2
PORTEFEUILLE-KALENDER.
ZOMERDIENST 1911.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang
No. 477,
9e Rzidódie Soti^omt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAOEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2V, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Dinsdag
Mei
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
Ingezonden mededeelingen van 15 regels t 1-50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur koop en verkoop
(geenhandels-adverrentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De volledige dienstregeling voor
Leiden en omstreken is aan al onze
abonné's verzonden.
Meerdere exemplaren zijn verkrijg
baar a 2Vï cent.
DE ADMINISTRATIE.
Roomsche invloed op het
tooneel.
Dr. Gerard Brom, in Van om'zen
(T ij d erop wijzend hoezeer Roomsche inl-
(Vloeden een stevigen stoot hebben gé-
geven aan. h,et succes van Adam in
[Ballingschap, schrijft o.m.
„Eind.elijk, na honderd voorstellin
gen, is het stuk in d,e mode gekomen^
Maar 'die mode hebben wij katholieken!
gemaakt 'door ons voorbeeld. Wij kun
nen 'dus blijkbaar leiding geven aan 't
publiek, invloed op den schouwburg
oefenen en als we 't kunnen, moeten
we 't, verantwoordelijk als we zijn'
voor ons heele volk. Door ons ging
Bourget's Echtscheiding bij de
Rotterdammers, door ons Vondel's
Adam. Deze krachtsop,enbarinlg maar
buiten zal een krachtsopwekkinlg naar
'binnen zijn. Laten we toch even trouw
slechte of lichte stukken weigeren als
de goede steunen 't is niet minder on
ze plicht dan de zorg voor ,een goe
de pers.
„Adam heeft 'd.en weg gebaand
voor Lucifer, waarvan niemand ,een
even groot succes durfde hopen ook
Rovaards niet en Waarvan 't nog
grooter is. geworden, zoodat wij een
geleidelijke Vondel-onthulling mogen
verwachten en God geve 't een
hervorming van ons tooneel".
,Dit klinkt triomfantelijk.
Zoo optimistisch als de heer Brom zijn
tvij cellier hoe gaarne we anders zou
den willen ten aanzien van het too
neel niet gestemd.
Dat de Roomsche.1 invloed ten goede
k u n n en uitoefenen in die richting valt
(liet ie ontkennen.
Dezer dagen kregen we dienaangaande
mog een teekenend staaltje onder die
oogen. Het Centrum had zijn afkeu
ring te kennen gegeven over een te
Utrecht afgedraaiden bioscoopfilm, wat
tot gevolg had, dat daar alvast in één
theater die film werd geweerd. Men'
bleek er bang voor de Roomsche critiek,
bang voor 't wegblijven van, Roomsche
klanten, wat gunstig resultaat opleverde.
Ziehier intusschea. tevens liet zwakke
punt in de zaak. Om onze beginselen be
kommert men zich op de planken en ach
ter de coulissen natuurlijk niet, wel om
onze dubbeltjes. En dan moet men er
van het dreigend gemis dezer muntstuk
jes nog wel ter de.ge overtuigd zijn.
Zonder bezoek van Roomschen' even
wel valt deze overiuiging niet bij te
brengen, want als deze tocli niet komen,
{waarom zou men zich dan aan hun be
swaren storen van het opperen dezer be
zwaren dienst dus om er succes mee
te hebben dc belofte van Roomsch
bezoek of de bedreiging van omtliou-
iding "daarvan toegevoegd te worden.
[Wie evenwel kan dergelijke be
lofte.met voldoend vasten grond gevenj
wie dergelijke bedreiging met zekerheid
uitspreken En indien al eens op onze
bezwaren wordt gelet, blijft dan toch
niet de aanbeveling tot tooneelbezoek
leen zich begeven op glad ijs?
