30
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang.
No. 5ÖU.
Ste Ceicbetie Sou/tout
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
tn het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
Mei
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Een breed program
Gaarne gaan we accoord met het Cen-
!t r u m-artikel over „D'e Katholieken en
hun program," dat men vindt weergege
ven in ons persoverzicht.
Een breed uitgewerkt program is voor
een Katholieke Staatspartij onnoodig.
Andere politieke richtingen, ja, die
moeten juist door het formuleeren van
.wenschen or eischen de gelijkgezinden
vergaderen. En hoe moeilijker dit verga
deren in zijn werk gaat, hoe breedspraki-
ger een program pleegt te worden, op
dat toch maar alle partijgenooten er ge-
aioegen mede kunnen nemen.
Wij, Katholieken, evenwel staan allen
beslist op denzelfden bodem van ge-
loofs- en zedenleer. Eén is ons stre
ven, één ons bedoelen, één ons begeeren
God en Zijn Geboden in alles tot eere te
brengen.
Ziedaar ons program,, waaraan niet
geplooid of geschikt behoeft te worden,
maar dat wij gaarne allen als het onze
erkennen een eensgezindheid, welke
onze tegenstanders ons ter dege benjj-
den.
vnders wordt hqt evenwel, wanneer
we komen op het terrein der practische
politiek. Dan treden de persoonlijke mee-
ningeh naar voren, maarmet deze
tevens de onmogelijkheid om in 't alge
meen die meeningen al dan niet tot Ka
tholieke te stempelen.
Ja, zoodra zoo'n meening indruischt
tegen de Katholieke leer, dan behoort
haar aanhanger niet langer tot de Katho
lieke partij, maar zoolang een meening
niet valt buiten het Roomsche kader, wie
mag dan haar aanhanger buiten de Room
sche gelederen stooUn?
We begeven ons evenwel in deze rich
ting, wanneer we in een breed program
onze wenschen en eischen gaan formu
leeren. Voor- vele dingen onderwijs bv.
gaat zulks best, voor andere dingen
evenwel handelspolitiek bv. is het
onbegonnen werk om te zeggenzoo zult
ge er over denken om tot de Katholieke
partij te kunnen behooren.
We zouden op die manier wel eens
twee Katholieke partijen kunnen krijgen,
terwijl we er één kunnen, ja moeten
'hebben. Eén, waarbinnen broederlijk
ruimte wordt gelaten voor persoonlijke
inzichten op het gebied van practische
politiek.
Komen één of meer practische punten
aan de orde, welnu, dan wordt het ook
tijd die aan de eischen van het oogenblik,
in verband met s' lands belangen, te toet
sen een werk, dat te vlotter van stapel
zal loopen naarmate met grooter onbe
vangenheid de meeningen eerst binnen
den ruimen cirkel der Katholieke partij
aan elkaar zijn getoetst.
Daarom: nu het welbekende Katholie
ke program, waarvan de meesten der
oorspronkelijke onderteekenaars van het
Staatstooneel zijn verdwenen, wormstekig
is geworden, laten we het nu maar met
piëteit opbergen, ennooit een nieuw
van dien aard meer maken. De formulee
ring telkenmale van een kort program van
actie, ziedaar het eenige wat wp behoe
ven.
Andere partijen kunnen zich deze weel
de niet gunnen, wij wel, omdat ons be
ginselprogram onveranderlijk is.
V Opgepast.
We gaan het buitenland voorlichten,
zooals men in ons blad hee'ft kunnen le
zen.
N,u is 't waar, dat het buitenland1 om
trent hetge'en in onze Lage Landen aan
de zee geschiedt maar al te vaak' zonder
ling wordt ingelicht, maar... zal 't er met
die Fransche manier van doen beter op
iworden.
Jhr. O. van Beresteyn, die als direc
teur-hoofdredacteur van het nieuwe Fran
sche blad zal optreden, is ongetwijfeld
een knap man, die zijn blad op de hoogte
van den tijd zal stellen. De vraag mag
evenwel gedaan, of hij ook op de hoogte
'der onpartijdigheid staat?
Voor zoover ons bekend, is de heer
Van Beresteyn de vrijzinnig-democrati
sche denkbeelden toegedaan, wat hem
Inatuurlijk vrij staat. We vreczen intus-
schen, dat hij zijn buitenlandschen lezers
ions land ook door den vrijzinnig-demo-
eratischen bril zal laten bezien en daar
mogen wij ons toch wel bezorgd over
maken.
