BUITENLAND.
2e Jaargang',
No, 549.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
&1T BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
én het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1 1.10 per kwartaal; bi] onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V9 cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiöngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
Onwaardige en
anti-papistische Strijdwijze.
Bij den einduitslag van de verkiezingen
voor den gemeenteraad hebb'en wij ons
bepaald tot enkele korte opmerkingen.
iDe gemoederen waren door den strijd
zeer opgezweept, zoodat de kalmte, noo-
dig om een bezadigd oordeel te vellen,
ontbrak.
Bovendien waren de verkiezingen al
te veel vertroebeld door persoonlijke
quaesties. De tegenpartij had h,eel ban-
dig gebruik gemaakt van enkele omstan
digheden, die ten onze nadeele konden
worden geëxploiteerd en ontstemde
kiezers, die meer hun gemoed dan hun
verstand lieten spreken, waren kortzich-
rtig genoeg de van links uitgestrooide
praatjes, te gelooven.
Er was echter nog een andere reden,
die ons voorloopig het stilzwijgen deed
bewaren.
In de gcheele campagne is door de
Katholieke Kiesvereeniging en door ons
het belang voor de Katholieken van h,et
behoud van den Katholieken wettyou-
derszetel vooropgesteld en herhaalde
lijk is er op gewezen welk gevaar er
voor dien zetel bestond als de tegen-
v.'Mrdifr.- titularis niet herkozen werd.
Wat onzerzijds niet verwacht en niet
gehoopt werd, is gebeurd. De aftreden
de Katholieke wethouder is gevallen.
Afgezien nu van den pehsoon, deed
zich <le vraag voor, wat in September bij
de wethouderskeuze zou gebeuren. Toen
de Katholieke raadsleden deze vraag be
spraken, bleek het zóó wensch.eiijk te
trachten den aftredenden wethouder te
behouden, dat mr. Aalberse, een onzer
meest beteekenende figuren, als raadslid
wilde bedanken om voor mr. Kerstens
plaats te maken.
Duidelijker en overtuigender kon toch
waarlijk niet getoond worden, welk be
lang er aan den wethouderszetel wordt
gehecht en een woord van oprechte
hulde mag aan mr. Aalberse niet ont
houden worden voor zijne bereidverkla
ring,
Met bestuur der Katholieke Kiesver
eeniging heeft het aanbod echter niet
aanvaard. Het meende, dat het voorstel
van mr. Aalberse noodzakelijk met zich
(meebracht, dat er op wederzijdsch ver
trouwen berustende onderhandelingen
zouden moeten gevoerd en afspraken
gemaakt worden met de Vrijzinnige Kies-
vereenigingen, dat daartoe echter, na de
buitensporige, onwaardige en fel anti-pa
pistische wijze, waarop door die kiesver-
eenigingen, speciaal de Katholieke can-
ölciaten Dij de jongste verkiezing bestre
den waren, niet door de R. K. kiesver
eeniging het initiatief kon worden geno
men.
Hiermede is het pleit beslecht, dodi
aan de felle onwaardige en misleidende
strijdmiddelen willen wij nog even on
ze aandacht schenken. Dezelfde vrijzin
nig-democraten, wiens woordvoerder in
het ,,L. D." ach en wee riep over de
politiek 111 den Raad (men zie onze arti
kelen onder 't opschrift „De droom van een
dwazen idealist", 10 en 17 Mei) hebben in
hun orgaantje „De Balans" den geloofs
strijd op de spits gedreven, Roomsch te
gen on-Roomsch opgezet en onze christe
lijke politiek als huichelarij voorgesteld.
Jict opwekken van geloofshartstochten is
het onedelst strijdmiddel, dat zich laaf
denken. De vrijzinnigen weten echter,
dat in de oude geuzenstad Leiden bij de
kleurlooze middenstof dit middel zelden
faalt en er is geen verkiezing te denken,
of men heeft er gebruik van gemaakt.
[Niet alleen de Roomschen werden er
de dupe van. Hervormden en Gerefor
meerden, die voor geloofsverschillen nog
vei 1 r zijn, moesten tegen el
kaar in 't harnas worden gejaagd. De
perfide strijdwijze van het schempblaad-
je „De Balans" ontsiert de partijen,
.Welke het steunen en werpt een smade
lijke vlek op de gekozenen, die zich
moésten schamen dat hun verkiezing aan
zulke middelen te danken is.
Men heeft geroepen, dat de politiek
,uit d-cn Raad moet. Wij zullen ons nu
niet beroepen op hetgeen elders ge
beurt; slechts één citaat nemen wij over
van „De Balans". Daarin heet het:
„Nu wordt er veel gezucht door ar
beiders, ambtenaren en winkeliers.
