S)e fozi^belve Qowtmxk 9 BUITENLAND. BINNENLAND. Uit Stad en Omgeving. 2e Jaargang, N<\ 58* Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN. latere. Telefoon 935. Postbus 6. DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN. DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2'/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent. Zaterdag September 1911. De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte. Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop (geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangebodeu betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE BLADEN en een GEÏLLUS TREERD ZONDAGSBLAD. V Ten doode opgeschreven. Er is een vooroordeel ten doode op geschreven. Het vooroordeel n.l. als zou een man van rechts niet onpartijdig de onder wijswet kunnen uitvoeren. Dat bedoeld vooroordeel een taai le ven heeft blijkt uit den strijd, welke in zoogenaamd vrijzinnige kringen gevoerd is over de vraag, of mr. de Vries wel zou kunnen of mogen worden gehand haafd als wethouder van onderwijs te 'Amsterdam. Over deze vraag is heel wat geschreevn en gewreven, terwijl zij bij de Raadsver kiezingen in de hoofdstad aanleiding is geweest tot een heftige campagne tegen den heer De Vries. Bij die campagne moest echter de aan valler van den wethouder het onder spit delven. En zoo overtuigend was zijn ongelijk gebleken, dat de meerder heid der Amsterdamsche vroedschap het mi et heeft aangedurfd, mr. de Vri.es niet sals wethouder te herkiezen. Dit bewijst reeds, hoezeer bovenaan- geduid vooroordeel in kracht is ajgeno- 'men dank zij de onpartijdige wjjze± Waarop de veel gesmade wethouder zijn plicht ook jegens de openbare school ie eft betracht. Velen zijn hiervan overtuigd, getui ge de gelukwenschen, den lieer de Vries bij zijn herbenoeming als wethouder ook uit de kringen van het openbaar onder wijs gebracht. Het zoover te hebben gebracht pleit reeds zeer voor zijn beleid. Maar nu hij herbenoemd is zal het vooroordeel wel heelemaal verdwijnen, want natuurlijk zal mr. de Vries op1 den ingeslagen goe den weg voortgaan. En zoo heeft deze man van rechts dan een overwinning bevochten, welke van groote b'eteekenis is voor heel de coalitie. Ziende-blind.zij'nde palstaanders zullen *wel blijven insinueeren, dat onpartijdig besturen alleen bij zoogenaamd vrijzinni gen te vinden is, maar wie van dezen werkelijk vrij .van zin is zal door het lofwaardig optreden van den Amster- damschen wethouder van onderwijs over tuigd zijn van het tegendeel. En mr. de Vries is ten deze heusch geen eenling onder ons. ALGEMEEN OVERZICHT. 'Gisteren kwam het bemoedigend be richt uit Berlijn dat Duitschland en Frank rijk over Marokko op alle punten tot overeenstemming gekomen waren, in beginsel natuurlijk. Nu zou dit heuglijke bericht een ommekeer in veler angstvol gemoed kunnen brengen als het wiet op den voet gevolgd was door een bericht van het officieuse Havas-agent, schap ie Parijs volgens hetwelk men daar ■den indruk heeft, dat er nog een-vrij aan-, zienlijk verschil tusschen de Fransche en de Duitsche opvatting bestaat. Er zal pas reden zijn, om zich te verheugen over een goeden afloop, indien uit beide hoofdste den gemeld wordt, dat men tot overeen stemming gekomen is. Het moeilijke punt in de onderhande lingen is op het oogenblik de kwestie der ©economische waarborgen, die Duitsch land verlangt. „Dat is blijkbaar, zegt de „Journal", voor het oogenblik de steen des aan stoots. Men moet in de eerste plaats re kening houden met de Fransche belan gen, die geenszins verwaarloosd kunnen worden. Wij kunnen niet naar Marokko gaan als eenvoudige bestuurders voor re kening van den Duitschen handel. En dan nog zijn er andere factoren, de belan gen en rechten van de mogendheden, die gebonden zijn aan het beginsel van de open deur door de akte van Algeciras ;en dooi: bijzondere verdragen. Het Fran sche ontwerp tracht zoo billijk mogelijk al deze elementen met elkaar te verzoe- inen. Men wacht met levendige belangstel ling