4
3e Jaargang.
No. 631.
3)e OoUfLMlk
Bureau out» 13 SINGEL, 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2*/i cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Zaterdag
November
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De anti-godsdienstige pers.
In de laatste jaren hebben de1 Katholie
ken een groote actie voor hun pers ont}-
\vikkeld. Er is een cjrang uitgegaan om
zich op Katholieke bladen te abonneeren
en deze te lezen, omdat de neutrale tfci
ongeloovige dagbladpers een nadeeligen
invloed op het Katholiek leven uitoefent.
Mgr. Callier, onze hoogvereerde bis
schop, heeft met kracht de verbreiding
van Katholieke lectuur in de hand ge-
iWerkt. Wij herinneren aan zijn vast en-
mandement van 1907, dat de verwoestirir
gen, door niet-katholieke lectuur aan
gericht, in een helder daglicht plaatste
en een warme aansporing voor ieder ge-
loovige bevatte om toch Katholieke lec
tuur te bevorderen en te versprei
den. De Haarlemsche Katholiekendag
van 1908 was uitsluitend gewijd aan het
onderwerp Lectuur en in de vierde sec
tie werd de conclusie aangenomen: De
K a t h o 1 i e k h e e f t de Katholieke
pers in alle omstandigheden
krachtig te stëunen.
Dank dezen gewaardeerden steun van
de kerkelijke overheid mag met vreugde
en voldoening worden geconstateerd, dat
overal in den lande de Katholieke Wa
den tot bloei komen. De laatste jaren
hebben ons verwezenlijking van ideal ai
gebracht, die velen onder de! onzen voor
heen als hersenschimmen betitelden.
In dien opbloei van de Katholieke pers
ligt een gunstig teeken voor de toe
komst. Immers, een volk, dat aan de
[wensch en van zijn overheden voldoet*
zal door zijn eendracht groot en maoh-
tig worden. Zoolang goede Katholieke
dag- en weekbladen bestaan, behoe
ven wij voor de toekomst van het Ka
tholiek leven in Nederland niet bed
vreesd te zijn.
Hiermede willen wij echter allerminst
beweren, dat de toestand bij ons reeds
volmaakt is. Integendeel, veel moet er
nog veranderd worden. Allereerst bij die
Katholieken, die op een Katholieke cou
rant geabonneerd zijn en zonder nood
zaak toch een neutraal dagblad blijven
lezen; ja, die bij voorkeur 't eerst grij
pen naar de neutrale courant, om slechts
in een verloren oogenblikje nog evan
aandacht te schenken aan hun Katholiek
blad. Deze menscihen deden beter ihun
abonnement op te zeggen. Geabonneerd
zijn op een Katholieke courant, moest
in zich sluiten de Roomsche courant zoo
mogelijk alléén en toch zeker beter dan
eenig' ander blad te lezen.
Wij moeten onze couranten lezen.
[Dit is een machtige steun. Wij moeten
onze inkoopen doen bij hen, die erin ad-
verteeren, omdat geen enkele dagblad
zonder annonces kan bestaan. Wij moe
ten de Katholieke pers bij vrienden en
kennissen aanbevelen e:i niet door min
achtend schouderophalen of onbillijke
critiek een Katholiek blad afbreken.
Vervolgens zijn er Katholieken, die!
,een Katholieke courant niet lezen, om
dat zij een neutraaal blad zoo gevaarlijk!
piet vinden. Een liberale courant zouden
deze Katholieken niet in huis dulden,
maar een neutraal blad wel. Als-
;óf neutraliteit bestond en alsof de geest
genoeg had aan het verslinden van al
die zoutelooze nieuwtjes, die men bij
legio in neutrale couranten aantreft.
'Maar zelfs al wenschte men niets
anders dan die zoutelooze bericht
jes, is dit nog geen afdoende reden om
ieen neutrale courant te blijven lezen.