Vertrouwt echter in deze ook op hen,
die den vooruitgang willen dienen.
Zij durven het aan, het geld te zoeken,
waar het te vinden isMaar dan
moet noch conservatisme, noch politie
ke geestelijkheid, stem in het kapittel
hebben. Onze voormannen zullen van
lieverlede nieuwe banen openen, van
nieuwe gezichtspunten de algemeene
zaak beschouwen, en de middelen aan
de hand doen om tot betere toestanden
te komen. Dit alles vordert tijd. Doch
laten de kiezers beginnen met hun ver
trouwen te schenken aan de mannen,
die zich niet gebonden achten aan bo
vennatuurlijke eischen. Overal waar de
geestelijkheid de politiek beheersch't,
loopt het spaak en daarom mag geen
mensch voor onze openbare colleges
worden verkiesbaar gesteld of gekozen
omdat hij behoort tot dit of dat
kerkgenootschap. Maar ook
niemand worde geweerd uit die colle
ges of uit openbare ambten en bedie
ningen 0111 dezelfde reden, wanneer niet
blijkt dat hij handlanger is der poli
tieke geestelijkheid, werktuig der
priesterschap."
Verder zegt het blad:
„Neen, wij willen geen wethouders,
die hunne instructies bij pastoor of
dominee halen. Geen priesterheer
schappij. in onze openbare colleges of
hunnen invloed in onze openbare dien
sten. 't Is de ramp van het mensch
dom."
Tegen de Christelijke partijen in ,'t
algemeen heet het:
„Gij zoudt het liefst zonderscho-
1 en doen. Hoe meer analphabcten
hoe liever adres aan de Katholieke
landen Spanje, Portugal, Frankrijk,
België,... Gij zoudt hier, middels uw
invloed in den Raad, ons openbaai >n-
derwijs willen dwarsboom en te-
rug goedschiks of kwaadschiks
Wij roepen u allen op, die zucht en
moedeloos uitziet naar betere tijden,
dringt dominee en pastoor vah het ter
rein der politiek, terug in hun kerken
terug in hun kloosters, middels uw
stembiljet
E11 ook dit
„Hoe mooi is toch onze tijd! Een
diaken der Hervormde Kerk
bestuurslid eener politieke verceni-
ging, wier oorsprong a n t i-P a p i s m c
was, in 't jaar onzes Heexen 1911 met
warmte aanbevolen door de Roomsch-
Katholieke geestelijkheid! Wie 337
jaren geleden zoo iets voorspeld had
zou zeker zijn uitgelachen, als het
daarbij gebleven was. 't Zou mis
schien goed zijn, nam de heer Werner
zitting in den Raad, maar nu hij door
de Kerk wordt vooruitgeschoven^
moeten wij hem daar niet hebben.
Het gaat hier voor 't oogenblik om'
hoog ere dan a b a 11 o i r-b e I a n-
gen
Hoe kan men nu van ons verwachten,
dat wij bij de gemeentelijke stembus
saamwerken met menschen, die aldus
oordeelden over hetgeen ons dierbaar is.
Erger nog, hoe kunnen Katholieken hjun
stem geven aan zulke candidaten
Indien de verkiezingen ons dit jaar
lessen gaven, is de voornaamste wel, dat
bij den gemeenteraad de beginselen van
de candidaten op den voorgrond moe
ten staan. Al hebben onze candidaten
ook aan persoonlijke aanvallen bloot ge
staan, scherper is geweest de aanval op
hun beginselen, waarbij een onedele en
leugenachtige strijdwijze werd gevolgd.
De kiezers hebben daarom beter te be
grijpen, dat bij elke stembusactie de be
ginselen van den candidaat de beslis
sing moeten geven, 't Gaat er niet of
mijnheer A. gracelijk neigend en sa-
lueerend door de straten loopt of dat
mijnheer B. wat stuurs kijkt; of mijnheer
A vóór iets, mijnheer B. tegeh iels'
heeft gestemd. Voor ons is van de groot
ste bcteckcnis, welke beginselen de can
didaat belijdt.
De nederlaag in district UI zal ons
beter op onze hoede en trouwer op on
zen post doen zijn. Want wij houden vol,
als alle Katholieke kiezers bij eerste
stemming waren opgekomen, zou ons1
dit verlies zijn gespaard.
Er ligt een aansporing in, 0111 de ge
bleken leemten in onze organisatie aan
te vullen, opdat wij een volgende maal
beter uitgerust ten strijde trekken.
