25
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
3e Jaargang,
Mo. 623.
e C^lcbotve Qowimti
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIINT ELKEN DAO, U1T0EZ0NDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
October
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels t 1-50, elke regel meer 30 cent, met gratie
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Winkelsluiting en recht
spraak.
fWe kunnen niet zeggen dat de tegen
strijdige uitspraken der Amsterdamsche
kantonrechters inzake de naleving der
verordening op de winkelsluiting een
hartverheffenden indruk op ons maken.
De een zegt: ik straf niet; de ander
Straft .wel.
Voor juristen is dat om van te smul
len, maar wie „maling heeft aan de ju
risterij" en naar vast recht verlangd,
vraagt zich af, waarom die: kantonrech
ters niet even overleg hebben gepleegd.
Natuurlijk behoefde djt overleg niet
te leiden tot overeenstemming in ziens
wijze, omtrent de verordening, want een
compromis tusschen ja en neen, is on
denkbaar.
Wel echter hadden de heeren tot deze
conclusie kunnen komen: Waar wij'tniet
ieens zijn, daar worde de tusschenkomst
van een hoogeren rechter ingeroepen.
iEn laten we dit bewerkstelligen door al
vast één onzer een vonnis te doen veilen,
Waarvan dan in hooger beroep wordt
•gegaan, in afwachting welke beslissing
de overige processen-verbaal blijven rus
ten.
We laten in 't midden welke uit
spraak een vrijsprekende of een be
straffende als proef zou hebben moe
iten dienen. De vier kantonrechters had
den zulks bij stemming kunnen uitma
ken', of kunnen overwegen wat nu eigen
lijk het beste wasde verordening zoo
lang stop zetten, dan wel laten werken.
Wat nu echter geschiedde, lijkt ons
een bespotting der waardigheid van het
recht, terwijl het voor de hand ligt, dat
gaandeweg de naleving der verordening
toch zal verslappen ook in het rechittsge-
bied van den veroordeelenden kanton
rechter. Twee soorten van recht, en dat
nog wel in een en dezelfde stad, zijn
immers naast elkaar onbestaanbaar.
En "zoo zullen dan de vrijheidlieven
de winkeliers weer zoo vrij mogelijk
zijn om desnoods den ganschen nacht
achter hun toonbank te staan. En het
vrijheidlievende publiek kan het winkel
personeel weer zoo lang mogelijk van
zijn vrijheid berooven en zich verheugen
in het gezellig aanzien der straten
den winkeliers de vrjjheid latend om
de gasrekening te betalen.
Léve de vrijheid, ai moeten we er ook
onder gebukt gaan.
Indien de Hooge Raad over eenige
maanden.de zienswijze van den straffen-
den kantonrechter omhelst, wordt de ver
ordening natuurlijk opeens wear ten
volle van kracht. Stelt 's lands hoogste
rechtscollege den anderen kantonrechter
jn 't gelijk, dan is de kans voorgoed ver
keken, dat eenige gemeente nog win
kelsluiting zal voorschrijven, want wat
heeft men aan een verordening, waar
aan de rechter „maling" heeft.
De winkelsluiting wordt dan geheel
leen zaak van den landswetgev'er, die
Jnmiddels in de hoofdstad een voorbeeld
2ai hebben gehad van de werking der
voorschriften.
Alles hangt nu nog in 't onzekere,
tataar wij blijven ons vleien met de hoop,
Sdat men per slot van rekening wel aan
We verordening gewend zou zijn. En in
ieder geval zal toch niemand er kunnen
tegen wèezn, het na zekeren tijd in dienst
houden van winkelpersoneel te verhie
lden, den patroon zijn in dubbelen zin
kostbare vrijheid latend. Misschien ware
Wit wel de gulden middenweg.
Intusschen is afwachten de boodschap.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Zelfs in de stad Tripolis, die eerst
ïoo zonder slag of stoot door de Ita
lianen werd bezet, schijnen zij zich niet
veilig te achten, althans buiten de stad
jworden kazernes gebouwd voor de
Italiaansche troepen.
Thans zijn er in Tripolis reeds 60.000
jhiaii ontscheept met 7000 paarden en
Ö000 muilezels. De vierde afdeeling van
Jhet expeditiekorps, bestaande uit 10,000
vfman, is van Napels naar Tripolis ver
trokken. De eene helft gaat naar Ben
gasi. $9 Andere paat Derna. Ue .opper
bevelhebber, generaal Caneva, heeft loop
graven laten aanleggen van Millahr, een
uur ten oosten van Tripolis, over Roe-
miliana naar Oargasch, een uur ten
westen van Tripolis. Blijkbaar is het den
Italianen nog niet gelukt, alle betrekkin
gen. af te breken tusschen de Turksche
troepen en hun aanhangers in de stad.
