BUITENLAND.
Erna von Harneck.
BINNENLAND.
2e Jaargang,
No. 565.
e £eicboli€ SouAomt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
I 1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, t 1-30 per kwartaal. Franco
per post f 1-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
18
Augustus
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Blauwrood of roodblauw.
Hoe zou nu eigenlijk de kleur wezen
'der Belgische anti-clericale oppositiepar
tij wier vorming Dinsdag met de Brus-
Selsche betooging bezegeld werd?
De Belgische correspondent van het
H b 1 d. is geweldig ingenomen met de-
Ze verbroedering van liberalen en socia
listen, welke de clericalen ten ondeit
Snoet brengen, maar acht het toch voor
zichtig om te schrijven:
„Ik mag u niet laten denken, dat
liberalen en socialisten met eendere
toegeeflijkheid en eendere concessies
den prijs der bondgenootschap betaald
hebben. De opofferingen der libera
len zijn veel zwaarder dan de opof
feringen, die men zich aan socialis
tische zijde heeft getroost. De socia
listen hebben niets van hun program
ma veranderd. Hun streven blijft het
revolutionaire karakter van vroeger
dragen. Al wat zij toestaan is eene
beleefde verdraagzaamheid, die de me
dewerking met kapitalistische elemen
ten mogelijk maakt voor een tijdje.
De liberalen verwaarloozen daaren
tegen zekere voorwaardelijke eischen,
\vaarvan zij vroeger de instelling van
een „algemeen stemrecht" afhankelijk
- maakten".
Of de fiere liberalen ook water in hun
Wijn hebben moeten doen
De corr. durft er zelts niet over zwij
gen, zoo'n geweldige scheut anti-cleri-
caal water was het. Natuurlijk praat hij
deze „evolutie der liberale partij" ook
zoo'n beetje goed, doch een feit blijft
het, dat de blauwe liberalen voor de roo-
de socialen op de knieën zijn gevallen.
Het Brusselsche bondgenootschap is
compromitteerend voor hen.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Het is er gister nog niet toe gekomen
dat een algemeene
staking in Engeland
het geheele verkeer zou lam slaan. 'Naar
aanleiding van de laatste poging der
regeering om de bonden van spoorweg
personeel van staking af te houden, is de
uitroeping der algemeene staking gister
ochtend vier en twintig uur uitgesteld.
De leiders der staking, telegrafisch ont
boden, zouden nl. een bespreking houden
met den minister van handel.
Dit uitstel zou echter geenszins afstel
beteekenen. In overleg met de regeering
hebben echter, hiervan profiteerend, de
spoorwegmaatschappijen de noodige
schikkingen getroffen voor het geval de
algemeene staking werkelijk plaats heeft.
iTroepen zullen de hoofdstations, ook de
Londensche, bezettensoldaten zullen de
voornaamste treinen begeleiden en langs
de hoofdlijnen zullen soldaten opgesteld
worden.
De dagbladen kondigen aan; dat motor
wagens voor het verspreiden der cou
ranten zullen zorgen, zoodra de treinen,
waarmee gewoonlijk de bladen verzonden
worden, den dienst zullen staken. De
„Times" meldt, dat de royal engineers
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
93)
Freule Harneck had, voor zij naar haar
tante ging, een onderhoud met koetsier
Peter, die daarop geheimzinnig lachend
naar zijn paarden weergekeerd was. .Tot
verbazing van de huishoudster reed hij
slechts tot het punt, waar de weg naar
Hartenstein afbuigt, trok de teugels aan
en bleef staan. Vergeefs vroeg zij hem,
wat dat te beduiden hid. Hij zeide al-
leen„wij wachten." °eter keek niet
rechts en niet linkshij weerde met de
punt van zijn zweep de vliegen van de
paarden af en wendde zelfs het hoofd
niet om, toen freule von Harneck met
haastige schreden naderte en vlug het
■■rijtuigje besteeg. .Toen stuurde Peter zijn
bruinen den weg op naai Hartenstein
vergenoegd bij zich zeiven nompelend.
Erna beduidde de verrast» huishoud
ster intusschen, dat de rit oier Harten
stein slechts een omweg van een klein
kalf uur gaf en zij daarom besptea h^d,
zoo noodig de treinen, die de verbinding
met het vasteland onderhouden, zullen
besturen, om zoodoende het vervoer van
brieven en passagiers naar het vasteland
in istand te houden.
