2e Jaargang,
No. 571,
25
BUITENLAND.
Erna von Harneck.
BINNENLAND.
e ftzicbclve 6oma/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
Augustus
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Presidentschap.
Tot voorzitter der nieuwbakken Portu-
geesche republiek is gekozen zekere heer
'Arriaga met 121' tegen 88 stemmen; deze
groote minderheid was vereenigd op mi
nister Machado. -
Zal nu de goede toekomst voor Portu
gal aanbreken?
Of krijgen we nu naast den nog altijd
joelenden strijd tusschen republikeinen
len monarchisten ook dien tusschen Ar-
jriaganen en Machadonten
Ziehier toch het groote gevaar van een
presidentschap: de bekleeder van deze
waardigheid is een product van partijfor-
Imaties en zal daardoor allicht ook om
dat hij immers zelf partijganger is de
richting van een der partijen inslaan. En
dan vindt hij meteen de andere partij
tegenover zich.
>t Zijn thans in het Portugeesche par
lement nog allemaal brave republikeinen
maar het ligt voor de hand, dat de aan
hangers van Machado, en .allereerst deze
teleurgestelde candidaat zelf,, scherp zul
len toezien op de handelingen van Arria
ga en zijn bewind.
Nu is 't uitstekend, dat de handelingen
van een bewind, zoo noodig, scherp ge-
critiseerd worden, maar beheerschende
ook dat bewind dient het gezag te staan,
hetwelk boven alle partijschap verheven
js zoowel in den letterlijken als figuur
lijken zin van het woord.
Wat moet daarvan evenwel terecht ko-
ïnen bij een verkiezing zooals van Arria
ga, die door niet minder dan 88 afgevaar
digden geenszins de aangewezen man ge
acht werd om met het gezag te worden
bekleed?
'Men zal wijzen op Frankrijk, waar het
juist zoo gaat.
Maar dan vragen wij: hoe gaat het
daar clan ook? Bemerkt men ooit iets van
'de gezagsuitoefening des heeren Falli-
ères, tenzij dan bij 't ontslag geven aan
kabinetten? Is daar niet feitelijk de mi
nister-president de man die de lakens uit
deelt?
En nu is daar thans een praeses, die
zich zijn rol lijdelijk laat welgevallen?
Maar hoe zou liet zijn, als er eens een
iman verkoren werd, die zichzelf wilde
,wezen en geen partij of meerderheid naar
de oogen zag? Het vuur van den politie-
ken strijd zou fel oplaaien rond zijn zetel,
zeer tot schade van het gezag, hetwelk
daar veilig moest zijn.'
En zoo voorzien we, dat de warmbloe
dige Portugeezen nu eerst recht in den
maalstroom geraakt zijn. We zullen er
wellicht van meer nabij kunnen gade
slaan, hoe 't in sommige Zuid-Amerikaan-
sche republieken toegaat.
algemeen overzicht.
Eindelijk is dus ook Liverpool bij de
Algemeene verzoening toegetreden en
mag men nu waarschijnlijk spreken van
het
einde der staking
Een deputatie van liet stakingscomité
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
99)
Ik heb toch geen van u allen nog
ooit om hulp gevraagd, hoonde Herman.
Toen ik mijn zuster wist te bewegen tot
ons te komen, zag het er ook bedenke
lijk uit. Ik had mij wel voorgenomen
Lili's eigendom niet aan te raken, maar
wat moest ik doen. Het geluk had mij
verlaten, de door mijn oversten bewerk
stelligde verplaatsingen kostten hoopen
;geld; toen moest ik toch wel toetasten.
.Pat geld verdween nog spoediger dan
al het andere. Nu, voor den overtocht
naar Amerika heb ik nog genoeg en ook
om den eersten tijd daar te leven. Zoo
dra ik mijn vriend daarginds onderricht
heb, ga ik. Den knaap, ja.... dien kan ik
niet dadelijk meenemen. Ik weet waar-
jachtig nog niet, wat ik met hem! doen
zal.
't Is juist iets voor jou, toornde oom
[Frans. Het lieve. Ik stond bij jou steeds
Op. Dus ge hebt ginder al een vriend.
,6 weet ge ook al» dat ge in Amerika
van Liverpool is eergisteravond naar
Londen gekomen om te confereeren met
de vereenigde bestuurders van den Bond
van Spoorwegpersoneel en van de Natio-
nale Transport-abreiders-federatie, met
het doel een nationale staking af te kon
digen, tenzij het trampersoneel weerl
aangenomen werd. De vergadering,
[Woensdagavond gehouden, kwam tot het
besluit, dat een telegram zal gezonden
worden aan den burgemeester van Liver
pool, den Board of Trade en den eersten
minister, waarin dit vereenigde comité
van spoorwegpersoneel antwoord op de
vraag verzocht, of het trampersoneel te
Liverpool, nu in staking of uitgesloten,,
vóór iDonderdagmicldag weer zal worden
aangenomen.