(Want menigmaal schuilt er een adder
onder het gras en v;iak zijn onschuldig
.Uitziende' nieuwstijdingen in werkelijk
heid niets anders dan een verdachtma-
ïcend geschrijf op ons geloof en onzen
godsdienst. Met bronvermelding, zoo-
'dat het neutrale karakter van de cou
lant in schijn onaangetast blijft, neemt
men berichten over, die een blaam -wer
den op of een verkeerden indruk vesti
gen van onze geestelijkheid. Al gelooft
de Katholieke lezer ze niet, moet hij
Idan zulk een courant blijven steunen,
die onder het masker der neutraliteit
tracht afbreuk te doen aan wat ons hei-
ilig en dierbaar is? Moei de goedgeloo-
vige lezer zich laten misleiden, omdat in
'de neutrale courant wel eens voorkomt
'ïi ophemelend verslagje van een Ka-
&fil|.ek,e vereeniging, w.;tarn,a,ast in,e,n ech
ter afgedrukt vindt besprekingen of aan
bevelingen, van tooneelvoorstellingen,
welker inhoud ons het schaamrood op
de wangen jaagt, terwijl de advertentie-
rubriek volstrekt niet onschuldig is? Is
hij zoo naief, dat hij niet hech't aan het
woord van de kerkelijke overheid en al
door maar blijft lezen, blijft steunen,
blijft bevorderen de anti-Katholieke pers.
Ziet de neutrale dagbladlezer dan niet
in, wat ieder ander inziet, en begrijpt
en wat de tegenpartij al jaren in toepas
sing bracht?
Dezer dagen nog schreef het socialis
tisch hoofdorgaan „Het Volk":
Een nog zoo sterke socialistische
partij is, zonder een in breede kringen
van het volk gelezen pers, in tijden van
beroering niet zeker van haar aanhang.
De socialistische pers te versterken,
lezers voor-haar te winnen, de burger
pers te verdringen, het is h et aller
voornaamste werk dat de par
tij.... te doen heeft.
Het een en ander moet de so
cialistische partijen van alle landen
dwingen alles te doen, boven al.het
andere te doen, wat aan de ontwikke
ling der socialistische pers ten goe
de komt. Geen moeite en geen geld
is zóó nuttig besteed. Als daarvoor
duizenden, tienduizenden cioodig zijn
zij m o e t e n er komen. Offers aau dat
werk gebracht, zijn goed gebracht.
Wat diep gevoeld wordt in socialisti
sche kringen moet ook voor ons een alles
overheerschend belang zijn.
Leert van den vijand, zouden .wij de
genen willen toevoegen, die nog steeds
een neutrale courant blijven lezen. Maar
wanneer zij niet doen, wat de kerkelijke
overheid van hen verlangt, zal de hou
ding van de tegenpartij hen ook niet
tot andere inzichten brengen. Wij haal
den dan ook dit voorbeeld slechts aan
ten bewijze, dat wij, Katholieken, met
steun te vragen voor onze pers, niets bui
tengewoons doen en dat alle partijen
de pers voor de verbreiding barer begin
selen noodig hebben. Want er is geen
macht, die den invloed van de pers over
treft.
Met het glorietijdperk van het libera
lisme'valt saam de bloeitijd van de li
berale pers. En met de opkomst van de
christelijke partijen ging gepaard een or
ganisatie van haar pers.
In Christelijke kringen hier ter stede
wordt evenzeer de behoefte aan een da-
gelijksche courant ingezien en ook hiér is
men reeds lang bezig aan de voorberei
ding van een Christelijk dagblad. Veel
scherper nog dan wij laakt het (A. R.)
„Nieuwsblad voor Leiden" de taktiek van
de neutrale bladen, wier eenig streven is
zooveel mogelijk winst te maken.
„Wat doet een neutraal dagblad?"
vraagt het „Nieuwsblad", en vervolgt
dan:
„Neemt het een standpunt in om het
volk zedelijk op te voeden en uit zijn
kolommen te weren alles wat een ge
zond, krachtig volksleven ondermijnt?