af wat Duitschland vraagt." In de „Temps" luidt het: Men begint zich met een gemengd ge voel, van aarzeling en onrust af te vragen, jvelke de economische waarborgen zijn jwelke Qyitschlaiid ei.sc.ht, On,der ,de uit drukking „economische waarborgen" vep- staat men gewoonlijk, dat volkomen ge lijkheid verzekerd wordt aan het commer- cieelc streven der verschillende naties. Op dit punt kunnen alle waarborgen gege ven worden en dit zou geen enkele moei lijkheid opleveren, maar er is, volgens de jongste berichten, reden te gelooven, dat Duitschland iets anders en wel meer vraagt. Duitschland gebruikt het woord „waarborgen", maar het woord „voordee- len" zou misschien juister zijn. Het schijnt dat Duitschland geen gelijkheid, maar een bijzondere begunstiging, geen stelsel van mededinging, inaar van bevoorrechting wil; o.a. een samengaan van Frankrijk en Duitschland ten aanzien van de in Marokko te scheppen' werken, maar, be toogt de Temps, \yanneer Duitschland ruime compensaties in den Kongo van ons moet krijgen, is het ontoelaatbaar, dat hei ook nog in Marokko een recht op een bevoorrechte economische positie wil doen gelden. Duitschland heeft recht op gelijkheid, maar op niets meer, dat zegt liet gezond verstand en de billijkheid. Indien wij aan Duitschland op economisch gebied in Marokko moesten betalen het geen het ons op politiek gebied in Ma rokko toestaat, dan is er geen reden meer over den Kongo te spreken. Het is een universeel erkend axioma, dat „donner et retenir ne vaut", het is eenvoudige waarheid, dat niemand tweemaal voor de zelfde koopwaar behoeft te betalen. Men kan niet genoeg nadruk leggen op dit punt, want indien dit punt niet opgehel derd werd, zou een mislukken der onder handeling waarschijnlijk worden Onder zulke voorwaarden toch zou een accoord voor Frankrijk onaannemelijk zijn. De Temps eindigt: Wij bieden het gemeene recht met alle waarborgen, die men ver langen wil. Wij kunnen niet meer bieden. Naar het Berliner Tageblatt verneemt, volgt het antwoord van Duitschland den, tekst van de Fransche voorstellen en doet de regeering op verschillende punten te genvoorstellen, die het standpunt van Duitschland meer recht doen wedervaren en die men in Parijs bij eenigszins goeden wil in overweging zou kunnen nemen. Men zou echter dwalen als men aannam, dat de Duitsche regeering den wensch had uitgesproken hei antwoord van Frankrijk voor een bepaalden dag te ont vangen. Een dergelijke wensch bestaat niet. Veeleer ziet incn hier rustig het ant woord van Frankrijk tegemoet, zonder hiervoor een termijn op het oog te heb ben. Deze uiterlijke kalme onbezorgdheid en optimisme vindt men in verschillende Duit sche, vooral handelsbladen, waarin wel de wensch de vader der gedachte zal zijn Daartegenover staan vele andere bladen, die een geheel anderen toon aanslaan, zoo dat men niet weet, wat van den toestand te denken. Kreta doet ook weer eens van zich spreken. Tegen den 14en is de nationale vergade ring bijeengeroepen om haar werkzaam heden te hervatten. Men acht het zoo goed als zeker, dat de nationale vergadering kort daarna zal worden ontbonden. De oppositie moet vast besloten zijn, op energieke wijze stelling te nemen te gen elke eventueele poging, om den stand der Kretenzer kwestie terug te brengen tot den toestand, zooals deze drie jaren geleden bestond; met beslistheid actie te voeren voor het behoud van den thans aan beide zijden bestaanden toestand en elk ander voorstel van de beschermende mogendheden te bestrijden. Volgens consulaire berichten zou de op positie zelfs besloten zijn de ontbinding van de huidige nationale vergadering des noods met geweld door te drijven, en eventueel een nationale vergadering dei- oppositie bijeen te roepen. GEMENGD. Er is sprake van dat de bezoek- lustige Peter van Servië, na zijne opr wachting aan het hof te Weenen gemaakt te hebben, ook te Berlijn een bezoek zal brengen. Volgens den Weenschen cor respondent van het „Berliner Tageblatt", wordt op het oogenblik tusschen Ber lijn en Belgrado over de zaak onderhan deld. Een officieuse nota onfkent, dat ter door Italië bij de andere Mogendhe den stappen zouclen gedaan zijn betref fende Tripoli. Daar de berichten over den inval in het ^oprden uitblijven i.