Cé
BUITENLAND.
BINNENLAND.
2e Jaargang.
N->. 415.
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
If 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
der post /1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
16
Februari
1911.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiên: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
- TWEE bladen.
V De dominé Van Doorn.
Ds. A. O. H. van Hoogenhuyze, de
Schrijver der onlangs door ons gesigna
leerde a.nti-coalitie-brochure, heeft e
vergadering der „Christelijk Historische
Unie" over zijn gescTirift verwijten moe
ten hooren van de heeren Lohman' en
'Pe Visser.
Eerstgenoemde achtte de brochure „een
groote onrechtvaardigheid," wijl zij z. i.
igericht was tegen de Chr.-Hist. Unie,
.waarop de schrijver nu per ingezonden
stuk in De Nederlander antwoordt,
dat hij juist „een pleidooi" voor die
Unie poogde te leveren.
Dit steli ons voor het dilemma, dart öf
de boer Lohman slecht kan lezen, öf
de heer van Hoogenhuyze slecht schrij
ven. En dan zijn we geneigd, dit laatste
aan te nemen....
Dr. de Visser had den dominé van
iDoorn verweten, dat hij zijn brochure
had gepubliceerd ondanks een te Zeist
(gehouden debat, waarbij hij zich ten
volle had kunnen uitspreken.
Ds. Van Hoogenhuyze antwoordde
daarop, dat hij in Zeist niet overtuigd
is geworden.
De Voorzitter repliceerde dat,, hij dan
juist omdat hij lid onzer partij is, had
moeten doen als ds. Wagenaar, die zich
tot het Hoofdbestuur heeft gericht, en
wien men heden volle gelegenheid heeft
gegeven zijn bezwaren uit te sprei e 1".
Per ingezonden stuk komt de dominé
,van Doorn nu nóg eens zeggen, dat hij
ïiiet overtuigd is geworden. Maar wat
drommel: dat hij dan de Unie verlate
in plaats van haar met zoo'n onduidelijk
lijk boekje te bestoken.
Hij blijft de coalitie Vinden „anti
christelijk, anti-nationaal en anti-her
vormd", maar levert toch een pleidooi
Vóór de C. H. Unie, wier voormannen de
coalitie verdedigen.
Hoe rijmt zich dat te zaam.
Hoor eens, dominé van Doorn: een
rijk, dat in zichzelf verdeeld is, gaat te
niet. Treed daarom de Unie uit en sluit
U bijv. aan bij de Centraal-Actisch chris
telijke partij, welke een collega van U
aan 't oprichten is. Of sticht een eigen
Igioepje. Daar is nog juist behoefte aan.
De Julianabloem.
Het bestuur der Tuberculose-verceii-
ging schrijft in zijn verdedigim|gs-cir-
culaire.
De wijze, waarop men over Ihet
algemeen den bloemendag van het
vorige jaar heeft opgevlat, maakt
het onvermijdelijk, dat aan een her
nieuwde aanwijzing van den 30sten
April, al was dat geheel de be
doeling, de gedachte aan een per
soonlijke huldiging van de Prinses
kan worden verbonden. Do naam
van Juliana-bloem vanwege de Cen
trale Vereeniging nooit uitgespro
ken, maar door de spraakmakende
'gemeente aanstonds op den voor
grond gebracht, zou dan gebleven
zijn en het karakter van de bloem
die wij nooit anders dan als tuber-
culose-bloem bedoeld hadden en
ook nooit anders bedoeld wilden
zien, voorgoed veranderd hebben".
Juist: deze blöembeweging viel zoo-
Zeer in den smaak, dat men er terstond
een Oranjebeweging van maakte.
Nu zou ieder Oranjevriend zulks ver
rast, in de hand werken en alle pogin1-
gen in 't werk stellen om deze spontane
nationale uiting voorgoed vast te leg
gen.
Maar het bestuur der Tuberculose-
vereeniging zei kommervol„Laten we
gauw een ander bloempje kiezen, want
de menschen gaan er waarachtig een Ju-
liana-hulde van maken.