Zoodat we maai zeggen willen deze
aangelegenheid moet in ieder geval met
de grootste voorzichtigheid behandeld
Worden. Het welslagen vair „Adam" en
„Lucifer", liet verdrijven t Utrecht-
i&chc film blijven gelukkige uitzonderin
gen, u aarop geen algcmeenen regelt valt
te bouwen.
V Vreeselijk bang
Men herinnert zich ons verzet tegen
Ide aantijging vair het Handelsblad
jals zoude de „Vereeiiigi.ig voor R. K.
'!Marne-p.ersoneeldie nuvens de geeste
lijke ook de s t o i f e 1 ij k belangen van
idat pcv§oneei behartigt, Dj ure cut o. atrijd
zijn met de beginselern, welke aan dte
handhaving van een gezonde krijgstucht
ten grondslag liggen'. De samenstelling
van het bestuur was o. i. voldoende waar-
borg, dat tegen ondermijning van de
krijgstucht zal worden gewaakt.
Qenoemd orgaan' blij'ft echter bang,
vreeselijk bang, en schrijft o. m.
„Al staat dat bestuur nog zoo hoog,
als tracht het de zaken dog zoo onpar
tijdig te onderzoeken, reeds het be
staan van dit eerste en' georganiseer
de bureau, dat den strijd met heW
krachtige ongeorganiseerde bureau van
de sociaal-democraten begint, moet een
slechten invloed hebben."
Is dit niiet eemigszinls verbijsterend
Ziehier een organisatie, die den strijd
aanbindt tegen den invloed der sociaal
democratie, en ziet: al aanstonds wordt
juist op haar een brandmerk gedrukt.
En 't Hbld. doet zulks ondanks zijn
eigen bewering, dat het de gevaren der
sociaal-democratie zeer wel inziet. Op
onzen raad toch: zie veeleer n'aar links,
want daar dreigt het gevaar, door u ge
ducht, antwoordt het
^Wij kennen het gevaar van die
zijde uitnemend, en juist daarom mee-
nen wij een enkel woord te mogen
spreken, wanneer politieke invloed ook
bij geestelijke propaganda-vereenigim-
gen bij de krijgsmacht te water of je
lande als waardevolle factor aanwezig
is."
Neen: „juist daarom" moest 't Hbld.
ingebomen' zijn met het streven der nieu
we vereeniging. En zeer zeker mocht het
wel met wat meer vertrouwen de daden
dezer organisatie afwachten alvorens zoo
vreeselijk bezorgd zich te toon en-.
En als 't orgaan het linksche gevaar
werkelijk zoo „uitnemend" kent, och,
laat het daar dan in 1913 ook eens om
denken.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Brémond, zoo meldden we reeds, zou
eindelijk in Fez zijn aangekomen en daar
door de toestand van
Marokko
wat zijn verbeterd. Dit bericht wordt ge
lanceerd door de Duitsche bladen'. De
Fransche echter, die uit den aard der
zaak beter op de hoogte zijn kunnen,
zeggen er niets van, hoewel de „Dé-
bats" zegt, dat de toestand gunstiger
is geworden, doordat de beiegeraars on
derling oneeniglieden hebben, waardoor
een nieuwe bestorming niet is kunnen
doorgaan.
Dc corresponndent van de „Daiily
Maiil" te Fez heeft 24 April over Tandzjer
een bericht gezonden dat de toestand
onveranderd was.
De stad was toen nog volkomen af
gesloten. Tweeduizend man, die zooge
naamd vrienden van den Sultan zijn, zijn
weliswaar Fez binnengetrokken, maar
blijven' volmaakt werkeloos. Zij hebben
blijkbaar meer lust, om hun rantsoenen
en schietvoorraad in ontvangst te nemen
dan om voor den Sultan te vechten.
Gisteren echter seinde de correspon
dent yan de „Daily Mail" te Tandzjer
dat blijkens een brief uit Fes d.d. 26
April de toestand te Fes verbeterd was.