Juist omgekeerd.
Dit zijn slechts bijzaken.
Hoofdzaak is: hoeveel dividend
kunnen wij aan het einde des jaars den
aandeelhouders uitkeeren. M. a. w.
het hoogste motief wat een neutraal
blad drijft, is het belang van den
geldzak, en dan komt het er minder
op aan wat de massa slikt, hetzij goed
of kwaad.
Wanneer zullen de oogen opengaan
van de Christenen in het algemeen en
van liet Christelijk neutrale-bladen-le-
zend publiek in het bijzonder?
De Roomsch-Katholicken geven het
voorbeeld, en met een ijver, dat be
wondering afdwingt, hebben ze hun
Dagblad in het leven geroepen en doen
zij het blad dienstbaar zijn ter bevor
dering van de Roomsche zaak.
Dat het ons tot jaloerschheid ver-
wekke"
Onze politieke actie zal niet veel baten
als wij niet hebben een goede christelij
ke pers en bij ons optreden als Katholiek
in het openbaar leven moet de Katholieke
pers onzen steun en onzen prikkel zijh.
De Katholieke vakorganisatie kan het Ka
tholieke dagblad niet ontberen, evenmin
als eenige andere Roomsche vereeniging;.
Het is daarom begrijpelijk, dat de Ka
tholieken in de neutrale en liberale lea
den meer en feller dan vroeger aan hate
lijkheden en verdachtmakingen bloot
staan. In do „N. Rott. Ct." vonden wij
deze ,we,$k nog een feUea uitval aan
£dres. De aanleiding tot dit stuk was de
polemiek, die in de Roomsche r^er^is ont
brand over de rede van Mr. Aalberse op
den laatsten Katholiekendag. Men moge
deze polemiek betreuren en gewenscht
hebben, dat zij achterwege ware gebleven
t is evenwel een dwaasheid om in ver
band daarmee te spreken van eene ver
slapping in de Katholieke partij; van
een „groote ontevredenheid onder de
Roomschen in alle klassen der samenle
ving".
Die verslapping en die ontevredenheid
bestaat slechts in de verbeelding van de
„N. Rott. Crt." of van hem, die het blad
voorlichtte. En ook hier zal wellicht de
wensch de vader der gedachte zijn ge-
weeest: de wensch nl., dat er onder de
Katholieken t weespalt zal komen, om
zoodoende het liberalisme weer >n tijdje
de been te helpen.
Daarom neemt ihet liberale orgaan een
middel te baat, waarmede het bij zijn
Katholieke lezers (die het allicht helaas
nog telt) iets denkt te winnen. Het
stuit den Rooinschen tegen de borst,
zegt het blad, „dat zijn geestelijkheid er
steeds op uit is, hen in allerlei Roomsche
vakjes en hokjes in te deelen en afzij
dig te houden van menschen, die hij in
den dqgelijkschen omgang heeft leeren
waardeer en en hoogachten".
Met zulk een redeneering, die het
eigengevoel der Katholieken moet kren
ken, poogt de „N. Rott. Ct." de men
schen van de geestelijken af te halen, 't Is
dezelfde tactiek, als van de socialisten,
die de Roomsche arbeiders trachten op
te hitsen tegen het loopen aan den lol
band van de geestelijke adviseurs.
Maar de goede Katholieken weten Wel
beter. Zij weten welk standpunt de Kerk
inneemt nopens den omgang niet an
dersdenkenden, die wij heusch niet be
hoeven te schuwen, maar waarbij wij ons
slechts te hoeden hebben voor een al te
warme vriendschap, welke ons geloof
in gevaar kan brengen.
De redeneering van de „N. Rott. Crt.''
is slechts een variant op het afgezaag
de wijsje, dat wij onverdraagzaam zijn
en liet volk verdeelen.
