31
Wegens den Feestdag van
Allerheiligen zal De Leidsche
Courant morgen niet verschijnen.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang.
No. 628.
Ste ©ouro/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCH1INT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
I 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2'/i cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
October
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van I5 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratl»
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Volkomen juist.
In het Voorloopig Verslag der alge-
meene beschouwingen, welke in de af-
deeling der Tweede Kamer bij gelegen
heid van het onderzoek der Staatsbe-
grooting werden gehouden, lezen we:
„Verscheidene leden meenden, dat
de oorzaak van den tragen gang van
den wetgevenden arbeid vooral gelegen
is in de werkwijze der Kamer".
Indien we nog mochten wijfelen, het
met deze „verscheidene leden" eens te
zijn, dan zou de lezing van het Voor
loopig Verslag ons die wijfeling wel heb
ben doen overwinnen.
Wat 'n uitvoerig stuk weer!
Zeker die beschouwingen over en
weer betreffende de kiesrechtquaestie.de
ministerieele Kameropening, de duurte
der levensmiddelen, de Amsierdamsche
staking en de dito winkelsluiting om
slechts de voornaamste punten te noemen
zijn wel interessant, maar is het nu
heusch noodig al die dingen zoo uitvoerig
te berde te brengen
Wat zou het Voorloopig Verslag be
knopter kunnen zijn, indien voor meer
dere dezer onderwerpen het Vrijdagsche
vraagsysteem ware toegepast. Men zou
dan al lang geweten hebben hoe de
regee-ring er over denkt gesteld dat
zulks nog een geheim ware.
Ziehier echter een tweede bedenking
wie thuis is in de parlementaire en poli
tieke geschiedenis van den dag weet nu
al, hoe in grove trekken de Memorie van
Antwoord zal luiden; Zij moge eenige
nieuwe toezeggingen der regeering bren
gen, inzonderheid over min of meer onder
geschikte onderwerpen, meer nieuwe
gezichtspunten aangaande het wetgevend
of financieel T>eleid zijn nauwelijks meer
te wachten.
Desniettemin wordt over een en ander
breed uitgeweid, wat de regeering noopt,
eveneens breedsprakig te weren, anders
bewijst zij aan de op- en aanmerkingen
vai „sommige", „meerdere", „enkele",
„v;rscheidene" en „andere" geen vol
de ende attentie.
En zoo krijgen we dan een Memorie
van ook weer idem zooveel pagina's,
waarmede men intusschen vrede zou
kunnen, hebben indien dan ten minste
de gedachtenwisseling in hoofdzaak uit
was en nog slechts met wat vragen en
antwoorden werd gestreefd naar ver
heldering van wat duister bleef.
Maar neendan komt het mondeling
debat, waarbij met Hollandsche degelijk
heid wel alles nog eens flink wordt onder
't oog gezien, doch geen nieuwe
punten women aangeroerd, want dit eischt
juist de parlementaire zede: geen dingen
te bespreken, die niet in „de stukken"
zijn behandeld. Misschien komt het wel
mede hierdoor, dat in die „stukken" alles
en nog wel wordt besproken ten einde
er bij 't debat over te kunnen uitweiden.
Heusch, we zijn het met de „verschei
dene leden" van bovenstaand citaat eens.
En indien 't juist is, dat in parleman-
taire taal „verscheidene" beteekent„van
alle of meerdere richtingen", nu, dan
staat ons dat citaat hoopvol in 't belang
van een verbetering dér werkwijze van
ons Lagerhuis al zal ook de verbete
ring niet met sneltreinvaart gaan.
V Een voorproefje.
Naar uit hei Voorloopig Verslag over
Hoofdstuk I der Staatsbegrooting blijkt,
Zullen bij de algemeene beschouwingen
in de Tweede Kamer ook de Amsterdam-
sche stakingstroebelen ter sprake komen.
In den Amsterdamschen raad hebben
y/e bij de behandeling der gemeentebe-
grooting daar reeds een voorproefje van
genoten. Vliegen pakte er over uit en
insinueerde, dat toen de politie den werk
willigen ploegbaas Jiildering van diens
Woning door de Kattenburgerstraat voer-
*de zulks een gepremiditeerde provocatie
wasomdat de reeders in de bemid
deling, die 's Maandags zou volgen, geen
*fcin hadden en de arbeiders „er onder"
Wilden krijgen.
Terecht wees het „Hbld." op het on
zinnige van de bewering waarvan een
interview met den betroKkeu Hindering
zelf nog verder de onjuistheid aaiuooiiüe.
