BINNENLAND.
Erna von Harneck.
Tweede Blad, behoorende
bij De Leidsche Courant
van Maandag 26 Juni.
Katholieke Wetenschappelijke
Vereeniging.
De gewone algemeene vergadering
van de „Vereeniging tot het bevorderen
van de beoefening der wetenschap onder
i de Katholieken in Nederland werd
,1.1. Zondag 18 Juni te Scheveningen in
het Grand-hotel (het oude Hotel Garni)
jgehouden. Ongeveer 120 leden waren
bijeengekomen.
Te 12 uur werd de vergadering door
den voorzitter prof. Spronck uit Utrecht
geopend met een hartelijk welkom aan
de weder zoo talrijk opgekomen leden.
(Evenals vorige jaren verbond de voorzit
ter hieraan eene voordracht over een
geneeskundig onderwerp, waartoe zich
dit jaar als van zelf de vaccinatie-quaes-
tie aanbood. In de Tweede Kamer is,
zoo zeide spreker, onlangs door eenige
afgevaardigden, de heeren Heemskerk en
De Savornin Lohman over de genees
kundigen een onbillijk oordeel uitge
sproken. De heer Lohman ontzag zich
niet te verklaren, dat de medici een „con
frérie" vormen, die zich tegenover de
buitenstaanders den schijn tracht te ge
ven van de onfeilbaarheid, een „clerus"
die tegen beter weten in de vaccinatie
prijst en de bezwaren ertegen ver
bergt. Als eenig argument van beteeke-
r.is meende de afgevaardigde Heemskerk
dat vóór de vaccinatie kan worden aange
haald, kan slechts het feit worden ge
noemd, dat, nadat Jenner erin was ge
slaagd, vele menschen over te halen, zich
te laten inenten met koepokstof, er min
der menschen aan menschenpokken zijn
gestorvan dan vroeger. Op dit feit, meen
de de afgevaardigde, is het gansche stel
sel gebouwd, dat jarenlang millioenen
menschen dwingt, zich te laten inenten
met eene vreemde vieze etterstof, zon
der dat is vastgesteld, of de ziekte, waar
tegen men waken wil, menschen-
poklcen, inderdaad iets te maken heeft
met het verschijnsel, dat koepokken ge
noemd wordt. En de heef Lohman ver
klaarde zich eraan te ergeren, dat zoo
iets van een medische leer kan worden
gezegd. Zonder dat zulks door de ge
neeskundigen wordt weersproken. De
voorzitter verklaarde, zich eraan te erge
ren, dat zoo iets in de Kamer kan wor
den gezegd, door menschen, die blijkbaar
niet weten, dat het onderzoek op het
rund, waarop de heer Heemskerk doelde,
reeds sinds 1S07 ontelbare malen door
talrijke geneeskundigen is verricht, en
met positief resultaat. Door enting van
menschenpokken op het rund verwekt
men pokken, die reeds dadelijk of hoog
stens na twee of drie overentingen op het
rund zóó veranderd zijn, dat zij, op den
mcnsch geënt, geen pokziekte meer ver
wekken, maar alleen koepokken ter plaat
se der inenting, die een pl.m. 10 jaren
voortdurende immuniteit tegen de smet
stof der jnenschenpokken medebrengen.
Een ander bezwaar door den heer
Heemskerk aangevoerd, bestaat hierin,
dat de inenting in den mensch het wezen
van het runderbloed brengt en daarmede
eigenschappen van het rund, in het bij-
zonder de vatbaarheid voor tuberculose.
Prof. Spronck ontkent geenszins, dat in
de koepokstof naast het virus van de koe
pok andere microben kunnen voorko
men, die voor den mensch schadelijk zijn.
kunnen. Deugedlijke middelen staan even
.wel ten dienste, om die verontreiniging
te voorkomen, en geen medicus heeft
eenige reden, als dienaangaande nalatig
heid is gepleegd, die niet aan zijn zijde
ligt, daarover het stilzwijgen te bewaren.
