75
„Uwe voorvaderen waren soldaat; uw grootvader wenschte,
dat gij zoudt doen als zij."
„Als hij nog leefde, zou hij mij dan aanraden onder het vaandel
der republiek te strijden -
„Hij zou u aanraden Frankrijk te dienen, wat ook het vaandel zij."
Giston zweeg. Hij moeit iu zijn hart zijn ouden vriend gelijk
geven, dat het tijd werd zijn leven van ledigheid te laten varen
en in het leger dienst te nemen-
Hii vre'esde echter door de republiek te volgen de gunst dei
koningsgezinde gravin te verliezen en dit gevoegd bij den ge
heimen wensch zich niet van Marie-Théiese te verwijderen hield
hem terug Om zich tegenover zich zelt te verantwoorden, meende
hij dat de dagelijksche bez gheden, die de zorg voor zijn bezitting
meebracht, hem verhinderden zijn geboorteplaats te verlaten.
Zoo stonden de zaken, toen de val van het koningschap en de
zegepraal der'revolutie weiden gevolgd door den geesel van den
oorlog.
Om een eind te maken aan de woelingen der uitgewekenen en
aao den steun dien zij ontvingen van Kngeland, Pruisen en Oosten -
rijk, opende Fraukrijk de vijandelijkheden tegen deze mogend
heden. Deze beantwoordden dat met hun legers naar de Fransche
grenzen te doen oprukken, zoowel in het Noorden als in het
Oosten. Dit gaf een schok, die de geheele natie doortrilde. Overal
weerklonk de oproep tot het volk om de wapenen op te vatien,
waaraan door velen gehoor werd gegeven. De Jacobijnsche partij
maakte van deze geestdrift gebruik om de gewelddadigheden tegen
den adel en de bezittende klasse te verdubbelen. Niet slechts tegen
de uitgewekenen die met de vijanden gemeene zaak maakten,
werden wetten uitgevaardigd, maar ook vele burgers, die rustig
in hunne woonplaatsen bleven, werden tot verdachten verklaard en als
schuldigen behandeld onder voorwendsel dat zij met den vijand
heulden.
Binnen weinige dagen volgden te Parijs en in vele andere steden
een groot aantal arrestatiesde gevangenissen werden gevuld ten
gevolge van huiszoekiogen, die roof en diefstal meebrachten. Bijna
overal werden onsch :ldigen hierdoor getroffen. Te Fécamp zoowel
als elders greep de partij der Jacobijnen deze gelegenheid aan
om zich aan allerlei gruwelen over te geven. Vreedzame burgers
werden vervolgd, als wild opgejaagd en gevangen gezet.
Nu meende Hervas de gravin te moeten aanraden te vertrekken
en deelde haar ter overtuiging mede aan welke gewelddadigheden
de regeerders van Frankrijk zich schuldig maakten.
Doch de edel vrouw was zoo verlangend te blijven dat zij aan
vankelijk scheen te meenen dat Hervas het gevaar overdreef.
„Wat kan men mij te laste leggen," vroeg zij. „Ik heb niets
gedaan, dat mij zelfs verdacht kan maken."
„Daartoe is de naam, dien ge draagt in den tegenwoordigen
tijd, reeds voldoende, mevrouw."
„Maar zou men aan mij wel denken Wie kent mij buiten de dorps
bewoners
„U vergeet Luyster, mevrouw; ge kunt er zeker van zijn, dat
ge te Fécamp op de liist der verdacaten staat a
Het gelukte Hervas echter niet, de gravin teoveituigen dat het
gevaar onmiddellijk dreigde en zij stelde haar vertrek uit Alleen
wist hij te verkrijgen, dat de toebereidselen gemaakt werden. Ze
zag er tegen op omdat zij de strenge wetten tegen de uitgewekenen
kende en omdat ze niet wist waarheen zij zou gaan. E-i dan
hoe zou zij het land verlaten, terwijl de grenzen overal bewaakt
werden? Ze kon er niet aan denken Duitschland, Zwitserland of
Spanje te bereiken; daartoe zou zij geheel Frankrijk moeten door
trekken. En zelfs voorzien van een paspoort, aangenomen, dat
ze zich dit kon verschaffen, was ze er nog lang niet zeker van
ongehinderd het doel der reis te bereiken. Bleef over Engeland. Van
uit Normand wat dit het spoedigst te bereiken, maar de haven
plaatsen werden streng bewaakt en de geregelde dienst op Engeland
was wegens den oorlog gestaakt.
