4
2e Jaargang
No. 479.
e £aidóche Sou/to/nt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Mei
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertenti8ngevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geen handels-advertentiên) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Het moderne tooneel.
i iWe hadden inliet gedacht zoo spoedig
'gelijk te gullen krijgen in zake ons waar
schuwen tegen' de optimistische ver-
twachtingeni, welke dr. Gerard Brom
bleek te koesteren ten opzichte van den
iRooinschen invloed op het tooneel.
Ziehier toch wat gisteravond het H a ni
jd e 1 s b 1 a d schreef
Wij lazen L e R u b i con: van! Edoui-
ard Bourdet, het stuk waarvan „Het
Tooneel" onder directie van' Willem
Royaards, tegen Donderdag de eerste
voorstelling aankondigt. .Dit stuk is
dermate scabreus, dat wij ons verplicht
achten onze lezers, die natuurlijk een
dergelijk stuk bij Rooyaards niet zul
len verwachten, te waarschuwen. Wij
voegen er bij dat het niet mogelijik is
door de vertaling dit scabreuze weg
te 'nemen'.
Zelf9 't H.bld. stond dus verbaasd
lover de keuze aan dat stuk door Rooy-
laards. En 't waarschuwt, wat een- orgaan
van die richting ook niet al te gauw
pleegt te doen.
Zoo 'n stuk gaat-nu opgevoerd wor
den door het gezelschap, dat, Vondel'
ter eere, zooveel Roomschen steun ge>-
Inootdoor het gezelschap, dat, dank
tzij „Adam" ,en „Lucifer", ervoer ook
met reine stukken geld te kunnen ma
ken door het gezelschap, van welks lei
der werd verwacht, dat hij door zijn'
voorbeeld het tooneel op een' Koogeir
zedelijk peil zou brengen.
Neen, laten wij den Rubicon, welke
ons van het moderne tooneel scheidt;
maar niet overtrekken
BUITENLAND,
ALGEMEEN OVERZICHT.
Te oordeelen naar de jongste berich
ten over den opstand in
Mexico
loopt de boel verkeerd voor de regete-
ring. Men houde echter wel in het oog
dat die berichten niet voldoende gecon
troleerd zijn en derhalve nogal verwar
rend.
De algemeene in'druk is echter dat het
er voor de regeering zeer ongunstig uit
ziet.
Men weet, dat de wapenstilstand
slechts voor een betrekkelijk klein ge
deelte des lands geldt; en ook daar
dreigt hij spoedig te zullen worden op-
gelieven. De opstandelingen en daar-
mee'zullen wel de volgelingen van Made-
no worden bedoeld hebbeni der re
geering doen weten', dat zij, mocht mor-
Rondom een wonderbare ge
beurtenis uit liet jaar 1670.
Uit de bijdragen van Haarlem, bijeen
verzameld door J. G. TESSER, O. F. M.
Het zal jn de eerste dagen van April
geweest zijn van het jaar 1670, dat, toen
de avond reeds gevallen was, een jonge
man driftig klopte op de deur van een
huis op de Haarlemmerstraat gelegen,
tegenover het huis waar de „ghecroonde
Olifant" uithing of in den gevelmuur
gemetseld was. Er was dringende haast
bij de boodschap, die de jonkman te
brengen had, dat bewees het driftig klop
pen opnieuw, toen er niet spoedig genoeg
.werd opengedaan en iet stampen en
zenuwachtig heen en weer trippelen van
den boodschapper over het kleine bordes,
,wat zich enkele treden hoog voor het
buis bevond. De enkele katholieke Leide-
uaars, die op dat oogenblik nog voorbij
kwamen, bleven bij 't bemerken van de
gejaagdheid des jonkmans een oogenblik
staan, nieuwsgierig wie er van de Fran-
ciskanenpatersgemeente zoo e Tig ziek
.was of wel sterven ging, dat er op dit
Satc uur nog zoo dringend geestelijke
hulp gevraagd werd. Want het was aan
de pastorie van de Franciskanen-paters
dat de jonkman klopte; dat wist ieder
iLeidenaar wek De tijden waren gelukkig
voorbij, dat de priesters, de geordende
geestelijken in 'tbijzonder, hun intrek
ïnoesten nemen bij gegoede katholieke
burgers, nu eens hier, dan daai, telkens
ge:n (Donderdag) de vrede niet zijn tot
stand gekomen, den' strijd tegen de re
geering zullen hervatten'.
