4
BUITENLAND.
2e Jaargang,
No. 527.
e £eicbclve Sou/tcmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAQ, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
len het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Juli
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Gemeenteraadsverkiezingen.
Met den meesten aandrang bevelen wij
Iden Katholieken aan, hun stem uit te
brengen op de onderstaande candidaten:
Se Alten
H. W. A. DROS.
C. v. d. LINDEN.
A. P. C. ROSESTRATEN.
te Katwijk
A. PARIDON,
te Lelmulden:
G. BERNARD,
te Nieuwkoop:
P. A. TH. v. d. WEIJDEN.
te Oegstgeest:
T. VAN EGMOND.
A. DEN HAAN.
A. JUFFERMANS.
te Oudshoorn:
C. HOOGEND1JK.
A. VERDUIJN Sr.
J. H. DE WIT.
te Stompwilkl
N. OLIEMAN Mzn.
A. ROM1JN.
M. SMI TS.
L. WAYF.N.
te Voorschoten:
C. EGGINK Sr.
A. W. KWAK.
J. A. MENS.
G. N. SCHMAL.
te Wassenaar:
J. A. VAN DER KROFT.
J. MANSVELT.
H. VAN WISSEN.
Een liberaal blad over de
Noordwijksche strandquaestie.
Het te 's-üravenhage verschijnend li
beraal dagblad, het „Vaderland", oefent
onder het opschrift „Strandquaestie en
geloofquaestie" critiek op ons uit, naar
•aanleiding van onze houding in de Noord
wijksche aangelegenheden.
Het redactioneele betoog is niet groot,
maar zelden misschien heeft een liberale
nourant in zulk een beperkten omvang
Zooveel verdachtmakingen en belcedigin-
gen aaii het adres harer tegenstanders
neergeschreven als het Haagsche blad in
zijn aangehaald artikel.
Daarbij treft de groote onkunde over
de zaak die behandeld wordt, onkunde
welke het blad erkent door neer te schrij
ven „W ij weten niet of er in Noord-
wijk bij de bedoelde quaestie (nl. de
strandquaestie) met voldoende tact is op
getreden."
En ondanks dat n i et-w eten wordt de
„Leidsche Crt." ondermijning van hetge-
zag ten laste gelegd en liet voorgesteld
alsof de Katholieken (betiteld met „som
mige raddraaiers") cr een geloofs-
quaestie van pogen te maken.
Het „Vad." zou verstandiger en
billijker zijn geweest als het eerst eens ter
plaatse een onderzoek had ingesteld en
bij personen van verschillende richting
naar de toedracht der feiten had geïnfor
meerd. Doch billijkheid acht de liberale
pers tegenover Roomsche landgenooten
imeestal niet noodig. Klakkeloos worden
beschuldigingen tegen ons neergeschre
ven cu van ons verweer neemt men weinig
iof geen notitie.
Ook bij het citeeren neemt het „Vad."
liet zoo nauw niet. Uit een ingezonden stuk
van de heeren de Rochefort Dijk, Hoek
|en Bussink wordt wel overgenomen, dat
ie n k el e aanhangers van Vink's meening
.omtrent den eigendom van het boven-
(Strand, meest jongelieden uit Noordwijk-
binneii, getracht hebben op Zondag
II en Donderdag 13 Juni (Sacramentsdag)
w a t kabaal te maken, maar niet meer
(worden de lezers herinnerd, dat na 15 Ju-
mi niets bijzonders voorviel noch dat geen
enkele badgast cciiig ongerief behoeft te
'ondervinden.
Het „Vad." moest wel partijdig citeeren
(wilde het althans met schijn van waarheid
0e „onbeschaamdheid" van een Katho
liek kunnen laken, die in ons blad van 22
Juni protest tegen de politie-rnaatregelcn
lop H. Sacramentsdag aanteekende en
jvtrien verweten wordt zich achter „een met
/opruiende bedoelingen misbruikten schuil
naam" te verbergen.
Uit dit o.i. gerechtvaardigd protest con
cludeert het „Vad."
„dat de relletjcsinakers de vrijheid op
vorderden om op den H. Sacraments
dag den boel op stelten te zetten, en
zich daartoe beriepen op de hoogheid
van dien feestdag. Een zonderlingsoort
van wijding inderdaad."
