Vrijdag
27
BUITENLAND.
BINNENLAND.
3e Jaargang.
No. 625.
eÊcicbohe 6ouAa/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
In te re. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITOEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
I 1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent met Qelllustreerd Zondagsblad 5 cent.
October
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiêngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Raadslid-politieagent.
Neen, dat zoo'n functionaris gekozen
Is hebben we nog niet beleefd, maar wel
is er al een Raadslid, hetwelk vrijwillig
politiediensten verricht.
Te Amsterdam aanschouwt men zulks.
Het socialistische Raadslid O. J. A.
Smit Jr., tevens bestuurder van den
Handels- en Kantoorbediendenbond, heeft
er zijn collega's van het winkel- en
kantoorpersoneel gemobiliseerd, om de
winkeliers, die niet om 9 uur sluiten tot
naleving der Verordening te dwingen.
Nu is vooreerst de zorg voor de na
leving van wetten en verordeningen de
taak der politie, zoodat de heer Smit
hier een terrein betreedt, waarop hij
slechts onder leiding der politie ge
steld zij had hem noodig zich mag
bewegen.
Maar bovendien: hoe vervult de heer
Smit zijn vrijwilligerstaak.
In een vergadering van bovengenoem
de!; Bond fulmineerde bij Dinsdagavond
aldus tegen de winkeliers, die hun win
kels niet te bestemder tijd sloten
„Evenwel de bedienden zullen dat
openhouden weten te beletten. AI s
protest tegen deze ontdui
king der v er o rd e n i n g h e ef t
het bestuur van den Bond
van Handels- en Kantoorbe
dienden besloten reeds he
den een agitatie in te zetten
tegen alle winkeliers die open
blijven.
„Spr. verzocht allen aanwezigen zich
direct na het sluitingsuur naar het ge
bouw van den Bond te begeven om
onder leiding der bestuursleden naar
de onwillige winkeliers te trekken o m
hen te dwingen hunnewin
kels te sluiten en den ver
hoopte staken. Reeds werd voor
het slagen dier actie een beroep ge
daan op den Amsterdamschen Bestuur-
dersboud, opdat er een flink aantal
menschen zou tegenwoordig zijn om
het verkoopen te beletten." (Langdurig
applausj.
Gevolg van dit ophitsen was, dat
Woensdagavond formeele relletjes plaats
grepen co dat gisteravond een sterke
politiemacht op de been moest wezen om
een eventueele herhaling dier wanorde
lijkheden tegen te gaan, zoodat de politie
gehinderd in plaats van geholpen werd
bij de vervulling van haar taak om op
de naleving der verordening te letten.
Er mankeert nog maar aan, dat die
zelfde heer Smit in den Raad gaat in-
terpelleeren over het optreden der politie,
welke ijveraars de uitvoering dier veror
dening belemmerde in 't voeren hunner
propaganda.
Men gevoelt 't: deze roode Vroede
Vader, voert zijn volgelingen de verkeerde
wereld binnen.
't ls een staaltje te meer van de zon
derlinge denkbeelden, welke in roode
breinen kunnen spoken.
Uit de Leidsche Vroedschap.
(Wij dachten, dat er gisteren heel wat
bijzonders in den gemeenteraad zou ko-
Snien» Met vette letters stond boven de
convocatie gedrukt: zoo noodig avond-
ïitting. We begonnen zelfs een uur vroe
ger en..,, neen nog nooit in de laatstö
ilO of 20 jaar zijn wij zoo vroeg klaar
Blew eest. In twee-en-een-half-uur werd
0e geheel e begrooting afgedaan.
Wat is ons dat tegengevallenWij,
Üie altijd azen op een stuk copie, hadden
fcuike hoog gespannen verwachtingen nu
Botermans in den Raad was. Botermans,
Sdie een ommekeer te weeg zou brengen
[Botermans, die zou wezen een aartsbe
zuiniger. En nu op 't puntje en paaltje
aankomt, nu stemt de bezuiniger-Boter
mans voor verhooging van een salaris
Van f3500 met f200. Hij laat daarbij
frijn partijgenooten in den steek; hij is
per slotsom even royaal als alle andere
raadsleden.
