17
Erna von Harneck.
BUITENLAND.
2e Jaargang,
No. 538.
2)e £eicbche ©ou/tcmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
Juli
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 een
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Qroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advcrtcntiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Een niet-blinde liberaal.
De liberalen zijn over 't algemeen ver
blind door hun anti-clericalisme. In hun
streven om „Rome en Dordt" maar te
.verdringen zien zij andere „gevaren" zoo
niet voorbij dan toch niet in de juiste Ver
houdingen.
Zoo is daar het roode gevaar. Het
bestaan hiervan kan zelfs een liberaal,
'die dank zij roode hulp op 't kussen
bleef, niet miskennen. Hij zal het echter
eltijd als „het mindere kwaad" beschou
wen vergeleken bij het sclnlkbeeld der
„kerkelijke overhecrschiig." Om dit
vreeselijkc onheil te keere sluit hij gaar
ne vriendschap met de socialisten, ook...
al graaft hij daardoor het graf zijner
eigen partij.
Hoe mea Inwuers het liberalisme
toont, nie* bulten zijn roode bondgenoo-
ten te kunnen hoe meer het zich bloot
stelt aan de politielet sabotage van die
zelfde bondgenoten
Dit willen ot kunnen t vrijzinnigen
echter niet inzien, verbünö als zij zijn
door dit waandenkbeeld. „Als wij de
zwarten maar weere/t komt alles te
recht."
Nu is er echter onder hen een man
opgestaan, die 't wel inz'et en die er
feestelijk voor bedanki, als slippendra-
ger bij de begrafenis zijner eigen partij
te fungeeren.
Die man is de Utrechtsche professoor
J. de Louter. Zich ergerend over het
feii, dat zijn geestverwanten zelfs twee
hunner eigen candidatcn opofferden ten
believe der samenwerking met de „S.
d. A P.", heeft hij zich afgewend van
de liberale Utrechtsche kiezersverew-ni-
ging, wijl hij „noch actief, noch passief"
kan medewerken aan de gevolgde tac
tiek
I wee redenen maken mij dit onmo
gelijk, schrijfl de prof in het „U. D."
Vooreers* omdat ik zelfs in de po-
litlek :iïij nooit kon en nooit zal
vcreenigei' met den bekenden stelic-
gcl het doel heiligt de middelen. Dit
middel schijnt mij zedelijk ongeoor
loofd en daarom noodlottig. Het is
in mijn oog een wapen, dat de hand
wondt, welke het voert. Ten tweede
berust deze tactiek op de onderstelling,
dat een liberale kiesvereeniging, ge
plaatst voor de keuze tusschen dc par
tijen van rechts eji de socialisten, aan
laatstgenoemden de voorkeur moet ge
ven. Ik deel die meening niet en ben
pvcrtuigd, dat velen met mij, indier.
zij voor deze pijnlijke keuze worden
geplaatst, liet socialistisch gevaar voor
gemeente, provincie en rijk grootm
achten en meer duchten dan cene re
geering der vereenigde kerkelijke par
tijen."
Zie, deze liberaal is nog niet blind.
En wat aan zijn waarschuwend woord
fe meer kracht verleent is liet feit, dat ihij
.onverdacht liberaal gebleven is. Hij
schrijft toch verder:
„Naar mijn overtuiging ontleent een
staatkundige partij haar levensvatbaar
heid aan de trouw aan haar beginselen
en staan du liberale beginselen in den
waren en ruimen zin des woords, niet
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
67)
Breng mij dat plan maar eens. Ook
zou ik gaarne de kaart hebben, die men
indertijd van het landgoed bezat. Voor
eerst heb ik mij geen helder inzicht in dc
zaak kunnen vormen. Maar dit wil ik je
toch wel vast zeggen, waarde Müller.
Ik wil den loop der dingen hier niet be
vitten, en gij hebt heel correct gehan
deld, door gedurende dit jaar alles bij
het oude te laten. Toch zal ik wel eeriige
veranderingen maken. Ik ben jong en
begeer arbeid.