Het gevolg van een en ander is ge
weest dat het bestuur der gemeentelijke)
trams te Liverpool gistermiddag beslo
ten heeft 250 ontslagen of stakende
trambeambten gaandeweg weer in dienst
te nemen, naarmate er behoefte aan
blijkt. Hiermede schijnt de crisis te Li
verpool het einde bereikt te hsefbben,
wanneer tenminste de 1500 spoorwegbe
ambten niet staken, waarmee ze gedreigd
hebben, wanneer de ontslagenen weer
aangenomen werden.
De gisting onder het volk in Liverpool
houdt aan. Er kwamen gistermiddagtwee
opstootjes voor, waarbij de soldaten iele
politie te hulp moesten komen, alvorens
de orde hersteld kon worden.
De president van Portugal
is eindelijk gekozen. Dacht men eerst
dat door het bedanken van Braatbcamp
de kansen van Machado zouden stijgen,
zij die Braamicamp stelden hadden er
anders over gedacht en schoven nu Ma
nuel de Arriaga vooruit, wien het ook
wezenlijk gelukte de meeste stemmen fe
behalen. Hij werd dan ookm'et 121 stem
men tegen 86 op Machado gekozen.
De nieuw gekozene is een voormalig
advocaat, die zijn geheele leven voor
de republikeinsche ideeën heeft gestre
den.
Men heeft beweerd, dat Arriaga jde
scheidingswet zeer zou verzachten, maar
hijzelf heeft dit tegengesproken. Toen
heeft men de quaestie maar laten rusten
en hem onder een ander voorwendsel
op den voorgrond geschoven, n.l. [dat in en
een man wilde, die zich op niemand van
het voorloopig bewind kon beroepen,
wiens optreden dus vrijer kan worden
gecritiseerd. Wat zijn karakter betreft
geniet Arriaga algemeen ontzag, zijn
ideëen zijn blijkbaar zeer radicaal.
De constitueerende vergadering heeft
het inkomen van den President bepaald
op 18 con tos de reis, zegge ongeveer
45,000 gulden, vermeerderd met 15,000
gulden voor representatiekosten.
De Grondwet zelve verbiedt den pre
sident en zijn gezin eenig paleis, aan
den Staat behoorend te bewonen.
Na het afleggen van den eed heeft de
president der republiek een toespraak
gehouden, waarin hij den raad gaf de
dwalingen der voorouders te vergeten
en waarin hij bijzonder aandrong op de
eenheid van de republikeinsche partij tot
zonder bezwaar een bestaan zult vinden.
Mag ik vragen, wie die vriend is en wat
die daar voor je op 't oog heeft?
Wat? Ik denk er niet aan, im'ij
ginder weer zoo te laten villen als hier!
De heer von Greifen heeft in Philadel
phia een fijn hotel geopend. Hij kan
iemand tot opluistering van zijn firma
gebruiken en daarvoor ben ik de ïm'an.
Greifen Lieve hemel. De gebrand
merkte valsche speler. Met dien zijt gij
in verbinding gebleven steunde de oude
heer. Herman, bezin je. Een Harneck #ls
deelgenoot van zoo'n kerel. Laten \vij
overleggen, hoe je te helpen. Wij moe
ten een uitweg vinden. Ik heb ,er wel
wat voor over.
De verblinde man had iedertijd aan
Greifen's verzekering geloof gehecht,
dat hem bij 't samentreffen met von
Eichstett onrecht was geschied, de kaart
was toevallig op den grond gevallen.
Maar hij zag toch in, dat het bezwaarlijk
zou vallen, zijn oom' Frans ook tot die
zienswijze over te halen. Hij bepaalde
zich er daarom toe, verachtelijk de schou
ders op te halen en hoogdravend te ant
woorden
Zal ik weder nieuwe offers aanne
men en mij aan nog erger tyrannie on
derwerpen, dan die ik nu juist heb afge
schud! Ik denk er niet aan. wil Vfij
heil van het land en tot het behoud van
het nieuwe regime.