Men moet liberaal zijn om zooveel ve
nijn uit het stuk van een Katholiek te kun
nen halen. De verontwaardiging van
Noordwijk's Katholieken over de politie
maatregelen op H. Sacramentsdag sproot
voort uit de veronderstelling van den bur
gemeester, dat juist deze hooge feestdag
door hen zou worden uitgekozen om ka
baal te maken. Zij werden daardoor in het
diepst hunner ziel gegriefd, temeer om
dat de leidende persoonlijkheden in
Noordwijk al hun invloed hadden aange
wend om een herhaling van het gebeurde
op den voorafgaande» Zondag te voor
komen en cr geen gegronde vrees voor on
geregeldheden behoefde te bestaan. H.
Sacramentsdag is te Noordwijk kalrn ver-
loopennadien is er, niet ter oorzake van
de politiemaatregelen, die prikkelend
werkten zelfs op de meest bezadigde ele
menten, maar door liet kalme en overre
dende optreden van de Katli. voormannen,
niets «neer te Noordwijk voorgevallen en
wij waren volkomen gerechtigd een loopje
te nemen met de „koude drukte", die men
te Noordwijk gemaakt had. De bevolking
van het dorp was ten opzichte van de po
litie welwillend gestemd; koffie, sigaren
en een zitplaats werd aan de buitengewo
ne veldwachters aangeboden, toen zjj voor
't eerst het dorp „beschermden" tegen
hersenschimmige onlusten. Maar op den
tweeden dag mocht dat niet meer. Toen
kreeg de politie van den burgemeester de
opdracht van de bevolking niets in ont
vangst te nemen. Wij vermelden dit feit
ongecoinmcntarieerd, anders verwijt het
„Vad." ons opnieuw ondermijning van
liet gezag.
Het kabaaimaken is door niemand ver
dedigd, maar verklaarbaar is het alleszins.
Het optreden van enkele machthebbenden
te Noordwijk aan Zee tegen den Katholie
ken pachter Vink, heeft rechtmatige ont
stemming gewekt, en één van de uitingen
zijn de relletjes geweest daarvan, wier om
vang men ondertusschen ontzettend over
drijft.
De kabaaimakers hebben echter dc ge-
loofsquaestie niet gesteld, zooals het
„Vad." beweert, dat schrijft:
„Maar is het niet meer dan ergerlijk,
dat sommige raddraaiers er het ge
loof bij halen en er een geloofsquaestie
van pogen te makenergerlijker nog,
dat er een blad (d. i. de „Leidsche Cou
rant") is te vinden, hetwelk hun daartoe
de gelegenheid opent."
Noch de Katholieken van Noordwijk,
noch de „Leidsche Crt." hebben in de
strandquaestie het geloof erbij gehaald.
De „raddraaiers", die dat gedaan heb
ben, zijn de partijgangers van het „Vad.",
en gewis had het „Vad." die beleedigende
uitdrukking niet gebezigd als het geweten
had zijn geestverwanten daarmede te tref
fen. Maar tegenover dé Katholieken hin
dert dat zooveel niet
Reeds eenige jaren geleden, bij de ver
kiezing van den lieer C. J. L. van der
Meer (R. K.) tot wethouder van Noord
wijk, heeft graaf L. van Limburg Stirum
te Noordwijk zijn Katholieke leveranciers
geboycot. Verleden jaar bij de strand
quaestie heeft zich hetzelfde herhaald. I>e
Katholieke leveranciers werden door den
graa fbedankt, den Katholieken pachters
van den graaf werd dc landhuur opgezegd
den Katholieken wethouder poogde hij
quasi om zijn persoon, feitelijk om zijn be
ginsel van zijn zetel af te dringen, echter
tevergeefs. De ambachtsheer van Noord
wijk, die zich op zijn arnbachtsheerlijke
traditicn Iaat voorstaan, heeft de meerder
heid van Noordwijk's inwoners door zijn
houding tegenover de Katholieken van
zich vervreemd en hij is de eerste geweest
die den ook door ons betreurden ge
loofsstrijd stelde.
De heerWilhclm Tappenbeck, Directeur
der Maatschappij Huis ter Duin, heeft dit
voorbeeld gevolgd door een serie ingezon
den stukken in Noordwijk's locaal orgaan.
Bekend is van hem, die zich zelf een „on
partijdig ketter" noemde, de hatelijke ad
vertentie in het „Weekbl. v. Bloembollen
cultuur", die in de afdeelingen van den
Bond en ter algemeene vergadering alge
meen protest ontlokte, Hij was het, die
in een ingezonden stuk in de „N. R. Ct"
den raad gafkoopt alleen bij pro-
te s t a nt en.