$ fliyi te Lis sabon gerustgesteld, doch de regeering vreest de kruisende koningsgezinde sche pen. De kruisers op de Taag zijn in al lerijl gevechtsklaar gemaakt. Het bleek dat van de Almirante Reis machinedeelen ontbreken. De havenwerkers hebben het werk niet hervat. Te Lissabon heerscht gebrek aan meel en levensmiddelen. Uit'Spanje komende treinen bren gen te Perpignan gezinnen aan, die vluchten voor de hevige epidemie van een cholera-achtige ingewandsaandoe ning, welke in noordelijk Spanje en in het bijzonder te Barcelona heerscht. In Königsberg heeft tengevolge van alarmeerende geruchten de Gemeen telijke Spaarbank gisteren meer dan 200,000 mark moeten terugbetalen. De stormloop houdt aan. Iets dergelijks) heeft'tengevolge van een bericht in een volkskrant in Radeburg plaats gehad. Een in reparatie zijnd schouwburg gebouw stortte gistermiddag te Nisza inveertig werklieden werden onder het puin bedolven. Militaire troepen en. brandweerlieden zijn bezig met hef red dingswerk. Verschillende dooden en ge kwetsten zijn reeds onder de puinhoopen weggehaald. Koninklijke besluiten. Bij kon. besluit zijn benoemd tot ont vanger der registratie en domeinen te Raalte J. W. Roem tot ontvanger te Beetsterzwaag C. C. Sterktot ontvan ger te Lemmer, P. Roelfsema, thans al len surnumerair is aan den"assistent-drukker bij de To pografische inrichting J. C. W. Hart- nach, eervol ontslag verleend is M. J. L. baron Taets van Ameron- gen benoemd tot burgemeester van Rens- woude is aan J. F. D. Bruinsma eervol ontslag- verleend als schoolopziener in het ar rondissement Nijmegen is benoemd tot lid van het college van curatoren van het Kon. Ned. Meteo rologisch instituut de schout-bij-nacht G. F. Tydeman directeur en commandant der marine te Amsterdam; is bevorderd tot luit. ter £ee 2e kl. de adelborst le kl. J. J. Zomer. De Sociale Week. Donderdagmorgen hield de Z.Eerw. heer F. X. W. Bult eene inleiding over „De staat en de godsdienst" (Zondags rust.) Spr.'s rede was een krachtig plei dooi voor rust op den Zondag. zes dagen werken moet er een dag komen van rust. God heeft dit ingesteld, en aan God's wet is niet te tornen. Een van de meest schrijnende wonden, der hedendaagsche maatschappij, noemt spr. dat de arbeider nog een deel van Zondagsrust moet inboeten, dat zes da gen werken vaak nog niet voldoende zijn om hem een behoorlijk bestaan te verze keren. Dat hedendaagsche zwoegen om toch maar vooruit te komen, kan slechts een teeken zijn van innerlijke ziekte, en leidt tot ondergang. De vader is dikwijls niet meer dan de kostwinner, die het brood der zijnen verdient, en vergeet dat andere brood, dat voedsel van een ge lukkig eeuwig leven. De zorgen voor het aardsche stoffelijk goed, ketenen den mensch aan deze stoffige aarde. De menschelijke geest moet gaan bo ven het geroezemoes en het hijgen der machines; als de adelaar moet hij door dringen tot in hooger sfeeren, ver boven de woelige, stoffelijke en bestofte wereld. De Zondagsrust is een kostelijke gave, den mensch geschonken; ook niet-Chris- tenen danken den godsdienst dit geschenk Zondagsrust is de machtige zuil van het familieleven, de granietrots, waarop het huisgezin is gebouwd, dat op zijn beurt weer is de hechte grondslag der maat schappij .De Staat draagt den eereplicht niet alleen als pleitbezorger maar ook als weldoener der menschheid op te treden en als zoodanig moet hij zorgen ook voor de hoogere, geestelijke belangen. De groote Leo verwijst den mensch naar het dreunend Sinaï, waar de stem Gods weer klonk: Weest gedachtig, dat gij den Sab- bathdag heiligt. We hebben een eere schuld te betalen aan God. De Zondag is daartoe voornamelijk de uitverkoren dag. Willen we de voltooiing zijn van het oude, Isarëlietische volk, zoo moeten we den Zondag hoog houden .God