De rentmeester keek den baron, over
wiens ernstig gezicht een schaduw vloog,
sprakeloos aan.
Waarvoor behoefde de bezitter van
Falkenhaus te arbeiden? dacht hij ver
wonderd. De jongelui moesten toch van
het leven genieten!
Muller zou den eersten tijd voortdu
rend stof tot verbazing hebben. Steinfcls
Zette de geuite g - on
verwijld in daden om. Overdag dour-
mindcr lijnrecht tegenover die der so
cialisten, dan tegenover die der coali
tie. Mocht een meerderheid dit hier
of ginds, nu of later, miskennen of
vergeten, dan zal ik mij een bescheiden
plaats zelfs onder de kleinst mogelij
ke minderheid getroosten, om den on
dergang der liberale partij, niet dien
van hare onsterfelijke beginselen
te betreuren."
De heer dc Louter toont hier een pro-
fetischen blik. De liberale partij is al
aardig op weg „dc kleinst mogelijke min
derheid" te worden. Alleen luisteren
naar 't woord van dezen hoogleeraar kan
haar nog redden van een smadelijken
ondergang, waarbij de socialisten 't
hardst zullen joelen. Dit zien de zooge
naamde vrijzinnigen echter niet in, ver
blind als zij zijn door hun anti-clericalis-
algemeen overzicht.
Komkommertijd.
Er is weinig nieuws in de politieke we
reld, dat sensatie ol belangstelling wekt,
zoodat de binnen- en buitenlandscht po-
liticke bladen Marokko wel aangrijpen,
om rond hel Agadir-incident allerlei be
schouwingen te spinnen, 't ls
Agadir und kein Ende.
't Wordt voor de gewone couranten-le
zers anders vervelend zich in die Agadir-
quacstie nog meer te verdiepen. I>c diplo-
materj alleen en de fijnproevers in de
buitenlandsehe politiek kan 't interessee-
icn, hoe Duitschlandde onderhandelingen
zal leiden om cr ten slotte zijn invloed in
Marokko door te vergrooten. Want daar
om gaat het toch. Duitschland wil te zeg
gen hebben in Marokko hetgeen Frank
rijk niet toe wil staan omdat Marianne
hoopt op een gegeven oogenbllk Ma
rokko nog eens bij haar koloniaal gebied
in te lijven.
Wie gevreesd hebben voor een uitbar
sting tusschen beide rijken, kunnen nu
zoo zoetjes aan wel hun vrees opzij zetten.
De Duitsche en Fransche soldaten zullen,
zooals op 't oogenblik de stand van zaken
is, niet over Agadir gaan vechten. Mi
nister Canalejas, de Spaansche premier,
heeft den koning medegedeeld, dat de al-
gemeene indruk geruststellend is. De
„Nowojc Wrcmja", een gezaghebbend
Russisch orgaan, drijft zelfs met het gc-
hcclt incident den spot. Duitschland heeft
wat leven willen brengen in het „saison
inortc". Op die uitlating vatte de „Köl-
nische Volks/.eitung" weer vuur en dien
de het Russische blad van repliek.
l>e „Panther" is ten tweeden male uit
Tcneriffe vertrokken en stoomde naar
Kaap Bogador. Hardnekkige geruchten
willen ondcrtusschen, dat deze Duitsche
kanonneerboot naar Kaap Juby zou zijn
gestoomd en daar manschappen aan land
heeft ge/el. Reuter en de Londensche
bladen hebben daaromtrent berichten
ontvangen. Kaap Juby zou ecu gebied
zijn, dat aan niemand toebehoort. Maar
Canalejas spreekt het landen van Duitsche
troepen weer tegen. Wie kan nu aan al
deze tegenstrijdigheden geloof hechten?
