IQ
Erna von Harneck.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang,
No. 492.
Bureau OUDE SINGEL. 34, LEIDEN.
In tere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
Mei
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
V Verloren tijd.
Is 'het nu niet zonde •en jamm'er van'
de paar kostelijke daggen, welke mr.
Troelstra aan zijn :inteperllati'e heeft op
geofferd
Laten we 't onderw'erp ervam eens op
zijn gunstigs beschouwen en omschrij
ven als volgt'de erkenning der organisa
tie van ambtenaren door de overheid.
Dit is wel zoo breed mogelijk opgeVat,!
aiietwiaar, vooral wanneer m'en in aan
merking neemt, dat "het ontslag van een
spoorwegbeambte de feitelijke oorzaak
Was van de interpellatie en de organisa
tie, welke erbij te pas kwaim, die was van
't spoor- en 'trampersoneel.
We breiden dit 'begrip thans even uit,
maar willen dan toch gevraagd: is zulks
nu een onderwerp 'om telkens en tel
kens inde kamer ter sprake te brengen?
Dat organisatie-stokpaardje is waar
lijk al vaak genoeg bereden in ons par
lement, terwijl het standpunt der regee
ring reeds meermalen is uiteengezet.
Waarom dan nu w.eer dien omhaal
Indien waarlijk het ontslag van een
beambte het vermoeden doet ontstaan,
dat de regeering niet handelt overeen
komstig haar geopenbaarde zienswijze, is
dan een scherp geformuleerde Vrijdag-
vraag niet voldoende om dienaangaande
licht te verkrijgen?
We zouden zeggen van ja, wijl immers
dan ook een bondig antwoord is te ver
wachten, dat houvast kan bieden.
Waartoe leidt echter zoo'n breed uit
gesponnen en met hatelijkheden door-1
spekte interpellatie anders dan tot een
zoodanige verwikkeling der quaestie, dat
er ge-en ontwarren meer aan is?
Afgezien nog van het feit dat de ka
mer haar tijd vooral thans wel anders
kan gebruiken dan met een debat, het
welk evenveel nut had kunnen strekken
wanneer het niet meer minuten had ge
kost dan thans uren.
Natuurlijk zijn de socialisten dit niet
met ons eens en zij zullen mr. Troelstra
wel lovön, mogelijk nog het meest om
wat buiten het onderwerp omging, n.l.
om diens onlogische aanvallen op den
minister.
We 'gunnen hun dien pret, want
heusch: de minister kan daar wel tegen
en de regeering behoeft al evenmin te
schromen, haar houding op den keper
bekeken te zien.
'Onze roode vrienden gelieven ons in-
tusschen ook eenig genoegen te gun
nen en wel dit: als we mr. Troelstra e:i'
de zijnen telkens zoo druk in de weer
zien om uit allerlei n:;vallen stof te
putten voor 'grimmige aanvallen op hun
tegenstanders, dan denken we altijd aan
het spreekwoordpompen of.... Men
kent wel 't krachtwoord, dat hier staan
moet.
Als de roode heeren niet telkenmale
met groot 'kabaal wijzen op eigen voor
treffelijkheid ,dan zinkt hun schuit Eet
daarom blazen 'zij alles op tot klassen
strijd.
Maar ze zullen er niet velel wil vain
hebben.. Op den duur wordt het toch
pompen en...
FEUILLETON.
Naar het Duitsch.
26)
Ik "zeg niet: geef mij je woord,
dat ge niet meer spelen zult. Maar laat
ik het je alleen dringend verzoeken, Her
man; laat het toch. Aan het treurige uit-
ei.ide van mama's broeder hebt gij een
waarschuwend voorbeeld. Papa betaalt
het ditmaal en moet het wel doen, wilt
gij niet genoodzaakt zijn, den rok des
konings, dit kleed der eere, uit te trek
ken. Een officier vooral moet op de hand
having van zijn eer bedacht zijn. Mij wil
het nu voorkomen, dat 'tniet met die eer
overeenkomt van een gewin te leven,
dat men een kameraad ontnomen heeft.
Kleine zedepreeksterschertste hij.
Die ernst gaat je uitmuntend af. Jammer,
dat ik jc niet mede naar het Casino kan
nemer), om de heeren daar je rede ook
te laten liooren. Ik zeg je, Erna, hij, die
mij daar uitplunderde, een nette kerel
anders zou een scheef gezicht zetten.