District III moet blijven onze vaste
burcht. Eeii tyres is er wcl is waar in
geschoten, maar de aangerichte schade
is te herstellen! als maar alle weerbare
mannen (11I. de kiezers) een handje hel
pen.
Dit moet geschieden door versterking
der organisatie en een beter begrip,
van hetgeen de Katholieken aan die or
ganisatie verplicht zijn. Dan zal een anti
papistische strijdwijze in de toekomst
ook minder succes hebben.
De Amsterdamsche staking.
Groot gelijk had de burgemeester van
Amsterdam, toen hij in den Raad zeide,
er bezwaar tegen te hebben, de door de
hccrcn Vliegen en Zwart gevraagde in
lichtingen in zake de stakingsonlusten te
verstrekken vóór de staking afgcloopen
was. Zoolang er gisting heerscht is het
geen tijd van praten in 't openbaar, al
lerminst wanneer een der partijen er tuk
op is, dat praten in 't belang der gisting
aan te wenden. Wat de burgemeester ook
gezegd zou hebben, door de socialisten
zou er wel een zoodanigen draai aan ge
geven zijn, dat zij de gemoederen er weer
wat mee konden ophitsen.
Dat zulks geen ijdele insinuatie is, toont
het gedrag van Vliegen, die zijn ongeduld
niet vermocht te bedwingen en de rede,
„die li ij Woensdag in de raadzaal niet
houden mocht", zooals „Het Volk" had
aangekondigd, uitgesproken voor een
volksvergadering in „Plancius". Hij heeft
daar zijn lezing van de stakingsongere
geldheden gegeven en daarbij deze ver
dachtmaking geuit:
De burgemeester schijnt gevoeld te
hebben, dat wat hij zou zeggen, niet be
vorderlijk zou zijn aan orde en rust.
Had de burgemeester zich sterk ge
voeld, dan zou hij er „gebrand" op
moeten zijn geweest, den Raad zoo
spoedig mogelijk in te lichten.
Zie, dit is taal, een raadslid onwaar
dig. Al van te voren wordt hiermede een
stempel van minderwaardigheid gedrukt
op wat de burgemeester zal zeggen. Zoo
lang het tegendeel niet is gebleken, dient
een raadslid, dat toch mèt den burgemees
ter iu het belang der burgerij moet samen
werken, van deze veronderstelling uit
te gaan het hoofd der gemeente heeft het
goede gewild. De heer Vliegen was er
echter op uit, juist de tegenovergestelde
meening te doen post vatten. Als socialist
komt zulks uitstekend in zijn kraam te
pas, maar als raadslid mocht hij zulks
niet doen.
Socialistische raadsleden plegen er ech
ter een speciale moraal op na te houden,
die der propaganda-tot-iederen-prijs.
ALGEMEEN OVERZICHT.
I11 het ^Berl. Tageblatt" heeft Theo-
door Wo.T, Frankrijk de beschermeling
van Engeland, een „bevormundet»en .Wai-
senknabe" genoemd. Wanneer zoo'n
weesjongen kwaad doet op intrigatie
van een voogd, dan draagt niet li ij doch
de voogd de verantwoordelijkheid. Ure
publieke opinie in Duitschland heeft zidil
in het Marokko-geschil niet gekeerd te
gen Frankrijk, maar allereerst tegen En
geland, het perfide Albion, gelijk nven
zich uitdrukt, dat niet te vertrouwen is.
Wat wil Engeland
vraagt men zich af. Engelschc belan
gen, zegt de Katli. „Qermania" scherp,
worden altijd „bedreigd". En Engeland
moet bij de regeling van alle quaesties
op onzen aardbol steeds een com
pensatie er uit slaan voor zich zelf, al
gaan de quaesties dit land niets aan.
De berekening van deze compensaties
geschiedt op de volgende wijz<e: neemt
een staat één dorp in bezit, dan ver
langt Engeland voor de bescherming van
zijn ernstig bedreigde belang.11 er min
stens drie, nog liever vier! John Buil
staat altijd op de loer en speelt 6teeds
den onrechtvaardigen benadeelde. Reeds
na de eerste uitlatingen van de heeren
Asquith en Grey kon alleen e*en heel
onnoozele denken, dat deze staatslieden
strikt neutraal zouden blijven tegenover
Duitschland.
Maar wat wil Engeland?
De rede van Minister Asquith ont
steekt daarov er geen licht. Hij hj/eld zich
van den domme, gaf voor niets te weten
van de onderhandelingen tusschen
Duitschland en Frankrijkdodli wie
gelooft dat? Hoc men de rede van As
quith ook beziet, evenals in die van
Lloyd George ligt er een waarschuwing
tegen Duitschland in opgesloten, al is de
inkleeding hoffelijker.
