenden middenstand, waarvan vele
leden tevens de enquête-commissie vor
men, heeft haar werkzaamheden opge
schort tot die laatste commissie rapport
zal hebben uitgebracht.
Van deze commissie zelve wordt ge
zegd: dat over het algemeen zij zeer veel
succes had met het vragen van inlich
tingen aan d'e gemeentebesturen en de
ingekomen rapporten reeds voor een deel
zijn gedrukt.
Voorts zijn nog een groot aantal vra
genlijsten aan de competente personen
toegezonden.
Rechtstaal.
Naar het „Weekblad van het Recht'*
verneemt, heeft het bestuur der NederL
Juristenvereeniging in zijne onlangs ge
houden najaarsvergadering besloten, aan
de eerstvolgende algemeene vergadering,
in den zomer van 1912 te houden, voor
te stellen eene commissie te benoemen,
om te onderzoeken op welke wijze ver
betering kan worden gebracht in onze
rechtstaal. De bedoeling is het niet te
laten bij het verzamelen van Latijnsche
en andere niet-Nederlandsche uitdruk
kingen, die jn rechtspraak en litteratuur
in zwang zijn, en het uiten van klachten
omtrent het gebruik daarvan, doch tevens
aan te geven, hoe deze door goed-Neder-
landsch kunnen worden vervangen.
De duurte.
Op een schriftelijk ingediende vraag
van den heer Limburg, of de Regeering
bereid is de personen in Rijksdienst, met
het oog op de thans bestaande duurte
der eerste levensbehoeften, geldelijk tege
moet te komen, heeft Minister Heems
kerk, tijdelijk voorzitter van den Raad van
Ministers geantwoord, met een verwijzing
naar de desbetreffende inededeeling in de
Memorie van Antwoord op de Alge
meene Beschouwingen bij de Staatsbe
grooting voor 1912. (Zie ons blad van
gisteren.)
KORTE KRONIEK.
Z. K. H. d'e Prins der Nederlanden
heeft het eere-voorzitterschap aanvaard
van het hoofdcomité voor de oprichting
van een standbeeld voor den stadhouder
Willem III.
Z. K. H. zal zich morgen, vergezeld
van zijn adjudant, majoor jhr. v. Such-
telen van de Haare, vöor eenige dagen
naar Dobbin (Mecklenburg) begeven.
H. M. de Koningin-Moeder is voor
nemens den len December in Den Haag
terug te keeren.
De gewone audiënties van de Mi
nisters van Marine en van Koloniën zullen
op Vrijdag 24 November a.s. niet plaats
hebben.
Op 6S-jarigen leeftijd is te 'sGraven-
hage overleden de heer G. Rijperman,
oud-voorzitter van den Raad van Toezicht
op de spoorwegdiensten.
Het eenige Katholieke raadslid der
gemeente Goes, de heer P. J. van de
Ven, neemt ontslag als zoodanig wegens
vertrek metterwoon naar Scheveningen.
Van 1 December a.s. af zal door
een nieuwen luxe-trein le klasse, „Lloyd-
eii Riviera-Express" genaamd, eene nieu
we treinverbinding tot stand komen. De
trein loopt dagelijks van 's-Gravenhage
en Amsterdam naar Marseille en Venti-
miglia, alsook van 's-Gravenhage en Am
sterdam naar Genua, en omgekeerd, zoo
dat de passagiers gelegenheid hebben
zonder onderweg over te stappen, hunne
plaats van bestemming te bereiken.
De trein vertrekt uit den Haag (S.S.)
om 2.48 n.m., uit Amsterdam (W.P.) 3.10
n.m. en komt den volgenden dag om f.15
n.m. in Genua en 8 uur in Ventimigüa
aan. Het is de vlugste treinverbinding
die tusschen Nederland en de voornaam
ste plaatsen aan de Noordkust der Mid-
dellandsche Zee en de Noord-Afrikaan-
sche havens bestaat.
LEIDEN, 21 November.
Geloof en Wetenschap.
In d'e gisteravond gehouden vergade
ring van de Vereeniging Geloof en
Wetenschap heeft prof. J. Knaapen O.P.
van Hees wijk, gesproken over Advents-
en Kerstliturgie.
Spr. zette allereerst voor zijn gehoor
de bcteekenis van de liturgie uiteen. Men
loochent de geneeie geschiedenis, als mea