De Marokkaansche regeering zond 800
kruiste hij bosch en veld, om zich jocr-
soonlijk op de hoogte te stellen van het
geen hij desavonds uit de terreinkaarten,
die overvloedig aanwezig waren, leerde.
Betrof het de bosschen, dan was Tram
zijn begeleider en werd dezen toegestaan
zijn oordcel over een en ander te zeggen.
IX' houtbeplantingen stonden daar in
overvloed en wachtten slechts op een des
kundige hand, die voorkomen zou, dat
de te weelderige groei schade veroor
zaakte. Ging Hans Otto door zoo'n dicht
begroeid gedeelte, dan kwam hem altijd
liet veronachtzaamde bosch van Harten-
stcin voor den geest en hoorde hij Erna
weder klagend tot den pastoor spreken.
XX.
Het was Maandag, dat Steinfels zijn
erfenis voor goed in bezit was komen
nemen; de eerste week was in arbeid
voorbijgevlogen. Voor den eersten Zon
dagmorgen had hij nu ter kerke te gaan.
Had sinds zijn jongste bezoek aan Fal
kenhaus en het tegenwoordige niet dc
ontmoeting met Neinstetten gelegen, dan
had hij dezen Zondag kunnen benutten
om de kennismaking met dc omwonende
landhccren voort te zetten of aan te
knoopen. Het was gewoonte geworden
na de godsdienstoefening in een lande-
ruiters naar Agadir om daar haar gezag
te handhaven.
Uit Frankrijk houden de berichten over
stakingsonlusten en sabotage
aan. Tegen den nationalen feestdag (1-1
Juli) waren door de socialisten te Parijs
groote tegen betoogingen aangekondigd en
myn vreesde voor daden van vernieling.
Een sterke troepenmacht was uit de pro
vincie met het oog op ongeregeldheden,
te Parijs geconcentreerd, maar alles is
verloopen zonder onlusten.
De ecnige ernstige botsing tusschen
betoogers en politic deed zich voor in de
buurt van de Bastille, waar de gecombi
neerde socialisten en syndicalisten moeite
wilden doen den door de politie verbo
den optocht, langs de Santc-gevangenis,
waar met Hervé een aantal wegens anti
militaristische delicten veroordeelden ge
vangen zit, tóch te houden. Er waren
oenige charges noodig om de betoogers
te doen inzien, dat ze toch werkelijk he
ter deden naar huis te gaan, omdat ze
tegen de overmacht van agenten en bere
den troepen onmogelijk op konden. Na
ecnige vechtpartijen begrepen ze het ein
delijk en trokken af.
Voor het overige was Parijs in dezelf
de vroolijke stemming als alle andere ja
ren op dezen dag. In de bonte tentjes op
de hoeken der straten bliezen de muzikan
ten zich buiten adem, cr omheen dansten
op de ongelijke keien jongens en meisjes
zich in het zweet, vlaggen en guirlandes
wapperden,vpetzoekers knalden kortom
i was de gewone stofferige en lawaaic-
rigt herrie.
IX „Echo dc Paris" weet evenwel te
melden, dat de politie beslag heeft gelegd
op enorme hoeveelheden dynamiet en an
dere ontplofbare stofefn, tengevolge van
de talrijke nasporingen, die dezer dagen
zijn gedaan in verband met de groote
staking in de bouwbedrijven en de vervol
ging, die tegen een aantai leiders van dc
vakverceniging is ingesteld.
Te Choisy bij Parijs is een bekende
anarchist gearresteerd, die ernstig ver
dacht wordt een groot aantal telefoon-,
telegraaf- en signaaldraden te hebben
doorgesneden. Bij Saint-Denis b.v. wa
ren bij den Noorderspoorweg vijf eu
twintig draden afgesneden, waardoor de
telefonische verbinding tusschen Parijs en
het Noorden verbroken was. Tusschen
Ivry en Choisy-le-Roi waren niet minder
dan vier en twintig draden doorgesneden.