Pm infectie met tuberkelbacillen uit te
.sluiten, wordt de koepokstof niet afge
leverd, vóór de sectie van het kalf is
verricht en gebleken is, dat het dier niet
aan tuberculose lijdende was. Tegen mo-
gdijke verontreinigingen worden andere
afdoende maatregelen genomen. De heer
Lohman noemde de voortreffelijkheid
van de-vaccinatie een bijgeloof, niette-
FEUILLETON.
Naar het Duits F
51)
Wat! Ge zult dien heer von Nein-
stctten toch voor den mond van uw pis
tool dagen? Ritmeester von Eichstett heeft
hier wel de voorrang; eerst daarna kunt
gij uw man een herinnerings-iidteeken toe
brengen. Ik versta u toch verkeerd? vroeg
de majoor ongeloovig.
De heer von Eichstrtt stak op zijn ge
mak een sigaar aan. Hij hieid het voor on-
mogelijk, dat Steinfeis een ander dan een
bevestigend antwoor. won geven. Op Her
man Harneck's geziciit daarentegen, die
'den ganschen loop der gesprekken rustig
had aangezien, vertoonde zich een vreem-
jde uitdrukking; vol verwachting boog hij
zich voorover.
Klaar, vast en rustig, zeide Steinfeis,
hoffelijk buigend:
Ik herhaal mijn dank voor het ka-
imraadschappewjke aanbod, maar ik ben
Intusschen niet van plan liet te aanvaar-
&en.
genstaande het directe bewijs ervan door
Jenner en zijn tijdgenooten is geleverd,
door te doen zien, dat met koepokstof
ingeënte menschen, bij latere inenting
met menschenpokstof voor besmetting
onvatbaar waren. Op duizenden men
schen is deze proef genomen, steeds met
hetzelfde resultaat. Prof. Spronck wijst
verder op het feit, dat de Duitsche vac-
cinatiewet van 1874 dit land dadelijk
bevrijdde van ae epidemische pokken.
In het tijdvak 18891893 stierven jaar
lijks aan pokken op 1 millioen inwoners
van Rusland 836,4, in Oostenrijk 313,3,
in België 252,9, in Frankrijk 147,6, in
Duitschland slechts 2,3 menschen. In
den Fransch-Duitschen oorlog verloor
het niet-gevaccineerde Fransche leger
23.400 man aan pokken, het Duitsche
gevaccineerde slechts 450 man.
De spreker betoogde voorts, het recht
ja, den plicht der Overheid, de vaccina
tie, verplicht te stellen, indien dit ter
bestrijding en uitroeiing der pokziekte
noodig is. Een andere vraag is, of, als
de pokken, dank zij de genomen maat
regelen, zijn verdwenen ,de vaccinatie-
dwang niettemin moet worden gehand
haafd. De spreker zoude hierop niet zoo
gemakkelijk ontkennend willen antwoor
den, als de heer Lohman deed, die blijk
baar ons land aan de proef zou willen
wagen, of wij', zoo onverhoopt, de pok
ziekte weder zou intreden, snel en krach
tig genoeg tot hare bestrijding gouden
kunnen optreden. Spreker geeft er de
voorkeur aan, liever de resultaten van de
afschaffing van den vaccinedwang el
ders af te wachten. Met name wijst spr.
op Engeland, waar in 1898 de verplich
ting wel niet geheel is opgeheven, maar
toch aanmerkelijk is verzwakt, maar waar
dan ook de pokziekte weder sinds dien
epidemisch op verschillende plaatsen is
opgetreden. Zoo bijv. in Londen, in den
jare 1901 en 1902 met 7171 ziekte- en
1124 sterfgevallen.
Dankbaar werd de belangrijke rede van
den voorzitter toegejuicht.
De secretaris, prof. Struycken, kreeg
daarna het woord, tot voorlezing van
de notulen en het jaarverslag. Uit het
laatste bleek, dat het aantal leden in het
afgeloopen jaar van 353 tot 390 was
toegenomen, in de rechtsgeleerde afdee-
ling tot 139, in de geneeskundige afdee-
ling tot 131, in de wis- en natuurkun
dige afd. tot 65, in de letterkundige afd.
tot 55 leden.