Dat de buitenlanders in Mexico die
bedreiging au sérieux nemen blijkt wel
uit het feit, dat de Amerikanenl bij hon|-
derdön "het land veria tent Is er heclen
geen vrede, dan' zullen' de opstandelinr
gen alle Mexicaansche plaatsen' aan de
Amerikaansche grens aanvallen. Dit, na
tuurlijk, om zoo mogelijk de Mexicaan
sche regeering in conflict te brengen
met het gouvernement te Washington^
Den laatsten' April deden de opstan
delingen' een aanval op een trein bij
Cuernavaca, in! Morelos. Vier reizigers
werden 'daarbij gedood, o. w. de Rus
sische dokter Olszen Seffers en' een' Ja
panner. Seffers, die vroeger Portugeesch
consul was in Mexico (stad) was elen'
groot landeigenaar.
Ook in den Staat Sonora is gevoch
ten. 'Naar uit Nogales (Arizona Ver. St.)
gemeld wordt, hebben insurgenten een
afdeeling regeerinigstroepen; in de pan
gehakt 'bij Magdalena.
Eu ten overvloede komt uit New York
de 'tijding, dat de opstandelingen de
steden Duran'gp, Topolobampo, Mazt-
lan en' San' Antonio hebben ingenb-
men.
Er is meer dan een' plaats in' Mexiao
die San Antonio heet; maar vermoedelijk
is hier het San Antonio in den Staat
Sonora bedoeld. Durango ligt in' den
Staat van dienzelfden naam, en is een
stad Van beteekenis. Mazatlan' ligt in
den Staat Sinaleo. De voor de regeering
te Mexico (stad) zoo noodlottige 'be
teekenis van deze voordeel en, door de
insurgenten 'behaald, zit hem vooral hier
in, dat de opstand in zoovele en daarbij
zoover bit elkaar gelegen plaatsenf
woedt.
De laatste berichten luiden nog treu
riger. 'Naar de „Times" verneemt'
heerscht 'er algemeene anarchie en' wor
den er geweldenarijen' en bandieten-stre
ken op vreemdelingen' gepleegd, behal
ve 'in Maderos, waar de wapenstilstand
gehandhaafd wordt. De opstandige be
weging zou zich, naar verluidt, naar de
stad Mexico overplaatsen, waar de plaat
selijke juncta het aftreden in den herfst
van Porfirio ,Diaz als de hoofdvoorwaar
de voor het herstel van den vrede zoiu
eischen.
Ook moet president Taft weinig be
vredigende berichten ontvangen hebben,
weshalve het Amerikaansche ministerie
hierover 'heeft beraadslaagd, zoodat in
grijpen van dien kant nog niet tot de
onmogelijkheden 'behoort.
Een 'waakzaam oog houden de mogend
heden in het zeil bij de
troebelen in Kanton.
Ter bescherming der Europeesche onj-
derdanen zijn dan ook te S ha meers ges tac
tion eerd de Britsche kononUeerloooten'
„Wilmington" en'„CalIao" de Fransche
veranderend uit vrees dat anders hun
schuilplaats ontdekt en zij gevangen ge-
nomeh en uit de stad gebannen zouden
wordenin die dagen had Dirk van San
ten vooral', wiens huis stond in de buurt
van de Middelste Gracht, den Franciska-
iien de meest gulle gastvrijheid be
toond. Al ruim dertig jaren woonden nu
de paters op de Haarlemmerstraat. Vrij
gingen ze in en uit, ze hoefden zich niet
meer tfc vermommen als marskramers of
matroos of eerzaam ambachtsmanze
droegen de gewone kleeding der defti
ge burgers van die dagen, en alhoewel
iedereen hen als geestelijken kende, deed
niemand hun Jeed. Het goede geld der
Katholieken had tot die verandering
zeer veel bijgedragen. Zelfs hadden de
paters nu al sedert enkele maanden het
huis op den hoek van de Haarlemmer
straat en Kuipersteeg gekocht en het
ingericht, van binnen tenminste, tot een
kostelijke kerk voor hun gemeente, die
de grootste van de stad was, weldra
zelfs 1400 communicanten tellen zou.
De paapsche stoutigheden gingen al1
ver in die dagen. Want het was zoo heel'
lang nog niet geleden dat de Katho
lieken alleen ter sluiks hun godsdienst
plichten konden waarnemen, in het mid
den van den nacht of heel vroeg in den
donkeren morgen stil sluipend langs de
huizen en dan opeens verdwijnend,som
migen in een poortje in de Vrouwesteeg
anderen den hoek omgaande binnenko1-
rnend op de Breestraat waar zij op de
gezamelijke zolders van de huizen der
dames van Santhorst en Grietjen Pie
tersdochter en Aechgen Jons.dr, de wq-
„Argus" en „Vigilante" de Duitsche ka
nonneerboot „litis" en de Portitgeesche
„Macau".