Te Bondy werden de draden, die twee
spoorvvcgsignaJen met elkander verbin
den, eveneens afgesneden.
Parlementaire onlusten of te wel ob
structie worden uit
Hongarije
medegedeeld, 't Gaat daar Spaanschcr toe
dan bij ons, doch de heer Duys, de be
kende Ncderlandsche obstructionist, moet
voornemens zijn eenige dagen de zitting
van het Hongaarsdie Huis van Afge
vaardigden tc gaan bijwonen oin te zien,
of hij die methode van oppositie voeren
ook in Holland kan toepassen. Hoe liet
toegaat in het Hongaarsche .Huis, vertelt
het volgende relaas
Een petitie tegen de verhooging van
militaire lasten bood aan dc opposite
een gunstige gelegenheid haar obstructie
lijkc uitspanning tot een korte, gezel
lige begroeting bijeen te komen. De
landheeren, die zich tot de bijzondere
vrienden van zijn oom rekenden, hadden
hem reeds bij diens begrafenis met deze
gewoonte bekend gemaakt. Een uitnood!
ging tot bijwoning zou hij natuurlijk heb
ben opgevolgd, om dan de volgende da
gen bezoeken op dc landgoederen te
gaan afleggen. Wat zou hij nu te wach
ten hebben
Met vasten tred ging baron Steinfels
den volgenden morgen in de kerk naar
dc plaats, sinds jaren bij de bezitters
van Falkenhaus in gebruik. Hij neigde
hoffelijk in de richting der andere plaat
sen van landeigenaars, waar een dezer,
de heer von Erdhofen, reeds met familie
aanwezig was. Doch voor hij zich naar
het altaar wendde, zag Hans Otto dui
delijk, dat zijn buurman een hoogroode
kleur kreeg en met hoogmoedige bewe
ging het hoofd afwendde.
Steinfels steeg het bloed naar het
hoofd, het suisde hem in de ooren. Eerst
toen de priester den kansel besteeg en
de woorden van den tekst weerklonken
„Die mij voor de menschen belijdt, zal
ik ook belijden voor mijn hcmclschen
Vader", eerst toen week dc gramschap
van hem. Bewogen hoorde hij den gces-
voort te zetten. Vooreerst verlangde zij,
dat de secretaris de petitie harder en dui
delijker zou voorlezen. Een ander lid van
de oppositie cischte, dat de voorlezing zou
worden gestaakt, daar de stcnographen
niets noteerden. W«er een ander lid ver
langde, dat de bijval, waarmede het stuk
door de oppositie ontvangen werd, in
het protocol zou worden opgenomen. Een
lid van de regceringsparlij, het sarren
moede, riep toen: „Is me dat nu een ern
stige partij?" Deze woorden werden het
sjgnaal voor een geweldig geschreeuw
op de banken van de oppositie. De af
gevaardigden sprongen vol woede op,
sloegen op de lessenaars en cischten
schreeuwend om den interpellant tot de
orde tc roepen. Het geschreeuw bedaar
de eerst, toen men op verzoek der oppo
sitie op geheel ongemotiveerde wijze tot
een zitting met gesloten deuren overging,
welke eigenlijk niets anders was, dan een
voortzetting van de openbare besprekin
gen. Met zulk onvruchtbaar gepraat werd
de zitting gevuld.
Z. Al. Nicolaas,
Koning van Montenegrozetvol
gens een bericht uit Ccttinje aan de
.Vossische Zcitung", zijn dubbelzinnige
politiek voort. Na de laatste waar
schuwingen, die de groote mogendheden
hem lieten geworden, ontbood hij de ver
tegenwoordigers der Malissorcn en
sprak hen als volgt toe:
.Ontvangt mijn welgemeende gcluk-
wenschcn met uw dapperheid. Steeds
ben ik de mecning toegedaan geweest,
dat het Albanceschc volk dappr en vast
beraden is. Ik geef u den raad u rustig
tc gedragen, om van nu aan dc welwil
lendheid der groote mogendheden te ver
werven. Montenegro met zijn histori
sche overleveringen zal niet ophouden,
li ook in het vervolg broederlijke gast
vrijheid tc waarborgen. Ik hoop, dat dc
Porte in ons gemeenschappelijk belang
en tot behoud van den vrede alle uw
gegronde cischen zeer spoedig zal ver
vullen."