Uit het verslag van den penningmees-
mr. Kooien, bleek van een batig saldo
van f 3512.76.
Blijkens de agenda hadden voorzitter
en secretaris besloten, hun mandaat ne
der te leggen. Door de vergadering werd
evenwel krachtige drang uitgeoefend hen
te bewegen, nog een jaar aan te blijven,
voor welken drang de beide heeren na
eenige aarzeling zwichten.
Te 1 uur werd de vergadering ge
schorst en begaven de leden zich naar
het Palace-hotel, waar de Vereeniging
hun een gezamenlijken lunch aanbood.
In de middagvergadering mocht de
voorzitter onder de aanwezige leden bij
zonder welkom heeten, de Ministers van
Waterstaat en Justitie, de heeren Regout
Dr. H. J. van Swaay, directeur der
H. B. S. te Roermond, daartoe door het
hoofdbestuuf uitgenoodigd, hield daarna
eene rede over „Faust en zijne proto
typen". Zeer te betreuren was het, dat
de spreker wegens het gevorderde uur
het laatste gedeelte zijner rede moest
achterwege laten.
De voorzitter dankte hem, namens de
vergadering, hartelijk voor zijn interes
sante voordracht en twijfelde er niet aan
of de leden zouden begeerig de eerste
aflevering der Analen opslaan, om het
vervolg der rede te lezen, die hun thans
moest worden onthouden. Immers om 4
uur stond de extra trein gereed, die de
leden der rechtskundige en der genees
kundige afdeeling zou voeren naar de
nog niet geheel voltooide bijzondere
strafgevangenis te Scheveningen. De le
den werden' aldaar rondgeleid door den
heer W. C. Wetzelaar, hoofdingenieur
bij het beheer van de gevangenis- en
rechtsgebouwen, wien mr. Nelissen daar
voor den bijzonderen dank der Vereeni
ging bracht. De leden der letterkundige
afdeeling waren terzelfder tijd in de ge-
De ronde oogen van den majoor rol
den als uit hun kassen zijn verbazing
was ongeëvenaard groot. Wat? Stein
feis, een der besten van zijn vroeger re
giment, kom nu toch niet het ongeloof
lijke, onzinnige plan hebben, die be
schimping maar langs zijn koude klee-
ren te laten afzakken. Zoo iets was ge
heel ondenkbaar, geheel onvereenigbaar
met de militaire eer.
De majoor nam pet en handschoenen,
staarde als wezenloos op de eerst half-
uitgelezen courant en verliet hoofdschud
dend het vertrek.
Ritmeester Eichstett was bij de woor
den van zijn vriend geschrokken, als had-
de hem een kogel getroffen. Hij deed en
kele schreden naar Steinfeis en verhief
als afwerend de hand. Daarna kreeg hij
even' stilzwijgend als de majoor zijn sa
bel uit den hoek, terwijl hij scherp zei
de:
Luitenant Harneck, ik moet ver
zoeken, dat over het hier voorgevallene
niet gesproken wordt.
Daarop trad hij, Steinfeis en Benger
wenkend, op de deur toe.
Buiten bleef hij staan, zag Hans Otto
ernstig in het gelaat en zeide met aan
drang
Steinfeis... oude, beste kameraad,
moet hij werkelijk zoo zijn?,
legenheid gesteld de belangrijke kunst
verzameling ten huize van het lid hunner
afdeeling, jhr. De Steurs, te bezichtigen
terwijl de leden der natuurkundige af
deeling per automobiel werden ver
voerd naar het radio-telegrafisch station
te Scheveningen, tot de bezichtiging waar
van het lid hunner afdeeling, de heer
Collette, hoofdingenieur der telegrafie,
hen in staat stelde.
Te half 6 vereenigden zich ongeveer
80 leden, waaronder ook de Minister
van Justitie, aan het diner in de groote
zaal van het Kurhaus.
De Rechtskundige afdeeling had den
vorigen dag onder presidium van Mr.
Nelissen hare vergadering gehouden. In
de plaats van mr. van Gils, die wegens
drukke bezigheden zijn ontslag had ge
nomen, werd tot secretaris gekozen mr.