Gelukkig dan ook dat wij ons niets
behoeven aan te trekken van de conclu
sie in de „N. Rott. Crt.", dat de Room
sche partij droevig verdeeld en jammer
lijk verslapt is.
Zoolang wij kunnen wijzen op teeke
nen van bloei, als wij in den aanhef van
ons artikel aanwezen, zoolang behoeven
wij niet voor de toekomst beangstigd te
zijn.
Daarom moet echter bij iederen Ka
tholiek de overtuiging hechter en ster
ker worden, dat het belang van de Ka
tholieke zaak en van onze Katholieke!
partij eisoht een goed ontwikkelde Ka
tholieke pers, die wij moeten lezen
en die wij moeten steunen overal waar
wij kunnen.
Wij moeten de liberale en neutrale ian-
ti-godsdienstige dagbladen uit onze om
geving wieren en ons tot taak stellen, al
les te bevorderen, wat aan den bloei van
de Katholieke pers ten goede kan komen.
V Het ontgroenings-wee.
't Is ongetwijfeld met groot leedwe
zen, dat onze lezers kennis hebben ge
nomen van de onzedelijke uitspatting,
waartoe de groentijd van deze stad aan
leiding gaf.
Leedwezen in dubbelen zin.
Vooreerst om Sjet feit zeli; dat een
schrille wanklank vormde bij de groen-
jool.
Leedwezen ook wegens de omstandig
heid, dat juist in onze stad de groen
tijd zoo werd verontreinigd.
Wat zou 't heerlijk wezen, wanneer de
verschillende universiteiten als 't ware
een wedstrijd hielden om de eer, waar'de
ontgroeningsperiode 't geestigst en gui-
tigst in gepaste vroolijklieid was door
gebracht. Er zou binnen dit kader waar
lijk „lol" genoeg gemaakt kunnen .wor
den.
't Schijnt evenwelof het einddoel
van dien ongeschreven wedstrijd juist
in tegenovergestelden zin wordt gezocht,
alle waarschuwingen en vermaningen der
latere jaren ten spijt.
En daarbij heeft dan Leiden ditmaal
den treurigen palm behaald een buit,
door schaamteloosheid en laakbare zwak
heid als om strijd bevochten.
!We lezen nu van leedwezen over het
gebeurde, van wegmoffelen der verrader
lijke tekstboekjes, van wellicht uit te
spreie.a ftrafljja alles tekenen, die
zoowel de waarheid der onthullingen be
vestigen als eenigszins hoop geven voor
de toekomst.
Slechts eenigszins, want waar brood
dronkenheid en slaplendigheid hand im
hand gaan weet men nooit wat er gebeu
ren kan.
Dit intusschen inoohten de jongelui
wel wat beter in 't oog houdendat zij,
juist zij, later zullen geroepen wezen als
voormannen te arbeiden in de maatschap
pij en dat daarom jij, juist zij, een voor
beeld hebben te ge^en van degelijkheid
en rechtschapenheid ook bij de vroolijk-
heidL
Doen zij dft, dan wil men studenten
gaarne een grap, gaarne wat luidruchtig
heid vergeven. In het tegenovergestelde
geval echter stichten zij door hun slecht
voorbeeld veel kwaad en ondermijnen zij
zelf het gezag en het vertrouwen, tv&ar-
op later hun maatschappelijke arbeid zal
moeten baseeren.
Moge dit goede uit het Leidsche
kwaad voortspruitenhet besef, dat
vooral in onzen tijd ook studenten
reeds een ernstige maatschappelijke rot
te vervwllen hebben.
BUITENLAND.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Een der laatste berichten van het oor
logsterrein is dat de oensuur in Tripolis
weer verscherpt is.