Uit Uskub wordt voorts aan hetzelfde
blad gemeld, dat men zich in Turkschc
kringen ongerust maakt over den Alba-
neezen-aanvoerder Ismacl Kern al bei, af
gevaardigde van Valona, en zijn gedra
gingen in Montenegro. Men begrijpt niet
hoe de Turkschc gezant tc Ccttinje beeft
kunnen deelnemen aan een ter cere van
dezen man bij koning Nicolaas gehouden
maaltijd. Voor de door de Malissorcn ge
stelde lischcn, die, naar verluidde, door
22 MalUsorcn-hoofdlieden zijn ondertee-
kcrid, »tclt men hier algemeen, en hoogst
waarschijnlijk terecht, Ismacl Kcmal bei
verantwoordelijk. Reeds bij de revolutie
in Albanië van verleden jaar heerschte de
meening, dat de ware schuldigen in Con-
stantinopel zaten cu de veldtocht met
al zijn hardheid tegen onschukligen werd
gevoerd. Evenzeer is het thans zeker,
dat over het geheel de Albaneez.cn zelfs
niet de beteekenis van het woord auto
nomic begrijpen, laat staan haar zouden
verlangen. Dc gcheelc beweging gaat uit
van eenige lieden, die vroeger onbeperkt
heer waren van enkele districten en die
door de grondwet van hun invloed dreigen
beroofd tc worden. Zij denken door een
teli/ke aan, die op eenvoudige wijze, maar
practisch voor hert leven hét woord des
Heeren uitlegde. Hans Otto's toorn ver
vloog en zijn oog stond weder kalm en
klaar, toen hij de kerk verliet.
Nu viel het hem niet onaangenaam
meer op, dat mijnheer von Erdhofen
dien hij op het voorplein terugvond, hem
met spottenden blik van het hoofd tot
de voeten mat. Steinfels wenkte Frans,
die in nette groene livrei buiten wachtte,
en beval hem, tc laten inspannen. Met
langzamen tred volgde hij den wegsnel
lenden beambte.
Niet ver van de uitspanning, waar de
Falkenhauser paarden stonden, fiaalde hij
twee oude, hem bekende heeren in, die
pratend op den straatweg waren blijven
staan. Hij groette en wilde voortgaan
toen hij een haastigen tred achter zich
hoorde en zijn naam genoemd werd
Steinfels wachtte bedaard op het naderen
van den heer en riep voorkomend
Goeden morgen, mijnheer Branden
Nu, nu, sprak deze, met helderen
verstandigen blik Steinfels aanziende, zoo
vlug behoeft ge toch twee oude vrienden
van uw oom, zooals Waldenburg en ik...
Hij wendde het hoofd om en zag, dat
zijn beg I i Ier ecu v houd ug en met
sombere uitdrukking op hel gelaat .wa
autonomie hun vroegere politieke macht
weer tc kunnen bemachtigen. Veelal wordt
dringend het ophouden met expedities
en een scherper optreden tegen de ware
schuldigen geëischt.
Alarmecrende berichten
over den staat van zaken op Cuba zijn
tc Washington ontvangen.
Er moeten schandalen zijn voorgeval-
u in verband met de Cubaanschc staats
loterij en verder is er naar iu Aineri-
kaansche bladen beweerd wordt ge
knoeid met concessies, die aan buitenlan
ders zijn vergeven.
President Taft acht naar het heet
de Cubaanschc onthullingen van den
"aatsten tijd van belang. Hij heeft den
inister van oorlog, Stimson, naar uba
gestuurd om poolshoogte tc gaan nemen.
