Zaterdag
Mei
191L
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang,
No. 491,
Ste Ecicbclve Soti/tomt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
V Een overwonnen aantijging.
Zieier een citahat uit Mr. N. Mullers
Biogra fisch-a etio logisch o nderzbek"
pver recidive bij misdrijven tegen den
eigendom
„Foutieve conclusies uit de Statis
tieken kom!en dikwijls voor. Ik behoef
maar te herinn'eren aan! d'en strijd,
die .etenige jaren geleden gevoerd is
over de criminaliteit der Katholieken.
Sommigen, ziendé dat het verschijn
sel der Katholiciteit gepaard ging met
het verschijnsel van veelvuldige cri
minaliteit beschuldigden de Katholi
citeit als oorzaak. Van Katholieke zij
de werd daartegenover betoogd (en
terecht, dunkt me) dat de verschijnse-
selenKatholiciteit en frequente mis
dadigheid slechts feitelijk en toevallig
samengingen en niet in oorzakelijk
verband met elkaar stonden, en dat
drankmisbruik, in de zuidelijke (Ka-
tohieke) provincies veelvuldiger dan
in de noordelijke de hoofdoorzaak was
van het hoogere criminaliteitscijfer.
Dit is een eenvoudig voorbeeld van
eon foutieve conclusie uit statistische
sche gegevens (veroorzaakt door
het onvermogen van alle statistiek om
oorzakelijk verband te bewijzen) en
te oorrigeeren, ditmaal reeds door een
oppervlakkige blik in de werkelijk
heid".
Een welsprekend citaat, nietwaar. Te
^velsprekender, wijl Mr. Muller niet Ka
tholiek is en dus vrij wat meer ons pleegt
aan te wrijven.
De aantijging, waartegen het citaat
is gericht, verstomde wel reeds na de
welbekende Kamerdebatten op dit punt,
waarbij dé onzen voor de eer der Katho
lieke provinciën in het krijt traden, maar
we achtten het toch merkwaardig ge-
moeg, om er nog even de aanklacht oip
te vestigen.
"Leuk, dat in dit wieltenschaplpelijket
,werk onze aanvallers zoo terloops fe
hooren krijgen, dat reeds „een opper
vlakkige blik in de werkelijkheid" hen
van hun aantijging had moeten weerhou
den.
Ze kunnen 't er mede doen1, terwijl
iwij uit het citaat een vernieuwe kracht
kunnen putten in 't belsfig der drank
bestrijding.
De drank toch is van gelijke nade'elige
uitwerking, waar zij ook „genoten"
iwordt.
V* Schooloorlog.
De nieuwe Belgische Schoolwet zegt:
„Iedere huisvader beschikt voor elk
schoolgaande kind over een bepaalde
som uit de staatskist, en die som ma\g
hij geven aan welk gesticht ook, waar
hij zijn kind te schole .zendt. Hij mag
liet geven aan e'ene school yan dcü staat
pr aan een vrije school. De Staat sub
sidiesrt alzoo de school, welke door
den huisvader gekozen wordt."
De Belgische correspondent van het
.H b 1 d. moet zelf verklaren
„Het stelsel doet op eerste 2icht
sympathisch aan. Hoe vrij is een huis
vader toch, aan wie de rechtvaardige
Staat de keus van school en onderjyijs
overlaat. Waarlijk, men kan zich geen
breedere vr.ijheid indenken".
Toch blijft de man bang. Afgezien aan
'de grondwettige bezwaren, waarmede de
tegénstanders der wet schermen, vreest
hij ook, „een jammerlijken burgeroorlog,
fdie, wordt de ,wet gestancR niet lang uit
blijven zal".
Let wel*: iedere huisvader krijgt vrij
heid en geld om zijn kind ter
school te zenden, waar hij wil en 'dat
!zal dan een burgeroorlog geven.
We zouden het oorlogsgevaar begrij^
pen, ais uitsluitend christelijke huisva
ders geld kregen en de overigen zonder
jgeld verwezen werden naar de staats
scholen. Nu echter alle vaders gelijke
lijk worden behandeld en zij: allen
juist overeenkomstig de Grondwet
look volkomen vrij worden gelaten jen'
aanzien der keuze van het omderwijjs,
[waarom zullen zij él kan der dan gaarn'
bevechten?
Waarom
Wel, omdat de christelijke hu.s,aders
het geld zullen besteden voor de chris
telijke scholen.