Wij vinden deze redeneering hoogst
onnatuurlijk en met niets goed te praten!.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Een teleurstelling bracht ons gisteren
de
Engelsche politiek
toen Asquith mededeelde dat het indie
nen der vetowet is uitgesteld tot- 21 Fe
bruari. De oppositie heeft tegelijkertijd
haar angst doen hooren voor. de Homer
Rule-politiek. Een amendement werd in
gediend, waarin deze werd veroordeeld
en een duidelijke verklaring der regoe-
ring gevraagd. Asquith bestreed, dat er
eenige dubbelzinnigheid school in de
houding der regeering. Wij kunnen' al
leen tot bevredigende oplossing van ler-
sche vraagstukken komen, aldus de eer
ste minister, door in Ierland een Iersch
Parlement met een daaraan verantwoor
delijke uitvoerende macht in te stél en,
om de zuiver Iersche aangelegen! e^en
te behandelen, intusschen met dit voor
behoud, dat het overwicht van het Rijks
parlement gehandhaafd moet worden.
Redmond verklaarde uiterst voldaan te
zijn over deze verklaring van Asquith,
die algemeen beschouwd wordt als een
voorteeken van het indienen van ce.i
Home Rule-wet in de volgende zitting.
Het amendement werd met 326 tegei
203 stemmen verworpen.
Er zijn nog meer moeilijkheden Kn
zicht, voor aleer het komt tot zelfstan
digheid van
Elzas-Lotharingen.
De Rijksdagcommissie voor de grond
wet, die naar men weet, reeds be
sloten heeft, dat Elzas-Lotharingen een
zelfstandige bondsstaat moet worden,
heeft heden een voorstel aangenomen
om aan het hoofd van dezen Bonds
staat een stadhouder te plaatsen,
die op voorstel van den Bondsraad voor
het leven door den Keizer benoemd zal
worden en alleen bij besluit van den
Bondsraad ontslagen kan worden
Voordat over dit voorstel gestemd is,
heeft de rijksregeering medegedeeld, dat
het voorstel in politiek en staatsrechte
lijk opzicht punten bevat, waardoor het
niet verwezenlijkt kan worden. Het be
perkt de macht des keizers tot de be
noeming van een stadhouder, waarop hij
geen invloed meer heeft en die tegen
over den keizer niet verantwoordelijk
is. Er zijn slechts twee mogelijkheden.
Of men schept een souverein gezag, dat
onafhankelijk is van keizer en rijk, en
maakt Elzas-Lotharingen tot een zelf
standigen Bondsstaat, of Elzas-Lotha
ringen blijft rijksland, en dan is een ver
houding tusschen Keizer en stadhouder
die van de bestaande pricipieel verschilt
onmogelijk.
De regeering blijft dus bij de grond
slagen van het door haar ingediende ont
werp.
Weer is er een geheime vergadering
geweest van de Kamer op
Kreta
en wel een zeer stormachtige. De re
geering bestreed op krachtige wijze de
afzending van een deputatie,, naar Euro
pa, daar zij het beter oordeelde, de
kwestie aan de welwillendheid der mo
gendheden over te laten.
De oppositie is daarentegenl beslo
ten den strijd tot afvaardiging van een'
deputatie tot 't uiterste te voeren. Ve'.e
afgevaardigden dreigen met ontslag en
organiseering van groote volksbijeen
komsten in hun districten. De stemming
der landelijke bevolking is tegen de
regeering gericht.
Van den kant der Porte is weer eens
een protest de wereld ingestuurd. Zij
heeft hare gezanten bij de beschermende1
mogendheden opgedragen te protestee-
ren tegen de invoering van de Grieksche
militaire wetten en de herziene Griek
sche grondwet op Kreta.
Het schijnt dat de Vereenigde Staten
zich eindelijk mengen in den'
opstand in Mexico.
De Mexikaansche rebellenaanvoerder
Manuel Casilles, werd na het overschrij
den van de grenzen der Vereenigde Sta
ten met de wapens in de hand door Ame-
rikaan'sche soldaten wegens schendinjg
der neutraliteit gevangen genomen1.
Ook tegen den leider van den opstand
Madero, is door de regeering te Was
hington een bevel tot inhechtenisneming
uitgevaardigd, daar hij op territoir der
Ver. Staten een gewapende beide £OU
hebben uitgerust.
Inmiddels wordt van een succesje vtoor
de regeeringstroepen gen e'd. Te New-
York is uit El Paso bericht ontvangen
dat generaal Navarro met ongeveer 1000
man Mexicaansdie regeeringstroepen
Juares is binnengetrokken.
Hadden we onlangs gemeld dat de
regeering van
Haïti
den ppstand ,als afgelopen beschouw.-
de, de opstandelingen denken daar blijk
baar anders over. Zij hebben tenminste
de stad Guanaminth ingenomen en ver
brand.