R. B. Ledeboer, advocaat-generaal bij
den Hoogen Raad. Dezelfde was door de
commissie, aan wie de opdracht is ge
geven betreffende de verschillende
strafrechtsystemen, rapport uit te bren
gen, in de plaats van mr. E. Regout, als
lid geassumeerd. De vergadering werd
door ongeveer 50 leden bijgewoond, w.
o. de ministers van Waterstaat en Justi
tie. Mr. J. A. Loeff, oud-minister van
Justitie, hield een voordracht over de
vraag: „Verdient het aanbeveling in ons
land de controle over de wettigheid van
de handelingen der administratie op te
dragen aan eene van de administratie
onafhankelijke rechterlijke macht?"
Krachtig verdedigde de spreker in zijn
rede, die tot het einde de volle aandacht
der vergadering trok, hef beginsel, waar
op de door hem ingediende wetsontwer
pen betreffende de administratieve recht
spraak berusten. In het bijzonder richtte
hij zich tegen de onlangs verschenen bro
chure van het medelid, prof. Struycken
te Amsterdam, diens stelsel en conclu-
siën ten eenenmale verwerpend.
De magistrale rede, zooals de voorzit
ter haar noemde, had zooveel tijd ge
kost, dat werd besloten, in de maand
September opnieuw te vergaderen, ten
einde dan gelegenheid te hebben over
de zaak te debatteeren, nadat de rede
van mr. Loeff eerst in druk aan de le
den zoude zijn toegezonden.
De geneeskundige afdeeling had Za
terdagavond een vergadering gehouden
in het R. K. Ziekenhuis, in het West
einde te 's-Gravenhage, 28 leden waren
tegenwoordig. Als voorzitter werd her
kozen dr. N. van Spanje, directeur van
het O. L. Vr. Gasthuis te Amsterdam.
Voorts hield dr. A. van Sommen eene
voordracht, getiteld: „Een paar grepen
uit de behandeling van Salvarsan" dr.
B. Nuyens sprak over „Het begrip ge
nezen"; dr. A. Hoffman over „De
dietorische éénheid der geneeskunde als
voortschrijdende wetenschap en overge
leverde kunst", dr: G. van Wayenburg,
over „Hedendaagsche opvattingen om
trent den invloed, der psyche op mate-
ricele prpcessen.
Wegens het vergevorderde uur kon de
bespreking van dr. E. Droog over de
hygiënische woningen der vereeniging
„Berkenrode" te Heemstede niet meer
worden gehouden.
De Wis- en Natuurkundige afdeeling
had het Haagsch Koffiehuis een verga
dering gehouden waarin de heer A. Col-
lette, civ.-ing., eene voordracht hield
over „de latere vindingen op radio-tele
grafisch g.-bied".
Uit het verslag van den secretaris der
Letterkundige afdeeling bleek, dat in de
ze afdeeling zich krachtig wetenschap
pelijk leven doet gevoelen. Omstreeks
Kerstmis was reeds te 's Hertogenbosch
een afdeelingsvergadering gehouden
waar dr. J. van Ginniken S. J. sprak over
„Een litterair-linguistisch werkplan
Het gevoel in Taal en litteratuur, de heer
J. Verbeeten, directeur der Bisschop
pelijke kweekschool, voor onderwijzeres
sen te Echt, over: „Een comité om de
Kath. onderwijzers tot wetenschappelijk
werk aan te sporen en op te leiden dr.
Jos. Schrijnen, Jector van de Radboud-
stichting aan de Universiteit te Utrecht,
handelde over een plan „de Limburg-
sche dialecten te bestudeeren en in kaart
te brengen"dr. H. Endepols, leeraar
aan de Hoogere Burgerschool te Maas
tricht, over de oprichting van
Ik kan niet anders, was Hans Ot
to's antwoord.