Daarom
Dit willen de zoogenaamd vrijzin
nigen niet. De christelijke huisvaders
moesten tevreden zijn wat de vrijzinu
nigheid goed acht, dan zou er geen „bur
geroorlog" komen.
Nu gelooven we, dat 't nog wiel schik
ken zal met dien krijg. Als eerst de poli
tici maar zullen zijn uitgewoed en de nieu
we wet in werking zal wezen, dan zal het
gezond verstand de overhand wel weer
krijgen en de nieuwe toestand algemeene
tevredenheid wekken behalve dan bij
de vijandige palstaanders.
Maar om dezen moeten we ons niet
bekommeren en zal ook de Belgische re
geering zich niet druk maken. Een woe
lige tijd staat in 't Zuiden te wachten,
want de oppositie roert zich geducht. De
regeering ga echter rustig door, steu
nende op haar goed recht, en zij zal
overwinnen ten genoege van alle wei
denkenden.
Zonder schoolstrijd geen schoolvrede.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Onder de begunstiging van heerlijk
zomerweer waren gisteren duizenden sa
mengestroomd om de
uitvaart van Berteaux
bij te wonen. Nadat de lijkredenen in
tegenwoordigheid der hooge staatsper.
sou en, Faillières, leden van regeering
Senaat en Kamer en buitenlandsche ver.
tegenwioordigers aan het ministerie wa
ren uitgesproken, ging de onafzienbare
stoet van autoriteiten, delegaties en troe
pen naar het 'Bosch-station, vanwaar het
lijk naar Chatow ging. De weg, dien de
lijkstoet nam, is dezelfde, dien koninlk-
lijke stoeten bij de ontvangst van vor
stelijke personen nemen en de schitte.
rende kurassiers en vaandels waren als
altijd in de schoone omgeving 'n grootsch
schouwspel.
Door een dier wonderlijke spelingeni
van net lot, werd juist op het oo,gen-
fa lik van' de begrafenis bekend, dat Ve-
driraes te Madrid neergedaald is. Op de
Charfips Elyssées wordt in' de dichte
menigte, die de uitvaart van het slacht
offer der luchtvaart bijwoont, een extra
editie van de Petit Parisien rondgevent^
meldende dat Vedrines als overwinnaar
te Madrid aangekomen, en in triomf
rond gedragen en onder bloemen be
dolven is.
Gihg eerst het gerucht, dat Clementel
de opvolger van Berteaux zou zijn, men
heeft liever gewild dat de
nieuwe minister van Oorlog
een militair zou zijn. Na een vruchte-
looze poging om den ondervoorzitter
van den hoogen krijgsraad, generaal Nu-
oelle te bewegen^ de portefeuille van
oorlog te aanvaarden, is de keus geval
len op generaal Goiran, commandant van
het 'zesde legerkorps te Chalous Sur
Marne, die er in toestemde Berteaux'
opvolger te worden.
Het is ongetwijfeld Monis zelf, die de
benoeming van Goiran gewild heeft;
aanleiding 'er toe vond hij waarschijnlijk
in de gebeurtenissen in Marokko.
De benoeming van Goiran, wordt in
parlementaire 'kringen als een verzwak
king van het ministerie beschouwd. De
radico-socialisten, die door minister Ber
teaux iin het cabinet-Monis vertegen
woordigd waren, zullen het den minister
president niet gemakkelijk vergeven, dat
hij een candidaat buiten hun groep ge
kozen heeft.
Zooals men weet heeft in Engeland
vooral het z.g. Orborne-vominis er veel
toe bijgedragen' dat eein wetsvoorstel
ingediend tot salarieering van' par.
lementsledeii, de grootste kosten blijven
desalniettemin bestaan in de
verkiezingskosten
Nu heeft minister Churchill ook een
wetsontwerp ingediend, waarmede de
regeering de vakvereenigingen 'in staat
wil stellen aan de nadeelige gevolgen
van het Osbome-vonnis te ontkomen.
Het bepaalt, dat als de leden van een
vakvereenigingbij meerderheid van stem
men besluiten, dat de vereeniging aan
politiek zal doen, zij een afzonderlijk po
litiek fonds mag stichten. Daarvoor mag
een vrijwillige hoofdelijke pmsïagwor
den of wegens onthouding in zijn rech
ten verkort worden.
Het is zeer de vraag of de Arbeiders
partij met dit wetsontwerp genoegen
zal nemen. Zij verlangt herstel van den
ouden toestand, toen een verplichte hoof
delijke omslag voor politieke doelein
den werd geheven.