Er heerschte, vertelt de correspondent
der „N. R. Ct.'\ ontzettende geestdrift in
de kamer. Geschut en vuurpijlen don-
deerden. (Dat zal wel buiten de kamer
gebeurd zijn.) Toen hij op het balcon ver
scheen begroette het samengestroomde
volk hem met den juichkreet: Vivas re-
publica Toen hij in zijn automobiel weg
reed naar het paleis, beklom het volk zijn
automobiel en kuste den president pp
beide wangen.
Of de nieuwe president «ich [daarna
niet grondig gewasschen heeft meldt de
correspondent, jammer genoeg, niet.
Ondertusschen heerscht er weer alge
meene herrie in Lissabon.
De Daily Mailontving Woens
dag uit Lissabon bericht, dat twee groo
te kurkfabrieken te Caramujo en te Sido
aan den Taag, tegenover Lissabon, door
de stakende werklieden van die onderne
mingen in brand zijn gestoken en totaal
ïijn afgebrand.
Doordat de fabrieken omgeven waren
met stapels kurk breidde de brand zich
zeer snel uit en zeven daarbij gelegen
gebouwen werden door het vuur aange
tast. In een daarbij gelegen pakhuis, dat
aan een Engelschman behoorde, werd de
Engelsche vlag geheschen. (De „Daily
Mail" vermeldt niet of de vlammen hier
voor eerbied hadden en een anderen
kant heen gingen.) Toen de brandweer
kwam verzetten de stakers zich en ver
nielden de slang. Twee honderd solda
ten werden uit Lissabon naar het ter
rein van den brand gezonden iom' de
brandspuiten te "bewaken.
Ook brak Woensdag een algemeene
staking uit van de havenarbeiders en
lichtermannen in de haven van Lissabon,
waardoor de handel daar verlamd is. De
troepen konden dientengevolge niet over
den Taag gezet worden om te helpen bij
het blusschen. De brand had bij de af
zending van het bericht al voor tiendui
zenden guldens schade aangericht.
Men herinnert zich misschien dat voor
het uftbreken der revolutie de kurkb'e-
werkers ook zoo'n kabaal maakten. Geen
gunstig voorteeken voor den nieuwen
president, dunkt ons.
Den ex-Sjah van Perzie
schijnt het niet voor den wind te gaan,
tenminste de geruchten over de nederlaag
zijner troepen worden bevestigd.
Berichten uit Teheran melden, dat de
troepen geslagen, en gedeeltelijk omsin
geld zijn. Voor een gedeelte is het legertje
van Mohammed op de vlucht geslagen.
Bij Savvadhuk verloor de ex-sjah driehon
derd man en twee kanonnen. Ook zijn
trouwe aanhanger, de Emir van Mokar-
ram is verslagen.
De „Morning Post" meldt, dat de re-
geeringstroepen de Kaspische havens be
zet hebben, zoodat de ex-Sjah volkomen
is ingesloten, Sahna es Saltaneh is het
gezag kwijt over de Turkomannen, die
den 20 Augustus in grooten getale plun
derend en roovend in Semnan binnen
drongen. Bij de Turkomannen, die den
vroegeren Sjah vergezellen, komen vele
deserties voor. De Emir Moeffak-ham kan
zijn van alle lastige boeien.
Hoe denkt Li li, je armé vrouw, over
je dwaas plan.
LWilt ge dat dadelijk hooren, ge
achte oom. Verspil je medelijden niet.
Kom binnen, Lili, riep Herman in de
richting der nevenkamer.
Op verlangen van von Glockner had
het onderhoud onder vier oogen plaats
gehad; mevrouw von Harneck had ech
ter toch van den aanvang af naar de hef
tige gedachtenwisseling geluisterd en zij
maakte daar geen geheim van. Met trot-
sche uitdrukking trad zij binnen en zeide
snibbig
Als ook mij de les moet gelezen
worden, is het maar beter, dat ik dade
lijk zeg waar het op staat. De vrouw
behoort bij den man. Ik volg Herman.
Gij gebruikt daar een ernstigwoord
van hooge beteekenis in zeer verkeerden
zin, nicht, antwoordde de heer v. Glock
ner met waardigheid. Mijn erachtens was
het uw placht geweest, Herman van den
stap, dien hij in zijh vertwijfeling en ver
latenheid doen wil, terug te houden. Laat
ik u nog eenmaal zeggen: ik wil u naar
mate mijner krachten helpen.
Alle pogingen waren vergeefs. .Wat de
Amalienhofer ook voor redenen aan
voerde, alles werd van de hand gewezen.
jJafgJiii te&ijiefjii&üs, Al-
niet tegen Salar ed Daouleh oprukken we
gens gebrek aan middelen.