nam de ge heimzinnige rust, nadat LHij de wereld hóid geschapen 1 In 1900 waren 100.000 menschen bij het verkeerswezen, 50.000 bij de voedings -en genotmiddelen, die geen Zondagsrust ken den. Spr. wijst op de brouwerijen, carton- nagefabrieken, winkels, barbiers, en nog zooveel andere bedrijven, waar geen 'Zon dagsrust is te vinden. Wijst nog op de drankgelegenheden waar de mensch om aan eigen genot te voldoen, anderen tot slaaf maakt. De Zondagsrust moet niet een dag zijn van luiheid of geldverkwis- ting of zondendag, maar van Zondagshei liging. Laten we dan, zegt spr., den Zon dag geven wat hem toekomt, de plaats toekennen, waarop hij aanspraak mag ma ken. Laat het voor ons zijn een dag van rust en Zondagsheiliging. Des middags werd geen vergadering gehouden, 's Avonds trad mr. P. J. M. Aalberse op met het onderwerp: „Staat en Arbeidsduur." Spr. stelde -de vraag: Welk is de plicht van den Staat ter regeling van den ar beidsduur van volwassen mannen? Voor spr. de vraag beantwoordt, dienen we op de hoogte te zijn van enkele karaktertrek ken. De duur van den menschelijken ar beid wordt op tweeërlei wijze beperkt: stoffelijke en zedelijke beperking van den arbeidsduur. Op de vraag, of de Staat moet komen met een generale of wel een speciale regeling, valt een helder licht, als men bedenkt, dat de menschelijke ar beid onderhevig is aan een zedelijke en een stoffelijke beperking van den arbeids duur. Nu wil men gaarne alle argumenten ontleenen aan de stoffelijke beperking en vergeet men de zedelijke beperking. Spr. is overtuigd dat de twist hierover ontstaan minder scherp, ja wellicht in het geheel niet zou hebben bestaan, ware het, dat men hier mede rekening had gehouden. Spr. zet uiteen, dat de stoffelijke grens niet gelijk valt met de zedelijke. De ze delijke grens geldt voor alle arbeiders in alle bedrijven kan dus generaal gere geld worden terwijl de stoffelijke grens slechts voor de verschillende bedrijven ieder op zich zelf kan worden aangewe zen dus hier moet ze speciaal zijn. De Staat heeft de taak op hare schou ders om voor het stoffelijk en zedelijk be lang van den werkman te zorgenhet is zijn plicht, zegt Leo XIII. Nadat spr. nog eenige bezwaren iegen verkorting van arbeidsduur heeft weerlegd toont hij verder aan, dat hier in ons land zoowel als in andere landen de beweging voor den verkorten werktijd van de katho lieken is uitgegaan. Ook de Paus spreekt zich uit voor wet telijke regeling. Niet alleen is de Staat tot ingrijpen bevoegd, hij heeft niet al leen het recht, maar ook den plicht zich met dit groote vraagstuk te bemoeien. Door wettelijke regeling van den ar beidsduur zal den volke een goed wor den geschonken, strekkend tot heil van den werkman, tot bloei der industrie, tot waarachtige volkswelvaart en tot zegen van Kerk en Staat. De gespannen toestand. Ook voor de miliciens van de ves ting-artillerie, lichting 1908, is de duur van de herhalingsoefeningen verlengd. Bij K. B. van 8 Sept. is, gezien het K. B. van 7 Febr., (bij hetwelk is be paald, dat de verlofgangers d^r militie van de lichting 1908, behoorende tot de reg. vestinig-artillerie, voor 26 da gen voor herhalingsoefeningen in wer- kelijken dienst moeten komen) bepaald, dat de duur van die herhalingsoefenin gen voor de miliciens van genoemde lich ting, behoorende fot de 1ste, de 2dö. de 3de, de 5de, de 6de en de 7de icomp. van het 4de reg. vest.-art. nader wordt gesteld op ten hoogste negen-en- veertig dagen. Aan de „Tijd" meldt men uit Utrecht, dat de geheele geniekazerne gereed is voor mobilisatie. Des avonds mag nie mand uit de kazerne. Gistermorgen 12 uur kwam bericht, eerst dat zij die niet een bepaalde be stemming hebben en dat zijn er weinige de kazerne tijdelijk konden verlaten ge durende den dag. Van de infanterie moe ten 350 manschappen nablijven, van wie tachtig gehuwden. Het „Nwsbl. voor Ned." meldt, dat met het oog op den poütieken toestand in Europa, onze doode weermiddelen onder handen zijn genome^ de oprit ten der kanonnen versterkt, de