De (bladen bevatten het verslag van
een gesprek met den directeur-generaal
van den Midland-spoorweg. Hij lichtte
daarin uitvoerig toe, welke gemeenschap
pelijke maatregelen de spoorwegmaat
schappijen in het geheele land genomen
hebben, en verklaarde o.a., dat de spoor
wegmaatschappijen zich eenparig verzet
ten tegen de poging om de wetgeving
van 1907 tot verzoening van geschillen
omver te werpen. Die wetgeving moge
al aanvulling en verbetering behoeven,
waartoe de spoorwegmaatschappijen be
reid zijn mede te werken, maar deze zijn
volstrekt niet gezind te wijken voor een
dictatuur, welke ook. Spr. weigerde te
gelooven, dat het meerendeel van het
spoorwegpersoneel zou staken. Maar al
mochten ook 75 pet. staken, dan nog
zouden de maatschappijen bij machte zijn
een beperkten, maar toch doeltreffenden
treinenloop te verzekeren, ongeveer gelijk
aan den dienst op Zondag. Daartoe zal
de spoorwegdienst in het geheele land
samengetrokken worden, alsof alle trei
nen tot één maatschappij behoorden.
De bovenbedoelde conferentie heeft
gister niet tot het gewenschte doel mogen
leiden. Nadat de spoorwegarbeiders de
vijf vragen van minister Buxton beant
woord hadden, o.a. in dien zin, dat een
samenkomst met de spoorwegbesturen
•hun de eenige uitweg toescheen, daar
anders alleen de algemeene staking zou
overblijven, heeft minister Asquith, hen
toesprekende, gezegd, dat de regeering
bereid is een onpartijdige koninklijke
commissie te benoemen, teneinde de te
berde gebrachte grieven der mannen te
onderzoeken en zoo spoedig mogelijk uit
den weg te ruimen. De eerste minister
ried den spoorwegarbeiders dringend aan
het bovengenoemde voorstel aar. te ne
men, om daardoor een algemeene staking
op de spoorwegen te vermijden. De on
partijdige regeering wil geen dreigende
taal bezigen en geen pressie oefenen, maar
móchten de mannen het voorstel afwijzen,
dan zullen zij een ernstige verantwoor
delijkheid op zich nemen tegenover het
publiek, welks belangen de regeering ge
houden is uitsluitend te behartigen. Daar
om kan de regeering geen verlamming
van het algemeene verkeer op de spoor
wegen door een algemeene staking ge-
doogen. De maatregelen, die de regee
ring genomen heeft, zullen de beraamde
belemmering van liet verkeer verijdelen.
Ondanks deze ernstige vermaning hebben
de spoorwegarbeiders besloten de alge
meene staking door te zetten.
Ofschoon nu minister Asquith in het
Lagerhuis verklaarde, dat de onderhan
delingen toch nog weer heropend waren,
is igisteravond de
algemeene staking geproclameerd.
Eveneens is, zooals wij reeds meld
den, gisterochtend in Londen de boot
werkersstaking opnieuw uitgebroken. De
regeering heeft voorzorgsmaatregelen te
gen onlusten genomen. Zoo zijn gister te
Londen 3000 soldaten met 12 machine
juffrouw Mulder een bezoek te brengen.
Zij voegde er aan toe, dat de koetsier de
opdracht had, bij het terugkomen haar in
het dorp te komen afhalen.
In de pastorie vond Erna alleen den
pastoor thuis; juffrouw Mina was op een
Samaritanentocht uit. Hoe groot Erna's
verlangen ook was geweest, om hierheen
te gaan, vond zij toch tegenover den
grijzen priester nauwelijks woorden om
haar gevoel te uitenook kon zij het niet
van zich verkrijgen den naam van Hans
Otto te noemen. Pastoor Milder liet haar
in den waan alsof hij niet wist, wien
de heer von Glockner voor twee dagen
naar Amalienhof gebracht had. Erna
sprong bij haar vertrek van den hak op
den tak, waardoor duidelijk bleek, dat
het schoone evenwicht, waarover zij zich
bij haar eerste bezoek verheugd had, ge
stoord geworden was.
Na kort vertoefd te hebben, verklaar
de freule von Harneck, dat zij heden in
de stemming verkeerde, oude herinnerin
gen onder de oogen te zien. Zij wilde
eens naar het graf haars vaders gaan en
dan op den Rottenberg stijgen, vanwaar
zij een blik op Hartenstein werpen kon.