De toegangswegen tot de stad waren
zoo goed als heropend en de levens
middelen dientengevolge overvloediger.
De correspondent van de „Times" te
Tandzjer zendt nog eenige bijzonderhe
den over de inneming van Mekines door
de opstandelingen. Deze laatsten hebben
14 kanonnen en vele paarden en muil
ezels veroverd. De te Mekines uitgeroe
pen Sultan zou van plan zijn naar Fes
op te breken.
Inmiddels is er nog een derde Sultan
bijgekomen. Volgens een telegram uit
Ceuta hebben de .Beni Oefrats den zoon
van Abd-el-Kadei in het gebied der Ka-
bylen tot sultan uitgeroepen. Verschei
dene stammen hebben zich onder hem
geschaard.
Duitschland
heeft eindelijk in deze kwestie gesproken.
De officieuse Nordd. Alg. Zeit. zegt in
haar weekoverzicht: Men kan het Frank
rijk niet kwalijk nemen, dat het alle mid
delen te baat neemt, tot beveiliging van
het leven zijner officieren in Marokko
en het land moet natuurlijk zelf weten
welke middelen het daartoe het geschikst
acht, daar het ook de verantwoordelijk
heid voor de gevolgen moet dragen.
Het is te hopen, dat de gebeurieius§ep
het Frankrijk mogelijk zullen maken zich
aan zijn program te houden. Een afwij
king van dit program zou in strijd zijn
met de Akte van Algeciras, waarvan een
essentieel bestanddeel is, de onafhanke
lijkheid van den beheerscher van Marok
ko.
Wanneer van de feitelijke bepaling van
■de Akte van Algeciras mocht worden
afgeweken, dan zouden alle mogendhe
den hare volle vrijheid van handelen her
krijgen en dat zou tot consequenties kun
nen leiden, die op het oogenblik nog nietl
te overzien zijn.
Wij kunnen echter slechts herhalen,
dat er voorloopig geen aanleiding is,
om bij de voorzichtige houding, die
Frankrijk tot dusverre heeft aangenomen
te veronderstellen, dat de omstandighe
den zich in de hierboven aangeduide
richting zullen ontwikkelen.
Een soortgelijke gedachtengang yalt
waar te nemen bij de leidende organen
van de niet-Duitsche pers. Wij verwijzen
b.v. naar hetgeen de „Westminster Ga-
zette" en de „Pester Lloyd" te dezer
zake opmerken.
Zooals begrijpelijk wordt dit artikel
druk besproken in de Fransche pers zij
het dan ook met zeer veel terughou
ding. Slechts de „Temps" drukt zich
wat duidelijker uit Het blad toont zich
tamelijk voldaan over het eerste ge
deelte maar antwoordt op bitteren toon
op het tweede, waarin de mogelijkheid
ter sprake wordt gebracht, dat Frank
rijk gedwongen zou worden inbreuk te
maken op de onafhankelijkheid van den
Sultan en waarin gedoeld wordt op de
begeerten, die een dergelijke toestand
bij andere volken zou kunnen opwek
ken. Het wil ons voorkomen, schrijft de
„Temps" verder, dat de „Norddeutsche
Allgemeine Zeitung" zich had kunnen
onthouden van het opwerpen dezer hy
pothese, want de voorwaardelijke be
geerte, diie zij Jaat blijken, is in strijd met
alle vroegere beweringen van de Duit
sche diplomatie.
Zeggen wij nog, dat o.i. het gevaar,
om tegen onzin meegesleept te worden,
waarop in Berlijn de nadruk wordt ge
legd, niet zoozeer te duchten is, en laten
wij besluiten met te zeggen, dat het eer
ste gedeelte van het artikel van de Nord
deutsche onze bedoelingen recht laat we
dervaren en dat het tweede gedeelte zich
bezig houdt met een hypothese, die
Frankrijk zeer beslist afwijst, zelfs be
slister dan zekere Duitsche bladen, nl.
die van inbreuk maken op de onafhanke
lijkheid van den $ultan.