Te Washington houdt men het cr
oor, dat mocht de Unie er te eeniger
jd toe worden gedwongen om n >g-
taals dus voor de derde keer ge
wapenderhand tusschcnbeidc te komen
op Cuba, die inmenging zou leiden tot
een permanente voogdij der Amerikanen
op het eiland, iets wat Uncle Sam niet
onwelgevallig zal zijn.
In Perzië is een
Kabinetscrisis
ontstaan. De Regeering kon, ondanks
den steun van Engeland en Rusland, haar
gezag niet handhaven. In liet land
heerscht algemeene verwarring. Alle ka
ravaanwegen zijn onveilig. De opstande
lingen hebben een zege bevochten ju
Sjiraz en Kermaiisja. Salareidoeleh heeft
Seua, de hoofdstad van Kon dislaii, be
zet en rukt op Kermansja aan. Ilij is be
noemd tot satraap van de provincie.
GEMENGD.
Te Duisburg is het congres gehou
den van den Katholieken Duitscheii Koop-
mansbond, die 28.000 leden telt. Tot de
aanwezigen behoorden de wijbisschop
au München en verschillende centrums-
leden, waaronder de heeren Roeren, von
Savigny en Erzbcrger. Ouder de vele re
denaars was ook de heer A. Kellenaers
van Leiden, die sprak over dc ontwikke
ling der Katholieke Middenstands orga
nisatie in Nederland. De congresleden be
zochten de haven- en dc groot.industrr
cele werken in Duisburg en omgeving,
o.a. de fabrieken van Krupp. Zondag
werd het congres met een pontificale Mis
in dc St. Jozefkerk gesloten.
Heden zal het bezoek van het En-
gelsclie Koningspaar aan Schotland plaats
hebben. Vijf dagen zullen dc koninklijke
gasten hun intrek nemen in het paleis van
Holyrood. Er zijn iu dat paleis veel veran
deringen aangebracht en toebereidselen
gemaakt om dit oude verblijf der Seliot-
schc koningen te veranderen in een mo
dern koninklijk verblijf.
Uit Londen wordt gemeld, dat Lord
Kitchener henoèmd is tot diplomatiek
agent van Engeland in Egypte als op
volger van Sir Eldon Gorst, die dezer
dagen overleed.
- In Bulgarije is de nationale verga
dering bezig de grondwet van het Ko
ninkrijk te behandelen. Een kleine min
derheid blijft luidruchtige oppositie
voeren tegen koning Ferdinand. De
radicaal Georgof is nu wegens bciee-
blijven staan. Verlegen ging hij daarop
voort
Ja, ziet ge, waarde heer, dat is
nu toch een lastige geschiedenis Hoe
moet dat gaan?
Het is de zaak der heeren, of zij
verder met den bezitter van Falkenhaus
omgang willen hebben, luidde het kalme
antwoord van den jongen man, in uien*
gezicht geen spier vertrok. Mijnheer von
Erdhofen heeft mij zijn mecning reeds
duidelijk te verstaan gegeven.
Net iets voor hem, zeide Branden
geërgerd. Daarop ging hij voort: Dat
baron Waldenburg voor een ontmoeting
met ii terugschrikt, ja, dat is te verkla
ren. Zijn tweede... Mm (hij snoot om
slachtig den neus)hm, die b om een
vervelende historie in een duel gevallen.
De oude kan zich over dat verlies nog
niet goed hecnzettcn. Nu, weet ge wat,
kom mij maar dikwijls bezoeken. Wat
hindert 't mij.
Hoffelijk stelde Steinfcls zijn bezoek
voor een der volgende dagen in uitzicht,
waarna men scheidde.
Baron Waldenburg was de beste vriend
geweest van den overleden oom. Ondanks
de belcedigcnde houding van der man,
g< telde Hans Otto diep medelijden
in cl Jiem. J,W.o: dt vervolgd.)