Ein aangenomen eens, dat jhr. v. B.
zich voorneemt wat hij wellicht in
zijn eerste nummer ook beloven zal
de zakten veelzijdig te belichten, zoodat
den lezers het trekjken der juiste conclu
sie gemakkelijk zal wprdeit gemaakt, dan
blijven we toch beducht. Wat immers van
de vogeltjes geldig is ook waar vam! de
journalistenzij zingen ieder naar hun
aard wat aan hun karakter niets af
doet, weshalve de heer v. Beresteyn irt
onze vrees geen persoonlijken aanval be
hoeft te zien.
We schrijven daarom boven dat stuk
je: „Opgepast". Als het nieuwe blad er
is, worde het onzerzijds goed gelezen
en wiorde er zoo noodig vaak gastvrij
heid gevraagd, ten einde de buitenland-
sche lezers zoo onpartijdig mogelijk om
trent wat in ons vaderland geschiedt
op de hoogte te stellen.
Aan het yerleenen dier gastvrijheid
twjijfelen we geenszins.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Heel lakoniek zijn de mededeelingen
der verschillende agentschappen en cor.
respondenten over de
verkiezingen in Portugal
Ze zijn kalm verloope'n en dc candida-
ten van het voorloopige republikeinsche
bewind verkregen de meerderheid. De
gekozenen zijn voor het meerendeel of
ficieren der land- en zeemacht, die een
belangrijke rol speelden in de revolutio
naire beweging, die tot den val van het
koningshuis leidde. De meeste volksver
tegenwoordigers verklaarden zich voor
een parlement met één ,Kamer-
Men zou nu denken dat dit een zeer
bevredigende uitkomst was voor het hui
dige regime. Wie echter wat dieper in de
kwestie een blik kon slaan weet echter
het tegendeel. Zoo meldde de correspon
dent van de „N. R. Ct." aan zijn blad dat
in Lissabon, en we mogen veronderstel,
len dat het overal elders evenzoo gegaan
is, slechts veertig procent der kiezers is
opgekomen. Het grootste gedeelte heeft
zich dus onthouden van het betuigen
hunner instemming met de republiek. Zij
hebben geen candidaten gesteld, maar
zijn ook niet ter stembus opgegaan.
En waar nu de uitslag van deze verkie
zingen werd afgewacht door de mogend,
heden, om te zien of Portugal de repu
bliek wenschte, waarna zij hun beslissing
over al of niet erkenning zouden geVen),
is de manoeuvre der anti-republikeinen
heel mooi gelukt en staat het te bezien of
de mogendheden tot officieele erkenning,
zullen overgaan. Waarschijnlijk denken
deze ookj, ieder uur kan nog verandering
brengen. Staads meer 'doen zich verschijn,
selen voor die op een naderend onweer
wijzen.
De bestaande spanning wordt nog ver
hoogd door het feit, dat geen enkel be
richt uit het 'Noorden van Tiet land, waar
een tegen-revolutie heet te zijn uitgebro
ken, de hoofdstad bereikt heeft. Intus-
schen patrouilleeren de 'kanonneerbooten'
„Rio", „Lissa" en „Lidador" voortdu
rend op de Minho. Des nachts kruisen
zij langs de Spaansche kust, waarop zij
bijzonder sterke zoeklichten richten, om
dat zich daar twee kloosters bevi-n'denj,
die het hoofdkwartier zijn der samen
zweerders. Daar zij ontdekt hebben dat
de twee kloosters in het duister signa
len wisselden, ontving de kanonneerboot
„Limpopo", bevel, de rivier op verschil
lende plaatsen te peilen, om te onderzoe
ken of, in geval van nood, de 'kruisers
„Sao Gabriën", en „Adanastor" deze
zouden kunnen bevaren.
De encycliek
in zake de benarde kerkelijke toestandj,
reeds eerder aangekondigd, is nu ook
verschenen en hoewel deze in haar ge
heel ons nog niet bereikt heeft krijgen
we uit Reutertelegraminen een vrij goed,
hoewel beknopt denkbeeld ervan. Be
grijpelijkerwijze brengt zuik een resumé
niet veel nieuws. De H. Stoel betreurt de
onderdrukking der godsdienstige orden in
Portugal, de afschaffing der katholie
ke feesten en van den katholieken eeJ,
de invoering van de echtscheiding en de
willekeurige afzetting der bisschoppen
van Oporto en Beja en het verbod van
godsdienstonderwijs.
Jen slotte wijst Z. H. op teli afschu
welijke van de scheidingswet, die hij
verdrukkend en tyranniek noemt op geesv.
telijk gebied, daar zij het bederf der
geestelijkheid en haar opstand tegen de
wettige overheid in de hand werkt. Zij
streeft er naar om de Portugeesche kerk
van de eenheid met Rome los te scheu
ren. De Paus veroordeelt de wet, ver
klaart haar nietig en van geen waarde
tegen de onschendbare rechten der kerk.