Toen broeder en zuster een ,uur later
ALGEMEEN OVERZICHT.
Reeds langen tijd heeft de vulkaan,
waarop
Portugal
danst, dreigend Jiggen grommen, zonder
tot uitbarsting te komen, nu echter ko
men berichten los, die duiden op een in
tense actie tegen de republiek. Dat kan
niemand verwonderen, waar steeds meer
door de regeering zijn best wordt gedaan
om de republikeinen tegen de monarchie,
maar vooral tegen het katholicisme op
te zetten. .Tengevolge hiervan heeft, naar
een telegram uit Braga meldt, een groo
te menigte de gebouwen vau verschillen
de geestelijke vereenigingen en het bu
reau van een katholiek dagblad bestormd
De vechtpartijen hebben de versieringen
van vele huizen beschadigd, die ter ge
legenheid van een feest geïllumineerd en
met vlaggen versierd waren.
Het bijzondere van dit geval is wel
dat blijkens andere berichten, de republi-
keinsche autoriteiten aan deze geweldda
digheden .hebben meegedaan of liever
deze voor hun eigen doeleinden hebben
gebruikt. Lissabonsche bladen melden na
melijk dat te Braga 200 vaandels, die de
kleuren van de vroegere monarchie droe
gen, in beslag zijn genomen. Te Figueiro
da Foz zijn een kapitein van de artillerie
en vier kanonniers als samenzweerders
in hechtenis genomen.
Is dit al een bewijs, dat er nog danig
gewerkt wordt tegen de voorloopige re
geering, de .Brusselsche „Peuple" verze
kert uit betrouwbare bron te weten dat
een uitgebreide royalistische samenzwe
ring tegen de Portugeesche republiek
wordt voorbereid. De samenzweerders
willen zeker van hun zaak zijn en trach
ten geld bijeen te krijgen, om de kosten
te bestrijden van een militaire expeditie,
die te Porto het land zal b n ïentrekken.
De expeditie zal uit Vigo vertrekken.
De samenzweerders hebben medeplich
tigen onder het garnizoen van Porto.
Een vertegenwoordiger van een groep
financiers, die reeds 5 millioen francs bij
eengebracht heeft, bevindt zich op het
oogenblik te .Brussel, waar hij financieele
kringen peilt. JHij biedt, voor het geval
dat de samenzweerders de overwinning
zouden behalen, mijn- en spoorwegcon
cessies in Portugal aan.
De telegrammen der laatste dagen doen
hopen dat men binnenkort een herstel
van den normalen toestand in
Mexico
mag tegemoet zien.
Zelfs vernam de „New York World"
uit Mexico, dat president Diaz de procla
matie, waarin hij zijn aftreden bekend
maakt, reeds heeft onderteekend. Ande
re berichten geven te verstaan, dat Diaz
beloofd heeft, nog vóór het einde der
maand te zullen heengaan.
In ieder geval is de wapenstilstand er
door.
De staking der vijandelijkheden zal 5
dagen duren, en zij zal absoluut zijn. D.
w. z. zij zal gelden voor heel Mexico.
Het komt er nu maar op aan, of de op-
te zamen naar buiten gingen, liet een
bediende juist den molenaar in de kamer,
waar de vrijheer gewoon was de pachters
en beambten van zijn goed te ontvangen.
Oogenblikkelijk werd de nieuwsgierig
heid van den luitenant opgewekt.
Wat zou hij willen? Dat moet ik
weten. Verontschuldig mij voor eenige
minuten, Erna. Papa zal 't wel kort ma
ken met den oude.
Baron Harneck wendde geërgerd het
hoofd om, toen de deur ten tweeden
male openging en zijn zoon binnentrad.
Den zenuwachtigen man was steeds de
rustelooze wijze, waarop Herman door de
kamer drentelde, onaangenaam. Hij legde
nu het papier ter zijde, waarin hij ge
lezen had, en monsterde den molenaar
met een scherpen blik van het hoofd
tot de voeten.
De man was het bekijken wel waard.
Het bovenlijf was bedekt met den langen
Zondagschen jas, maar de beenen staken
in den werkbroek. De oogen staarden,
zonderling schitterend, onrustig van de
eene zijde van het vertrek naar de an-
deze, de persoon van den landheer steeds
ontwijkend.
Nu, molenaar, wat komt ge doen?
vroeg de vrijheer koel, zijn zoon bedui
dend te gaan zitten.