De „raddraaiers", zooals het „Vad."
ze noemt, die den geloofsstrijd aanspit-
sten, behooren dus tot die kringen van
Noordwijk, die door traditie en stand het
voorbeeld moesten geven van verdraag
zaamheid bij een gemengde bevolking.
De bladen, die hun kolommen beschik
baar stelden, om dien geloofsstrijd aan te
wakkeren, zijn niet slechts een neutrale
dorpscourant, maar ook het grootste libe
rale orgaan van Nederland, de „N. Roti
Crt."
Wat blijft er van deze feiten nog over
van de met buitengewone lichtzinnigheid
neergeschreven beweringen van het
„Vad."?
Er is over Noordwijk en over het op
treden van den burgemeester nog veel tc
zeggen, doch dit valt buiten het bestek
van dit artikel.
Maar protest teekenen wij pan tegen
de beschuldiging, als zoude bij ons een
duidelijke opzet bestaan om het gezag van
den burgemeester en van de politie te on
dermijnen.
Wij willen het gezag hoog houden, doch
reserveeren ons de bevoegdheid critiek
uit te oefenen.
En wanneer dan het recht niet staat
aan den kant van den overheidspersoon,
maar aan anderer zijde, zal men ons
aan die andere zijde vinden, omjat niets
zoozeer liet gezag ondermijnt als mis
bruik van macht.
V Leimuiden.
De stemming voor den gemeenteraad
op Woensdag 5 Juli is voor dc Ka
tholieke kiezers van Leimuiden van
veel gewicht.
Dan toch zal moeten blijken of zij in
slaat zullen zijn den candidaat der Katli.
Kiesvereeniging de meerderheid tc bezor
gen. Hiervoor bestaat alle kans, mits
inen, evenals overal elders, trouw ter
stembus gaat.
De inwoners van Leimuiden zullen den
Katholieken candidaat, den heer
G. BERNARD
wel allen persoonlijk kennen. Veel te zij
ner aanbeveling behoeven wij dus niet
te zeggen, Aten weet, dat de lieer Ber
nard een goed figuur in den gemeente
raad zal maken, waar hij spoedig zal too-
nen dc rechte man op dc rechte plaats
te zijn.
Maar 't gaat, zooals boven gezegd,
nog om een andere zaak, om het gezag
der Kath. Kiesvereeniging.
In ons politiek leven rust op de Katho
lieken de verplichting, met terzijde stel
ling van personen-quaesties, gehoor te
geven aan de roepstem der organisaties.
Dat is noodig voor onze eenheid. Een
partij, die niet op haar volgelingen kan
rekenen, is niet in tel. Zelfs al lijdt men
de nederlaag, zal de Katli. Kiesvereeni
ging toch aan invloed winnen als alle
Katli. kiezers haar advies hebben opge
volgd.
Ook in kleinere gemeenten, waar soms
de personen een groote rol spelen, moet
men meer en meer gaan inzien dat een
strijd van beginselen de samenstelling
van den Raad beheerscht.
Vooral geldt dit op het oogenblik tc
Leimuiden. Dc Kath. Kiesvereeniging
meent aanspraak op een 4den zetel voor
de Katholieken te kunnen maken.
Voor die rechtmatige aanspraak be
hooren alle Katholieken op tc komen en
wij sporen hun dan ook aan Woensdag
te stemmen op den heer
G. BERNARD.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Voor het plotseling optreden van
Duitschland in Marokko
geeft deszclfs regeering de volgende ver
klaring
Duitsche firma's ,die in het Zuiden
van Marokko, en vooral te Agadir en
omgeving werkzaam zijn, zijn ongerust
geworden over een zekere gisting onder
de daar gevestigde, stammen, die veroor
zaakt schijnt te zijn door de laatste ge
beurtenissen in andere deelen van het
land. Deze firma's hebben zich tot dc
keizerlijke regeering gericht met verzoek
om bescherming vau leven en bezittin
gen. Naar aanleiding van dit verzoek
heeft de regeering besloten een oor
logsschip naar Agadir te zenden, om
zoo noodig Duitsche onderdanen en be
schermelingen, evenals de belangrijke
Duitsche belangen in dat gebied, hulp
en bescherming te verkenen. Zoodra in
Marokko orde en rust zijn weergekeerd,
zal het schip dat opdracht heeft die
hulp te verkenen, de haven van Agadir
verlaten.