De beschuldiging hield niet slechts in,
dat de maatschappijen wilden provocee-
ren tot gewelddadigheden tie politie
zou daartoe hebben samengespannen.
Vliegen dacht dus niet alleen, dat de
reeders zoo dom en kortzichtig zouden
Zijn te meenen, dat hun belang verlen
ging der staking door ernstige ongere
geldheden eischte, maar tevens dat zij
nog dommer en bovendien misdadig ge
noeg zouden zijn om van de politie te
vragen in strijd met haar plicht te hande
len, terwijl den tevens die politie en
niet enkelen maar velen, ook hoogge-
plaatsten op hun wenk hun plicht ver
zaakt zouden hebben.
't Is natuurlijk te onzinnig om ook
maar even ,aan te nemen, doch nu weet
men alvast wat in de .Tweede garner
van socialistische zijde zoowat zal ver
kondigd worden.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Er begint steeds meer uit te lekken
over de Italiaansche verliezen in de laat
ste dagen bij de
T ripolis-expeditie
geleden. Officieel worden nu de volgende
cijfers gegeven:
Volgens een telegram van den com
mandant van het leger in Tripolis hebben
de verliezen van de Italianen van 23 tot
[26 bedragen 13 officieren en £öl man
schappen aan gesneuvelden en 16 officie
ren en 142 soldaten aan gewonden.
Xe Bengazi zijn er in het gevecht van
den 19den op den 20sten 24 dooden en
72 gewonden, onder wie drie ofiicieren
aan Italiaanschen kant gevallen, allen be-
hoorende tot het 4de en 63ste regiment
infanterie.
Ofschoon de Italianen beweerden, dat
het gevecht van Donderdag vrijwel beslis
send was geweest en de ,'i urken het nut-
telooze van verderen tegenstand inzagen
is er toch bijna voortdurend geschermut
seld, wat den Italianen wel het bewijs
geven vmoet, dat ze nog lang geen meester
van Tripolis zijn. Het ergste is dat de
ltaliaanscha soldaten door de voortdu
rende tegenslagen volkomen gedemora
liseerd worden en de officieren de troe
pen bijna niet meer in de handen hebben.
De Turk maakt zich overigens niet druk
over het geval. Oeld uitgeven voor den
oorlog doet hij niet, terwijl Italië reeds
een derde van zjjn spaarduitjes aan den
oorlog versnoept heeft, laat Turkije het
vechten kalmweg over aan de Arabieren,
aangevoerd door Jurksche officieren, ter
wijl de Turksche soldaten in reserve blij
ven. Hiermede laat zich ook verklaren
het groote aantal gesneuvelde Arabieren.
Toch schijnt dif niet in staat om de moed
er uit te brengen, want geregeld komen
versche benden Arabieren de troepen
versterken. De Turk laat dan, zooals ge
zegd, in Tripolis de zaak kalmweg door
de inboorlingen uitvechten, laat Italië zich
door den oorlog uitputten, en wil van
vrede als oplossing van een oorlog, die
hen zoo goed als niets kost, niet weten.
Het zou dus niet te verwonderen zijn
als Italië nu eens trachtte er een eind
aan te maken door zijn slag te slaaif
in de Aegeïsche zee.
En inderdaad lezen wij in een 'tele
gram uit Saloniki, dat zich daar Vrijdag
nacht kort voor middernacht vier ltaiiaan-
sche oorlogsschepen vertoond hebben, die
tot dicht kij Kaap Kara Boeroen aan den
ingang van de golf van Saloniki kwamen
en op de vestingwerken daar hunne zoek
lichten lieten spelen. Na een half uur
stoomden zij weer weg. Tegelijkertijd
verneemt de Ora te Palermo, dat de
stoomschepen Citta di Messina en Citta
di Siracusa, die aan den Staat behooren
en tot dusver voor het vervoer van pas
sagiers tusschen Napels en Palermo dien
den, met kanonnen gewapend worden,
om als hulpkruisers gebruikt te worden.
Dezelfde verandering wordt aangebracht
op de stoomschepen van den Staat, die
tusschen Sardinië en Civita Vecchla
dienst deden.
Aan de „Avanti" wordt uit Rome ges
tel efoneerd, dat eergisteren op Rhodus
en Mytilene een aanval van een deel
van het Italiaansche eskader pjMtft b&tft
gevonden, welks aanval met goed gevolg
is bekroond. Dat het bericht bevestiging
behoeft, spreekt echter vanzelf.
Op den Balkan
wordt de toestand ernstiger. Aan de
Montenegreensche grenzen, waar aan
beide zijden danig gemobiliseerd en
versterkt wordt hebben geregeld inciden
ten plaats.