Na kort beraad ging de ritmeester
voort
Het is onmogelijk, wij moeten een
uitweg vinden. Zijt gij om vijf uur thuis,
Steinfeis
Luitenant von Harneck had de woor
den van zijn escadronchef met verschul
digde oplettendheid aangehoord; zonder
echter de deur achter de heeren geslo
ten was, vloog een lachje van voldoe
ning over zijn trekken. Daar kwam waar
lijk onverwachts hulp. Liet Steinsfels wer
kelijk geen uitdaging volgen, dan was
dat voor Neinstetten's aanzoek om de
hand zijner zuster de grootste hinderpaal
uit den weg geruimd. Erna von Harneck
zou niet geneigd zijn daarvoor kende
hij haar te goed de vrouw te worden
van een man, die door zijn standge-
nooten gemeden werd. En dat zijin vader
toestemming tot zulk een huwelijk gaf,
behoorde tot het onmogelijke.
Behaaglijk slurpte de officier de laat
ste schaaldieren op, zette, zich in den
spiegel monsterend, zijn muts op en
stapte vlug naar bulten.
Ik zal mij maar naar de omstan
digheden voegen, mompelde hij trots, en
mij in de gegeven omstandigheden de
een wetenschappelijke tijdschriften-porte
feuille voor taalgeleerden en letterkundi
gen, terwijl dr. De Jonge S. J. een voor
dracht hield over „De invloed van den
H. Gregorius van Nazianze op de sub
jectieve elegie".
De vergadering js zeer vruchtdragend
geweest: het werkplan van dr. v. Ginneken
is reeds aangenomen en verschillende le
den hebben hunne medewerking reeds
toegezegdhet komitée, waarover de heer
Verbeeten sprak, is gevormd en met zijne
werkzaamheden begonnen, de heeren
Schrijnen, v. Ginneken en Verbeeten zul
len het plan betreffende de dialecten ten
uitvoer brengen, waarvoor het Hoofdbe
stuur reeds de noodige gelden beschik
baar stelde, terwijl eindelijk de tijdschrif
ten-portefeuille reeds jn circulatie is.
De gewone vergadering der afdeeling
werd Zondagmorgen 18 Juni gehouden
in het Grand-Hotel te Scheveningen, waar
de heer ,H. v. d. Velde, litt. Neerl. docts.,
een voordracht hield over ^Een weten
schappelijke tijdschriften-portefeuille voor
Historici".
Kerknieuws.
Het Eucharistisch Congres te Madrid.
Deze week wordt het jaarlijiksch
internationaal Eucharistisch congres ge
houden te Madrid.
Nog ligt ieder versch in het geheugen
het belangrijke Eucharistisch Congres te
Londen, waar heele wijken van deze mon
daine wereldstad versierd waren als stra
ten van een genadeoord als Kevelaar.
Londen zag toen voor het eerst weer
sinds den datum der modrerne geschiede
nis een pompeuze Roomsche processie
door zijn straten trekken, en werd van
de hooge omgangen der Westminster ca-
thedraal de zegen met het Allerheiligste
gegeven over allen, die daar leefden en
werkten in deze geweldige wereldstad.
Na Londen zag het groote heilige Keu
len binnen zijne oude wallen een Room
sche manifestatie plaats grijpen, zooals
het Duitsche Rijk er zich in geen eeuwen
meer te herinneren had.
Verleden jaar trok het oude Europa
naar de nieuwe wereld om daar de blijde
getuige te zijn hoe ook in deze nieuwe
landen de eeredienst voor Jezus Chris
tus in zijn Allerheiligst Sacrament vol-
heerlijk is opgebloeid.
En thans zijn de oogen der Room
sche wereldgemeenschap vol verlangen
gevestigd op het oude Hispanië, het
prachtige land, dat in heel zijn
wezen en karakter is samengegroeid
inet het Roomsche geloof, den Katho
lieken godsdienst.
Gisteren zijn te Madrid de Eucha
ristische feesten geopend met een
plechtige pontificale Mis in de San Fran
cisco el Grande.
In den namiddag heeft de pauselijke le
gaat, de aartsbisschop van Toledo, kardi
naal Aguirre y Garcia, zijn plechtigen in
tocht binnen /Vladrid gehouden,waarna om
vijf uur jie eerste plechtige openingszit
ting plaats had, welke ook door koning
Alfons zou worden bijgewoond.