De meeste Fransche morgenbladen
vatten het Duitsche optreden aldus op:
Duitschland heeft zicli door een onver-
wachten en brutalen slag in een voor-
decliger positie willen plaatsen bij tie
onderhandelingen over de compensaties
die Duitschland van Frankrijk zou wil
len hebben tegenover een met rust Ia-
ten van Frankrijk in Marokko.
De meerderheid der pers vat den stap
van Duitschland dus niet op als een zich
blijvend meester maken van Agadir.
De Fransche regeering zou gisteren
nog overleg plegen piet Rusland en En
geland en lieden aan Duitschland ant
woorden.
De Matin zegt te weten, dat de Fran
sche regeering voorloopig geen Fransch
oorlogschip naar Agadir zal zenden, ten
einde den toestand niet ingewikkelder tc
maken. De Fransche pers is over liet
algemeen zeer kalm vanmorgen. Zij wil
de Fransche diplomatieke actie niet sto
ren. De Matin legt nog in het bijzonder
uit, dat onder het Fransche publiek, on
danks zijn kalmte, een levendige ver
ontwaardiging heerscht, die bij verdere
Duitsche uittarting zeer duidelijk zou
blijken.
Het valt moeilijk te zeggen of Duitsch
land zich door dezen sensatiezet werke
lijk in beter positie gesteld heeft voor
de onderhandelingen. Men volgt hier
met bijzondere belangstelling de mani
festaties van dc Engelsche openbare
meeuing. Men is zeker van den steun
der Engelsche regeering, maar boven
dien herinnert men zich hier, dat vroe
gere Engelsche ministers, o.a. Salisbury,
duidelijk het beginsel voorstonden, dat
Engeland niet zou kunnen toestaan dat
Duitschland een haven verkreeg aan de
Marokkaaiisclie kust.
In die richting gaat ook een stroom
door de Engelsche pers. De „Times"
betreurt dan ook het plotselinge optre
den van Duitschland iu Marokko. Het
blad spreekt de hoop uit, dat Duitschland
daarmee niet de bedoeling heeft,de Marok-
kaanschc kwestie te heropenen, maar de
Times verzekert Frankrijk, dat Engeland
dientengevolge zijn houding in deze
zaak tegenover Frankrijk niet zal wij
zigen.
De „Standard" vindt Duitschland's
handelwijze voorbarig en onoordeelkun
dig. Indien Duitschland er echter al
leen mee beoogt, een nieuwe conferen
tie over Algeciras uit tc lokken, dan zal
Engeland zich daar niet tegen verzetten.
Maar Engeland zal niet dulden, dat de
heele Marokkaansche kwestie jnet ge
weld opnieuw aan de orde wordt ge
bracht.
Intusschen heeft een en ander niets
aan de reis van president Fallières ver
anderd, met wicn De Selves en Her
bette meekomen.
Opzienbarende geruchten doen weer
de ronde over de actie der
Portugeesche Monarchisten.
Volgens berichten uit Lissabon .zijn
Zaterdag bij Vinhaes in liet district Bra-
ganza 50 man van het 10e infanterie re
giment slaags geraakt met een troep
samenzweerders.
De te Madrid verschijnende Manana
vernam, dat de republikeinen in dat ge
vecht groote verliezen zouden geleden
hebben. Het aantal gesneuvelden aan
republikeinsche zijde zou mi 27 bedra
gen. Het blad beweert dat dit gevecht
het begin der tegen-revolutie is.
Het heet dat Couceiro over ongeveer
15000 inan beschikt.
Te Lissabon is majoor Paulino Cunlia
in hechtenis genomen wegens zijn be
trekkingen met de monarchisten.
Aan dc New-York Herald wordt uit
Madrid bericht, dat kapitein Paiva Cou
ceiro, naar wien de Portugeesche po
litic heeft gezocht, in verband niet mo
narchistische samenzweringen, zich al
daar bevindt, In hetzelfde hotel, waar hij
intrek nam, vertoeven ook markies Pom-
bal, burggraaf Usinos en andere voor
name Portugeesche monarchisten.
