2e Jaargang.
No i?6.
Woensdag
November
1910.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
u/to/nt
Bureau OlIDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
2
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiën: gevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Huwende Onderwijzeressen en
Ambtenaressen.
"De coalitie heeft geen reden van be
staan meer, nu cte onderwijsquaestie is
opgelost, decreteert men van links!
Eilieve, of alleen de onderwijsquaestie
■ide groepen rechts had vereenigd!
Of er niet zooveel andere punten van
staatsbeleid zijn, waarop voor de rechter
zijde vruchtbaar samenwerken mogelijk
Is.
"Het wetsontwerp regelende het ontslag
i bij huwelijk aan onderwijzeressen en
iyr ouwelijke ambtenaren, brengt er we
der bewijs voor.
Vanwaar Tromt de oppositie tegen "dezen
maatregel? Van de linkerzijde. Breed
uitgemeten zij'n de bezwaren: aanranden
,van de persoonlijke vrijheid, ongeoor
loofd ingrijpen, gevaarlijke consequenties./
yoor de industrie, enz. Toch moet men
ook van dien kant toegeven, dat de mees-
|fe vrouwen toonen zelf in te zien, dat zij
beter doen ïn haar gezin te blijven, als zij
gaan trouwen.
Tegenover de bedenkingen uit zede
lijk, economisch en billijkheids oogpunt,
staat het Christelijk beginsel, dat de
vrouw zich in het huwelijk aan haar
gezin moet wijden. De man moet de zor
gen dragen, "daarvoor is 'hij verantwoorde-
1 lijk. Aan de overheid mag niet worden
verweten, dat zij bij .-het vervullen van
ambten, zich bedient van die vrouwen,
die het huisgezin meenen te mogen opof
feren aan den ambtelijken dienst.
En is hier sprake van een aantasten cfer
persoonlijke vrijheid, waar het eene re-
ge ing betreft, die zoozeer In overeenstem
ming met de natuur van den mensch is,
•dat zij uit eigen beweging reè'ds gevolgd
[wordt?
Bovendien kan men nog verschillende
'argumenten vóór het aanhangige wetsont
werp aanvoeren.
- Zij staan echter in een meer verwijd
'derd verband tot het beginsel, dat aan het
ontwerp ten grondslag ligt: het Chris
telijk beginsel, dat ook hier lijnrecht te
genover de liberale en socialistische op
vattingen staat.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Zoo rumoerig als het Zaterdag ige-
!weest is in de
Fransche Kamer
zoo 'kalm is de Zond'agzitting ver'oopen
en na een schoone rede van Briand,
[waarin hij op het gemoed der Kamerle
den werkte zag hij de motie van
vertrouwen aangenomen met 388 tegen
[94 stemmen. Deze motie luidd'e
„De Kamer spreekt haar vertrouwen
luit in de regeering wat betreft het bin
nen de perken van ord'e en wet behar
tigen der belangen van de arbeiders,,
van recht en vrijheid en de vitale inte
ressen van het vaderlandL"
De Fransche bladen zingen nu weer
eenstemmig den lof van de regeering en
er schijnt geen wolkje meer aan den he
imei te zijn.
Wel hadden er Zondagmiddag hefti
ge betoogingen plaats vcor het Palais-
Bourbon, werd er door het grauw, toen
Vernomen was dat Briand overwonnen
had, gescholden„Weg met den rene
gaat, weg met Briand", en moest dé po
litik enkele malen ernstige charges ma
ken, maar ook 'het opgezweepte volk zal
Vel spoedig tot bedaren komen. In het
geheel werden 15 personen gearresteerd.
In Portugal
is ook de vlam weer eens uit de smeulen
de pufnhoopen geslagen. Volgens een
telegram dat de „Journal" uit Madrid
ontving, publiceert de „Corresponden-
toia Espana" een telegram uit Badajozj,
Voor welks betnouwbaariieid het blad in
staat.
Dit telegram meldt, dat de regeering
te Lissabon op het spoor is gekomen
'van een samenzwering, tegen de repu
bliek, 32 officieren, waaronder de com
mandant der schutterij, zouden als deeL
'ïiemers aan het complot, gearresteerd
izijn.
In de buurt van Lagos kruisen 12 oor
logschepen van vreemde nalionaliljeit
hun aanwezigheid zou in verband staan
&et £ompjot.
De zaak wordt zeer geheimzinnig be
handeldde regeering oefent een uiterst
strenge censuur.
Misschien is het daaraan te danken,
dat we, hoewel dit reeds den 2SsteSn
moet geschied zijn, nog geen nadere be
richten hebben ontvangen.