In Bulgarije is het rustiger, ofschoon
het volk openlijk zijn teleurstelling toont
dat het niet tot oorlog gekomen is. Ook
wordt de houding tusschen de Turken en
Grieken steeds meer gespannen. Van bei
de kanten worden maatregelen tot be
scherming der grenzen getroffen. Essad
pasja uit Janina inspecteert de Turksche
troepen te Prevesa. De wegen van Sa
loniki naar de grens worden in staat van
verdediging gebracht In Duitschland
gevormde artillerie-officieren zijn naar
de Salonikaansche havenplaats Karaboe-
roen gezonden, ora aldaar het bevel te
voeren over moderne batterijen.
Ondertusschen neemt ook de ontevre
denheid onder de Malissoren weer toe,
omdat de regeering haar belofte nog niet
heeft vervuld, waarvan de opruiers ge
bruik maken. In enkele Albaneesche
districten heeft de regeering wapens uit
gedeeld, om zich tegen verrassingen te
beveiligen.
Gelukkig heeft Italië nogmaals ver
klaard zijn operaties niet tot Albanië te
zullen uitstrekken. De toestand is nu
zoo, dat één schot de heele boel daar in
lichtelaaie zou zetten.
Op het ultimatum van de troepen in
Lantsjou (niet 6000, zooals we abusieve
lijk meldden, maar 27.000 man) heeft de
Chineesche regeering vlugger dan men
anders van haar gewend is, antwoord ge
geven en bakzeil gehaald blijkens volgend
Keizerlijk edict.
Ik heb drie jaar geregeerd en heb
steeds naar, mijn geweten het welzijn des
volks betracht; echter heb ik gefaald in
de keuze mijner ambtenaren, wijl ik niet
over voldoende ervaring op politiek ge<-
bied beschikte. Ik heb te veel lieden van
adel in politieke ambten geplaatst, het
geen tegen de grondwetsidee is. In za
ken van spoorwegbeleid ben ik bedro
gen door iemand, in wien ik mijn ver
trouwen had gesteld. Zoodoende werd
gehandeld tegen den volkswil. Wan
neer ik aandring op hervormingen
maken de ambtenaren en de notabelen
van de gelegenheid gebruik om er on
rechtmatige voordeelen uit te trekken
wanneer verouderde wetten worden af
geschaft, weten hooggeplaatste ambtena
ren daarvan partij te trekken ten eigen,
bate. Veel geld is van het volk .genomen,
maar niets is daarvoor ten bate van het
volk gedaan. Bij verscheidene gelegenhe
den zijn edicten afgekondigd, maar geen
van alle zijn zij ten uitvoer gelegd.
Het volk mort, maar ik blijf er onkun
dig vaner dreigen gevaren, maar ik
zie ze niet.
Eerst zijn er de troebelen geweest in
Tsjetsjoeandaarna volgde de opstand
in Woetsjangnu komen er alarmeeren-
de berichten uit Sjensi en Honan.
In Kanton en Kwangsi zijn troebelen'
uitgebroken. Overal in het rijk gist en
kookt het. De gemoederen des volks
zijn uit hun evenwicht gebracht. De gees
ten van onze negen keizerlijke voorvade
ren zijn niet in staat te genieten van de
offers, hun gebracht. Het staat te vree
zen, dat het volk op droeve wyjze zal
lijden.
Dat alles is mijn eigen schuld; en hier
bij doe ik aarf de wereld kond, dat ikj
zweer, hervormingen te zullen invoerem
en tezamen met mijn soldaten en mijn
volk de grondwet getrouwelijk na te
leven, de wetten te veranderen, de be
langen des volks uit te breiden, en hun
nooden te lenigen dit alles in over
eenstemming met de wenschen en belan
gen des volks. Oude wetten, die niet
meer deugen, zullen worden ingetrok
ken.
De vereeniging van de Mantsjoes met
de Chineezen, die door wijlen den vori-
den Keizer was beoogd, zal door mij wor
den volbracht.
De grieven der bevolking van Hoepé
en Hoenan waren ofschoon zij door
soldaten tot uitbarsting waren gebracht
veroorzaakt door Joetsjeng. Maar ik
geef enkel aan mijzelf de schuld, want
ten onrechte heb ik hem hooggeschat en
vertrouwd.
Evenwel zijn de financieele en djplo-
IBAtic&Q tot M alleruiter
ste gekomen. Zelfs indien allen de han
den ineenslaan om den toestand te red
den, dan nog vrees ik dat het zal -mis
lukken. Doen indien de Chineesche on
derdanen niet doen wat hun eer en toe
komst gebieden en indien zij zich ge
makkelijk door bandieten laten misleiden
valt er aan China's toekomst niet
meer te hopen.