Zij liet zich den sleutel van de grafkapel
geven en had de pastorie verlaten eer
pastoor Milder er op verdacht w^s,
kanonnen aangekomen. Het hoofd van
de politie te Londen heeft vrijwilligers
opgeroepen om dienst te doen als bij
zondere politieambtenaren ingeval de
toestand erger wordt.
Telegrammen uit verschillende deelen
van het land melden plaatselijke spoor
wegstakingen en tengevolge daarvan
plaatselijke ontwrichting van het zaken
leven.
Te Blackburn hebben duizend man het
werk neergelegd.
Naar Liverpool heeft de regeering drie
oorlogsschepen gezonden, waarvan er
een, de kruiser Antrim, is gearriveerd
met 800 matrozen, die desnoods aan wal
zullen gaan om de orde te helpen hand
haven. .De bevolking is uiterst oproerig
en den
hongersnood nabij.
De winkeliers hebben geen voorraden
van levensmiddelen meer. Zelfs brood is
haast niet te krijgen. Gebrek aan meel
en aan steenkolen dwingen de meelfa
brieken tot stilstand. De nijpende honger
heeft ongetwijfeld talrijke plunderingen
van winkels tengevolge gehad, maar de
winkeliers duchten, dat de straks uitbre
kende hongersnood plundering óp nog
veel grootere schaal tengevolge zal heb
ben. Er dreigt ook een ziekte onder het
volk uit te breken, omdat de hongerige
menigte allerlei ondeugdelijke eetwaren
en half bedorven visch enz. verorbert.
De gegoeden koopen een groote hoeveel
heid blikjes op, alsof zij een beleg tege
moet zien.
Het trampersoneel dreigt met staking,
terwijl op last. van het stakingscomité
het werk aan de fabriek, die voor het
grootste deel de- stad voorziet van elec-
trisch licht, is stopgezet.
In .Manchester is de toestand bijna
gelijk als te Liverpool. Met de grootste
moeite zijn er gister eenige treinen af
gereden
Niet onaardig is het de staking en
haar eventueele gevolgen aan de hand
van statistische gegevens te bezien.
Enkele cijfers
geven een duidelijker inzicht dan lange
redeneeringen. Terwijl het Vereenigd Ko
ninkrijk ongeveer een half millioen spoor
wegarbeiders telt, zijn daarvan slechts
een 25 procent georganiseerd (111.759
man). Toch hopen de leiiders, dat nog
een 70.000 ongeorganiseerden aan het
stakingsbevel zullen gevolg geven.
Zelfs al macht dit het geval zijn, dan
blijven er nog zooveel ongeorganiseerden
over, die wellicht zich niet allen bij de
beweging zullen aansluiten, dat de goede
verwachtingen der spoorwegdirecties niet
geheel ongerechtvaardigd zijn.
Wat overigens een staking van den
spoorwegdienst zou beteekenen, wordt
reeds in verschillende Engelsche bladen
uiteengezet.
Elke dag, dat de dienst op de spoor
wegen van het Vereenigd Koninkrijk ge
staakt is, zou een verlies voor de maat
schappijen beteekenen van 340.000 p. st.
Ongerekend de abonné's, zouden er
3.580.000 passagiers geen treinen vinden
om hen te vervoeren en 1.409.300 ton
goederen zouden blijven liggen.
Die cijfers kan men ontleenen aan de
Ernstig en zwijgend, gelijk wachters,
stonden de machtige dennen om het kerk
je, waarin de vroegere bezitters van Har
tenstein waren ter ruste gebracht. De
stilte, die haar omringde, deed wel
eenigszins de onrust in de ziel van het
meisje bedaren, maar breidde ook een
dieptreurige stemming over haar uit.
Toen Erna op de zerk nederzonk, het
hoofd steunend op de tot gebed gevou
wen handen, had zij geen ander gevoel,
dan de deemoedige erkentenis van alles
waardoor zij in het leven gefaald had. De
opgewondenheid der laatste dagen deed
iedere schuld haar reuzengroot schijnen,
in het halfduister tusschen de zerken knie
lend, die nauwelijks duidelijk zichtbaar
waren, stelde het meisje een aanklacht
tegen zichzelf in. Eerst toen zij haar oogen
smeekend ophief tot het cricifix, dat bo
ven de laatste rustplaats haars vaders was
opgericht, vond haar zielerust verlich
ting.
Het duurde geruimen tijd voor Erna
de grafkapel verliet. Het was te Iaat ge
worden om nogmaals naar de pastorie
terug te keeren. Zij droeg daarom een
knaap, dien zij tegenkwam, op, den sleu
tel aan den pastoor terug te brengen.