Wel wordt bevestigd dat tegelijkertijd
de ex-dictator Joao Franco gearresteerd
werd. Echter heeft het een met het an
der niets uitstaande.
Hij wordt n.l. beschuldigd van machts
misbruik tijdens zijn dictatorschap ge
pleegd. De hoofdpunten dier beschul
diging zijn dat hij gedurende zijn regee
ring 70 besluiten heeft uitgevoerd, die
wijziging brachten in de zaken, die alleen
tot de bevoegdheid der wetgeven
de placht behoorden en door deze beslui
ten de uitvoering der wetten van het land
heeft verhinderd1. Voorts dat hij de schul
den yan Koning Carlos, tot een bedrag
van 465 conto's (een conto is f 2700)
niet uit de inkomsten van dien Koning
heeft betaald, maar onder de -rubriek
„vermeerdering van d'e civiele lijst" ge
bracht heeft.
Aanstonds heeft echter Franco tegen
de handelwijze der tegenwoordige regee
ring, die nota bene in een ander wil
straffen wat ze zelf deed, geprotesteerd
heeft een borg van 1 millioen gld. gesteld,
en is daarna op vrije voeten gelaten een
feit waarover het grauw zich woedend
toonde, zoodat Franco's auto door po
litie moest beschermd worden.
Wat den wetgevenden arbeid dérriieu-
we regeering aangaat, daarmede schijnt
het haar ernst te zijn.
De beloofde wet voor d'e drukpers
vrijheid is thans in het Portugeesche;
Staatsblad verschenen. Er staan echter
weer een aantal nieuwe wetten op sta
pelo. a. een tot verwerkelijking en
registreering van Staatswege van cfen
burgerlijken stand, een tot oprichting
van een voor alle confessies gemeen
schappelijk kerkhof en tot toelating van
facultatieve lijkverbranding. Verder keur
de ide regeering verordeningen omtrent
het stakingsrecht en de instelling van
een scheidsgerecht tusschen werkgevers
en arbeiders goed. Er zal een commissie
benoemd worden om de bezwaren-klach-
ten in ontvangst te nemen.
Er komt weer iets nieuws over den
Onttroonden koning.
Vrijdag zijn koning Georges en "konin
gin Maria een bezoek gaan brengen bij
koning Manuel en koningin Amelie op
Wood Norton, het buiten van den hertog
van Orleans, ~bij Evesham. Het was voor
Wood Norton een groote dag, warit geen
Engelsahe koning was er nog geweest.
De hertog van Orleans wachtte de ko
ninklijke gasten aan het station te Eves
ham. Hij kus'te koning Qeoijge op "beide
wangen: een ïeeken van gelijïdieid'. Op
het buiten was een noenmaal, waarbij o.a.
aanzaten, de hertog van 'Oporto en mar
kies de Soveral, tot kort geleden Portu-
geesch gezant te Londen. Na tafel heb
ben koning George, koning Manuel en
koningin Amelia samen een gesprek ge
had.
Een fraai plan heeft men, volgens de
„Exchange Telegraph" mét een oude ko
ninklijke bezitting. Uit Lissabon verneemt
dat blad, dat de voorloopige regeering
een voorstel van een groep Engelsche ka
pitalisten heeft ontvangen, om een ouui
Moorsch kasteel, dat op een berg bij Cin-
tra ligt en dat vroeger door 'de Konink
lijke familie werd gebruikt als zomerver
blijf om te bouwen tot een prachtig ho
tel en een aütodienst naar Lissabon in te
stellen. De Engelsohe kapitalisten zouden
12 millioen grilden voor dit doel be
schikbaar hebben gesteld. Wanneer er
gespeeld mag worden, zal er zelfs een
groot casino komen. De volksvertegen
woordiging zal dit plan echter éérst 'moe
ten goedkeuren.
Verbluffende berichten bereiken "de
pers int
Spanje.
Zooals men weet zijn i,n den Senaat
hangende de besprekingen over het Cade-
nas-ontwerp.
Volgens buitenlandsche bladen zou de
bisschop van Madrid daarbij verklaard
hebben, dat het Spaansche episcopaat de
regeering in haar verzoeningswerk 'jen
haar pogingen om de welvaart van het
vaderland te bevorderen gaarne zal steu
nen.
Canalejas dankte den bisschop) Voor
zijne verklaringen en voegde ér aan toé,
dat fle jegeerjng hartelijke beUjekkingeq
met het Vaticaan wenschte te handha
ven. Toch was hij vast besloten om de
scheiding van Kerk en Staat door te zet
ten.