Maandag gin'gen Britsche „blue
jackets" op aiarmeerende geruchten aan'
land en stelden een snelvuurkanon op.
De Vice-koninlg zond Chineesche troepen,i
maar alles bleef rustig ofschoon' in| dei
stad het Vechten opnieuw begon!.
Meer 'dan honderd gevangenen zijh!
onthoofd. De vice-konimg beweert, de
oproerige beweging geheel onderdrukt
te 'nebben en noodigt de vreedzame be
volking uit, zich weer aan den arbeid
te 'begeven. i
De Chineesche kanonneerbooten
„Kwankung" en „Kwongku" bombar
deerden Maandag de rebellen, die naar
Fatshau oprukten ,en doodden er hon
derd. Chineesche troepen vielen de over
blijvende rebellen aan en doodden er
nog honderd. De troepen verloren ze
ventig man, waaronder de bevelhebber.
De telegrafische verbinding met Wei-
chow en .Shamshui is hersteld.
Brieven uit Nanking maken melding
van een komplot om de ambtenaren en
de vreemdelingen te vermoorden. Ook
Chineesche soldaten .waren in dit com
plot betrokken. Een der samenzweer
ders deelde het plan aan de autoriteiten
mede. De leiders werden onthoofd.
De revolutionairen hebben te Fatshan
vier Yamens (gouvernementsgebouwen)
verbrand.
De „Daily Mail" verneemt uit Hong
kong dat de opstand voor de stad Kan
ton mislukt heet omdat hij te vroeg is
uitgebroken, doch zich in het binnenland
uitbreidt.
Te Amoy zijn oproerige plakaten aan
geplakt, waarin de bevolking opgehitst
wordt en de Chineesche regeering be
schuldigd China te willen verdeelen. Dui
zenden Chineesche vluchtelingen stroo
men Hongkong binnen. De opstandelin
gen moeten voortrefeflijk georganiseerd
en gewapend zijn. De opstand schijnt
een geweldige beweging te zijn.
Steeds komeii ook nog allerlei berich
ten over kleine gevechten in
Albanië,
die wijzen op groote roerigheid der op
standelingen.
Te Saloniki Joopt het gerucht dat Toe-
si door de opstandelingen zou zijn plat
gebrand.
Met groote verliezen hebben de Turk-
sche troepen te Kastrati een aanval der
Malissoren afgeslagen.
De ministerraad heeft besloten over
het verzoek om begenadiging der in Cet-
tinje vertoevende Albaneezen het oor
deel te vragen van den opperbevelhebber
in Albanië.
De Sultan gaat 27 Mei op reis naar
Albanië en Macedonië.
Intusschen hebben de Albaneezen zen
oproeping gericht tot de „openbare mee
ning" waarin zij zeggen gedurende vijf
duwe van .Claes Jacobsz. van Weesp
elkander dan .weer ontmoeten, en na bet
wisselen van .een vertrouwelijken groet
in stil gebed bleven wachten op den
priester, die het H. Sacrieficie der Mis
daar aanstonds voor hen beginnen zou.
Dan werd door vrome zusters, klopjes
geheeten, die 's avonds te voren hun
kennissen en vrienden voor deze bijeen
komst hadden uitgenoodigd, een een
voudige groote kast geopend, die uit
wendig het gewone voorkomen had van
een groote linnenkast, maar die van bin
nen alles bleek te bevatten wat voor
het waardig vieren der H. Offerande
noodig was; tot een schuiflade toe, die
aanstonds voor altaar dienen zou. Daar
zaten ze dan, de trouwgebleven katholie
ken van Leiden, opgepakt als '.haring in
een ton, 's winters bevriezend van kou
de, 's zomers verbrandend van de hitte;
helden van ,ons geloof, wier nagedach
tenis dient geëerd te worden. En 't wa
ren nog alleen maar de gegoeden, de
rijken, die zoo hun godsdienstplichten
konden voldoen; want alleen hun hui
zen boden op de zolders een geschikte
verzamelplaats en alleen hun vrienden en
kennissen mochten genoodigd uit vrees
dat anders de nachtelijke bijeenkomst be
kend en verstoord zou worden.
En zware boete zou er dan gevolgd
zijn voor al de aanwezigen, gevangen
neming misschien .en verbanning voor de
huisbewoners en den stouten mispaap.