Het brievenvervoer over Malta is op
geheven. Alle uit Tripolis komende brie
ven moeten voortaan naar Sicilië gezon
den worden na eerst door den censor
geopend te zijn. Indien dus de corres
pondenten der verschillende bladen geen
anderen weg vinden om hun berichten te
verzenden, gelooven we, dat vooralsnog
niet veel kans op eenige ophelderniig
over de Italiaansche verliezen, bestaat.
Hoe zonderling die censuur werkt blijkt
nu weer over berichten.
uit Bengasi
Wel meer dan een week geleden Werd
gemeld dat Bengasi, zij het na krachti-
gen strijd door de Italianen was inge
nomen. Nu echter blijkt uit berichten dat
dit nog lang niet het geheel was. In een
telegram van den 2de wordt uit Bengasi
gemeld, dat de Italianen twee uren van
de stad bij Sjairi, troepen hebben geland
onder de bescherming van de scheepsar-
tillerie. Niettegenstaande dat vielen de
Turken en Arabieren onder commando
van Sjakir-bei hen met zooveel succes
aan, dat de Italianen gedwongen waren,
om op de schepen terug te gaan. Daarop
dwong de storm de vloot, om weer in
volle zee te gaan.
De Italianen in Bengasi verlangden
van hun officieren om weer te worden
ingescheept, daar zij zonder den steiin
van de vloot niet in de stad willen1 blij
ven, die voortdurend door de Turken en
de Arabieren, onder commando van den
afgevaardigde Joessoef Sjetwat en de
moetesarifi Maoerad en Foead wordt be
legerd.
Enver-bel heeft na zijn aankomst de
hoofdleiding van de operaties jn Barka
op zich genomen en heeft bereikt, dat'de
stad Bengasi thans geheel en al is om
singeld,
In een officieel telegram van gister
verklaart de Italiaansche vlootvoogd dat
Bengasi nu geheel in het bezit der Italia
nen is.
Ook bij Derna moeten de Turken weer
voordeelen behaald hebben. Zij verover
den 2 kanonnen en' 4 mitrailleurs terwijl
een compagnie Itaiianen werd gevangen
genomen.
(Wat aangaat den
toestand te Tripolis
wordt thans in goed ingelichte Berlijn-
sche kringen bevestigd dat alle buiten
forten van de stad Tripolis in handen
van de Turken zijn, zoodat de Italianen
zich tot de stad zelf en de binnenste for
ten moeten beperken. Men neemt aan,
dat de strijdkrachten van de Turken en
Arabieren zeer aanmerkelijk zijn, omdat
zij anders de toch ook niet geringe Ita
liaansche troepenmacht niet hadden kun
nen insluiten.
De „Kölnische Zeitung" wijdt aan de
gebeurtenissen, die aan de insluiting van
Tripolis vooraf zijn gegaan, de volgende
beschouwing, (ter verduidelijking verwij
zen wij den lezer naar ons kaartje dat
wij aanraden te bewaren met het oog op
nog te verwachten bijzonderheden.)
Toen de gevechten van de vorige week
begQ0.ftep, ËaAdGn de Italiaan a.an lan
dingstroepen een gehe'ele divisie infan-
terie, verder een regiment bersaglieri, zes
batterijen veldartillerie, eenige batterijen,
berggeschut, een ifyalf regiment ruiterij,
een bataljon genie en de noodige admi
nistratie-troepen, alles te zamen, na af
trek van de verliezen door gevecht en,
ziekte, ongeveer 17.000 man. Blijkbaar
waren de oorlogsschepen bijna alle naar
een andere bestemming vertrokken. Een,
ervan was ten W„ van de stad geankerd,
in de haven lagen, naar men denkt, tor
pedo-jagers.
De stad Tripolis zelve is door ,èen ouden
ringmuur beschermd, die haar tegen een
infanterie-aanval beveiligt. Om dezen
strekt zich in afwisselende breedte de
oase uit, een warreling van dadelpal
men en vijgeboomen, die in tuinen bijeen-
geplant zijn. Zooals in de meeste steden
van het Oosten zijn deze door lee'meiij
muren ingesloten. Tusschen die muren
door loopen smalle paden, met hoopen
steenen hier en daar en vele hutten eta|
tenten van inboorlnigen.