Dit alles hield ze Hervas voor om het uitstel te rechtvaardigen
Hij had er niet op geantwoord, maar eenige dagen later deelde hij
haar mede, dat hij maatregelen had genomen opdat zij van Saint-
Valè'y-en-Caux kon vertrekken.
Hij had een visscher weten over te halen mevrouw de Ruque-
mare over te brengen naar een punt op de Engelsche kust. Men zou
te middernacht zee kiezen en de bewakers der kleine havens waren
omgekocht om niet op de personen in de visschersboot te letten.
Zeker, de overtocht was weinig aanlokkelijk voor vrouwen die
aan alle gemakken des levens gewoon waren, maar bij gunstigen
wind zou hij s'ech s kort duren. Eenige uren waren voldoende om
de vluchtelingen in veiligheid te brengen.
Door aldus de vlucht der gravin voor te bereiden gaf Hervas
haar een nieuw bewijs van zijn toewijding, want als het bekend
werd stelde hij zich bloot aan vervolging. Zij dankte hem dan
ook recht hartelijk, besloot zijn raad te volgen en maakte de
noodige beschikkingen zoo voorzichtig dit mogelijk was en zonder
haar plan ruchtbaar te maken. Slechts twee der bedienden werden
in het vertrouwen genomen. Een zou haar vergezellen en de
andere zou voorat de zaken die bij haar verblijf in den vreemde
onmisbaar waren naar Saint-Valery brengen
Het geheim werd zoó goed bewaard, dat niemand in Hacqetot
eenig vermoeden had van de toebereidselen die de gravin maakte
Verplicht om te vluchten ter verzekering van haar vrijheid en
zelfs van haar leven, moest zij haar bezittingen opofferen, die als
behoorende aan eea uitgewekene, geconfiskeerd zouden worden.
Mnar ze zou trachten te redden wat zij kon. Familieportretten,
zilverwerk, sieraden, die ze niet medenam en een aanzienlijke som
in goud werden overgebracht naar Gaston s huis en daar verbor
gen, zoodat ook deze medeplichtig werd aan de vlucht der gravin.
Ook hij stelde zich dus aan gevaar bloot, maar hierover bekom
merde hij zich weinig; gaarne had hij voor de gravin en haar
dochter zijn leven willen geven. cmQrt
Hun aanstaand vertrek veroorzaakte hem dan ook groote sma
en deze werd geheel gedeeld door Marie Thé! eie De gedachte,
dat zij van elkaar gescheiden zouden worden, zonder te weten of
zij elkander ooit zouden weerzien, perste hem vaak de tranen ui
de oo^en Zij zochten dan ook elke gelegenheid, die zich aan
bood om bij elkaar ie zijn en elkaar te spreken, en deze dagen
van samenzijn drukten het zegel op hun wederzyd.che genegen
^Wellicht zou in minder bewogen tijden de gravin aan deze toe
nadering tusschen de jongelieden meer aandacht hebben geschon
ken en die niet zoozeer hebben laten aangroeien. Wel was zij ook
eenerzijds Gaston zeer genegen en achtte ze hem boog om zijn
karakter en ontwikkeling, maar anderzijds beschouwde z.j hem
als een jongen man van lager stand, die zich met tot haar rang
m Hervas'maakte in het geh.im de toebereidselen voor de vlucht
der gravin eu om deze te beter verborgen te houden, veranderde
hij niets in zijn gewone bezigheden. Sedert hij bij Gaston woonde
had hij reeds gedeeltelijk in het verborgen en voor een ander
deel in het openbaar geleefd. Hij had zich veitoond als een vroom
man, die zonder zich te beklagen en onderworpen aan de wetten
leed onier de rampen, die hem hadden gedwoDgen van stand
te veranderen. Hij maakte zich nuttig in het huis en de zaken van
Gaston en bezocht als bewaker der in beslag genomen abdij, da
gelijks de bouwvallen. Al had hij niet kunnen bewerken, dat de
gebouwen hersteld werden, hij zorgde toch dat ze geen meerdere
schade leden. De landerijendie bij het klooster behoorden,
werden bebouwd door laadlieden, die hem in dat toezicht terzijde
stonden. Dat was de publieke zijde van zijn bestaan ln de verbor
gen zijde bevond zich de voormalige religieus. Ofschoon uit het
klooster verdreven, bleef hij getrouw aan zijn gelofte en onder
hield zooveel hij kon, de regels zijner orde.