Zij zelf sloeg den weg naar den Rotten
berg in, dien zij zog vaals met haar ^rog
verslagen van den Board of .Trade, waar
uit ook nog verder de groote economische
beteekenis der spoorwegen blijkt.
Het in de spoorwegen gstoken kapi
taal bedroeg einde 1910 1.318.500.000
p.st., dus bijna het dubbele van het be
drag der nationale schuld (720 millioen
p.st.) Het totale aantal passagiers (zon
der de abonné's) in het vorig jaar ver
voerd 1.306.700.000; vervoerd werden
verder 514.400.000 ton goederen. De
passagierstreinen legden gezamenlijk 'n
afstand van 266.800.000 mijlen af, de
goederentreinen 154.500.000 mjjln. De
opbrengst der passagierstreinen was ge
middeld per mijl 47.38 d., die der goe
derentreinen 95.40 d.
De maatschappijen beurden 123.926.000
p.st. ,n.l. 52.759.000 p.st. van passa
giers en 61.479.000 p. st. van goederen
vervoer en ongeveer 9.688.000 p.st. uit
andere bronnen (kanalen, stoombooteny
hotels enz.) Die cijfers geven wel den
indruk van een reusachtige schade, die
door een spoorwegstaking zou worden
teweeggebracht, maar die zeker nog in
het niet valt bij de schade, die aan het
geheele bedrijfs- en maatschappelijke
leven zou worden toegebracht, nadeel en
waaronder dan vooral de eigenlijke volks
klassen het meeste zouden lijden.
De toestand in Portugal
schijnt met den dag slechter te worden.
De Lissabonsche correspondent van de
/Times" heeft Dinsdag wederom naar
Badajoz op Spaansch grondgebied moe
ten reizen om het volgende aan zijn (blad
te kunnen seinen.
De censor heeft mij gisteren belet te
seinen dat de Portugeesche consul te
Orense het Voorloopig Bewind heeft me
degedeeld, dat talrijke Portugeesche mo
narchisten in die streek dagelijks in het
openbaar militaire oefeningen houden.
Allen zijn goed gewapend en uitstekend
uitgerust.
Volgens de Spaansche regeering zou
den 200 van deze royalisten zijn uit
gewezen.
Een ritmeester en een wachtmeester
van het 7e regiment cavalerie te Almei
da in garnizoen, zijn voor een paar nach
ten gedeserteerd en de grens overge
trokken, om zich bij de royalisten in
Spanje te voegen.
Nimmer heeft de censuur zoo streng
gewerkt als in den laatsten tijd.
De Temps-correspondent in de Spaan
sche hoofdstad seint, dat nabij Valenga
op de Spaansch-Portugeesche grens 200
geweren zijn gevonden. De Portugee
sche royalisten zien hierin een krijgs
list van het voorloopig bewind, om de
groote uitgaven te rechtvaardigen, be-
noodigd voor het onderhoud der troe
pen. Dagelijks moeten, volgens berichten
iit andere bladen, republikeinsche sol
daten, die naar de grens gezonden zijn,]
deserteeren en overioopen naar de roya
listen. Behalve over deze onheilen wordt
nog uit Badajoz aan het Berl. Tagebl.
gemeld, dat gedurende de laatste dagen
aardschokken in geheel Portugal angst
en schrik te weeg brengen. Vooral in
het zuiden des lands voelt men dage
lijks schokken van toenemende sterkte.
Volgens de „Seculo" werden te Mer-
der bestegen had.
Ongeveer een uur naaat Erna Ama
lienhof verlaten had, kwam daar onver
wachts voor den heer des huizes bezoek.
Met weerzin werd dit door den heer
von Glockner, die zich met zijn gast in
zijn werkkamer bevond, vernomen.
Wat komen die nu doen? sprak hij.
Nu is er voor de eerste uren op geen
gezelligheid meer te rekenen.
Als ik u een voorslag mag doen,
zou ik u wel willen vragen om mij een
paard te laten zadelen, om naar Harten
stein te rijden. De goede pastoor zou het
inij, geloof ik, kwalijk nemen, als ik de
streek verliet, zonder hem bezocht te
hebben.
Een kapitaal idéé! zoo stemde de
landheer toe. Het zou onzen getrouwen
zieleherder hard vallen, als hij later ver
nam, dat ik u zelfzuchtig alleen voor mij
had behouden.