Uit al deze berichten blijkt, dat de aan
vankelijke zegetocht van den vroegeren
Sjah tot herovering van Teheran en van
zijn troon voor het oogenblik vrijwel mis
lukt is, en dat zijn aanhang veel verpiin-
derde, nadat hij door de geestelijkheid in
den ban gedaan is en de regeering een
prijs op zijn hoofd had geesteld. De Emirs
die bij zijn komst in Perzië zijn partij ko
zen, meer uit eerzucht dan uit liefde voor
hun vroegeren gebieder, hebben hem
weer verlaten, en zijn legertje is gedeelte
lijk vernietigd, gevlucht en omsingeld.
Wanneer het zoo voortgaat zaf het spoe
dig mét de contra-revolutie in Spanje ge
daan zijn.
GEMENGD.
Op verzoek van den koning van
Siam, zal binnenkort een zijner zoons
bij de Duitsche zeemacht in dienst ge
steld worden.
De Koning van Spanje heeft te
San Sebastian den Duitschen gezant in
gehoor ontvangen.
Men meldt uit Nimes aan de
„Croix"
Gisterenmorgen om 8 uur werden hier
de zusters van Maria Hemelvaart „uitge
dreven". Het opensteken en uitbreken
der deuren want de zusters wilden
niet uit eigen beweging heengaan,
duurde drie kwartier. Politie en gen
darmes waren in groot getal aanwezig,
onder leiding van den renegaat-profeet,
Lallemaud.
De religieuzen begaven zich, na de
uitdrijving, naar de kerk Sainte-Perpé-
tué, waar een aandoenlijk protest werd
uitgebracht.
Uit Belgrado wordt bericht, Idat
er een geheim verdrag gesloten is tus
schen Servië en Montenegro en wel over
een eventueele verdeeling van Albanië.
In dit verdrag wordt bepaald, dat ge
noemde staten elkander gewapenderhand
zullen steunen bij de verwerving en het
behoud van gebiedsuitbreiding in Alba
nië.
Uit Innsbruck wordt gemeld, [dat
het gisteren te Cortina opnieuw tot bloe
dige gevechten is gekomen tusschen Tsje-
thische en Duitsche soldaten 32 Iman
moeten door bajonetsteken gewond zijn.
Te New-York zal dezer dagen een
bijzondere confmissie uit den Senaat bij
eenkomen om een grondig onderzoek in
te stellen naar de betrekkingen tusschen
kapitaal en arbeid, producent en consu
ment, ten einde op grond van de ver
kregen gegevens nieuwe wetten te kun
nen voorstellen op den grondslag van de
huidige economische toestanden.
Men zal trachten zich zoo onpartijdig
mógelijk een algemeen denkbeeld te vor
men van de inzichten van Amerika's voor
naamste kapitalisten en arbeidersleiders.
Te dien einde zullen gehoord worden
Pierpont Morgan, Rockefeller, en Gary
als vertegenwoordigers van het grootka
pitaal, Gompers, president van den Ame-
rikaanschen Arbeidsb'ond, Michell, be
kend als stakingsleider en andere in het
economische leven op den voorgrond tre
dende personen.
bert zoo lang als noodig was tot zich
te nemen, namen de ouders dien voor
slag aan als iets, dat vanzelf sprak. Met
onbegrijpelijke lichtzinnigheid verklaarde
Herman, dat nu de laatste hinderpaal ook
uit den weg was geruimd.
Blijft nog alleen freule Erna over,
voegde hij er spottend aan toe. Zou zij
het van zich kunnen verkrijgen, den broe
der, dien zij lief heet te hebben, de hand
ten afscheid te reiken? Vragen zullen
wij 't niet, Lili; daarover zijn wij 'twel
eens.
Erna kwam ongevraagd nog denzelf
den dag. Zij had aan den angst, welke
haar verteerde, niet kunnen weerstaan.
Toen zij des avonds bleek en opge
wonden bij haar broeder binnentrad en
met bevende lippen geen woord vermocht
te uiten, schemerde het toch een oogen
blik voor Hermans oogen. Zijn stem
klonk ruw toen hij afwerend zeide:
Begin nu ook niet te preeken, Erna.
,Wij zijn vast besloten, Europa den rug
toe te keeren.
Daar stormde de knaap de kamer
binnen. Hij had zijn tante gehoord. De
vrees voor zijn vader, die hem tot nu toe
weerhouden had, was geweken. Vast
sloeg hij de armpjes om Erna's hals.