De breedgeschouderde gestalte van den
standelingenleiders, "die niet in den staat
Chihuahua (het operatietérrein van Ma-
dero) vechten, zich zullen gebonden ach
ten door een overeenkomst, door de re
geering aangegaan met Madero.
Dat men zich overigens danig oingc-
rust begon te maken over den toestand
in den staat Mexico blijkt nog uit het
bericht, dat de Duitsche gezant in Mexi
co een protest heeft gezonden aan het
ministerie van buitenlandsche zaken, waar
in hij verklaart, dat het leven en de be
zittingen der Duitschers niet voldoende
beschermd worden. De leden van de
Duitsche kolonie hebben een verzoek
schrift tot de Mexicaansche regeering ge
richt, idat ongeveer op hetzelfde neerkomt.
Het schijnt dat de positie van den Sul
tan van
Marokko
er ietwat rooskleuriger begint uit te zien.
De correspondent van de „Daily Tel."
te Tandzjef heeft nl. uit Fez, d.d. 11 de
zer, vernomen, dat 12.000 opstandelin
gen de stad drie dagen lang verwoed
hadden aangeallen, maar met bebloede
koppen waren teruggeslagen.
De troepen van den sultan, "buiten de
stad gelegerd, wachtten den aanval af.
Het geschut maaide telkens den onstui
mig aanstormenden vijand neer. Eindelijk
trok deze in ven^irring terug. De troepen
van den sultan leden weinig verliezen.
De sultan sloeg het gevecht uit een
toren van zijn paleis gade, en wenschte
de kolonels .Brémond en Mangin met
de overwinning geluk. Slaven van den
sultan, op de stadswallen opgesteld, stre
den mede.
Toch, al heeft men die aanvallen kun
nen afslaan, .wanneer de andere kolon-
nes niet spoedig een overmacht bezor
gen, ziet het er, vooral wat ammunitie
betreft, toch zoo mooi nog niet uit. Ook
de optrekkenden hebben, zooals meer
gemeld, veel van kleine, maar hardnekki
ge aanvallen te lijden.
De Fransche bladen hebben een tele
gram uit Rabat, meldende dat de kolon-
ne-Brulard op 16 Mei slaags is geraakt
met de ,Beni Hassens en dezen na een
heftig gevecht uiteen heeft gejaagd.
Aan Fransche zijde zijn drie gewon
den gevallen.
Tevens meldt het ministerie van oor
log, dat .een verkenning van Debdon
uitgaande is aangevallen door de Ma
rokkanen. Een kapitein moet gedood, een
luitenant gewond zijn; 10 man zijn ge
dood of gewond. De vijand werd terug
geslagen.
De nog steeds brandende kwestie der
scheiding van kerk en staat in
Spanje
heeft sommige bladen tot de mededeeling
verleid dat het Vaticaan besloten heeft
naar het in Juni a.s. te Madrid te houden
Eucharistisch Congres geen legaat te zen
den. De reden hiervan is, naar uit Rome
wordt gemeld, dat zulk een legaat nood
zak el ijk erwijze met het Madrileensche hof
en de 3paansche regeering in aanraking
moet komen. ,H'j kan zich daaraan niet
onttrekken en zou derhalve in een zeer
moeilijke positie komen. Bovendien zal
man zwenkte onzeker heen en \veer, de
lippen bewogen zich, maar geen geluid
werd hoorbaar.
Eerst toen majoor Harneck een on
geduldig: „Nu?" liet hooren, vernam
men, bij stukjes en beetjes uitgebracht,
de woorden:
Help mij, Gnaden. Ik ben een ver
loren man.
Ga eerst zitten molenaar, want je
kunt haast niet op je beenen staan. En
spreek dan verstandig, beval Harneck.
Sloffend ging de oude naar den naasten
stoel. Zwaar liet hij er zich op neervallen
en keek dan weder rusteloos om zich
heen. Het duurde geruimen tijd, voor de
beide Harnecks erin slaagden te verne
men, wat den man in angst had gebracht.
De voornaamste schuldeischer van den
molenaar had zijn vorderingen overge
dragen aan den boer van Groszhof,
en deze had zich nu plotseling als
de bezitter daarvan doen kennen.
Alles kwam nu bijeen. De poging, een
som bij den vroeger steeds gewilligen
geldschieter op te nemen, was mislukt.