De bezetting van Fez
door de Fransche troepen, zegt de
„Daily Telegraph", heeft heel weinig
verademing in den toestand gebracht.
De opstandelingen hebben besloten, een
guerrilla te voeren, ten einde alle ge
meenschap met Fes zooveel mogelijk af
te snijden en de Franschen daar op te
sluiten. Alle koeriers naar Fez worden
aangehouden en gedood. De Sultan heeft
generaal Moinier herhaaldelijk aange
sproken en er bij dezen op aangedron
gen ,dat hij de opstandelingen uiteen
zou jagen en Mekines aanvallen.. Moi
nier is bereid om dit te doen, maar vinldt
dat hij daarvoor tienduizend man noodig
heeft, wat hij te Parijs heeft laten we*eni.
Uit Mekines wordt aan hetzelfde blad
geseind: Het bericht van de aankomst
der Franschen te Fes heeft hier ontzag
lijke opschudding gewekt. De nieuwe
Sultan Moelai-Zin bereidt zich voor om
te vluchten, voor de Franschen die stad
naderen. Welingelichte menschen ver
zekeren ec'nter, dat Moelai-Zin in den
laatsten tijd aldaar heimelijk met Moelai.
Hafid brieven gewisseld heeft en ge^
heel volgens de lastgevingen van Moelai-
Hafid heeft gehandeld.
Die sultan schijnt toch een rare grap
penmaker te wezen. Uit blijdschap over
het ontzet heeft hij de Franschen aller-
feestelijkst onthaald, ondanks het ge
brek dat volgens de' Vroegere berichten
in Fez heerschte. En geregeld dringt hij
er bij Moinier op aan, dat Frankrijk het
protectoraat op zich zal nemen. Zonder
pw hulp kan ik niet regeeren, verklaart
'hij. Of echter die dubbeltongige broe
der te vertrouwen is, en of de' andere
mogendheden het zoo maar voetstoots
goed zullen vinden
De vlucht van Diaz
hoewel in alle stilte aangevangen, jstoch
niet zonder incident kunnen volbracht
worden en de oud-president heeft nog
moeten strijden om zijn land, dat hem
zoo onnoemlijk veel te danken heeft, te
kunnen verlaten.
Hij heeft zich met zijn zoon, kolonel
Diaz, aan het hoofd van het regiment in
fanterie moeten stellen, dat hem als es-
korte was meegegeven, en heeft een niet
onbelangrijke opstandelingenmacht met
tamelijk groote verliezen teruggeslagen.
Mevrouw Diaz zag van uit den trein toe.
Naar de „Köln. Zeitung" uit Washing
ton verneemt, is Diaz te Veracruz op
eenvoudige, maar waardige wijze ontvan
gen. Van Jjet huis, waarin hij woont,
wappert de Engelsche vlag. Hij vertrekt
op 31 Mei per s.s. Ypiranga naar Spanje.
Diaz heeft aan zijn vrienden in de
hoofdstad een afscheidstelegram gezon
den, waarin hij o.a. zegt: boven den ho
rizont van het vaderland hangen
donkere wolken
De laatste berichten, die te Washington
zijn ontvangen, bevestigen volgens ge
noemden correspondent deze opvatting.
Te Cuernavaca, dat op 4 uur afstand ge
legen is, is de toestand critiek. Zapata,
een rooverhoofdman, heeft van Anunzolo,
van het leger van Figueroa, geëischt, dat
hij hem de stad zou overgeven. En toen
deze eisch niet werd ingewilligd, is het
schieten begonnen. De toestand in den
staat Durango is eenvoudig troosteloos,
er wordt allerwege gemoord en geplun
derd.
In verschillende staten maakt men be
zwaar tegen de voorloopige regeering en
vooral tegen de stroomannen van Madero.
Taft heeft de la Barra zeer hartelijk
gelukgewenscht met de aanvaarding van
het voorloppige presidentschap.
Volgens een bericht uit andere bron is
de la Barra van plan de troepen der
voormalige opstandelingen onverwijld te
ontbinden en de door den oorlog veroor
zaakte schade vast te stellen. De kosten
van den oorlog worden op 50 millioen
gulden geschat en de schade, die de
vreemdelingen hebben geleden, op vijf
millioen. De staat beschikt over 155 mil
lioen, waarvan er 40 bij de Bank van
Engeland in bewaring zijn gegeven.
Men kan dus nog wat revolutie velen
voor de schatkist leeg is.