In de laatste dagen werden in verschil
lende schuilhoeken Turken gevonden. Uit
een huis werden b.v. verschillende offi
cieren gehaald, die er reeds geruimen tijd
vertoefden. Verder ontdekte men in een
deel van een gewezen militair hospitaal
van de Turken 24 Turksche soldaten. Dat
het in de onmiddellijke omgeving van
Tripolis nog niet veilig is voor de Ita
lianen, blijkt uit .een telegram van den
specialen oorlogscorrespondent van clen
„Berliner Lokal Anzeiger": „Een afdee
ling Arabieren, ter sterkte van ongeveer
400 ruiters, deed hedenmorgen een aan
val op de stelling der Italianen ten westen
van Boemiliana. Andere ruiters bleven
achter een rug van zandheuvels ongeveer
400 M. verwijderd van de Italiaansche
troepen. De Italianen zagen den vijand
echter spoedig en ontvingen hem met
een levendig geweervuur. De ruiters
moesten terugtrekken. Zij lieten drie
dooden en negen gewonden op het slag
veld achter. De scheepsmarine hielp de
veldartillerie.
Uit Napels zijn 10.000 kisten insecten-
poeder naar Tripolis gezonden. De Ita
liaansche soldaten hebben zeer te lijden
van het ongedierte In de kazernes, die
door da Turken ontruimd werden.
Intusschen zijn de Turken ijverig be
zig met troepen te zenden naar de kus
ten en eilanden der
Aegeïsche Zee.
Zoo zijn Zaterdag 1.1. 500 man met
schietvoorraad op Chios en een zelfde
aantal manschappen op Mytilene geland'.
Een en ander staat natuurlijk in verband
met de dreigementen der Italiaansche re
geering, nopens een maritieme actie in
de Aegeïsche zee. De Italiaansche re
geering schijnt intussdhen niet maar zon
der meer tot uitvoering dier dreigemen
ten over te willen gaan. Naar in een
hoofdartikel der Corriere della Sera aan
gekondigd wordt, zal de Italiaansche re
geering, vóór de opening der vijandelijk
heden in de Aegeïsche zee, een verkla
ring doen toekomen aan de Turksche re
geering, diat Tripolis en Barlca onher
roepelijk Italiaansch gebied geworden
zijn. Eerst als die verklaring zonder in
vloed blijft op de houding van Turkije
en dit land bij zijn verzet volhardt, zal
Italië er toe overgaan, zonder eenige ver
schooning op te treden.
De Opstand in China
is thans zoover gevorderd, dat de op
standelingen feitelijk de vier middenpro-
vincies beheerschen. Jintsjang's hoofd
macht is nog steeds te Sinjaugtsou. De
minister van oorlog heeft in een tele
gram aan de regeering medegedeeld dat
de rebellen 400 kanonnen bezitten en dat
hij weigert voorwaarts te rukken, tenzij
men hem meer artillerie, schietvoorraad
en geld om de soldijen uit te betalen
zendt. De macht der opstandelingen
groeit blijkbaar bij den dag aan.
Berichten uit Nanking, WoeiliOje .en
Kioekiang stellen vast, dat in al deze
plaatsen zeer groote onrust onder de
bevolking heersCht.
De openbare meening in Noord-China
is in 't algemeen op de hand der op
standelingen, doch veel minder geest
driftig dan onder bijna alle klassen der
bevolking in de streek tusschen Kanton
en Tsjifoe, waar de opstandelingen bij
na in 't openbaar als bevrijders begroet
worden.
Volgens een Reutertelegram bevindt
zich ook de stad Tsji-nan-foe in handen
der opstandelingen. Dat is de hoofdstad
van de Chineesdhe provincie Sjensi, wes
telijk van een kniebocht der Hoangho en
op een afstand van 10 K.M. gelegen van
de JyVeiho, de grootste zijrivier van de
Hoangho. Omgeven door met torens
voorziene muren van gebakken steen,
heeft zij den vorm van een reclithpek.
Vier poorten geven toegang tot de bin
nenstad, waarin veel tuinen en velden, eü
sedert, den Inval der Taipings, in 1872
ook veel ruïnen worden aangetroffen.
In het centrum staat een door hooge
muren omgeven keizerlijk paleis, dat thans
residentie van den gouverneur is.