Van de heftige opstand die, zooal niet
onverwacht, dan toch vrij plotseling is
gekomen in
China
geven telegrammen verontrustend nieuws
De „Daily Press" ontving berichten
uit Kanton, waarin gemeld wordt, dat de
revolutionaire beweging zich uitbreidt.
Men verwachtte dat gisteren te Kanton
gevochten zou worden. .Heden zijn 7
kanonneerbooten vertrokken.
N;iet bevestigde berichtep .uit Chinee-
schc bron melden, dat opstandelingen
met hulp van roovers Woe-chon hebben
genomen.
Bij Sam-sjoed heeft een hevig gevecht
tusschen regeeringstroepen en opstan
delingen plaats gehad. Bij Fat-s jan heeft
een Chineesche kanonneerboot de op
stand eliingen verdreven en 200 hunner
gedood.
Het is moeilijk betrouwbare inlich
tingen te verkrijgen, de telegraphische
gemeenschap is verbroken.
Uirt de provincie komen berichten over
aanvallen door de revolutionnairen. De
onderkoning heeft om hulptroepen uit
Swa-tau verzocht De regeeringstroepen
hebben tot dusverre de overhand gehou
den.
De Duitsche en de Amerikaansche re
geering hebben uit JHongkong kanonneer
booten gezonden, ter bescherming van
de belangen harer onderdanen.
Over den toestand tusschen
China en Rusland
verneemt de „Köln. ,Ztg." nog uit Pe:
tersburg, dat generaal .Batsjanof, een der
aanvoerders in den Russisch-Japanschen
oorlog, een oorlog met China onvermij
delijk en onmiddellijk aanstaande heeft
genoemd. Die verklaring van Batsjanof
is te vinden jn de „Petersb. Gaseta".
Batsjanof beweerde ook nog, dat aan
een overwinning der Russen niet valt
te twijfelen, daar China volkomen on
voorbereid is.
De opvatting van JBatsjanof wordt in
vele militaire kringen gedeeld.
Echter zien de niet-militairen in Rus
land de toekomst met zorg tegemoet, [hoe
wel met het oog op de inlandsche on
lusten mag aangenomen worden, dat
China zich wel zal bezinnen vóór te be
ginnen.
GEMENGD.
De regeeremde vorst George vanj
SchaumburgrLippe kreeg Zaterdagmid
dag te Bückeburg plotseling een aarival
van hartzwakte. De aa,nV|al herhaalde!
zich nog een paar keer, ofschoon1 dei
dokters h'em middelen toedienden', om1
het hart op tie wekken. Tegen, den! avtond!
geraakte hij buiten k'entnlis en 's avonds
om half tien bezweek Vorst George, zonl-
der zwanen doodsstrijd. Zijne gemalin!
was 'bij zijn sterfbed, de prinsen kwamen
pas ha den dood van hun vadier te iBücké-
burg aan.
Vorst Steven Albert George was den!
lOden Octobr 1846 geboren en in 1893
zijn vader opgevolgd. In 1882 was hij
met prinsies Marie Anln'e van Saksen-Al
tenburg getrouw.
Zijn oudste zoon prins Adolf volgt
hem op. Deze was totdusver eerste-luite-
nant bij de huzaren' te Bonn. Hij is iml
1883 'geboren.
Uit de stad Mexico wordt geseind^
dat de opstandelingen in de nabijheid
der grootere steden in het binnenlanld,'
voor zoover deze buiten de zon'e van den
wapenstilstand liggen', zeer actief zijn
en overal voeling houden' *net de re-
géering, die zich tot verdediging moeten
beperken en overal teruggedrongen wor
den.