Maar consequent is hij heelemaal niet.
(Want als de commissaris van politie
f 200 opslag verdiende, dan kwam dat
ftvengoed toe aan den gemeente-ontvan
ger. Beiden zijn op hun gebied even ver
dienstelijke titularissen en 't is onbegrij
pelijk, dat men om „zuinigheids" mo-
1 Kleven den een weigert, wat men om „on-
htfcke.nde redenen" den an<jec ge#ft.
JWij hebben getracht de puzzle op te
lossen. Wij hebben zitten mijmeren, hoe
de heer Botermans zoo onlogisch kon
handelen, maar wij hebben de oplossing
niet kunnen vinden.
Enfin, het is het eenige raadsel niet
geweest, dat gisteren onzen geest bezig
hield. Er waren er nog andere. De vrij
zinnig-democraat van der [Eist was t e g e n
verlaging van den muntgasprijs, omdat
hij volkomen de meening deelde van wet
houder Korevaar over de gasfabriek als
commercieel bedrijf. De vrijzinnig-demo
craten 5ijtsma en Botermans waren van
precies tegenovergesteld gevoelen. Ook
voor dit vraagstuk konden wij geen ver
klaring vinden, en hoe wij ook prakizeer-
den, wij konden ons maar niet indenken,
dat drié menschen met hetzelfde vrijz.-
democr. gevoel in een principieele
quaestie zoo geheel afwijkend konden
spreken en stemmen. Was het nu nog
maar alleen de heer Botermans geweest,
dan zouden de boven gesignaleerde fei
ten ons op het denkbeeld hebben ge
bracht, dat hij geen bijzondere studie van
de logica gemaakt heeft. Mr. van der Eist
staat bij ons als bestudeerd mensch boven
verdenking van onlogisch handelen, maar
de heer Sijtsmawat wij van hem
moeten zeggen, weten wij waarachtig
niet. In de vorige vergadering heeft hij
ook al zoo raar gedaan en thans weer!
Is hij soms het vrijz.-dem. pad bijster?
Dat zou geen wonder zijn, nadat de vrij
zinnig-democraten zich het vuur uit de
sloffen hebben mogen loopen om een paar
conservatieven in den Raad te brengen.
Wie weet, hoeveel bittere pillen dr.
Kruimel hun nog te slikken voorschrijft
Wij hebben al meer gehoord, dat dr.
Kruimel geen „lekkere" drankjes geeft,
zooals de patiënten dat noemen.
Om nu oip die muntgasquaestie terug
te komen, zij aanstonds opgemerkt dat
de Raad een zeer juiste beslissing nam
door de motie-Sijtsma te verwerpen.
Wanneer de gemeente een monopoli-
tisch bedrijf exploiteert en dus alt werk
geefster optreedt, mag zij evengoed als
ieder ander patroon winst uit haar onder
neming maken, mits gezorgd worde, dat
de prijs voor het product, dat de ge
meente fabriceert, niet boven de markt
waarde stijgt
Juist een van de redenen, waarom ge
meente-exploitatie wordt aanbevolen, is
echter, dat de gemeente tot .lagere
prijzen levert dan concessionarissen.
Maar als de gemeente dan als werk
geefster op gaat treden, moet zij de gas-
en electriciteitsfabriek op den voet van
commercieele ondernemingen inrichten en
exploiteeren.