Kon de molenaar de vereischte sommen
'niet bijeenbrengen, dan dreigde de Grosz-
hofer met verkoop van de hoeve.
Het gansche onheil kan vermeden
worden, als mijn Amrike maar trouwen
wilde ,met .Chiistiaan. Maar het kopp'ü"1-'
door niet aan het congres deel te nemen
indirect het protest van het Vaticaan te
gen de kerkelijke politiek van Canalejas,
inzonderheid tegen de vereenigingswet,
tot uitdrukking komen.
Naar evenwel aan de „Köln. Volksztg."
uit Rome geseind wordt, heeft Z. H.
de Paus den aartsbisschop van .Toledo
kardinaal Aguirre, benoemd tot Pause
lijk legaat op het Eucharistisch Congres
te Madrid.
Dit is wel de beste tegenspraak der
berichten in anti-clericale bladen, volgens
welke de ,H. Vader ditmaal geen legaat
naar Atadrid zou zenden.
GEMENGD.
Koning Peter van Servië heeft een
Oekase uitgevaardigd, bij welke hij tij
dens den duur van zijn verblijf in het
buitenland den kroonprins als zijn plaats
vervanger aanstelt.
De „Vossische Zeitung" verneemt,
dat de Porte de veelbesproken kadi's
niet naar Kreta zal zenden. De Mohame-
danen op Kreta zullen hun kadi's zelf
kiezen en de Porte zal hun benoeming
aan de goedkeuring der beschermende
mogendheden onderwerpen.
Blijkens een telegram is de af
kondiging van de dreigende zeeliedensta
king van 29 Mei vastgesteld. Maar het
is moeilijk officieele bevestiging van dit
bericht te ontvangen.
De Russische consul te Sjanghai
heeft het gerucht tegengesproken, als
zouden Rusland en Japan thans onder
handelen over een offensief en defensief
verbond, met het doel, hunne weder-
zijdsche belangen in Mandsjoerije te ver
zekeren. Hij legde er den nadruk op, dat
Rusland's politiek uitsluitend ten doel
heeft, den status quo te handhaven en
de vriendschappelijke relaties met China
en Japan te handhaven.
Te Berlijn en in de Berlijnsche
voorsteden dreigt een staking van bak
kersknechts.
Koninklijke besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot direc
teur van het telegraafkantoor te 's-Her.
togenbosch W. D. Nolting;
is de directeur van het postkantoor te
Nijverdal G. A. L .E. H. Geraeds The-
singh, eervol van het beheer van gemeld
kantoor ontheven en benoemd tot com
mies der posterijien 2e kl.
is benoemd tot ridder in de Orde van
den Nederlandschen Leeuw, J. J. Ie Roy,
oud-kapitein van het Nederlandsch-Li-
dische leger en directeur van de
„DvuLcli-Niederlandische Telegraphen-
gesellschaft" te Keulen.
Pest op Java.
Een nader regeeringstelegram betref
fende de pest Op Java, luidt:
Afdeeling Malang: gisteren 17 geval
len, waarvan 10 dooden.
Soerabaja: 2 gevallen.
Kediri2 gevallen, waarvan één doode.
Djokjakarta: één verdacht geval.
ding huilt zich de oogen uit het hoofd
en wil liever in ellende gaan dan met
den Groszhofer, zoo besluit de molenaar
toornig zijn mededeelingen.
En wat moet ik daarbij doen? vroeg
de vrijheer, toen de zaak zoover opge
helderd was.
Als de gnadige Herr mij nu helpen
wilde, stotterde de molenaar. Indertijd
heeft mijnheer de baron mij toch, toen ik
geld noodig had, aangeraden een hypo
theek te nemen, daar er later wel raad
geschaft zou worden. Zonder borgtocht
wil de geldschieter niets meer geven en
nu dacht ik, als de gnadige Herr...
De familie van den molenaar was al
sinds menschen heugenis op de hofstede;
de vader van den verzaker was een vlij
tige, brave man geweest... maar neen,
het ging toch niet aan. In de hoogte
kwam de verhypothcekte bezitting toch
niet meer.
Hard en afwijz nd klonk het uit des
majoors mond:
Gij moest Amrike beter op haar
plicht wijzen. Waarom wil de deerne
niet?
De aderen op het voorhoofd van* den
molenaar zwollen op en teckenden een
blauwroode streep tot onder het grijze
haar. Hij balde de vuist en schreeuwde:
-Die geheim van een Frans loopt de
De Bakkerswet.