In tegenstelling met berichten van
andere zijde verneemt de „Biersjewja
Wedomosti", naar zij zegt van de zijde
der regeering, dat de onderhandelingen
tusschen 'Rusland en Duitschland over
Perzië 'nog volstr'ekt niet afgesloten zijn,,
doch 'dat er integendeel nieuwe moeilijk
heden gerezen zijn.
Zondag zijn te Bar-sur-Aube betoo-
gende wijnboeren in botsing gekomen
snet de troepen, die den prefect, den
onderprefect en andere autoriteiten
moesten beschermen tegen gewelddadig
heden en 'bel eedi gingen van de manifes
tanten. Het is er tamelijk hardhandig toe
gegaan, en aan weerszijden zijn harde
klappen gevallen. Een kolonel, wiens
paard was gevallen, kwam op de
straatsteenen 'terecht, merkwaardig ge
noeg, zonder erbstig letsel op te loe
pen. Eenige 'dragonders zijn uit het za
del gelicht. Tenslotte namen gendarmes
eenige 'belhamels in hechtenis en had een
der leden van het wijnboer en comité de
zonderlinge vrijmoedigheid van' den pre
fect te eischen, dat de troepen' weggel-
zondeii zouden worden. Dit werd natuur
lijk geweigerd.
De Albaneesche opstandelingen
hebben op 26 April te Croupa(?) de
voorhoede van Edhem pasja aangevallen'.
Zij zijn teruggeslagen. Aan Turksthe
zijde zijn 41 dooden en gewonden geval
len. De verliezen der opstan'delinjgjen
zijn belangrijk.
'Er heeft te Molkowats een botsing tus
schen Turken en' Montenegrijnen plaats
gehad. Twee Turken zijn gedood, een1
hunner is gewond. De Montenegrijnen'
hebben dezelfde verliezen geleden.
Gisteren en eergisteren zijn tci
Petersburg vier ziektegevallen voorgeko
men, die aan cholera doen denken.
Ongeveer een vierde part van dief
stad Bangor (in' den' staat Maine V. St.)
en daaronder de geheele zakénWijk!
is door brand vernield. ,De schade
wordt geschat op 6,000,000 p.St.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit zijn de hoofdcommie
zen met den persoonlijken titel van re
ferendaris bij het departement van Bui-
tenlandsclie Zaken mr. D. W. baron van
Heeckeren en mr. j. D. van Ketwich
Verschuur bevorderd tot referendaris;
is benoemd t t notaris binnen het ar
rondissement Arnhem ter standplaats
Doetinchem, Mr. J. J. van Gorkom, can-
didaat-nolaris aldaar;
Is A. van der Togt, hoofdopzichter
van den Provincialen Waterstaat inl
Noord-Holland, benoemd tot ridder in'
de orde van Oran je-Nassau
is toegekend de aan de orde vam(
Oranje-Nassau verbonden eere-medaille
in zilver aan _E. Kroeze, meesterlqnjqcht
in de machinefabriek De IJsel, firma
E. Penning te Kampen, en mej. C. Kroof
dienstbode bij de familie Zijlmanls te
Waalwijkin brons, aan W. J. Schulingy
koperslager bij D. van Tetterode, firma'
H. Heijnenl, te 's-Gravenhage.
Staatscommissie voor Drinkwater-
voorziening.
Bij K. B. zijn alsnog benoemd in de
b'ij het K. B. van 18 April ingestelde
Staatscommissie voor drinkwatervoorzie*
ning: tot lid en ondervoorz. mr. G. Jann
mink, en tot lid mr. J. B. L. C. C. baron!
de Wijckerslooth de Weerdesteyri, beidelnl
lid van de Tweede Kamer der Staten-,
Oeneraal.
Visscherijwet.
De commissaris der Koningin in dei
provincie Utrecht heeft aan 3e burge
meesters in zijn gewest medegedeeld*'
dat het in het voornemen der regeering
ligt om de Visscherijwet zoo mogelijk!
met 1 Juli a.s. in werking te doen: treden.