Een ander idee is gister in het Lager
huis van de hand gedaan waar iemauifd
vroeg of de regeering niet lieV.er den
staat een deel van de verkiezingskosten:
zou laten betalen inplaats van tie Par
lementsleden te salarieeren. De twee
verkiezingen ïn een jaar tijds haddien!
in het grootste district (Romford) on
geveer f 108,000 giekost. (Het is niet
duidelijk, of .dit de kosten' zijn van dpn'
eenen winnende candidaat, of van beide,
vermoedelijk van beide.)
Minister George zeR dat de regeering
vergoeding van .verkiezingskosten over
weegt. maar de salarieering staat daar
afzonderlijk van.
De schatkist schijnt daar onuitputtelijk.
De Russische nota
aan Turkije, die den Porte zoo heel on
verwacht op het dak viel, heeft heel wat
opzien gebaard. De Turksche regeerinig
heeft 'dan ook den ministerraad onmid
dellijk in buitengewone zitting bijeenge
roepen om te beraadslagen, wat haar te
doen stond, welk antwoord zij aan Rus
land zenden zou. De vergadering heeft
echter tot geen resultaat geleid.
Hakki Pacha en Rifaat Pacha, dedon
het voorstel, om een vriendschappelijk,
verzoeningsgezind antwoord te zenden.
Aan den eenen kant zou Turkije van Rus
land de verzekering eischen, dat de neu
traliteit van Montenegro zou bewaard
blijven, maar aan de andere zijde verkla
ren, dat de concentratie der Turksche
troepen op de Mointenegrijnsehe gren
zen uitsluitend jtegen de Albaneesohe
opstandelingen geëischt was. Verschil
lende ministers waren het met dezje
voorstellen eens, doch Sjefket Pacha,
dè minister van oorlog, die nog al eens
het hoogste y/oord voert, protesteerdie
in krachtige .bewoordingen tegen dit
voorstel, verklaren.de dat hij het geen
enkele mogendheid kón toestaan zich in
binnen landsche zaken van Turkije te
mengen. Zoo kwam men jot geen enkel
resultaat.
In militaire kringen verklaart men ech
ter onomwonden dat <de Turksche troe
pen, wanneer Montenegrijnsche troe
pen aan den strijd op Ottomaansch
gebied deelnemen, zonder eenigen vorm
van proces de grenszullen overtrekken.
Het heet dat reeds orders in dezen zin
gegeven zijn.
.Wie er tevreden vis met de Russische
nota, dat is natuurlijk de Montenegrijn
sche regeering. Zij hoopt, zoo zegt de
correspondent van de Times", dat de
andere mogendheden het voorbeeld van
Rusland zullen volgen, ,de actie van de
Russische regeering zullen steunen.
Hiertoe bestaat echter niet veel uit
zicht, daar verluidt dat Rusland aan de
mogendheden gevraagd heeft of zij wilden
volgen maar een weigerend antwoord
gekregen heeft.
Over de maatregelen genomen tegen
de
beweging der monarchisten
in Portugal heeft gisteren in een buiten
gewone ministerraad de minister van oor
log inlichtingen gegeven. Hij verklaarde
dat hij de garnizoenen van Traz os Mon-
tes en van Braganga met het 10e en 13e
regiment infanterie had versterkt en dat
van Villa Real en Chaves met het 6e re
giment cavalerie. Langs de geheele grens
zijn Maxim-kanonnen opgesteld.
Met den kruiser San Gabriel, kruisen
vijf oorlogsschepen langs de Noordkust.
Zij zijn ook in staat troepen te landen
en alle maatregelen te treffen, die ge
nomen moeten worden om het Noorden
van het Zuidelijk gedeelte van het land
te isoleeren.
Ook zijn troepen gezonden naar Moita
en Almeirim waar verschillende stakin
gen zijn uitgebroken. Verder deed de mi
nister van buitenlandsche zaken mede-
deeling van een .Spaansche nota, waarin
de Spaansche regeering protesteert te
gen het zenden van spionnen en carbo-
narios naar de Spaansche grenssteden om
toezicht uit te oefenen op Portugeesche
bewoners.
En dan wil men nog zeggen, dat er
niets aan de hand is.
GEMENGD.