De zorgen drukken mij dag en nacht
en de eenige hoop die ik nog koester, is
dat mijn onderdanen den ernst vain den
toestand volkomen zullen beseffen.
Nog een tweede keizerlijk edict is ver
schenen, waarbij kwijtschelding van alle
straf wordt toegekend aan alle politieke
misdadigers veroordeeld in verband met
politieke opstanden, evenals aan diege
nen, die zich onder dwang bij den huldi
gen opstand hebben aangesloten.
Tsjitsjoe, de voorzitter van het Vóór-
parlement, die een Mantsjoe is, heeft zijn
ontslag gevraagd, hetgeen is toegestaan.
In zijn plaats is een Chinees, Litsjiatjoe,
benoemd.
Nog een andere Mantsjoe-minister is
afgetreden en door een Chinees vervan
gen.
Als het zoo doorgaat is het te voorzien
dat de opstandelingen niet eens Peking
behoeven aan te vallen, waarvoor men
bevreesd is, om volkomen hun zin te
krijgen. Het gaat al mooi den gewensch-
ten weg op.
GEMENGD.
De nieuw ingestelde Tweede Ka
mer voor Elzas-Lotharingen zal als volgt
zijn samengesteld: 24 leden van het cen
trum, 9 liberale democraten, 11 socia
listen, 10 leden van het Lotharingscshe
blok en 6 wilden, van wie 4 met de libe
ralen en 2 met het centrum meegaan.
De „Morning Post" verneemt uit
Teheran: Tweehonderd man Russische
troepen zijn te Enzeli Perzië binnenge
rukt, andere te Dzjoelfa. De laatsten zijn
een paar bataljons sterk. De oud-Sjah is
weer met een belangrijke strijdmacht te
Astrabad opgekomen. Dezen heeft de
regeeringstroepen onder den sirdar Mo
hir een gevoelige nederlaag toege
bracht. De troepen liepen daarna n|iar
den oud-Sjah over. Er liepen hardnekkige
geruchten dat Russische officieren de
troepen van den oud-Sjah aanvoerenu
Te Ne\v-York is uit Tegucigalpa
bericht ontvangen, dat de regeering van
Honduras een overwinning heeft be
haald op de opstandelingen en dat de
opstand in het zuiden thans onderdrukt
is.
De onderhandelingen over den in
voer van overzeesch vleesch tusschen
Oostenrijk en Hongarije zijn voor goed
mislukt. De Oostenrijksche onderbande
laars zullen den eisch nopens den invoer
van Argentijnsch vleesch laten vallen en
hulp zoeken door ruimeren aanvoer van
vleesch uit Servië.
Te Minsk (Rusland) zijn in de ge
vangenis verscheiden tot levenslange
tuchthuisstraf veroordeelden aan het mui
ten geslagen. In het geheel slaagden 105
gevangenen er in, te ontsnappen, die re
volverschoten losten op de gendarmen.
Twee gevangenen werden daarbij ge
dood, vijf gevangenen en een politie
man gekwetst.
Volgens „Paris-Journal is de ge
zondheidstoestand der Fransche troepen
te Casablanca heel slecht. Het aantal
zieken moet onrustbarend groot zijn; in
de kampen is gebrek aan geneesmidde
len en het sterfte-cijfer is zeer hoog.
Te Leipzig is Zondag de eerste
hoogeschool voor vrouwen geopend.
Uit New York wordt aan het Ber
liner Tageblatl" geseind: In de nabijheid
van het station Rockrover aan de Union
Pacific spoorweg, heeft een spoorwegon
geluk plaats gevonden, dat ernstige ge
volgen heeft gehad. Aldaar is tengevol
ge van verkeerden wisselstand een ex-
prestrein op een leegen goederentrein
gestooten. Doordat de spoorweg op de
plaats des onheils juist een scherpe
bocht maakt, kon de -machinist van den
exprestrein pas op het laatste oqgen-
blik zien en de noodrem eerst te laat
gebruiken. De uitwerking van den schok
was verschrikkelijk. De beide treinen
zijn geheel in elkaar geschoven. Tot nog
toe zijn 20 dooden en 30 ernstig gewon
den uit den wrakhoop te voorschijn ge
haald. Het verkeer is gestremd. Van
Cheyenne en Laramie zijn hulptreinen
met doktoieq m verpleegsters vertrok
ken
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is aan J. de Wolf een»
vol ontslag verleend als adjunct-commies
bij het departement van Financiën;
is K. van Sevenhoven benoemd tot bur*
gemeester van Stedum;
is benoemd tot grifiier bij het kanton
gerecht te Veghel, mr. G. Schot Dijkman
advocaat en procureur te 's Gravenhage;
is aan S. Seekles, te Hoek van Holland
eervol ontslag verleend als gezagvoerder
op een der directievaartuigen van den
Rijkswaterstaat;
is benoemd tot griffier bij liet Kanton
gerecht te Rotterdam, mr. F. A. Ebbinge
Wubben, thans griffier bij het kantonge
recht te Dordrecht;
is aan den commies der telegrafie le kL
F. A. van Vuuren, eervol ontslag verleend
Het mandement van 1868.