Berichten uit Haiti die via Kingston
tot ons komen, maken melding van een
waar schrikbewind, dat in de Neger
republiek wordt gevoerd. Met het oog
op de uitbreiding n.l. van de revolutio
naire beweging, heeft de regeering hare
toevlucht genomen tot buitengewoon
gestrenge maatregelen. Dagelijks heb
ben terechtstellingen plaats en te groot
aantal bekende staatslieden zijn reeds
onder beulshanden gevallen.
Onlangs móeten te Port-au-Prince 36
lieden zijn ter dood gebracht. De offi
cier die het executie-peloton had ge
commandeerd, is naderhand vermoord.
De bemanning van een Duitsch schip,
de Allemannia, dat regeeringstroepen
had overgebracht van Port-au-Prince
naar Gonaivres en andere Iiaitiaansche
havens, beweert, dat de opstand zich uit
breidt.
Wat aangaat de uitbreiding der
Pest
verneemt thans de „Köln. Zeitung" uit
St Petersburg dat te Wladiwostok, dat
tot dusver was vrijgebleven, vier ge
vallen van pest zijn voorgekomen. Chi-
neesche spoorwegarbeiders uit Mansjoe-
rije komen iedeien dag de stad binnen,
zonder ontsmet te worden.
Te Kwang-lsjeun-tsje komen dagelijks
200 sterfgevallen voor. Men beweert, dat
de staarten der aan pest overleden Chi-
neezen worden afgesneden en aan Engel-
sche haariabiikan.en worden verkocht.
De Japanners hebben Korea door een
militair kordon tegen het binnendringen
van pest afgesloten. Geen Chinees wordt
doorgelaten.
Terwijl in Parijs en Berlijn op ver
gaderingen van medische commissies ver
klaard is dat het niet noodig is speciale
maatregelen te nemen worden te Londen
uiterst zorgvuldige maatregelen genomen
tegen de pest. China wordt als een be-
smet land beschouwdelk schip dat uit
China komt of een Chineesche haven
heeft aangedaan wordt aan speciale maat
regelen onderworpen. Alle opvarenden
worden geneeskundig onderzocht. Naam
en adres der passagiers worden opge
schreven. Er zijn maatregelen getroffen
om pestlijders te kunnen afzonderen.
GEMENGD.
Een particulier telegram uit Romi
aan de „Komische Volksz." meldt: De
genen, die heden, 15 Februari, door Z.
H. den Paus in audiëntie zouden ont
vangen worden, moesten onverrichter-
zake t erugkeeren, daar de H. Vader zich
onwel gevoelde. De lijfarts, dr. Petacci,
die in allerijl ontboden was, constateerde
influenza. De H. Vader moet het bed
houden en alle audiënties zijn tot nadere
aankondiging afgelast
De toestand van den prins van Wa
les en van prins Albeit, die naar men
weet mazelen hebben, geeft geen reden
tot bezorgdheid. De ziekte heett een nor
maal verloop.
Volgens de Vossische Zeitung zal
de Sultan van Turkije in Mei een reis
door Albanië maken.
De Turksche minister van openbare
werken heeft ontslag ingediend, de minis
ter van onderwijs heeft zijn voornemen
te kennen gegeven af te treden.
In verschillende bladen lezen we,
dat de Perzische regent alle parlements
leden in zijn paleis heeft toegesproken.
Een constiutioneel bewind is onmogelijk,
moet hij hebben gezegd, zoolang de te
genwoordige personenpolitiek van ver
schillende kleine groepen gevolgd wordt
De regent heeft geweigerd den eed af te
leggen, zoolang in het parlement niet een
stabiele regeeiingsmeerderheid is ge
vormd, en het Parlement zich niet ont
houdt van willekeurige inmenging in de
buitenlandsche politiek.
De Gaulois meldt, dat de groote
oefeningen der Fransche vloot dit jaar i.i
September in het Kanaal en in de Noord
zee in de buurt van Vlissingen gehouden
zullen worden. Het eerste en het tweede
eskader zullen er aan deelnemen.
De Grieksche regeering heeft te Pa
rijs zes vliegtuigen aangekocht voor het
leger.