Hoe in dit verband over hartelijke be
trekkingen kan gesproken worden, is óns
een raadsel.
Een nog krasser bericht bevat de „Dai
ly Telegraph". Aan dit blad wordt n.l.
uit Madrid geseind, dat de vertegenwoor
digers der Katholieken met de regeering
tot overeenstemming zijn gekomen.
De weLCadenas zal door Kamer en
Senaat worden goedgekeurd, waarna "de
onderhandelingen met het Vaticaan weer
kunnen beginnen.
Men aanvaarde dit fraais onder het
grootst mogelijke voorbehoud Hoe ech
ter die scheiding van kerk en staat wel
zal doorgevoerd worden kan blijken uit
het volgende:
Te San Sebastiaan heeft een belangrij
ke republikeinsche meeting plaats gehad
waaraan ongeveer 8000 personen, waar
onder een 1000-tal vrouwen, deelnamen.
Door verschillende sprekers werd on
der stormachtigen bijval de monarchie,
vijand van het recht en den vooruitgang
en bondgenoot van het ciericalisme, aan
gevallen. Sariano waarschuwde de re
geering voor een nieuw Marokkaansch
avontuur, en voorspelde, dat zij, jndien
zij er op inging, de geheele democratie
in Spanje tegen zich zou hebben. De
republikeinsche afgevaardigde Lerroux
eischte de onmiddellijke scheiding- van
kerk en staat. Hij zeide een revolutie
zónder bloed te wenschen, maar: „als
wij morgen in de kloosters, veranderd in
vestingen, bommen en dynamiet vinden,
zullen wij geweld met geweld beant
woorden."'
Nu nog een paar handlangers, die, als
in Portugal, doen waarvan men zoo gaar
ne de Jesuieten zou beschuldgen en het
spelletjle is in vollen gang. In
Griekenland
heeft Veniselos zich eens als minister
van oorlog doen kennen om een stokje
te steken voor de beloofde tegenwerking
der officieren. Hij moet nl. een omzend
brief tot de militaire autoriteiten hebben
gericht, waarin hij hun aandacht vestigt
op ide bestaande reglementen, die offi
cieren verbieden zich mét politiek in te
laten. Zij hebben zich uitsluitend met hun
beroepsplichten te bemoeien en doophun
gedrag te toonen, dat het leger uitsluitend
bestaat om den troon in het land te be
schermen en orde en eerbied voor de wet
te handhaven.
Veniselos heeft zich verder door ieen
medewerker van de „Matin" laten inter
viewen over de voorgenomen onthou
ding der z.g.n. personenpartijen bij de
kiezingen. De oude partijen, verklaarde
hij, hebben toen zij zich voor goed ver
loren gevoelden, aan hun nederlaag het
karakter van een protest gegeven, dat
overigens niet den minsten weerklank in
het land gevonden heeft. Uit een oogpunt
van binnenlandsche politiek hindert deze
onthouding ons niet in het minst. Voor
het buitenland is het jammer, want men
zou daar kunnen denken, dat de toestand
in Griekenland nog verward is en toch
is het land absoluut kalm. De oude par
tijen zijn dood en wij vreezen niet, dat
de openbare meening zich ten hunnen
gunste zal wijzigen. Er zullen nieuwe par
tijen ontstaan. Zaimis zal vermoedelijk
leider der oppositie worden. De verkie
zingen zullen vrij zijn en in algeheele
kalmte verloopen.
Eerder was gemeld-dat Venesilos voor
de a.s. verkiezingen zelf een campagne
door het geheele land' zou gaan onderne
men. Hij heeft nu verklaard reeds in den
loop van deze week met een anderen'
minister naar *Thessalië te zullen gaan,
om daar de ontevreden boeren voor zich
te winnen.
Ondanks de betere verstandhouding
tusschen Turkije en Griekenland gaat
men voort niet de bewapening.
Volgens Atheensche bladen onderhan
delt de Grieksche regeering met de En
gelsche regeering over den aankoop van
twee gepantserde kruisers, die 250 ton
grooter zijn, dan dé in Italië gekochte en
immer nog niet afgeleverde Averof. Bei
de schepen zijn oorspronkelijk op kosten
van Chili gebouwd en kosten 23 millioen
gulden. Men hoopt de kosten te dekken
uit een leening, waarover thans te Parijs
onderhandeld .wordt
Kreta
doen hooren. Het parlement is daar te
gen 10 November bijeengeroepen.