ammuni tie aangevuld, enz., zoodat onze forten en versterkingen onmiddellijk in gebruik kunnen worden genomen. Qf dit reeds nu, zoodra de hers.tellin gen achter den rug zijn, of eerst wan neer de nood aan den man is, zal ge schieden, kon men ons niet zeggen. Het eerste is echter waarschijnlijk, en, in dien we goed zijn ingelicht, zou het ze vende regiment Maandag a.s. Amster dam verlaten ten einde zich naar de gren zen te begeven. I Men meldt uit Amersfoort: Ook de viermaanders van lichting 1911, wier groot verlof einde September; zou intreden blijven onder de wapenen. De lastgeving van het Ministerie van Oorlog daaromtrent werd gistermiddag ontvangen. Voorzitter Eerste Kamer. Bij kon. besluit is benoemd tot voor zitter van de Eerste Kamer der Staten Generaal gedurende de zitting die zal aanvangen op den darden Dinsdag in Sèptember 1911 J. E. N. baron Schim- melpenninck van der Oye van Hoevela ken, lid van die Kamer. Sluiting Staten-Generaal. Bij K. B. van 7 Sept. is bepaald Art. 1. De tegenwoordige zitting der Staten-Genraal zal worden gesloten op Zaterdag 16 Sept. 1911, des nam. te drie uren Art. 2. De Minister van Binnenland- sche Zaken wordt gemachtigd zich op het in art. 1 vermelde tijdstip te bege ven naar de vergadering der Staten-Ge neraal, ten einde in eene vereenigde ver gadering der beide Kamers, de zitting in Onzen naam ?e sluiten. LEIDEN, 9 September. O. L. V. ter Nood te Heilo. Gelijk uit een advertentie in dit blad blijkt, vertrekt op Woensdag 13 Sept. een processie van hier naar O. L. Vr. ter Nood te Heilo. De stroom van bedevaartgangers naar deze oudste onder de Hollandsche bede plaatsen, neemt steeds toe, sinds de oude bidplaats weer aan haar vroegere bestem ming is teruggegeven. De vereering van O L.. Vr. ter Nood te Heilo dagteekent reeds uit de middeleeuwen. Het is het eenige bedevaartsoord dat in Holland tijdens de reformatie bede vaartgangers en processies is blijven trek ken. Of de reformatie de kapel al ver woestte en „de Runaputte" deed dem pen, of de Staten van Holland al plak katen uitgaven, en schouten en baljuwen bedevaartgangers achtervolgden en pro cessies met stokslagen uit elkander dreven dit alles kon niet verhinderen, dat talrijke bedevaarten en een zeer groot getal pel grims naar Heilo trokken. Dit getuigen met blijdschap en trots zeer vele katholie ke berichtgevers, dit bevestigen met spijt en afschuw allerlei pxotestantsche getui gen. Tot 1830 toe bleven de pelgrims er komen. En slechts noodgedrongen moest de kerkelijke overheid toen het bede vaartsoord sluiten, daar de heilige plek in anti-katholieke handen overging. In dat voortduren der bedevaarten, trots alle tegenwerking, mogen wij dankbaar erkennen een bijzonder getuigenis, hoe God met welgevallen Maria's vereering op die plek steeds heeft beschouwd. Wij mogen er in zien een voortdurend en le vend bewijs van de talrijke gunsten, die er verkregen zijn. Daarom begroeten wij blijde de her leving der aloude devotie in de vastd overtuiging dat zij wederom dezelfde gunsten en zegeningen over Maria's ver eerders zal doen nederdalen als in vroe ger eeuwen. En het is dit vertrouwen, dat ons opwekt tot een krachtige aanspo ring van onze lezers om aan deze bede vaart deel te nemen. Jonge Garde. Gisteravond vergaderde in het gebouw, van der Nederl. R. K. Volksbond de Pro- pagandaclub de Jonge Qarde. De op komst der leden was zeer gering. Na opening door den Voorzitter en vast stelling der notulen werd de heer Vitlde- leer als secretaris gekozen. De vast stelling van het huishoudelijk reglement liep vlot van stapel en werd tenslotte met enkele wijzigingen volgens con cept der Comissie goedgekeurd. De com missie had een woord van dank voor den getroosten arbeid in ontvangst te ne men. Aan het slot der vergadering legde' het bestuur, nu de nieuwe statuten en het reglement waren vastgesteld, collectief zijn mandaat neer. In de volgende ver gadering, die over 14 dagen w^dt g'S*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1911 | | pagina 1