De „Köln. Ztg.", die ook reeds van
de rede van Lloyd George betoogde dat
zij niet tegen Duitschland was gcridht,
is met dc redevoering van Asquith zeer
ingenomen. De verklaring, die de En
gelschc minister-president gisteren in
het Lagerhuis heeft afgelegd, zal hel
pen dc gemoederen verder tot rust tc
brengen. De lieer Asquith heeft o. in.
vooral nadruk gelegd op de bewering;
dat het Engelsche ministerie niet ge
tracht heeft zich* te mengen in de
Duitsch-Fransdhe besprekingen en ging
zelfs zoover deze bewering een kwaad
willig verzinsel te noemen. Dit is een
zeer scherpe critiek op de Engelsche
bladen, die dc jongste rede van minister
Lloyd George in dezen zin wilden uit
leggen. I11 dc eerste plaats moet dus
vastgesteld worden, dat Frankrijk en
Duitschland hun besprekingen zullen
houden, zonder inmenging van een der
de en dat wat ook het resultaait moge
zijn, Engeland er niet aan denkt, zich
er in te mengen, zoolang zij over zaken
buiten Marokko, in andere dee km van
West-Afrika, loopen.
Een niet gering deel cker moeilijkhe
den, de ongerustheid en de bezorgdheid
verdwijnt, zegt het „Berl. Tageblatt"
op 't oogenblik, waarop Engeland in deze
onderhandelingen niet langer een over-
heerschende positie wil innemen, waar
door de quaestie de pijnlijke bcteckcnis
van een machtsquaestie verliest. Dc groo
te meerderheid van het Duitsch'e volk
verlangt geen zegepraal, slechts een re
sultaat, waarmede beide partijen tevre
den kunnen zijn. Het Uerlijnsche blad
stelt datgene, wat die rede van Asquith
voor goeds brengt, op den voorgrond en
houdt de rest voor rhetorischc snorre-
pijpcrijcn.
De „Vossische Zeitung" noemt die
rede een vredesredc. Asquith 4 heeft
Engeland van dc verdenking bevrijd dat
men in de Europeesche conflicten steeds
er op uit is 0111 de tertius gaudens tq
zijn. .Weliswaar heeft Engeland in den
loop van een lange, historische perio
de vastgehouden aan de overlevering 0111
voordeel tc trekken uit den strijd van
anderenmaar de rede van Asquith
breekt met deze gewoonte, en wij heb
ben geen reden 0111 de woorden te wan
trouwen, die een gentleman op een zoo
gewichtig oogenblik tegenover de ge-
heele beschaafde wereld uitgesproken,
heeft.
De „Tagl. Rundschau" deelt de tevre
denheid van beide vorengenoemde bla
den niet. Dat Engeland niet formeel
deelneemt aan de beraadslagingen tus
schen Kiderlcn en Cambon, zegt 't blad,
wisten wij reeds, voordat Asquith het
mededeelde. Ontdoet men de rede van
Asquith van alle omhulsels en dubbel
zinnige omschrijvingen, dan blijft als
kern slechts dc vermaning aan Duitsch-
landen over, handen weg van Marokko.
De Engelsche pers van alle richtingen
juicht de rede van Asquith toe, als een
opheldering in den stand der zaken en
als een afdoende uiteenzetting van het
standpunt der Engelschc rcgcering. Dc
„Daily News' 'verklaart zich bevredigd
dat Asquith ten stelligste Engcland's
politiek van non-interventie buiten Ma
rokko voorop stelt, zoodat Duitschland
vrij blijft om zoodanige overeenkomsten
te treffen met Frankrijk in West Afrika,
als beide mogendheden gelieven overeen
te komen. Alleen betreffende Marokko
zelf had de Engelsche eerste minister
duidelijker kunnen zijn. De Engelschc
regeering wijst oogenschijnIijijk de voor
dracht van land in Marokko door klank
rijk aan Duitschland af, maar het is niet
duidelijk waarom.
De spanning tusschen beide landen is
dus minder geworden en het publiek
heeft geen aanleiding zich ongerust te
maken. Dit verklaarde ook de Franschc
minister-president 'Caillaux aan verschei
dene journalisten, die h vroegen naar
de stand van dc ond' dingen met
Duitschland.
Dc belangen van twee groote volkeren
Duitschland en Frankrijk, antwoord
de Caillaux, zijn zoo istig en 0:1 vang-
1 ijk, dat dfi mogelijkheid van cen con
flict moet worden uitgesloten. Hij zeidfl
het vertrouwen te hebben dat de bespre
kingen, welke thans plaats hebben, tot
,een overeenkomst zullen voeren en hij
zocht de pers eveneens het vertrouwen
in de toekomst te behouden cn rustigl
te blijven.