Vandaag, Dinsdag en Woensdag zijn
de eigenlijke congresdagen, waarop des
morgens om 10 uur de algemeene ver
gaderingen gehouden worden, en des
namiddags om drie uur de verschil
lende sectievergaderingen voor de ver
schillende nationaliteiten.
Meer nog dan anders zal in dit Katho
lieke land gedurende deze Eucharistische
week ook gedaan worden aan de practi-
sche vereering van het Allerheiligste.
Gedurende heel deze week zal er nach
telijke aanbidding zijn in de kerken van
Madrid.
lederen morgen zullen er in de kerken
van Madrid algemeene Communie-missen
gehouden worden, terwijl in elke kerk
priesters aanwezig gullen zijn van alle
nationaliteit om in vreemde talen biecht
te hooren.
Des avonds om half negen plechtig Lof
met ïeestpredicatie van een of anderen
bisschop.
Woensdagmiddag 28 Juni om drie uur
algemeene slotvergadering van 't Congres.
D. i anderen morgen, Donderdag, feest
dag van de heilige Apostelen Petrus cu
Paulus, heeft om zes uur de algemeene
H. Communie der congressisten plaats,
woorden van den ritmeester maar laten
welgevallen.
De heer von Neinstetten was na het
treffen met Neinstetien teruggekeerd in
zijn hotel; maar in zijn enge kamer dreig
de hij te stikken. Hij moest een wandeling
in de vrije lucht maken. Daar buiten in den
kamp tegen den ijzigen Noordenwind, zou
hij door het weldadige gevoel van zijn li
chamelijke kracht ook verlichting voorden
geest verkrijgen. De fijne, met ijskegels
doorvoerde sneeuw, die hem in het gezicht
woei, zou zijn verhit bloed verkoelen.
Eenzaam door het verlaten winterland
schap wandelend, deed hij zijn best rustig
te overpeinzen wat nu plotseling en onver
wacht een breede schaduw op zijn levens
weg kwam werpen. Aan eigen schuld had
hij zich niets te wijten. Op dit punt kwam
niet den minsten twijfel bij hem op.
Overtuigd van de verwerpelijkheid van
het duel, was hij reeds als actief dienend
officier uit beginsel een tegenstander er
van geweest Hij meende, dat men het
tweegevecht zeer goed kon ontberen, zon
der cfat daardoor iemands eer schade leed
of in de samenleving en bij den militairen
stand de e»r op een lager standpunt ge
plaatst woiui. .Het duel streed tegen liet
waarna om tien uur vóór het paleis van
den koning in de open Jïicht een plechtige
pontificale H. Mis zal worden opgedragen,
welke ook door de koninklijke familie zal
worden bijgewoond.
Des middags om vijf uur trekt dan
door de straten van Madrid de groote
processie met het Allerheiligste Sacra
ment, een betooging zoo majestueus als
waarschijnlijk op geen Eucharistisch Con
gres nog ooit is aanschouwd.
Is giet deze grootsche processie het
eigenlijk congres gesloten, het Madridsche
leidingscomité heeft gemeend, de week
te moeten vol maken en een ware „Eucha
ristische week" te moeten vieren.
Daarom ondernemen de congressisten
des Vrijdags een gezamenlijken tocht
naar liet oude Toledo, waar een plech
tige H. Mis wordt gecelebreerd volgens
de ongewone ceremonies van den Moza-
rabischen ritus.
Deze ritus wordt zoo genoemd naar
de Mozarabieren, Christenen in Spanje,
die de Mooren als hun meesters erkenden,
maar vasthielden aan het Christendom.;
De H. Leander, aartsbisschop van Sevilla,
stelde dezen ritus voor de Mozarabieren
samen. Later in de elfde eeuw werd deze
door een Romeinschcn ritus vervangen,
maar hij bleef alleen nog als privilegie
behouden in een der kapellen van To
ledo's cathedraal, waar iederen morgen
om half tien een plechtige H. Mis volgens
dezen ritus wordt opgedragen.