Dat gebeurt in Leiden, al isdefinancieele
verhouding tusschen gemeente en gasfa
briek niet geheel zuiver. Maar daarom ook
is een motie om uitsluitend den muntgas
prijs te verlagen, een onding. Immers,
het muntgas kost 1 cent per kub. M.
duurder dan het gewone gas, omdat de
verbruikers van muntgas de leidingen en
toestellen gratis krijgen. Deze meerdere
opbrengst is nog niet voldoende om alle
extra kosten van het muntgas te dek
ken. Verlaging van den prijs beteekent
dus niets anders dan een gift, een be
deeling aan de muntgasverbruikers. Zoo'n
gift, heeft wethouder Korevaar terecht
gezegd, zou niet uit de gasfabriek, maar
uit de gemeentekas moeten komen.
Is men van ineening, dat de gasprijs
te hoog is, verlage men den prijs èn van
gewoon gas èn van muntgas. Doch de
gasprij9 is niet te hoog. In bijna alle
andere gemeenten van ons land is hij
hooger dan hier en de winsten, elders uit
het gasbedrijf getrokken, zijn vaak aan
zienlijker.
De heer Sijtsma ging van een volko
men valsch standpunt uit, om de gas
prijs als een soort indirecte belasting
aan te zien. Niemand is verplicht gas
te nemen. Als hij het doet, is het om
zijn eigen voordeel en gemak. Waarom
zou de winst op gas een belasting zijn
en de winst op andere artikelen niet?
De heer Sijtsma, die schermde met
dikke woorden en zich wilde voordoen
als de strijder voor den kleinen man, is
in gebreke gebleven ook1 maar één argu
ment te stellen tegenover het klemmend
betoog van wethouder Korevaar, den
heer Bosch en den burgemeester, waar
van wij in het bovenstaande eene uiteen
zetting gaven.
De Voorzitter wees er met nadruk op,
dat de Raad voorzichtig moet zijn. De
laatste jaren is de prijs der steenkolen
Uag geweest, C>qor ,qene stijging v^n dien
prijs zou de winst aanzienlijk dalen, het
geen weer op andere begrootingsposten
zou drukken.
De Raad was nog niet rijp genoeg voor
zijn denkbeelden, constateerde de heer
Sijtsma. 'tls maar goed ook, want zulke
denkbeelden, die niet op redelijke gron-
deen steunen en slechts den indruk wek
ken als worden zij geuit om de kiezers
te lokken, achten wij niet iri het belang
van een gezonde gemeente-exploitatie.
Van het begin der beraadslagingen
stappen wij ineens naar het slot, ten
einde nog iets in 't midden te brengen
over wijlen het Lunapark. Prof. Heeres
heeft afgekeurd, dat de burgemeester, nu
de kermis pas is afgeschaft, toestemming
heeft verleend voor de publieke vermake
lijkheden, verbonden aan de landbou wten
toonstelling. Jot op zekere hoogte had mr.
Heeres gelijk. Doch hij zag over 't hoofd,
dat als twee hetzelfde doen, 't nog niet het
zelfde is. Er is 'n groot onderscheid of de
gemeente zelve een kermis organiseert,
dan wei toestemming geeft tot het
plaatsen van eenige vermakelijkheden op
een gereserveerd terrein. Indien de Ge
meenteraad het eerste verbiedt, bestaat
er volstrekt nog geen rede het tweede
ook te verbieden. Ofschoon wij het beter
gevonden hadden als er nooit een Luna
park was geweest want hoe men ook
moge praten, 't valt niet weg te cijfe
ren, dat het een volslagen kermis was
is weer van den anderen kant geen
tentoonstelling denkbaar zonder verma
kelijkheden.
Toch gelooven wjj, dat Ihet Lunapark
de schuld draagt van de verbittering, <iie
niet direct, maar later over deaf-
schaffing der kermis ontstond. Van dat
standpunt bezien, was de daad van den
burgemeester om het Lunapark toe te
staan, niet bijzonder tactisch.
Wij kunnen hiermede gevoegelijk van
de discussies afstappen. Wethouder Ko
revaar heeft na twee jaar vergeefschen
strijd thans zijn sproeiwagen gekregen.