Vereeniging Zuidhollandsche
gemeenten.
Het bestuur van de afdeeling Zuid-
Holland van den "Nederlandschen bbmid
van gemeente-ambtenaren heeft in op
dracht van de algemeene vergadering een
commissie benoemd om te overwegen, of
het wenschelijk is, zich tot Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland te wenden be
treffende samenvoeging van kleine ge
meenten in Zuid-Holland. Benoemd zijn)
de heeren Visser, burgemeester van Al-
fen Pruis, burgemeester van Vlaardin1-
gen Mooijaard, secretaris van Rijswijk
mr. A. Fonteijn, hoofdambtenaar ter ge
meente-secretarie van Rotterdam, en
V eenstra, secretaris van Schoon hoven, j
Drie schilderijen vérwijderd.
Het Hbl. deelt mede, dat Maandag
ochtend op bevel van den burgemeester
vóór de opening van het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam drie schilderijen van!
Kees van Dongen' van de tentoonstelling
van St. Lucas zijn verwijderd. Het zijn)
nos. 129, „De Zee" (een staande naakt
figuur), 135 „Naakt" (een liggende vrou
wenfiguur), en 142 „La Femme en Noiri\
dat recht tegenover den ingang hing.
Het blad merkt hierbij op, dat het ge
meentebestuur, zalen van een gemeen
telijk musieum aan een kun'stvereeniging
afstaande, volkomen het recht heeft te
beslissen wat het wèl, wtit niet in die
zalen wil toelaten.
Prins Hendrik naar Londen.
De Londensche correspondent van de
„N. R. Ct." heeft van baron Gericke
zant, vern|o;nen, dat Prins Hendrik den!
19den Junli to Londen verwacht wordt.
De „Gelderland" zal henj dieni d?^g ce
van Herwijnten, den Ncde.rlandscheii ge-
•Sheernies aan wal zetten:, waar een bij
zondere trein hem dan naar Londen zal
brengen, Z. K. H. zal vergezeld gaan van,
graaf \V. van By landt, opperhofmaar
schalk van Koningin Wilhelmina en zoon!
van wijlen graaf Charles van Bylandt, ve
le jaren gezant der Nederlanden aan)
het hof van St. James, alsmiede van1 zijjn|
twee adjudanten, jhr. Hooft Graafland
en jhr. Vian Suchtelen'.
Koning George aal een paar personen;
van rang aan' Prins Hendrik toevoegen/
gedurende de dagen', dat Z. K. H. ter
Londen Verblijf houdt. Hun keuze is!
nog niet bepaald, noch ook die van dé
woning, 'waar Prins Hendrik zijn intrekf
zal nemen, als gast van Koning George.
Het zal echter bijna stellig ergens iinf'
Mayfair "wezen.
Jaarvergadering van St. Rifaël.
Zondag heeft de Ned. R. K. Bond va>n|
Spoor- en Tramwegpersoneel „St. Ra
fael te Rotterdam haar jaarvergadering
gehouden. Na afloop der H. Mis in de
kerk-van den Allerh. Verlosser trok menj
in optocht, begeleid door de muziek
corpsen van den R. K. Volksbond en Jo
zefgezellen naar het gebouw der St. Jo
zefgezellen, alwaar de jaarvergadering
werd gehouden.
De voorzitter de heer Hellemaris .uit
Boxtel opent na het Bondslied de ver
gadering met den Christel ijken groetj
heet allen aanwezigen welkom en geeft
ee noverzicht van netgeen in Jjet afge-
loopen jaar heeft plaats gehad. Op den|
tegenwoordigen toestand komende her
innert spr. in dit verband aan de tot
standkoming van' ;t dienstvoorwaarderi
reglement. Dit is een teleurstelling ge
weest. Ook de loonen eischen' dringend-
de verbetering. Spr. noemt ook mog
totale negatie der vakorganisatie. üj|