Toch werd ,er gekerkt ondanks al die
gevaren, in de bovengenoemde huizen
niet alleen jnaar ook bij juffrouw Dubois
M'l de Jdoutmarjri gn bij Baertje Qaesdr.
eeuwen met Tur^ije meegevochten te
hebben en steeds het geluk en ongeluk
van het Qttomaansche rijk gedeeld. Nooit
hebben zij aan zelfstandigheid of schei
ding gedacht Doch de laatste jaren van
tyrannie, waarin op hun rechtvaardige
eischen slechts met kanonnen werd ge
antwoord, heeft hen tot vertwijfeling ge
bracht. Daarom, zoo zeggen zij, leggen
wij voor de laatste maal de openbare
meening en de jong-Turksche regeering
onze eischen voor. Wij willen niet mis
verstaan worden, doch verzekeren dat
wij onze .eischen handhaven zullen
tot de laatste onzer sterft!
Wij willen: Je. Dat van Albanië een
provincie zal gemaakt worden. 2e. Dat
de Albaneesche scholen door de regee
ring worden onderhouden. 3e. Dat on
ze soldaten jn vredestijd binnen de gren
zen van Albanië blijven.
Met 't oog op de aanhoudende op
standen in Albanië, den neteligen toe
stand van het Turksche element in Eu
ropa en de vreemde propaganda staan
wij, om ons eigen nationale bestaan te
waarborgen, op de inwilliging van onze
rechtvaardige eischen en wenden wij ons
tot de openbare meening der beschaafde
wereld, in naam van het voor de vrij
heid van .een ongelukkig volk onschul
dig stroomende bloed, zonder onder
scheid van geloof, van ale Mohamme-
daansche en .Christelijke Albaneezen, met
het verzoek rechtvaardigheid te laten
heerschen.
De oproep is in vier talen gesteld,
en zal ook wel niets uitwerken!
GEMENGD.
De „Lokal Anzeiger" verneemt uit
Belgrado, dat het bezoek van koning Pe
ter te Parijs doorgaat en op 21 Mei is
vastgesteld. De reis zal te Bazel wor
den onderbroken.
Een telegram uit Lissabon' aan! de
„Daily News" meldt, dat thans defini
tief 'is besloten de nieuwe Portugee-
sche Vloot in En'gelanid te doen bou
wen. De commissie van onderzoek, uit
marine-officieren samengesteld, heeft de
aanbiedingen der Fransche Italiaansche,
Duitsche en Amerikaansche werven van
de 'hand gewezen, en die van verschil
lende Engelsche firma's aangenomen.
Het totaal der bestellingen beloopt 30
millioen pond sterling, in jaarlijksche
termijnen van 600.000 p. st. te voldoen.
Een telegram uit Santo-Domingo
(Haïti) 'draagt den gezant te Washing
ton op de onderteekeuing van het pro
tocol uit te stellen en het grensgeschil
aan arbitrage te onderwerpen'. Het ge
schil zal waarschijnlijk aan het Hof van'
Arbitrage te 's-Gravenhage worden voor
gelegd.
De directie van de werf Vulkan', te
Hamburg, heeft aan haar personeel me
degedeeld,'dat alle 1 Mei-vierders ontsla
gen zijn en hun loon, waarop zij nog
weduwe van Dirk van Santen bij de
Middelste Gracht, en in de Zon op de
Haarlemmerstraat bij mej. Maria Droogh
en op de Steenschuur bij Juffr. Verhooch
en juffr. Santhorst, ja, op meer dan der
tig plaatsen der stad, zoodat de schout
Chr t v. Hoogeveen terecht kon klagen,
dat er op de vele conventiculen der
Roomschen in Leiden geen oog te hou
den was. Maar die tijden waren nu ge
lukkig al eenige jaren voorbij en sedert
enkele maanden hadden de Franciskanen
hun kerk in de Kuipersteeg. Er was
op het herhaald kloppen van den jonk
man en ik hoop niet dat hij zoo lan
gen tijd heeft moeten wachten, als ik
noodig gehad om u iets van de toe
standen van Leiden's Katholieken uit
vroeger dagen te verhalen er was
op zijn kloppen eindelijk een klein raamp
je midden in de deur geopend, waar
voor het fijn gesneden maar van wils
kracht en durf getuigend gezichtje van
een devote zuster verscheen, die den
Pastoor der .Statie Pater Fierlinx diende,
en meteen het ambt van kosteres in zijn
nieuwe kerk aan de Kuipersteeg ver
vulde. Zij had nog niet half haar be
leefde vraag gesteld wat de jonkman
beliefde, toen haar reeds driftig geant
woord werd, of de pater haastig bij een
zieke wilde komen die sterven ging. Maar
de naam van den zieke, die haar ge
noemd werd, klonk haar zoo vreemd,
en onbekend (en zij kende de room
schen van haar gemeente we! bijna al
len,) dat zij de vraag durfde stellen, of
die man wel roomsch was en tot de ge
meente der jPatcrs behouide. En toen
recht hadden, kunnen komen halen. Van
de 2700 arbeiders waren er Maan'dag
slechts 700 aanwezig, zoodat 2000 man!
zijn uitgesloten.