Het schouwburgsubsidie is er gekomen
bij dezelfde stemverhouding als altijd,
slechts de heer Corls voegde zich bij
links. De Vischmarkt heeft us nieuwe
boomen te krijgen, als de ..larktcom-
missie er goedgunstig over denkt. De
heer v. d. Eist heeft gesproken over uit
breiding van de bevoegdheid van de
schoolartsen, zonder duidelijk te maken
wat hij precies wilde en de heer Roem
pleitte voor heilgymnastiek, terwijl bei
den van B. en W. nul op 't request kre
gen. De heer Botermans wilde meer
fietsen voor de politie hebben, om in afge
legen straten te surveilleeren, doch daar
er geen agenten beschikbaar zijn en men
kwalijk leege fietsen kan laten rond
rijden (zooals ondeugend ^verd opge
merkt) was ook dit woord gelijk vele
andere, jjdel gesproken.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Nog altijd viert Mars hoogtijd in het
buitenland; het zijn slechts -oorlogsbe
richten, di-e wat stof voor onzen over
zichtsbrouwketel geven. Echter begint het
wel wat eentonig te worden, altijd op
hetzelfde aambeeld te hooren hameren.
Wanneer er nu maar eens iets werkelijk
vermeldenswaardigs gebeurde, dan zou
men zich ermee kunnen verzoenen, maar
alles gaat met een onmogelijk slakken-
gangetje vooruit Voor zoover we ten
minste weten, gebeurt er in den
Tripolis Oorlog
niet veel bijzonders. JHierbij moeten we
echter in het oog houden, dat er mogelijk
wet iets gebeurt, maar.... die censuur 1
Zoo is nog steeds niet bekend, hoe groot
de verliezen der Italianen in de gevechten
der laatste dagen zijn geweest. In ieder
geval blijkt het wel, dat ze grooter zijn
dan men wol weten wil, en dat het er
voor de Italianen allesbehalve goed uit
ziet Aan de „Frankfurter Zeitung'
wordt over den toestand te Tripolis ge
seind, dat de oorlog eerst nu schijnt te
beginnen. Het is absoluut noodzakelijk,
dat Italië onmiddellijk versterkingen uit
zendt Op het oogenblik verweren de
inlanders zich alleen nog tegen de Ita
lianen, maar de beweging kan gemakke
lijk voor alle Europeanen gevaarlijk wor
den. Over de sterkte der Jurken waren
de Italianen zeer slecht ingelicht Van
Turksche zijde wordt gemeld, dat 30.000
inlanders zich om Tripolis verzameld heb
ben. Vele stammen met kameelen en
grqqte vftorr^Jea p.royiand rakken
Twee 'machtige sjeicks worden nog ver
wacht Voortdurend komen nieuwe Turk
sche officieren aan. Het opperbevel over
de Turken is thans in handen van Hassan
Rizoh pasja, een volgens Duitsch systeem
geschoold opperofficier. Verder is men
erin geslaagd groote sommen gelds aan
de Turken te zenden. Eenige dagen ge
leden moeten Arabische ruiters een lta-
liaansch escadron cavalerie in de pan
gehakt hebben. De feiten veroorzaken
onder de Europeanen groote vrees. De
stemming is gedrukt en ieder oogenblik
is een paniek mogelijk.
Uit Bengasi komen slechts vage be
richten te j ripolis binnen, terwijl de Ita
lianen het zwijgen bewaren.
Uit Konstantinopel wordt aan het „Ber
liner Tageblatt" geseind: Volgens be
richten, die op het ministerie van oorlog
zijn ontvangen, wordt bij Derna, waar
sedert eenige dagen 4000 Egyptische vrij
willigers zijn aangekomen, sedert twee
dagen gevochten. De Italianen zijn drie
maal teruggeslagen. Zoowel de Arabieren
en Turken als de Italianen leden aan
merkelijke verliezen. De Jurken en Ara
bieren verloren meer dan 100 man; de
Italianen verscheidene honderden. De
Turken herhalen voortdurend hun aan
vallen, om den vermoeiden Italianen geen
tijd tot rust te laten.