De handel is van veel belang, omdat
PTsinanfoe doorvoerplaats voor het ge-
heslq verkeer tesgsftsji &Uc»al-Aas m
Oost- en Zuid-China Is. De stad heeft
verder een oudheidkundig museum, dat
een zeer rijke verzameling bezit met 20
eeuwenoud inscripties, waaronder de be
roemde Nestoriaansche van 781 n. Chr.
in twee talen (Oud-Chineesch en Syria-
kisch), die in 1625 door Jezuïeten ont
dekt werd.
Niet ten onrechte wordt Tsinanfoe een
bolwerk der dynastie genoemd; in 1900
is de keizerlijke familie gedurende den
boksersopstand voor de verbonden Euro-
peesche troepen hierheen gevlucht, waar
zij tot 1902 bleef. Met de voorsteden
telt de stad ongeveer 1 millioen inwoners,
w.o. 50.000 Mohammedanen.
Dr. Sun-YafrSen, de eigenlijke leider
der opstandelingen, die op het oogenblik
in Amerika is om de Chineezen daar, ook
met het oog op financieel en bijstand, te
bewerken, heeft verklaard zeer hoopvol
te zijn en zoo spoedig mogelijk naar
China te zullen vertrekken. Wij zijn over
tuigd, heeft hij verklaard, dat wij zullen
winnen en dat de dagen der Mandsjoe-
dynastie geteld zijn.
Een beslissende slag zal spoedig plaats
hebben en wel 120 K.M. ten Noorden
van Hankou.
De menschen, die tot dusver nog trouw
zijn gebleven aan de dynastie, beginnen
te weifelen, nu zij ons succes zien.
Wij staan in verbinding met de gar
nizoenen rondom Peking en deze zullen
op het eerste teeken, dat wij geven, op
staan. Dan zullen wij de stad belegeren
en innemen.
Ik mag mij gerust zoo optimistisch uit
laten, want ik heb nauwkeurig alle mid
delen bestudeerd, die tot ons 'doel kun
nen leiden."
Sun-Yat-Sen verklaarde verder, dat de
beweging uitsluitend tegen cle dynastie
is gericht en dat de nieuwe regeering,
nadat de omwenteling tot stand zal zijn
gekomen, hare denkbeelden over de con
stitutie enz. zal ontleenen aan Oroot-
Britannië, Frankrijk en de Vereen. Sta
ten en deze denkbeelden dan in over
eenstemming brengen met de behoeften
van China.
De Portugeesche Monarchisten
waarvan we de laatste dagen nogal ont
moedigende berichten kregen, die echter
meestal uit republikeinsche bron waien^
moeten volgens de „Morning Post" den
laatsten tijd sterk in getal zijn toege
nomen. Zij hebben twee afdeelingen ge
vormd, een onder Couceiro, die zich in
de nabijheid van San Pedro de Bande be
vindt, en een andere, die in meer Ooste
lijke richting staat
Zij moeten in kleine afdeelingen aan de
grens verdeeld staan en, naar de nood
zakelijkheid het oordeelt, zich naar Bpanje
of naar Portugal terugtrekken. De roya
listen, die Maandag door Spaansche troe
pen zijn aangehouden, waren zeventien
man van het Roode Kruis. De Spanjaar
den namen eenige paarden en muildieren,
vijftien mausergeweren, eenige verband-
trommels en twee zakken met ammunitie
in beslag.
De Portugeesche republikeinen moeten
hun troepen grootendeels met marine
soldaten aanvullen, daar zij op het leger
niet veel staat kunnen maken.
Tengevolge van de hevige regens heb
ben in de laatste dagen geen operaties
plaats gehad. De royalisten moeten een
goeden indruk maken en zijn van plan,
binnen een paar dagen een gezamenlijken
aanval te doen.
Een prachtig getuigenis is dezer dagen
weer afgelegd door een
ongeloovig dokter over Lourdes.
Een jonge dame, Marie Louise Rognes
die lijdende was aan een ernstige ziekte,
had ziCh naar Lourdes laten vervoeren.
In haar woonplaats was zij behandeld
door Basilide d'Izart, een ongeloovig,
geneesheer, die zich eduter ten slotte ge
drongen heeft gevoeld, openlijk en
plechtig hulde te brengen aan de .waar
heid.