De Kiel er Ztg. meldt, dat de krooln1-
prims zich aan boord van den' grootetf
gepantserde kruiser von der Tanin tot
bijwoning van de kroniHg naar Enge
land zal begeven. ,D;e yp+i jler Tanfl
van Kiel naar Vlissingen gaah. Daar zal'
de kroonprins zich voor de reis naar
Engeland inschepen.
Te Londen wordt verteld dat kei
zer Wilhelm voor zijn vertrek uit Lon
den aan den koning heeft beloofd, dat
ter gelegenheid van de kroninlg der bei
de Engelsche officieren, Trench en Bran
don die wegens spionnage in Duitsch-
land, tot vestingstraf zijn veroordeeld, ini
vrijheid zal stellen.
De „Times" weet te verzekeren,
dat de duur van "de P,a,rlementszittin(g
afhankelijk gesteld zal wordeh van de
vlugheid, waarmede Lloyd George's ver
zekeringswetten afgehandeld zullen wor
den. Worden partijen het niet eens,
dan dreigt een zitting, die tot in Sep
tember zal duren.
De door Winston .Churchill in het
Lagerhuis ingediende wet op. de lucht,
vaart machtigt den minister van binüe'n-
landsche zaken, om, wanneer het hem
goeddunkt, bepalingen te treffen, waar
door hij luchtvaart boven' zekere terrei
nen, waarvoor zij gevaarlijk zou kunnen
worden, kan verbieden. De minister stelt
voor, zware boeten te heffen in gevlal
van overtreding, hij spreekt bijv. van
niet minder dan f 6000 boete of 2 jaar
gevangenisstraf. Men weet dat dit voor
stel slechts tijdelijke strekking heeft;
de wetgevers aan binnenlandsche zaken
maken uitvoeriger plannen.
Uit Uskub wordt aan de „Kola.
Zeitung" geseind, dat een bataljon Turk
sche troepen in de buurt van Berane door
Albaneesclie opstandelingen is overval
len. De Turksche troepen hebben miet
min'der dan 30 dooden verloren. Het heet
dat de opstandelingen zijn verdreven.
De voorzitter van de afdeelialgi
Swansea van de vereeniging van zee
lieden heeft in een onderhoud ver
klaard, dat men' uitstekend voorbereid
is voor een staking van dein arbeid op
het goede oogenblik. Het kamp in Zuid
Wales waar ae stakenden zullen worden
ondergebracht, zal bij Cardiff op 10
Juni in gebruik kunnen worden geno
men.
Het gouvernement heeft aan den1
gemeenteraad van Antwerpen gevraagd,
of hij eventueel aan 800 gendarmen en
400 paarden onderkomen kan verleenen.
Het betreft het nemen van onontbeer
lijke veiligheidsmaatregelen ingeval de
algemeene werkstaking der bootwerkers
in de verschillende havens van Europa
zou uitgeroepen worden.
Naar uit St. Petersburg wordt be
richt, is het plaatsje Orosjor op de Pa-
mirhoogvlakte in Midden-Azië door een
aardbeving en een daardoor veroorzaak
te 'lawine geheel vernield. In vier an
dere dopren zijn veel huizen vernield.
Er zijn' in het geheel 128 mertechen om
gekomen'.
De rijksdag nam gister de ointwer.
pen van de Grond- en Kieswet voor
EIzas-Lotharingen definitief in derde le
zing aan met 211 tegen 93 stemmen en
7 blanCo's.
Delabarra heeft den eed als voor-
loopig president afgelegd en zal deze
functie tot aan de algemeene verkie
zing bekleed en.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot ridder
in de orde van Oranje-Nassau B. Kemps
deken eii pastoor te Heeze;
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau J. B. Panken, pastoor te
Lage Zwaluwe;
zijn de termijnbenoeming als zoodanig
van de reserve-officieren van gezondh.
2e kl. J. G. Remijnse en dr. H. I. Dou-
ma, beiden van het personeel van den
geneeskundigen dienst der landmacht voor
den tijd van ten minste vijf jaren op
denzelfden voet verlengd;
is aan den kapitein-intendant van het
Ned.-Ind. leger J. W. Visser, op zijn ver
zoek, een eervol ontslag verleend als lid
der bij kon. besl. van 2 Juni 1910 nr.
135 ingestelde staatscommissie;
is benoemd tot gedelegeerde van de
Nederl. 'regeering, buiten bezwaar van 's
Rijks schatkist, bij het van 29 Mei tot 3
Juni 1911 te Londen te houden interna
tionaal congres voor muziek, dr. D. F.