Maar hoe het staat met die onderhan
delingen, vernamen de journalisten niet
Men weet evenwel tc melden, dat Duitsch
land en Frankrijk het reeds over tie voor
naamste punten eens zijn en dat er nog
slechts formecle quaesties geregeld moe
ten worden.
Dit bericht is zoo heel onwaarschijn
lijk niet. Dc tocht van den Duitschen
rijkskanselier cn den Minister van buiten-
landschc zaken, von Kiderlen Wachter,
naar Swincmiinde, waar keizer Wilhelm
van zijn Noorsch reisje gisteren arri
veerde, kunnen hierop betrekking hebben.
Teekenend voor den invloed, die aan
zijn groote persoonlijkheid wordt toege
schreven, is de algemeene verwachting,
dat de terugkeer van keizer Wilhelm tot
vergemakkelijking der onderhandelingen
zal bijdragen. Dc keizer wordt als veel
meer gematigd beschouwd dan zijn diplo
maten.
Turkije
Mahmoed Sjefket Pasja, de Turkschc
minister van oorlog, de groote figuur,
waaromheen zich liet gcheele leven en
mechanisme van het nieuwe Turksche
regiem beweegt, is behalve een onver
vaard soldaat en streng opperofficicr,
een verstandig man. Niet wijl hij meent en
verzekert, dat de Porte „genoeg doet
voor de Albancezcn", dat zij zich „door
cen handjevol opstandelingen de wet niet
kan laten voorschrijven", en den eisch
tot het geven van waarborgen betref
fende de vervulling barer beloften aan
een vreemde mogendheid „beslist zal af
wijzen", doch wijl hij de houding van
Jupiter-den-donderaar, welke sommige
mogendheden aannemen, naar waarde
of liever: naar onwaarde weet te
schatten.
Ondervraagd betreffende de mogelijk
heid van een oorlog met Montenegro en
met de mogendheid, die Montenegro rug-
gcsteimt, verklaarde de minister, den toe
stand weliswaar zeer ernstig tc achten,
maar toch te hopen, dat Turkije cen oor
log zal kunnen vermijden, omdat het,
evengoed als Montenegro, weet, dat, hoe
dc uitslag ook zij, geen van heiden er
materieel voordeel van zal hebben. Wat
de mogendheden betreft, die Montenegro
misschien te hulp zouden komen, deze
weten zeer goed, dat er weer andere zijn,
die tegen haar zouden optreden. En
daarom hield de minister zich ervan over
tuigd, dat de mogendheden zich rustig
zullen houden. „Wij hebben ons, zeide
hij, bij de meest ernstige uitdagingen
kalm gehouden, maar het geduld heeft
zijn grenzen en er zijn oogenblikken
waarop men zich niet meer kan Inhou
den. Ieder volk heeft zijn waardigheid
op tc houden. Wij hebben in elk geval
aan de Montenegrijnsche grens alle moge
lijke voorzorgsmaatregelen getroffen,
evenals aan andere grenzen. Het leger
staat gereed op het eerste tecken te
velde te trekken, maar als er niet iets
onverwachts gebeurt, geloof ik niet dat
ccn oorlog zal uitbreken."
GEMENGD.
De gezondheid van den Paus wordt
gestadig beter.
Uit Frankrijk komt het bericht van
een nieuwe priestermoord. Te Saint Se-
ferni hij Angoulêmc is pastoor Guilhaud
bij een wandeling in zijn tuin door een
schot getroffen en kort daarna gestorven.
Van den dader is nog geen spoor ge
vonden.
De Franschc minister van oorlog
heeft den president ter onderteekening
voorgelegd dc decreten betreffende de
reorganisatie van het op^erbcvclhebber-
schap. Dc hoogc verdedigingsraad zal
worden gepresideerd door den voorzitter
van den ministerraad en de drie bureaux-
chefs van oorlog, marine en koloniën zul
len te zamen gevoegd worden. Het oj)-
perbevel over het leger zal worden uit
geoefend door het hoofd van den algc-
meenen generalen staf. Hiertoe zal gene
raal Joff ie worden benoemd.
Een redacteur van „Die Welt'^ werd
door een der strafkamers van Berlijn tot
1 maand gevangenisstraf veroordeeld we
gens godslastering. Het blad van Alfred
Scholtz had namelijk eene inrichting van
dc „christelijke Kerk" beschimpt. In Italië
laat de regeering intusschen toe, dat dc