In het Isle of Wight zijn 9000 kin
deren door het County Education Com
mittee verzekerd tegen ongevallen. Men
betaalt achttien stuivers per 100 'per jaar
Door bet gerechtshof uitgemaakt dat
schoolautoriteiten tot schadeloosstelling
verplicht zijn als kinderen op school of
schooltenein een ongeluk overkomt. Van
daar de verzekering.
Toen de Suffren gisteren te Toulon
zou meeren, is een keiting gesprongen.
Een kwartiermeester is door een weg
springende schakel gedood, twee matro
zen zijn ernstig gewond.
Te Buenos Aires heeft een
felle brand gewoed. Tal van pakhuizen en
douane-loodsen zijn door het vuur ver
nield. De schade bedraagt meer dan
2.000.000 gulden.
Voorzoover bekend is, schijnen tot
dusver, behalve Koning Peter van Ser
vië gisteren te Rome is aangekomen, de
Koning van Bulgarije en de Koning van
Noorwegen hun bezoek aan Italië ge
meld te hebben. Een gerucht wil, dat de
Koning van Engeland en president Fal-
lières in October te Rome zullen komen.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit is aan B. Kiewit, eer
vol verslag verleend als van adjunct-com
mies hij de Algemeene rekenkamer; is
benoemd tot diricteur van het post- en
telegraafkantoor te Wemeldinge, j. Spaan,
commies der posterijen en telegrafie 3e
kl.is benoemd tot lid van het Algemeen
College van Toezicht, Bijstand en Advies
voor het Rijks Tucht- en Opvoedings
wezen A. J. Clarijs, rector der St. Huber-
tuskapel, precident der St. Jozephs Ge-
zelienvereeniging te Amsterdam is mr.
E. O. J. baron van Hövell tot Wester-
flier benoemd tot burgemeester der ge
meente Eistzijn benoemd bij het perso
neel van den geneeskundigen dienst der
landmacht, tot officier van gezondheid le
kl. de officieren van gezondheid 2e kl
C. Boeser en H. J. Overbeek.
T rekhonden wet.
De Trekhondenwet 1010 houdende be
palingen ter bescherming van trekhonden
zal blijkens kon. besluit van 6 Febr. j.l.
jn werking treden op 1 Sept. 1911.
Sluitingsuur.
Men maakt er ohs opmerkzaam op, dat
de Vereeniging van Hotel- en Restau
ranthouders te 's-Hage heeft besloten
izicht e onthouden van het zenden van een
request van B. en W. om de koffiehuizen
later dan half één open te houden, wat
door de plaats, afd. van de ver. tot be
vordering van het Vreemdelingenver
keer was verzocht.
Woningwet.
De Minister van Binnenlandsche za
ken heeft aan de Tweede Karne- aange
boden het algemeen verslag, bedce d bij
art .52, 4e lid der Woningwet, van het
geen met betrekking tot verbelering der
volkshuisvesting in de gemeenten is ver
richt in het jaar 1909.
Verbinding met Engeland.
De „Daily Mail" meldt, dat binnen
enkele maanden de Vlissingsche nacht
booten, in plaats van Queensborough
Folkestone als eindpunt zullen kiezen,
en dat dientengevolge de directie ypn
de Pruisische staatsspoorwegen haar
treinenloop zal wijzigen, zoodat de be
langrijkste treinen van Vlissingen zul
len vertrekken, in plaats van Hoek van
Holland. Daardoor zal de reis van Lon
den naar Berlijn drie uren worden' ver
kort.
De sociale verzekering.
Naar wij gisteren mededeelden is het
ontwerp-Ziëktewet in de afdeelingeri
der Tweede Kamer zeer ongunstig ont
vangen. De Tel. bevestigt dat bericht
en zegt: gelijk bekend heeft minister
Talma aan het ziekteverzekeringsont-
werp vastgekoppeld eene organisatie
van „Raden", die tevens als onderbouw
zouden moeten dienen voor de rest der
sociale wetgeving. Ook tegen dit ont-
werp-Radenwet bleek men vrij eenparig
ernstige bedenkingen te hebben, zoodat
verwacht mag worden, dat dit denkbeeld
evenmin levensvatbaarheid zal blijken te
bezitten als het instituut der „bakkers
raden".
Aangezien voor de wetsontwerpen een
commissie van voorbereiding benoemd
werd, is het niet onwaarschijnlijk, dat
deze overeenkomstig het nieuwe regie
ment va^ orde, nog voordat de ontwer
pen in staat van wijziging zijn, een uit
spraak van de Kamer zal uitlokken, of
zij met de instelling der raden genoe
gen neemt, een uitspraak die rceJs nu
niet twijfelachtig schijnt.