Een eigenaardige episode heeft zich
nog afgespeeld voor .Tripolis. Een .Turk
sche officier kwain, gedekt door de witte
vlag, bij de Italiaansche voorposten en
vroeg bevend van angst den ltaiiaanschen
commandant te spreken. .Toen deze ver
scheen, deelde hij hem mede, dat de
Turken over een leger van 3000 man be
schikten en hun aanvoerder aan het Ita
liaansche leger den eisch liet overbrengen
zich onmiddellijk over te geven.
De commandant antwoordde lachend
Kom hierheen en neem ons gevangen.
Als echter waar is, wat van de ver
sterkingen der Turksche troepen wordt
gemeld, zou hij wel eens een ongewenscht
antwoord op zijn uitdaging kunnen krij
gen. Van den
opstand in China
komen eveneens zeer weinig berichten.
Beslissende slagen zijn blijkbaar nog niet
geleverd, hoewel de opstand steeds meer
veld wint. Het diplomatieke korps te
Peking houdt zich bezig met beraadsla
gingen over een aanzegging, door de
consuls te .Hankou ontvangen van den
leider der opstandelingen te Hankou-
Hanjang-Woetsjang, Lihoeënghoeng, en
luidende, dat de revolutionairen oorlogs
wapens en alle materieel, dat bestemd is
voor de regeeringstroepen, als contra
bande zullen beschouwen.
De Chineesche opstandelingen hebben
berichten ontvangen uit Tokio, dat een
gedeelte van het Japansche leger is ge
mobiliseerd.
Ook de Japansche vloot ligt klaar ora
de Mantsjoes te gaan helpen, wanneer
dezen de hulp van Ja/pan mochten in
roepen om de dynastie te handhaven.
De opstandelingen dreigen, dat zij een
zoodanige inmenging zouden beantwoor
den met een tegen Japan gerichte alge-
meene boycott-beweging.
Agenten der revolutionairen schijnen
in Rusland te stoken, teneinde een ge
wapende inmenging van Rusland in Mon
golië uit te lokken.
Aan de „Times" wordt uit Sjanghai
gemeld, dat op een vergadering te Kan
ton van groote kooplieden en meerge-
goeden besloten werd, niet toe te staan
dat geld en troepen naar het noorden
worden gezonden om de regeeringstroe
pen bij te staan.
Nog verneemt de „Times" uit Peking,
dat de Chineesche regeering den No
vembertermijn der schadevergoedingen,
voortvloeiende uit den Bokseropstand,
zal voldoen.
GEMENGD.
Gedurende het verloop van den
dag van gisteren is het met keizer Frans
Jozef steeds goed gegaan. De verkoud
heid heeft slechts een lichte aandoening
van het strottenhoofd tengevolge ge
had. De luchtpijptakken blijven onaan
gedaan.
Uit Sofia wordt aan de Lokal-
Anzeiger geseind: Het officieele be
zoek van koning Ferdinand aan keizer
Frans Jozef, dat legen het einde van het
jaar zou plaats vinden, is met het ooigi
op den neteligen internationalen toe
stand uitgesteld.
De Landdag van Reuss oude linie
heeft gL.le.req met 7 tegen i> ste^imen
een voorstel aangenomen, volgens het*
welk belastingplichtigen van beiderlei
kunne, die boven de 30 jaar en niet ge*
trouwd zijn, een extra belasting van 5
pet. en indien zij meer dan 6000 markj
inkomen hebben, van 10 pet., zullen té
betalen hebben.
- De Matin meldde gisterenIn wel*
ingelichte kringen te Parijs verzekert
men ons, dat het Fransch-Duitsche ver*
gelijk betreffende Marokko en de scha*
deloosstelling in Kongo Zaterdag zal
onderteekend kunnen worden.