GEMENGD.
Prins Joachim van Pruisen kreeg
bij de militaire oefeningen te poeberitz
welke in tegenwoordigheid van den keizer
plaats hadden, een ernstige verwonding
aan den voet Door een automobiel is hij
naar het „Kabinetshaüs" te Potsdam ver
voerd, waar de geneesheeren een onder
zoek instelden of de voet gebroken is. Het
resultaat van het onderzoek is nog niet
bekend. De keizerin verblijft aan het ziek
bed van haar zoon.
Het ongeval is veroorzaakt doordat de
Prins in een kuil stapte en daarbij viel.
Het geneeskundig onderzoek constateer
de bloeduitstorting in het rechterkniege
wricht
Uit Londen wordt bericht dat de
oud-president Castro in grooten spoed
over New-York naar Zuid-Amerika is
vertrokken. Hij was den 27sten te Gi
braltar aangekomen, waar hem belang
rijke in ed ede el ingen wachtten.
Twee Engelsche slagschepen, de
„Bellerophon" en de „Inflexible" zijn bij
het binnenloopen van de haven van Port-
lond op elkaar geloopen. De „Inflexible"
heeft bij1 de botsing een groote lek op
2 meter onder de waterlijn opgeloopen.
De „Bellerophon" is slechts licht bescha
digd. Beide schepen zijn onmiddellijk ge
dokt
Langs de ransche Westerspoorlijn
zijn Zondagnacht 48 telegraaflijnen door
gesneden en werden 500 telegraafpalen
met petroleum begoten en in brand ge
stoken'.
Men heeft tien boeren Vermoord
gevonden op den weg tusschen Nefed en
Fiorina. In het district Fiorina neemt
de opwinding toe. De troepen beginnjen
op te rukken naar de MontenegTijnsche
grens, om de Malissoren te beletten naar
Montenegro te' ontvluchten.
Koninklijke besluiten.
Bij Kom. besluit is benoemd tot gede.
legeerde van de Nederlandsche regec-
ring bij het te Rouaan te houden congres^
E. van Biema te 's-Gravënhage
is Th. P.van Bemmel, onderwijzer aan
een openbare lagere school te Weert, be
noemd tot ridder in de orde van Oranje-
Nassau
is benoemd tot lid van het college van
curatoren der Technische Hoogeschool
te Delft, J. D. baron van W^ssenaer van
Rosande
is, aan den oommies der telegrafie le
klasse J .Molendijk, op zijn verzoek, als
zoodanig eervol ontslag verleend.
is aan Th. Jungmann, geboren te Werl
(Duitschland), vergunning verleend tot
het geven van hooger onderwijs aan de
te Vlodorp gevestigde inrichting voor
hooger onderwijs, genaamd „College St.
Ludwig."
is aan D. H. Jas, te Dubbeldam, op
zijn verzoek,, eervol ontslag verleend als
heemraad van den polder Wieldrechtv
provincie Zuid-Holland.
Staat-commissie Departementen.
Naar de „Avoaidp." verneemt, zal de
Staatscommissie belast met het instellen
van 'n onderzoek naar de werkwijze van
de departementen van algemeen bestuur,
die zich tot nog toe onledig heeft ge
houden met he't onderzoeken van de door
de departementen, ingediende staten,
waariin de werkzaamheden van elk der
ambtenaren werden omschreven, thans
een aanvang maken met het mondeling
hooren van ambtenaren. Twee ambtena
ren van het dep. van oorlog en een van
dat van marine hebben reeds een "oproe
ping ontvangen om voor de comtnissie te
verschijnen.
Jhr. Ruys.
Het bericht als zou de toestaind van'
jhr. mr. Ch. Ruys de Beerenbrouck zoo
danig zijn, dat hij op den Katholieken
dag te Sittard het woord niet zal kunnen
voeren, is, naar we van goede zijde ver
nemen, onjuist (L. K.)
De Friesche Concentratie.
Het hoofdbestuur van den Vrijzinnig-
Democratischen Bond heeft aan de a!"-
deelingen en personeele ^ecle.i van dun
boind een schrijven gezonden, vermelden
de o.a. een program van actie „voor de
eerstkomende vier jaar" is onaannemelijk
voor eenig jid of eengie afdeeling van
den Vrijz.-Dem. Bond, die bij de verkie
zingen van 1913 het algemeen kiesrecht,
zooals dat in het bekende Adres van
den Vrijz.-Dem. Bond en het Alg. Ned.
Werkl.-Verbond is omschreven, tot inzet
va den stembusstrijd zal hebben te ma-
k.ea-
Met groote voldoening vernam het
hoofdbestuur reeds, dat verschillende
Friesche afdeelingen en leden van den!