Men herinnert zich, dat dr. Jules Per-
sijn uit Antwerpen dr. Schaepman de
ontwerper van het bekende onderwijs
mandement van 1868 noemde en de
vraag, die naar aanleiding daarvan door
den Eerw. heer Zwijsen in de „Tijd"
werd gesteld.
Dr. Persijn antwoordt hierop o.a. in
het „Centrum"
Dat de jeugdige Schaepman, voor een
ruim deel althans, de schrijver is van Ihet
„Mandement van 1S6S" heb ik u.' den
mond van Mgr. Van Heukelum zaliger,
die er mij met omstandigheden wist
over te vertellen. Dat relaas van Mgr.
van H. komt overeen met hetgeen ik hier
te Antwerpen vernam (bij herhaling gis
ter nog) van een persoon, die sedert
Schaepmans jeugdjaren met hem be
vriend was en steeds verkeerde op zear
vertrouwden voet.
Naar de Noord-Brabantsche corres
pondent beweert, komt het auteurschap
van het Mandement bij iemand anders te
recht op onwederlegbare gron
den. Kom ik ,deze te weten, dan zal ik!
mij daar natuurlijk bij neerleggen. Ik
deed in allen deele mijn best om steeds
zoo volledig en zoo betrouwbaar moge
lijk te worden ingelicht. Maar juist in
Noord-Brabant stuit ik steeds op stelsel
matig stilzwijgen.
De „Vraag" maakt mij trouwens den
indruk niet, te zijn gesteld met die we
tenschappelijke kalmte, die men door
gaans meer van een Nederlander dart
van een Vlaming verwacht.
Zuid-Holl. IJsvereeniging.
De Zuid-Hollandsche IJsvereeniging,
heeft te 's-Gravenhage haar jaarlijksche
algemeene vergadering gehouden.
Uit het jaarverslag bleek, dat in het
afgeloopen jaar door de Vereeniging met
een verzekeringsmaatschappij een con
tract is afgesloten betreffende verzeke
ring tegen invaliditeit enz. van personeel
in dienst bij afdeelingen der Z.-H. IJ.
Reeds 37 afdeelingen zijn onder deze
verzekering begrepen. Dit was vrijwel
de eenige mededeeling, want aarg.zieni
in den vorigen winter ijs en weer niet
dienende waren viel er voor den jaarover
zichtschrijver niets te „verslaan".
De Rekening en Verantwoording over
het afgeloopen jaar gaf aanin ontvangst
f 8OO.O41/2 in uitgaaf f 556.921/2 en sloot
dus met een saldo van f271.12.
De heeren Margadant en M. Wiersma
werden herkozen resp. als voorzitter en
vice-voorzitter. In plaats van de heeren
M. Van Panhuys en van M. Donker Cur-
tuis werden resp. als secretaris en pen
ningmeester de heer J. D. Looijen en H.
v. d. Slooten.
Besloten werd in het aanstaande win
terseizoen, althans indien het ijs daarvoor
goed is, een afstandsrit te houden. De rit
zal gaan over een afstand van ruim 90
K.M. en loopt van Den Haag over de
Rotte naar Gouda en van daar langs
Reeuwijk, Bodegraven naar Leiden en
Den Haag. Mocht het aan het bestuur
alsnog voorkomen, dat het parcours te
lang is, dan zal de rit worden ingekort.
Katholiek Sanatorium.
Mei de 30.ÜUU gulden, welke deBloemen-
dag op 24 September opgebracht heeft,
beschikt het Dr. Ariënsfonds, Vereeniging
tot bevordering der verpleging van Kat
holieke drankzuchtigen in Nederland, thans
over ruim f 66.000. Naar dr. Ariëns in
het maandblad „Sobriëtas" mededeel^
wordt het bovengenoemde bedrag vol
doende geacht om tot oprichting van het
sanatorium over te gaan.