Door de afd. Utrecht van den (NedL
R. K. Bond Van Bakkers, Cacao-, Choco-
laad- en Suikerwerkers, is een adres
naar de Tweede Kamerverzonden, waar
in verzocht wordt: j
lo. den nachtarbeid in het bakkersbe
drijf ook voor patroons te verbieden;
2o. het voorstel tot invoering van het
drieploegenstelsel te verwerpen; 3o. bij
de artikelen 12 'en 13 zoodanige over
gangsbepalingen te voegen, dat 3 jaat<
na invoering der wet de 60-urige werk
week gewaarborgd is.
Waarschuwing aan Landverhuizers.
De minister van buitenlandsche zakeit
vestigt in de Stct. de bijzondere aan
dacht van allen, die voornemens mochten'
zijn als landverhuizers naar den vreem
de te gaan, op het volgende
Het is in den laatsten tijd gebleken;'
dat hier te lande personen hun werk er
van maken, om op te wekken tot land
verhuizing naar overzeesche 'gewesten;
en dat deze personen van eiken aange-
brachten landverhuizer van derden eene
belooning ontvangen. Aanbevolen wordt
de mededeelingen die dergelijke perso
nen o.mrtent vooruitzichten voor Innd-
verhuizers doen, niet zondemader onder
zoek als juist 'aan te nemen.
Inlichtingen omtrent de vooruitzichten1
van landverhuizers in vreemde landed
worden, voor zooveel 'beschikbaar, ver
strekt door het 'departement van buiten
landsche zaken te 's-Gravenhage.
Holl. IJzeren Spoorweg Maatschappij
De minister van waterstaat heeft aan
de H. IJ. S. M. machtiging verleend voor
den loopenden zomerdienst treinen te
doen stoppen aan stations, waar dit vol
gens de vastgestelde dienstregeling niet
is voorgeschreven, doch alleen in geval
len, wanneer dit noodig is oin reizigers
bij treinvertragingen of missen van aan
sluitingen on hunne'bestemming te bren
gen.
Nederl. Vereen. Gemeentebelangen.
De Nederlandsche Verceuiging voor
Gemeentebelangen die zich na bespra
king met het 'bestuur der Vereenigingl
voor Handel, Nijverheid en Gemeente
belangen te VGravenhagc bereid heeft
verklaard congressen beterffende ge
meentebedrijven en gemeentezaken te or-
ganiseeren, heeft op verzoek van leden;
aan de orde gesteld:
lo. de vraag of en jn hoeverre eene
andere wettelijke voorziening vereischt
wordt ter bevordering van geineenschap-
pelij'.e regeling door ge-nee iten van ha e
zaken, belangen enz.
2o. de vraag in hoeverre de Gemeente
geschikt is hare medewerking te ve lee-
nen bij de uitvoering der sociale wetge
ving.
De heer Jhr. Mr. C. A. van Beresteijn/
burgemeester van Veendam zal aangaan
de het eerste punt eene schriftelijke in
leiding geven, waarin de verschillende
vragen, waarto-e liet onderwerp aanlei
ding gee ft, worden aangegeven.
Omtrent het in de tweede plaats ge
noemde vraagpunt zuilen praeadviezen
meid na. Als ik die twee bij mekaar
vind, gebeurt er een ongeluk.
Daarna zonk de dreigend opgeheven
hand weder slap terneer en de reuzen
gestalte zakte ineen.
Den vrijheer stuitte dit tooncel tegen
de borst. Maar geven wilde hij niets en
zoo zeide hij na een korte pauze:
Gij weet nu, dat ik je niet helpen
kan. Annemarie zal wel verstandig we
zen. Ga nu.
Met smeekenden blik zag de mole
naar van den vader naar den zoon. Bij
dezen vond hij een half verlustigend
lachen, bij genen een koel afwijzende uit
drukking. Log stond de man op, drukte
den verkreukten hoed op het hoofd en
ging naar de deur. Met een luiden kreet
wankelde hij plotseling en viel tegen
den wand.
De luitenant snelde toe; hij dacht, dal
de man door een duizeling overvallen
was.
Nu, oude, wat ga je beginnen?
De molenaar legde zijn knokige hand
op den arm vgn den jongen man, trok
dezen naar zich toe en zeide angstig:
Ziet gij die ratten niet? Drie, vier!
Hu, wat loopen die beesten daar rond.
(Wordt vervolgd).