In tegenwoordigheid van Dr. Boissa-
rie, van den bisschop van Arras, en zijn
gevolg, van een groote menigte pel
grims, gekomen uit het departement,
waartoe ook de zieke en dr. d'Izart bö-
hooren, zette deze laatste op zeer duide
lijke wijze en met prijzenswaardige opi-
rechtheid het geheele verloop der ziekte
uiteen van zijn patiënte, die hij reeds
sinds verscheidene jaren behandelde, en
die volgens hem niet meer Icon gene
zen, of, zoo dit toch gebeurde, dan eerst
na zeer langen tijd, terwijl zij haar ge-
ftssls teïsft JiMigjaog teJitfaguBBJaafc
ben van verschillende gevolgen der ziek
te. En nu gebeurde het, dat Marijo Rog
nes te Lourdes plotseling en volkomen
genezen werd, zonder dat het geringste
spoor der ziekte bjj haar achterbleef.
Dit vernemende kwam het woord „mi
rakel", op de lippen van den ongeloo-
vige, en hij voegde er bij: „Waaraan
dit nu toe te schrijven is? Ik weet het
niet, omdat ik uw geloof niet bezit. Gij
heeren, die gelooft, zijt gelukkig, en ik
benijd uw geluk, 'ik ben nog maar zoe
kende, misschien zal jk vinden. Intus
schen buig ik mij neder voor het feit, en
erken, dat hier de wetenschap overwon
nen is. Uit geheel mijn hart breng ikhful-
de aan de waarheid".
Alle aanwezigen waren tot in 't diép
ste der ziel geroerd. De bisschop van
Arras nam het woord en richtte, uit naam
van allen, een woord van dank tot den
geneesheer, hij gaf hjem de verzekering
dat de H. Maagd, wier naam hij hier op
zijne wijze, zoo schitterend verkondig
de, niet zou nalaten ook hem ruimschoots
te zegenen om zijn goedé trouw.
GEMENGD.
Uit Coweta, in den staat Oklahoma»
komen berichten omtrent ernstige ras
sen-onlusten. Een neger, die ver
scheiden blanken had gedood, was
gelyncht. Daarna wapende zich de neger-
bevolking uit de streek en dreigt nu de
plaats te zullen aanvallen.
Door een beambte is gedurende
het vervoer van gouden baren van Londen
naar de Zwitsersche bank, een diefstal
van f 130.000 gepleegd. Eén kist hield
looden in plaats van gouden baren in.
Andrew Carnegie heeft een helden
fonds ten bedrage van 120,000 dollar
voor Noorwegen gesticht.
Te Dantzig heerscht een hevige
typhus-epidemie. In het krankzinnigenge
sticht Konradsheim is het aantal lijders
reeds tot 170 gestegen. Tot nu toe zijn
30 personen aan de ziekte overleden.
Ook te Elbing heerscht typhus. Daar
zijn 28 gevallen geconstateerd, waarvan
10 in de gevangenis. Twee gevangen zijn
aan typhus overleden.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is toegekend de aan de
orde van Oranje-Nassau verbonden eere
medaille, in zilver, aan P. C. Steures, kan
toorbediende bij de firma F. van Lanschot,
bankier en kassier te 's Hertogenbosch
is aan A. Velsink .eervol ontslag ver
leend als leeraar aan de R. H. B. S, te
Zierikzee;
is do luitenant-kolonel der infanterie
van het leger in Ned.-Indië, commandant
van de Koloniale reserve, J. C. van den
Belt, eervol uit den militairen dienst ont
slagen, onder toekenning van den titu-
lairen rang van kolonel;
is benoemd tot notaris te Blerick, ge
meente Maasbree, H. M. J. Verheggen,
candidaatt-notaris te Venlo;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau A. H. de Klerck, predi
kant bij de Nederd. JHerv. gemeente te
Ridderkerk
is benoemd tot adjunct-commies bij
het Departement van Justitie jhr. inr. E. j.
Strick van Linschoten te Deventer;
is benoemd bij het rijksproefstation en
den voorlichtnigsdienst ten bate der leder
industrie, verbonden aan de rijksschool
voor leerlooiers en schoenmakers te Waal
wijk, tot tijdelijk assistent-scheikundige
H. v. d. Waerden, technoloog te Am
sterdam.
Debat Militiewet.
De „Ned." meldde Maandag, dat in de
Kamerzitting van Dinsdag een motie zou
ingediend worden tot sluiting van het
debat (algemeene beschouwingen) der
Militieiwet. Daarvan geschiedde in de
zitting van gisteren evenwel niets. Aan de
„Stand." seinde men hierover uit h Gra-
venhage het volgende:'
Over het voorstel tot sluiting der alge
meene beschouwingen over de Militiewet
is wel gedacht, maar, naar wij vernemen,
stuitte het af op overwegende bezwaren
bij verschillende leden van de drie recht-
sche partijen.
Het mandement van 1868.