De „Lokal Anzeiger" vern'eemt uit
Londen, dat Paul Muller, de vertegen!-
woordiger van de Duitsche tranlsporfa
arb'eiders 'op de internationale confer
rentie van afgevaardigden van zeeliew
den, Voorwaardelijk den steun1 van zijn!
landgenöoten zou hebben toegezegd voofl
de internationale staking van zeelieden^
Carnegie heeft 3,250,000 gulden tea",
beschikking gesteld van den' Zwitser-
schen 'Bondsraad voor het verleen en van!
steun aan lieden; die bij het redden vanj
het leven van anderen, gebrekkig en niet
of minder goed in' staat om te werkenizijtf
geworden.
BINNENLAND.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot grif*
fier bij het kantongerecht te Roermond^
mr. A. M. E. H. Janssen d Limpets,,
advocaat 'en procureur, te Roermond j
is bepaald dat de in de arrondisse-
cnents-rechtbank te Roermond en Breda
door 'de benoeming respectievelijk van|
mrs. 'G. R. A. Lemmens en W. P. A. Hel
legers tot vice-president opengevallen)
rechtersplaatsen biet zullen worden ver
vuld
is, aan den arts M. H. Cohen, wen
gens bpheffing zijner betrekking, eer
vol ontslag verleend als tweede genees
heer aan het Rijkskrankziniiigengesticht
te Medemblik
zijn bevorderd tot hoofdcommies der
telegrafie J. J. Hetterschy, B. van Dijck,
M. C. Kuyper, P. H. Groenemeijer en D.
B. Jochems, allen thans commies der
telegrafie Ie kl.
is Vernoemd tot commies der poste
rijen 'en telegrafie 4e klasse J. H. D.
de 'Bas, thans surnumerair der posten
rijen en telegrafie
is toegekend de aan de orde van!
Oranje-Nassau verbonden eere-mcdaille
in -zilver aan Th. W. Grond, baas bij
Blankenheym en Nolet's distilleerderij
te Rotterdam
is C. F. Julius, lid der Algemeene Re
kenkamer van Ned.-Indië, eervol uit 's'
lands dienst ontslagen;
is 'benoemd tot ridder in' de orÜei
van 'den Nederlandsche Leeuw C. F. Ju
lius, 'lid der Algemeene Rekenkamer vati|
Ned.-Indië.
De nieuwe Internuntius.
Hare Majesteit de Koningin heeft op
Zaterdag 29 April 1911, ten paleize het
Loo, in plechtig gehoor ontvangen Mon
seigneur J. .Tacci, ter in ontvangstneming
van zijn geloofsbrieven als Pauselijk in
ternuntius bij het Nederlandsche Hof.
(St.Ct.)
werd er haar iets verteld, zoo wonder
vreemd, zoo ongelooflijk bijna, dat zij
maar blij .was den jonkman niet bin
nengelaten te hebben, en om hem naar
waarheid te kunnen wegzenden met het
antwoord dat ,de Pater afwezig was en
allicht dezen avond niet meer terug zou
komen. En hoe meer zij over het won
dere wat haar verteld was nadacht, dien
avond des te meer rees in haar het ver
moeden op van een fijn gespannen list
om den jjverigen pater Fierlinx te kun
nen doen vangen en verbannen uit de
stad; zooals dat gebeurd was nu vijf en
twintig jaren geleden, zij herinnerde het
zich nog ,uit de jaren harer jeugd, met
pater van Attenhoven, die ook bedro
gen was door een vrouw, welke zich had
aangesteld alsof zij van den duivel be
zeten ware. Met medelijden bewogen was
de pater jn wel wat onberaden ijver be
gonnen haar te bezweren en als de dui
vel, naar hij meende, niet wijken wilde,
had hij haar zelfs met een roede eenige
keeren geslagenen met de blauwe
striemen nog op haar lichaam was de
vrouw toen naar het stadhuis geloo-
pen op de Breestraat en had den pater
bij Burgemeesteren aangeklaagd, dleden
onvoorzichtige met verbanning uit Lei
den toen straften. En er was een liedje
over het voorgevallene opgemaakt en
openlijk verkocht, ondeugende jongens
zongen het nu nog des avonds langs
de straten, tot ergernis der Katholieken,
van ons vrome, den paters zoo aanhan
kelijk zustertje piet het minste.
i&ot volgt).