Hij kon zijn vreugde niet voldoende uiten.
tiet gericht van het kind aan het hart
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot riddei;
in de orde van Oranje Nassau P. D.
Wijbenga, voorzitter van het bestuur der,
coöperatieve Zuivelfabriek te Warga
is (ié eerepenning van verdiensten je-^
gens 's Rijks musea in zilver toegekend!
aan H. Witkamp, te Weltevreden.
Hofberichten.
Hardnekkig doet het gerucht de ronde,
dat ,H. M. de Koningin persoonlijk met
den Priins-gemaal en het prinsesje de
manoeuvres Ln de Neder-Betuwe zou ko-
men bijwonen en dat ter huisvesting van
de vorstelijke familie een villa te Kerk-
Avezaath in orde wordt gebracht. Ook H.
M. de Koningin-Moeder zou men rnogen
verwachten.
Voor rekening van Z. K. H. Prins
Hendrik, werd gisteren van het Loo naar
het eiland Urk verzonden een driewielig
voertuig met handbeweging, ten dienste
van een hulpbehoevend jongeling aldaar
die het gebruik zijner beenen mist.
Wij twijfelen niet, of op het eiland Urk
zal men nog lang gewagen van 's Prin
sen zin voor liefdadigheid.
Prins Hendrik reed Woensdagmiddag
te drie uur uit in jachtwagen met vier
schimmels bespannen, ter bezichtiging van
verschillende nieuwe aanplantingen in de
Hoog-Soerensche bosschen. De Prins was
vergezeld van den opper-houtvester, den
heer jTutein Nolthenius.
Het tariefontvverp.
Het Duitsche Verbond van Industri-
eelen richt zich in zijn orgaan „Deutsche
Industrie" tegen het Nederlandsche ta-
riefontwerp, waarvan het voor de Duit
sche nijverheid ernstige nadeelen ver
wacht.
Reden te meer voor ons, om voor de
Nederlandsche nijverheid veel voordee-
len van het tarief te hopen.
Roode Kruis-oefeningen.
In de omgeving van-Amersfoort is deze
week de hoofdoefening gehouden van het
Ned. Roode Kruis, die gisteren werd bij
gewoond door Z. K. H. den Prins der
Nederlanden.
De Prins bezichtigde de hoofdverband-
plaats, de evacinatie-inrichting en de
nood-ziekeninrichting, om voor zijn ver
trek nog een bezoek te brengen aan het
St. Elisabethsgesticht. In eene bijeen
komst gaf Z. K. H. zijn voldoening te
kennen, al hadden enkele zaken niet zoo
gemarcheerd als wellicht gewenscht werd
Belasting publieke vermakelijkheden.
B. een W. van Leeuwarden hebben aan
den Raad ingezonden een voorstel tot in
voering eener algemeene belasting op
tooneelvertooningen enz., strekkende ter
vervanging der bestaande heffing, die al
leen de openbare vermakelijkheden ge
durende de kennis betreft.
De opbrengst wordt geraamd op f4600
nl. f3200 van tooneelvertooningen en ver
makelijkheden in vaste inrichtingen, f800
voor die in de open lucht, tentoonstellin
gen enz. en f600 voor die in tenten enz.,
drukkende, zuchtte Erna smartelijk.
Het wederzien van haar schoonzuster
was voor freule von Harneck bovenal
pijnlijk. Lili gaf duidelijk te kennen, dat
haar aanwezigheid haar mishaagde.
De heer von Glockner deelde zijn nicht
de vergeefsche pogingen mede, om Her
man van zijn voornemen te doen afzien.
Dat Albert ten minste bij hen zou blijven,
was de eenige lichtstraal, die zich voor
hen vertoonde.
Laat mij hier, tot hij werkelijk ver
trekt, vroeg Erna treurig, toen de oude
man, verontrust over haar voornemen,
op haar medegaan naar Amalienhof aan
drong. Al spreekt Herman geen woord
van blijven, ik geloof toch, dat het hein
verheugt, als ik het doe. ,Wèe weet, of
het niet een afscheid voor eeuwig is.
Erna bleef. Bij den overijlden haast,
dien Herman uit vrees voor zijn talrijke
schuldeischers, met het opbreken van zijn
huishouden maakte, bleek haar aanwezig
heid van zooveel nut, dat zelfs Lili's be-
leedigende koelheid verminderde. Gelijk
de ratten het zinkende schip, zoo had
Laura onder een nietswaardig voorwend
sel het huis verlaten. Der oude Kathrine
zou de arbeid te zwaar zijn geweest,
als freule Erna haar niet trouw ter zijde
had gestaan.
lot volgt.)