Op Zaterdag 1 Juli trekken de con
gressisten naar het Escuriaal, het ont
zaggelijke complex paleizen, kerken en
kloosters, dat Philips II liet bouwen ter
vervulling eener belofte aan den H. Lau-
rentius bij de overwinning van St. Quen-
tin. Vandaar dat het grondplan van den
geweldigen bouw ook den vorm vertoont
van een rooster, het foltertuig van den
martelaar.
Hier nu zal de groote vereeniging van
de Nachtelijke Aanbidding, welke in
Spanje in alle steden en dorpen haar
vertakkingen heeft, voor hare leden een
buitengewone nachtwake houden in den
nacht van Zaterdag op Zondag.
Met dezen nacht van aanbidding van
het Allerh. Sacrament in dezen ouden
basiliek vrj koning Philips wordt deze
merkwaardige Eucharistische weck be
sloten.
STATEN-GENERAAL.
TWEEDE KAMER.
Buitenleerlingen der H. B. Scholen.
Blijkens het voorloopig verslag omtrent
het wetsontwerp tot wijziging en aanvul
ling der wet op het middelbaar onderwijs
achtte men algemeen een rege.ing van het
daarbij bedoeid onderwerp gewenscht en
eene poging daartoe derhalve toe te jui
chen. Anderen echter meenden, dat er een
stap mede wordt gedaan op den verkeer
den weg, waar het ineer dan te voren
aan 't hocgereburgerschooionderwijs een
gemeentelijk karakter geeft, terwijl de er
varing leert, dat dit onderwijs zich tut
Rijksonderwijs moet ontwikkeien.
Met het in het ontwerp uitgewerkte
stelsel konden zeer vele leden zich niet
vereenigen. Vooral bedenkelijk was h. i.,
aan een gemeente, waar eene H. B. School
is of wordt gevestigd, macht en beschik
kingsrecht te geven over liet onderwijs ui
en de financiën van andere gemeenten.
Zelfs achtten zij dit in strijd met de ge
meentelijke autonomie. Gok betwistten
velen de juistheid van 's ministers uit
gangspunt, dat .eene H. B. School niet
alleen behoort aan de gemeente waar zij
is gevestigd, doch moet voorzien in de
behoeften van een complex van gemeenten,
en in dien zin aan eene geheele streek
behoort.
Verscheidene leden meenden, dat de
voorgestelde regeling jn elk geval in de
practijk niet zal voldoen.
Sommige leden opperden bedenking te
gen eene zelfstandige schoolgeldheifing
in elke gemeente; anderen hadden daar
tegen geen bezwaar.
Ook werd bepleit eene regeling der
schoolgeldheffing bij de wet en wel pro
portioneel, met vastgesteld maximum, af
dalende schaal en a lgeheele ontheffing
voor mingegoeden. Hiertegenover werd
opgemerkt, dat deze beschouwingen uit-
vijfde gebod en was ook in tegenspraak
met de wetten van den Staat. Bovendien
wordt het ook door de kerk in 't bijzon
der verboden, en Hans Otto von Stein
feis, was als katholiek niet geneigd in
strijd met zijn godsdienstige overtuiging
te handelen.
De eenzame wandelaar zuchtte diep en
smartelijk: hij zag de gevolgen van deze
jammerlijke gebeurtenis in onbarmharti
ge klaarheid voor zich. Hoewel de storm
wind om hem loeide en ijzige sneeuwla
gen op hem aanjoeg, bleef hij menigmaal
midden op den weg staan in vertwijfeling
voor zich uitstarend.
Steeds meer verlaten werd het om den
wandelaar; de weinige huisjes, waarin
nog een mat licht weerkaatste, lagen al
lang achter hem en voor hem strekte zich
een droeve, kale vlakte onafzienbaar uit
Nergens vond het oog een rustplaats;
nauwelijks was de weg meer te herken
nen fllom eenzaamheid en doodsch
zwijgen.
Steinfeis kon die stilte niet langer ver
dragen. Met kracht had hij zijn gevoe
len weten te beheerschen. Nu keerde hij
naar de stad terug, de ziel van bitterheid
vervuld.
(Wordt vervolgd).