Verwacht wordt ,dat minister Talina,
indien hij ook met deze ontwerpen we
der échec lijdt, uit het kabinet zal tre
den.
De Vrije Liberalen.
Prof. mr. A. C. Visser van Ijzen-
doorn, van Leiden, heeft Dinsdagavond
te Gorinchem voor een volle Doeiezaal,
een rede gehouden over het standpunt
der vrije liberalen. Aan het verslag dier
rede in de „N. R. Ct." onteenen wij het
volgende:
Na te hebben uiteengezet, dat wij met
betrekking tot de reorganisate van het
burgerlijk recht niets te wachten hebben
van de Kerkelijke partijen, kwam spreker
tot de dikwijls voorgestelde eenheid der
linkerpartijen. Volgens hem kan er tus
schen de tracties der linkerzijde geen een
heid worden tot stand gebi acht, doordat
tot die linkerzijde ook de socialisten be-
hooren en dat acht spr. een onoverkome
lijk bezwaar.
Om tot eenheid ft e kunnen komen is
eenheid van beginsel noodiig, en dit nu
is er juist niet
Ten aanzien van de algemeen-kies
rechtbeweging, zeide spr. dat het 't ge
makkelijkst zou wezen; allen maar kiezer
te maken, mannen zoowel als vrouwen.
Het zou echter zeer onverstandig zijn
aan al de vrouwen een kiesbiljet thuis ta
zenden, ook, omdat naar sprekers inee-
ning de machtspositie der Kerk er op
buitengewone wijze door zou worden ver
sterkt Spr .zou zich kunnen vereenigen
met een attributief kiesrecht voor vrou
wen, om dan langzamerhand tot uitbrei
ding over te gaan. En dan onder de vrou
wen het eerst aan gehuwden het kies
recht te geven, omdat naar spr. erva
ring, bij de gehuwde vrouwen meer ge
zond verstand wordt gevonden dan bij
ongehuwden.
Gaan we de verkiezingen in onder de
leusalgemeen kiesrecht voor mannen
en vrouwen, dan zullen wij een neder
laag lijden als nooit te voren, en wel
omdat ons volk het algemeen vrouwen
kiesrecht niet wil.
Spr. wenscht het algemeen kiesrecht
te bepalen tot mannen. En gelooft men
nu werkelijk, dat er onder die leuze on
der de tegenwoordige omstandigheden
een overwinning zou zijn te behalen?,
Spr. gelooft van neen, ook al omdat men
tegenwoordig zonder de vrijzinnigen le
gio onverschilligen vindt.
En van 't oogenblik, dat wij met de
soc.-dem. meegaan, zullen alle gema
tigden weigeren mee te doen, omdat de
socialisten den eisch zullen stellen, dat
de candidaten zoo moeten zijn, dat ook
de socialisten hun stem kunnen geven.
Kunnen de vrije lib. niet met de socia
listen meegaan, ze willen ook niet weten
van de vrijzinnig-democraten en Unie-
liberalen.
Ten slotte besprak prof. Visser de
vraag: Hoe züllen we onze positie her
winnen? Deze vraag beantwoordde hij
aldus
Ten eerste, door te profiteeren van de
fouten van hen, die op 't oogenblik de
meerderheid vormen.
Ten tweede door ons vólkomen vrij te
houden van socialistische neigingen. En
verder, door te zoeken die personen te
herwinnen, behoorende tot den rechter
vleugel der liberalen, die zich hebben
gestooten aan de wijze van wetgeving,
die men gewoon is staatssocialisme te
noemen.
KORTE KRONIEK.
H. M. de Koningin-Moeder heeft
gisteravond in het gebouw van K. en W.
te 's-Gravenhage het Diligentia-concert
bijgewoond.
De staking der schildersgellen te
Oldenzaal heeft in zooverre succes gehad,
dat de patroonsvereeniging besloten heeft
het uurloon te verhoogen met 1 Maarf
van 17 op 18 ct.
De familie van Delden, te Gronau-
en de heer en mevrouw K. ter Kuile Jzn.
van Delden, te Enschedé hebben, té*
herinnering aan hun overleden oudera
aan de stad Gronau 65,000 mark ge
schonken voor den aanleg van eeo
stadspark.