Scheurleer, te 's-Gravenhage.
Het nieuwe lid van de Rekenkamer.
De Haagsche correspondent van de
Leeuw. Ct. schrijft o.a.
De heer A. J. Stumpff Jr. (R. K), door
de Tweede Kamer reeds bij eerste stem
ming aangewezen als candidaat voor de
vacature-Le Bron bij de Algemeene Re
kenkamer, begon in 1882 als 2e klerk
zijn ambtelijke loopbaan bij het staats
college, dat hem nu binnen enkele dagen,
naar anciënniteit en naar levensjaren, als
zijn jongste lid zal mogen begroeten.
Na in 1886 tot le klerk en in 1891
tot adjunct-commies te zijn bevorderd,
volgde in 1897 zijn benoeming tot com
mies. Was reeds zeer spoedig gebleken,
dat de Rekenkamer in den heer Stumpff
een ambtenaar van zeer buitengewone
gaven aan zich jhad verbonden, zijn be
vordering bij keuze in 1907 tot den rang
van referendaris was een bewijs te meer,
dat het college prijs stelde op het behoud
van dezen verdienstelijken staatsambte
naar, die eenigen tijd te voren door mi
nister Bergansius was aangezocht om op
te treden als chef van de afdeeling comp
tabiliteit aan het departement van oorlog.
In 1864 geboren, ziet de heer Stumpff
op 47-jarigen 'leeftijd een ambtelijke car
rière bekroond, die ongetwijfeld evenzeer
schitterend als voorspoedig mag genoemd
worden.
De Tijd meldt, dat jhr. inr. Ch. Ruys
de Beerenbrouck, die het voornemen had
te kennen gegeven op den Sittardschen
Katholiekendag te spreken voor den R. K.
Volksbond, hiervan heeft moeten afzien.
Het kan wel September worden vóór
jhr. .Ruys zich weer te Maastricht zal
vestigen
Gemengde Huwelijken,
Voortdurend wordt gewaarschuwd tegen
de gemengde huwelijken. En niet zonder
reden! Men ga de volgende sprekende
cijfers na, ontleend aan een bijvoegsel
van het Maandschrift, uitgegeven door
het Centraal Bureau voor de Statistiek,
over den loop der bevolking in 1908.
I. Moeder Protestantsch, vader Katholiek:
Aantal geboren kinderen 3426
Hiervan warenProtestantsch 1747
Katholiek 1312
Geen godsdienst 367.
II. Moeder geen godsdienst, vader Ka
tholiek
Aantal kinderen 66
Protestantsch 3
Katholiek 32
Geen godsdienst 31.
III. Moeder andere godsdienst (dan Prot,
of Kath.), vader Katholiek:
Aantal kinderen 27
Katholiek 12
Andere godsdienst 15
IV. Moeder Israël., vader Katholiek:
Aantal kinderen 12
Protestantsch 1
Katholiek 4
Israëliet 3
Geen godsdienst 4
.V Moeder Katholiek, vader Protestantsch
Aantal kinderen 3455
Protestantsch 1242
Katholiek 1851
Geen godsdienst 362
VI. Moeder Katholiek, vader Israëliet:
Aantal kinderen 24
Katholiek 14
Israëliet 1!
Geen godsdienst .9,
VII. Beide ouders Katholiek
Aantal kinderen 61101.
Katholiek 61017,
Protestantsch 1!
Andere godsdienst 29
Alle commentaar is hier zeer zeker
overbodig.
Men meldt, dat H. M. de Koningin
Woensdagmiddag een automobieltocht
door de Betuwe heeft gemaakt, met
eenige leden van Haar gevolg, teneinde
die streek der provincie Gelderland te
leeren kennen. Aanvangende over Beek
bergen en Arnhem, werd de tocht voort
gezet over Eist, Merm, Ressen, Waaldijk
en Lent, om daarna over Eist wederom
denzelfden weg naar het Loo terug te
kceren.
Pest op Java.
Mr. van Geuns, de hoofdredacteur van
het Soerabajaa'sch Hbl. seint heden, dat
de besmetverklaring van $oerabaja ^00r
de pest is ingetrokken.
Kamerverkiezing te Roermond.
Tot lid der .Tweede Kamer in het kies*
district Roermond is bij enkele candidaat-
stelling herkozen de heer mr. F. J,
Bolsius (R. K.).
Kellners in de ongevallenwet
Dezer dagen heeft zich het geval vooi>