Eenige minuten later kreeg Steinfels
het schoone rijpaard van von Glockner
zelf, dat hem spoedig naar het dorp
Hartenstein voerde. Het dier was vol
doende met den weg bekend en zoo ging
4e tocht voorspoediger, hoewel de ruiter.
tola, Albuseira, Boliqueim'e en andere
plaatsen in het zuiden van Portugal!
aardschokken waargenomen, die tien se*
conden duurden. De verschrikte bevol
king vluchtte de straten op en velen snel
den in nachtgewaad naar het vrije veld
en de bergen. Menschen schijnen nieti
omgekomen te zijn, maar de aangerich
te schade is zeer aanzienlijk. Bij Lagos
veroorzaakte een ontzettende vloedgolf,
die door de aardbeving was ontstaan, een
groote paniek.
Verschrikking dus aan alle kanten1.
Hoe lang zal het nog duren voor we!
van krachtdadig optreden der monarchis
ten hooren I
GEMENGD.
Sir H. Dalziel heeft bij het Lager
huis een wetsontwerp ingediend oin
Home Rulein Schotland in te voeren.
Daar zal 't mettertijd wel toekomen, als
de regeéring het oogenblik geschikt acht
Bij de cavalerie-oefeningen te De-
breczin (Hongarije) heeft een soldaat
geschoten in de richting van den generaal
Pockzuli. De manoeuvres werden gestaakt
en de soldaat werd in hechtenis genomen.
Hij verklaarde dat hij den. generaal had
willen dooden om zich te wreken wegens
een onverdiende straf, welke hem was
opgelegd.
Uit Lissabon wordt aan de Köl-
nische Zeitung geseind, dat gisteren in
een vergadering van de partij der Camacho
Braamcamp, de president der Constituinte
met een meederheid van 47 stemmen
candidaat voor het presidentschap der
republiek gesteld is.
De beleediging der Duitsche vlag
te Axcles-Bans heeft zoo'n vaart niet
geloopen. Een Fransch industrieel had
verzocht uit een hoeveelheid uitgestoken
vlaggen uit een Restaurant de Duitsche
te verwijderen, hetgeen geschiedde.
De Duitsche regeering toont zich dan
ook heelemaal niet beleedigd.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is aan den luitenant
ter zee 2e kl. W. J. H. van-Straaten,
in Oost-Indië eervol ontslag uit den
zeedienst verleend
zijn benoemd en aangesteld bij het
personeel van den geneeskundigen
dienst van het leger in Ned.-Indië, tot tij
delijk officier van gezondheid 2e kl. dr.
G. Krause, en A. Ch. Thingberg Thorrï-
sen.
R. K. Esperantisten.
Op de zitting van het tweede Inter
nationaal R. K. Esperantistencongres gaf
pastoor Parker uit Ierland een schema
van de Int. Cath. Defence Union, welke
vereeniging bedoelt alle Katholieken te
vereenigen ter wille van de verdediging
der Kath. zaak. Hierop trad de Eerw.
broeder Isedore, directeur van het Kon.
Blindeninstituut te Woluwe bij Gent
(België) op, om Esperanto als middel
der blinden aan te bevelen.
Naar aanleiding van deze inleiding,
deelde de voorzitter mede, dat ook aan
het blindeninstituut te Grave Esperanto
reeds in beoefening is.
in gedachten verzonken, al spoedig den
teugel op den hals van het paard liet
rusten.
Velden, weiden, struiken en boomen
reed hij achteloos voorbij; hij zag slechts
Erna Harneck voor zich, zooals zij, in
tranen uitbrekend, te midden van het
lied, dat zij hem vroeger zoo vaak had
voorgezongen, ophield. Hij kon den twee
strijd in zijn gevoelens nauwelijks lan
ger verdragen.
Pastoor Milder wandelde, zijn brevier
biddend, tusschen de door juffrouw Mina
zorgvuldig beplante bloembedden van zijn
tuin. Zoo juist had een dorpsjongen hem
den sleutel teruggebracht en hem ge
meld dat de freule naar Amalienhof was
teruggekeerd, toen de pastoor verwon
derd opzag: de hoefslag van een paard,
dien hij vernomen had, was bij zijn tuin
poortje plotseling verstomd. Wat ver
raste het den grijzen priester, toen baron!
Steinfels uit het zadel sprong.
Mijn waarde heer pastoor, riep Hans
Otto al uit de verte. Ik kon mij niet da
vreugde ontzeggen, u te komen bezoekerf
nu ik, dank zij een uitnoodiging van den
heer von Glockner, op Amalienhof ver*
toef,
{Wordt vervolgd.^