Qüdei dc veie I'ortugcczcu tc Ma
drid heerscht de meening, dat de toe*
stand in Portugal met den dag ongun
stiger wordt voor de republiek, zoodat
indien kapitein .Couccdro zijne plannen;
ten uitvoer zou brengen, de inval zou
leiden tot een waren zegetocht naar Lis-»
sabon. I
Aaii genoemd blad wordt ook nog
het gerucht gemeld, dat ook de ex-koning
Manuel zich te Madrid zou ophouden»
Zekerheid hieromtrent kon evenwel
niet worden verkregen.
Verder wordt gemeld, dat van Duit
sche zijde wordt geprotesteerd tegen 't
langer aanhouden van het stoomschip
„Gemma", dat volgens den gezagvoer
der bestemd was voor Oenua.
De Duitsche consul te Corcubion heeft
dan ook reeds verklaard niet te zullen
dulden, dat het schip zal worden gelost
en de lading in beslag genomen.
Volgens de „Times" is de Spaansche
regeering van plan burgergarden naar de
grens te zenden, om de Portugeescha
samenzweerders te dwingen, óf naar Por
tugal terug te keereu, óf het grensgebied
te verlaten.
Intusschen is de regeering druk bezig
de laatste hand te leggen aan het repu
blikeinsche gebouw. De bijzondere com
missie, belast met het ontwerpen van een
grondwet
die aan do Constituante zal worden voor
gelegd, heeft dc volgende bepalingen aan
genomen
De Republiek zal een President hebben,
wiens bezoldiging voor de verkiezing zal
worden voorgesteld.
Er zullen twee Kamers zijn, waarvan
een gekozen zal worden door de gemeen
teraden uit het geheele land.
De President zal zich door middel van
boodschappen met de wetgevende licha
men in verbinding stellen.
De Kamers zullen Nationale Raad en
Raad der Gemeenteraden hecten. Samen
zullen zij het Congres vormen. De Presi
dent der Republiek zal door de beide
Kamers voor 4 jaar gekozen worden.
Voorts beeft dc regeering, naar verluidt,
officieel aan de geestelijkheid het uit
roepen der republiek bekend gemaakt
Het is zeker naar aanleiding van het laatste
rondschrijven
van den patriarch en den plaatsvervangen-
den bisschop van Porto, dat men de zaken
ietwat officieel tegenover hen gaat be
handelen. Over dit schrijven zelf hebben
wc nog niets gehoord, ofschoon het reeds
behandeld had moeten worden bij de be-
spreking der kwestie van de scheiding van
Kerk en Staat, en de inventarisatie, waar
voor de patriarch de volgende voorschrif
ten geeft:
I. Op den dag en het uur voor de
inventarisatie bepaald, zullen de heeren
pastoors in alle kerken en kapellen de
sleutels op de deuren achterlaten van de
kerken, zalen, kasten, ladcnj archieven enz,
II. Als de commissie, met de inventari
satie belast, zich aan de deur der kerk
aandient, om met haar taak een aanvang
te nemen, zal de pastoor een protest voor
lezen van bijgesloten model.
III. Zonder weerstand te bieden zal men
alle zalen, kasten, laden, archieven enz,
laten openen en op geenerlei wijze liet
werk der inventarisatie belemmeren.
IV. Men zal bij de inventarisatie aan
wezig blijven, zonder er zich op eenige
wijze aan medeplichtig te maken.
V. Na liet eindigen der inschrijving zal
men weigeren cenig proces-verbaal of akte
te teekenen, maar men zal verzoeken liet
voorgelezen protest bij de stukken in te
sluiten.
Het protest luidt aldus:
Mijnheer de voorzitter vaii de commis
sie tot inventarisatie der kerkelijke goe
deren: Ikpastoor van de parochie
vanverklaar, dat de Kerk, door haar
dienaren en haar kerkelijke, volgens het
kanoniekc recht opgerichte vereenigingcii,
het recht bezit op den eigendom, het
gebruik, het toezicht en het beheer harer
kerken, kostbaarheden, roerende on on
roerende goederen, voor de uitoefening
van den ceredienst bestemd. Bovendien
verklaart ondergeteekende, dat hij, of
schoon den grootsten eerbied koesterend
voor het wettig gezag, in naam van de
vrijheid van godsdienst, met kracht pro
testeert tegen de inventarisatie, die op
het punt staat begonnen tc worden en
welke hij beschouwt als een daad van
geweld, der kerkelijke rechten aangedaan.
Ik verzoek u, dit protest bij uwe stukken
van inventarisatie in te sluiten.
Het is te begrijpen, dat men met nlii
waardig protest ju de maag üt.