In het werk „Dr. Schaepman'1 van
J. Persijn wordt de volgende, naar ,wij
meenen, niet bekende bijzonderheid mee-
gsrtseld. JYWMit .blijkt, dat drs Sehaep-
man de ontwerper is geweest van het
Bisschoppelijk Mandement:
„Mgr. (Schaepman) de Aartsbisschop
had zijn neef intusschen met een bezig*
heid belast, zóó érnstig, dat dit alleeiï
beter dan ?t welsprekendste rechtstreek*
sche getuigenis, bewijst, wat vertrouwen
hij stelde in 'den practischen geest, in
het schrandere doorzicht, in de politiek*
vaardigheid van ziin dichter. Herman.
Schaepman moest den proef tekst maken;
van 't mandement dat historisch man*
dement van 1868, waarbij al de Bis*
schoppen hun woord zouden spreken pvet
de onderwijskwestie.
,,'tWas 't zwaarste werk, dat hij tot
nog toe op zijn nooit zwichtende schou*
ders had gevoeld, en hij slaagde nog
boven Mgr.'s verwachting. Enkel in bij*
zaken werd dat mandement door dé
Bisschoppen gewijzigd."
Kinderwetten.
Naar „Het Onderwijs" vernam, Wordt
er ernstig aan gedacht de bekende kin*
derwetten naar de omstandigheden ge
wijzigd, ook in Indië in te yo_eren.
De Militiewet.
De heer Mardhant diende zes amende
menten op de Militiewet in, w. o. orai
het programma voor de voorgeocfend-
heid niet in de wet op te nemenom van
den dienst bij het blijvend gedeelte vrij
te stellen de manschappen die in het
bezit zijn van een diploma voor militaire
schietvaardigheid en om den verlofgan
ger, die niet bij het onderzoek verschijnt
geen provoost, doch kwartierarrest opj
te leggen. i
KORTE KRONIEK.
Gisteren is te 's Gravenhage dé
stemming gehouden voor een lid van
den Gemeenteraad, omdat de verkiezing
van den heer Schalekamp (A.R.) wegens
een fout bij het tellen der stemmen, nie
tig was verkiaard en feitelijk de heer
de Kleer (S.D. )gekozen was.
F.r werden 5599 geldige stemmen uit
gebracht, waarvan verkregen de heer
E. L. van Einden, (A. R., gesteld buiten
de kiesver.) 64, J. H. de Kleer (S. D.j
2986, en M. A. D. H. Schalekamp (Al
R.) 2549 st., zoodat de he.er de Kleer
gekozen was.
De heeren dr. Steplian Cazimir,
kabinetschef van het Roemeenscht Mi
nisterie van Landbouw, en dr. C. Man-
tie, directeur der zoötechnnische afdeeling
in bedoeld ministerie, maken hier te
lande een studiereis. Zij zijn voornemens
in verschillende provincies instellingeai
te bezoeken op het gebied van landbouw!
zuivelbereiding, enz.
LEIDEN, 25 October.
Geloof en Wetenschap.
In de zaal der St. Josefsgezellénver-
eeniging hield gisteravond de heer H.
Taverne scheikundig ingenieur voor feu
flink opgekomen publiek een lezing met
proeven over: „Vloeibare lucht".
Spr. begon met ons erop te wijzen,
dat verschillende stoffen in vasten, vloei
baren en damp of gasvorm kunnen voor
komen en verduidelijkte door als voor
beeld water te nemen, hoe die stoffen
van den eenen vorm in den anderen kun
nen overgaan. Daar toch zien wij dui
delijk hoe het water door verhitting in
damp, door verkoeling in vasten toe
stand overgaat. Wanneer wij nu dien
damp afkoelen of samendrukken (wa
terdamp neemt immers grooter volume
in dan water en we kunnen dps de wa
terdeeltjes tot het oorspronkelijk volume
in elkaar persen), dan zullen we weer
vloeibaar water verkrijgen. Op dit prin
cipe berust oak het vloeibaar maken van
andere gassen. (Van damp spreekt men
als de toestand der stof bij gewone tem
peratuur vast of vloeibaar is), in het
andere geval van gas.)
Hetzij door afkoeling, hetzij door sa
mendrukking of door een combinatie!
der beide principes is men tot de vloei-
baarmaking van gassen gekomen. De
eersten aan wien dit gelukte was de Hol
lander van Maren. Deze kwam er toé
ammoniakgas door afkoeling vloeibaafl
te maken. De Engelschman FaraxlayJ
combineerde de beide principes en maak*
tq door verwarming van chloorhydraal
in een gesloten buis waarvan het eené
einde in een koudmakend mengsjel jwa#
gebrAchtj vJo£ibAac chloorgas