Vrijz.-Dem. Bond en he't Alg. Ned. Werkl.
Verbond bovenstaand inzicht in de'za,akj
deelein en niet voornemens zijn, zich bij,
bedoelde concentratie" aan te sluiten,.
Het hoofdbestuur vertrouwt, dat alle;
afdeelingen en die leden zullen inzicfij,
dat zij behooren mede te werken om dej
"beginselen van den Bond hoog te houdenj
en overtuigd zullen zijn, dat alleen dan!
voor de Vrijzinnige Democratie een toe-,
komst open ligt, als zij niet schippert met
haar beginselen en aan haar leuzen liet
ontrouw wordt!
Een grootsch plan.
Bij B. en W. van Rotterdam bestond
reeds lang het denkbeeld in de omgeving
der stad een bosch of park aan te leggen
groot genoeg om werkelijk een ontspan
ningsoord voor de geheele burgerij te
worden. Thans heeft dit denkbeeld vorm
gekregen en is bij den Raad ingediend
een fraai ontwerp voor bosch- en park-
aanelg rondom den Kralingschen Plas
over een oppervlakte van 400 H.A. De
uitvoering zal natuurlijk jaren duren. Be
rekend wordt, dat het geheel in 194Q
voltooid kan zijn en de kosten van ont
eigening en aanleg f10,900,000 zullen be
dragen, waartegenover kan gesteld wor
den een millioen opbrengst uit den ver
koop van villaterrein. Voorgesteld wordt,
eerst een gedeelte aan te leggen, dat na
13 jaren gereed zal zijn en waarvan de
kosten worden geraamd op ruim 6 milli
oen.
Zeeliedenstaking.
Gisteravond had te Rotterdam eene
openbare vergadering plaats, waar ge
sproken zou worden over „de internatio
nale zeeliedenstaking."
De bijeenkomst was zeer druk bezocht,
doch de meerderheid der bezoekers be
stond kennelijk meer uit jongere boot
werkers, dan uit zeelieden. Het woord
werd gevoerd door S. van den Berg, Kolt-
hek en Th. Grant, de laatste een En-
gelschman, die als vriend der zeelieden
werd geïntroduceerd. Allen spraken in
vrij vage termen over die zeeliedenstaking
waarvan niemand het rechte blijkbaar
bleek te weten, behoudens dan hetgeen
daaromtrent in courantenberichten ver
luidde. De heer van den Berg deekLe
zelfs mede, dat de datum dezer internati
onale staking alleen bekend was bij het
Internationale Comité van Actie, dat het
wachtwoord zou uitgeven. Alleen zouden
de Rotterdamsche zeelieden dat woord
niet ontvangen, omdat zij bij dat inter
nationale comité niet zijn aangesloten.
Uit het debat bleek, dat de „Volhar
ding" alleen dan tot staking zou over
gaan, indien hare onderhandelingen met
reeders niet tot een goed einde zouden
leiden, dus in het alleruiterste geval.
Door de eigenaardige toestanden zou
op de solidaire beweging der bootwer
kers niet te rekenen vallende bootwer
kers bij de Holl. Amerika-lijn en Rotter
damsche Lloyd vallen af, omdat deze dan
alle kans hadden, van slachtoffers te wor
den door de massa losse bootwerkers, die
onmiddellijk op de vaste betrekkingen
zouden azen.
De vergadering werd op het laatst zeer
woelig, maar in elk geval is „9e internati
onale staking" wel binnen zeer beperkte
grenzen teruggebracht.
KORTE KRONIEK.
Naar de „Nieuwe Ct." verneemt, is
het koninklijk besluit tot benoeming van
jhr. mr. dr. H. A. van Karnebeek, refe
rendaris, chef van de afdeeling justitie
van het departement van koloniën, tot
burgemeester van 's Gravenhage binnen
zeer korten tijd te verwachten.
Te Leeuwarden hebben nu ook de
Christelijke timmerlieden het werk neer
gelegd, zoodat thans, op enkele na, alle
timmerlieden het werk gestaakt hebben.;
De staking wordt geleid door de ver
tegenwoordigers van de hoofdbesturen!
van den Algcm. Ned. Timmerliedenbond^
den R. K. Titnmerliedenbond en den
Christel. Bond van Bouwvakarbeiders.
De gewone audiëntie van den mi*
nister van financiën zal op Donderdag
1 Juni, en de gewone audiënties van dd
ministers van marine en van koloniën
zullen op Vrijdag 2 Juni niet plaats heb,
ben.