Na de sluiting der abdij hadden de dorpelingen geen kerk meer,
waarom Hervas van het kasteel met edelmoedige toestemming
der gravin een zaal tot kapel had iugerich', waarin de pastoor
van een naburige parochie het H. Offer kwam opdragen en waar
hij zelf dagelijks zijn gebeden verrichtte Maar nadat de regee
ring van de priesters den eed op de constitutie had geëischt, waar
aan geen trouw dienaar der Kerk kon voldoen, was de viering
der H. Geheimen achterwege gebleven Dit zou alleen hebben
kunnen geschieden door een voor de wet beëedigd priester, en
het scheen Hervas beter de kapel te sluiten dan er een renegiat
in toe te laten. Doch de geheele sluiting was slechts sehijnbaar.
In het geheim werd nu en dan toegang verleend aan een der
vele priesters, die geweigerd hadden den eed af te leggen en die
nog in het land verborgen leefden.
Deze geheime organisatie van verboden godsdienstoefeningen
nam een groot deel van Hervas' fijd in beslag, en dezen kart
van zijn leefwijze kenden slechts die inwoners van Hacquetot, welke
hij had gemeend te kunnen vertrouwen.
O/erigens, het werd voortdurend moeilijker met de geheime
godsdienstige plechtigheden voort te gaan. De ijver der getrou
wen was niet bekoeld, maar ze meenden te worden bespionneerd en
verdacht Bij velen was de vrees sterker dan het geloof
Zoo was de toestand op het oogecblik, dat de gravin besloten
had te vertrekken.
Hervas, die nog steeds vreesde, dat Luyster zou trachten de
bevolking tegen de edele vrouw op te zetten, was niet gerust
voor hij haar buiten diens bereik wist.
De dag voor het vertrek bepaald naderde snel. Er was beslo
ten dat op den Zondag, die daaraan voorafging, iü de kleine
kapel van het kasteel nog een H. Mis zou worden opgedragen.
Men had een klein getal getrouwen gewaarschuwd, die allen
prompt op dit vrome en matineuze rendez vous tegenwoordig
waren. De nacht was nauwelijks voorbij, en het sloeg vier uren
op den toren van het kasteel, toen de priester het altaar betrad.
De gravin en haar dochter zaten in de eerste rij. Allen ontvingen
de H Communie. Gaston knielde daarbij naast het jonge meisje.
Er was geen tijd voor lange ceremonies of aandacht, wijl ieder
vóór dat het volle dag was in zijn huis moest zijn teruggekeerd.
De priester bepaalde zich, toen de Mis uit was, dan ook tot
eenige korte opwekkingen en vermanitgeD. Bij het beeDgaan zei
Marie Thérèïe tot Gaston: „lk heb veel voor je gebeden, Gaslon."
„En ik. ik heb veel voor ons beiden gebeden." antwoordde hij.
Ofschoon hij slechts een korte nachtrust had genoten, gevoelde
Gaston geen behoefte aan slaap, maar veel meer aan frissche lucht
en beweging, en toen Hervas zich gereed maakte om naar de
abdij te gaan besloot hij hem te vergezellen.
Zij sloegen den weg in die naar de zee leidde en waren
spoedig in het gezicht van het verwoeste klooster, waarvan het
gezicht, ofschoon zij het zoo vaak voor zich hadden gehad, hen
toch weer treurig stemde.
Hervas ontsloot het hek en beiden gingen door de kapel en
de sacristie naar het kloostertot hun verbazing vonden ze daar
te midden der ruïne Luyster. Met een bijl was hij bezig de graf
zerken los te maken en in stukken te hakken, ten einde ze ge
makkelijk te kunnen vervoeren op een kruiwagen die er bij stond.
Wordt vervolgd