Enkele verldverdedigingswerken, dik
wijls forten genoemd, zijn naar den kant
van de woestijn vooruitgeschoven, drie
in het Westen bij zee, een, het thans vecd
genoemde fort Sidri Mesri, bij een graf
tombe van een Mohammedaanscli heili
ge, en nog verder der kasr (citadel)
Henni.
De Italianen hadden in een wijde*i|
boog van de forten in het Westen oven
Boemeliana tot kasr Henni schansen met
basementen voor kanonnen opgeworpen,
die zich van Henni uit naar het Noord
oosten wendden en over het versterkte
dorp Am roes aan den weg van Tripolis
naar Tadzjoera de zee bereikten.
Hier in liet Oosten en Zuidoosten lag
de zwakke plaats, daar het schietveld be
perkt en de verbinding met de stad door
onherbergzaam, met boomen begroeid
terrein bemoeilijkt was. Bovendien lag
dit gedeelte van de stelling zoo ver van
de kust af, dat oorlogschepen met groo-
ten diepgang, die het ondiepe water
dwong om op een afstand te blijven, met
hunne zware kanonnen niet in de flank
konden aanvallen. Van belang is ook,
dat op korten afstand van de Italiaansche
schansen op verschillende punten duinen
liggen, die het uitzicht belemmeren en
de nadering van een vijand verbergen.
Het wegzeilen der vloot
wordt ook bevestigd door den corres
pondent van de ,,'New-Yor.k Herald".
De Londensche correspondent van de
„Lokal-Anzeiger" schenkt aan dit be
richt echter weinig geloof. Het schijnt
hem onwaarschijnlijk, dat de Italiaansche
troepen in Tripolis juist nu den steun
van de vloot zouden kunnen missen. Hij
vermoedt, dat de bedoeling van de Ita
lianen is, de Turken op een dwaalspoor
te brengen en hen te verlokken tot eetif
overijlden aanval op Tripolis, waardoor,
zij zich dan zouden blootstellen aan het
geschutvuur van de vloot, die dan wel
spoedig zou verschijnen. Deze veronder
stelling wordt hierdoor gesteund, dat de
Italiaansche regeering telegrammen uit
Milaan en uit Rome doorlaat meldende
dat Aubry op het punt is, met zijn vloot
naar de Aegeïsche zee te vertrekken,
terwijl tot nog toe de Italianen over al
hun krijgsplannen het stilzwijgen hebbed»!
bewaard.
De correspondent van de Frankf. Ztg.
verzekert, dat de Italiaansche regeering!
den aanval van de vloot op Turkije wil
uitstellen tot de Italiaansche verster
kingen in Afrika zijn aangekomen.
Hiertoe zullen vermoedelijk dienen de
23 kanonneerbooten die dezer dagen uit
Spezzia zullen vertrekken.
De verschillende berichten die ons toe
komen over den
toestand in den Balkan
zijn ook al weinig geschikt om een goed
inzicht daarvan te krijgen. Er werd gis
ter gemeld dat de militaire toebereidse-
selen van Turkije die in den laatsten tjjd
in Macedonië zijn getroffen, wegens da
houding van Bulgarije zijn gestaakt.
De militaire maatregelen door Turkije
in den laatsten tijd in Macedonië getrof
fen, zijn niét gering. Dat deze thans ge
staakt zijn zou, indien hef bericht juist
is, op te vatten zijn als een bewjjs van|
Turkije's vreedzame bedoelingen ten op
zichte van Bulgarijet
Maar nu komt de „Frankf. Zeit" met
het bericht, dat den Turkschen overhe
den uit Uskub gemeld is dat in de grens
districten voorbereidingen getroffen wor
den vpor een Mitgebrei(de b«pd1eobisw£'