Met de benoeming van Madero tot
president van Mexico is de rust in dit
land nog lang niet teruggekeerd.
Zapato, een zeer gevreesd roover uit
den staat Morelos, staat voor de hoofd
stad en zjjn 4000 volgelingen plundered
en brandschatten de omliggende dorpen.
President Madero zet intusschen zijn
triumftocht door het land voort em
schijnt al zeer optimistisch over den toe
stand te denken. Hij heeft althans ver
klaard, dat zoodra hij de regeering zal
hebben aanvaard, de orde ais bij toover-
slag zal terugkeeren.
Mexicanen en buitenlanders echter,
zoo wordt uit Mexico bericht, begroe
ten deze verklaring van den president
met een ongeloovig schouderopiialen.
De arbeid aan den Fransch-Spaan-
schen tunnel door de Pyreneeën is gis
teren moeten gestaakt worden, daar aan
de Fransche zijde een groote overslroo-
ming plaats had. Daar het vermoeden
bewaarheid bleek, dat het water afkom
stig was van het Estangomeer op een
der bergtoppen, zou het werk ernstig
gevaar loopen.
In het gebouw, waar geldswaardig
papier voor den Russischen staat wordt
vervaardigd, is een groote diefstal ont
dekt; 200.000 nieuwe kredietbiljetten, die
naar de staatsbank moesten worden ge
bracht, zijn gestolen. Op de biljetten ont
breekt de handteekening van den kassier
en den directeur.
Een later bericht meldt, dat de krediet-
biljetten zijn teruggevonden onder kas
ten en kisten in het rookvertrek bij het
gewelf der brandkasten. Alleen ontbreekt
nog voor een bedrag van 400 roebel.
Als verdacht van den diefstal zijn vijf
gelddragers in hechtenis genomen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. Besluit zijn J. Moll te Scho-
veningen, N. van Spanje te Callants-
oog en P. H. v. d. Breggen, te Delft,
benoemd tot adjunct-ingenieur van den
Waterstaat.
Prov. Staten van Zuid-Holland.
De verkiezing van een lid der Prov.
Staten van Zuid-Holland, in het district
's Gravenhage, ter voorziening in de va
cature ontstaan door het aannemen door
den heer dr. J. Kraus, (die in 1916
zou hebben moeten aftreden) van zijn
benoeming tot lid van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal, zal plaats hebben
op Woensdag 15 November 1911.
De stemming, zoo noodig, is bepaald
op Woensdag 29 November 1911 en de
herstemming zoo noodig, op Woensdag
den 13den December 1911.
De winkelsluiting te Amsterdam.
Het „Hbl." meldt
Gisteravond hebben de bedienden het
op een andere manier aangelegd. Zij
trokken nu van het gebouw van den
Handels- en Kantoorbediendenbond met
ploegjes van twee of drie man er op uit
pm winkeliers, die na negen uur hun
zaken open hielden, tot sluiten te over
reden en zoo dit niet mocht baten, „kras
sere maatregelen" aan te kondigen.
Waarin die „krassere maatregelen"
zouden bestaan, vermochten wij niet
te vernemen.
Intusschen behoefde de sterke recher
cheursmacht die aan de overzijde van het
bondsgebouw aan de Regujiersgracht te
wachten stond, zich niet in slagorde te
scharen. De groote gro-ep manifestanten
waarop het wachten was, bleef uit en
de vele kleine clubjes van twee, drie
man, waren natuurlijk niet te volden.
Naar wij vernemen ,moet de gewijzig
de tactiek van den Handels- en Kan
toorbediendenbond gevolg zijn van de
afkeuring, die het ontactische straat-
relletjes veroorzakend optreden van j.L
Woensdagavond ook in de kringen der
parlementaire vakbeweging en in soc.*
democratische kringen gevonden iieeft
Bedoeld als proeve van „Atavistische