Tot de zittingen hebben, krachtens een
besluit dat nog onder Veniselos genomen
is, ook de Moh,ammedaansche afgevaar
digden recht van toegang zonder dat zij
den eed1 van trouw aan den Koning van
Griekenland behoeven af te leggen. De
onderhandelingen der verschillende par
tijen om te komen tot de samenstelling
van een regeering, waarin alle partijen
zouden vertegenwoordigd zijn, zijn mis
lukt wegens het verzet van Michelidakis.
Thans zijn er plannen op versterking der
huidige (tot de partij van Veniselos be-
hoorende) regeering door een vergelijk
met de partij van Koendberos.
Turkije
schijnt slechts een tijdelijke toenadering
in het kabinet beleefd te hebben.
Fransche en Duitsche bladen melden
met meer of jninder stelligheid', dat het
Turksche ministrie spoedig belangrijk
gewijzigd zal worden. De berichten, die
overigens tamelijk uiteenloopend zijn,
verzekeren met opvallende eenstemmig
heid, d'at de ministerieele dagen van Dja-
vid bei, dén minister van financiën, ge
teld zijn.
Ook de grootvizier Hakki pasja krijgt
weer zijn deel in dé schimpscheuten.
Zoo gaat de „Taiiin" heftig tegen hem
tekeer over zijn Macedonische politiek
en eischt o. m. krachtige maatregelen te
gen de Bulgaarsche wilde beesten.
Nu zijn zulke uitlatingen te begrijpen
als men leest, diat weer hevige ge
vechten hebben plaats gehad in Mace
donië waarbij aan beide kanten dooden
en gewonden zijn gevallen. Bij Aivantli
zijn veel wapens, bommen, kisten met
dynamiet en belangrijke papieren van de
revolutionaire partij gevonden. Tal yan
Pulgaren zijn in hechtenis genomen en
voor den krijgsraad gebracht. Toch zullen
dergelijke beweringen in Sofia ongetwij
feld groote beroeringen veroorzaken.
Een teekenend nieuws is nog het volg
de
Op de agenda van het jong-Turksche
congres staat o.m. overweging van de
middelen, die een toenadering van Tur
kije tot het Drievoudig Verbond1 bevor
deren.
GEMENGD.
De Tsaar heeft aan de armen van
Friedberg en Nauheim 10,000 mark ge
schonken.
Russische en ook Duitsche bladen
doen het voorkomen alsof de Russische
politiek met Sazonof andere wegen zal
ingaan en met name de Triple Entente
zaT laten varen. De St. Petersburgsch.e
oorrespondent van de Times h,aast zich
deze beweringen met de grootst moge
lijke stelligheid tegen te spreken.
De hoofdaanvoerbuis van de water
leiding te Kiel is gesprongen. De stad1 is
zonder water.
Prins Soe heeft in den HemelsCheh
Raad van het Chineesche Rijk verklaard;,
dat spoedig een Parlement bijeengeroe
pen zal worden. Deze verklaring is, als
dat het geheele volk eensgezind verlangt,
toestemming der regeering, dbor de ver
gadering met toejuichingen begroet.
De „Lokal-Anzeiger" verneemt uit
Konstantinopel, dat dé cholera onder
de manoeuvreerende troepen op veel
ernstiger wijze heerscht, dan de autoritei
ten willen laten blijken. Alleen in de
tweede divisie van het eerste legercorps
zouden meer dan 200 cholerapatiënten
zijn.
Volgens de „Frankfurter Zeitung"
is bij Uskub op het station een aanslag
gepleegd, tlhe nog tijdig kon worden
voorkomen. Op de rails is nml. een elec-
trische batterij gevonden.
De spoorwegen worden nu streng be
waakt
Dezer dagen is door de Heilige Sy
node een belangwekkende statistiek ge
publiceerd. Uit de daarin gegeven cijfers
bleek, dat sedert de afkondiging van het
keizerlijk decreet van 30 Oct. 1905, waar
door vrijheid van Godsdienst wefd toe
gestaan aan alle onderdanen van den
tsaar, 297.550 personen de orthodóxe
kerk verlaten hebben. Daarvan zijn
230.000, dus verreweg de meerderheid,
katholiek geworden, 50.000 Mahome-
daan, 14.000 Luthersch, 400 zijn Jood
geworden, 3400 Boeddhist en 150 Ag
nost! eist.
Bij deze cijfers moet men wel in het
oog houden.dat zij door de Heilige Sy
node £ek£r njet ov&rdTeveji zullen zijn
voorgesteld en voorts ook dat ondank*
alle bepalingen de „vrijheid" van gods*
dienst in werkelijkheid nog heel wat tel
wenschen overlaat. Zoo beschouwd ge
ven de cijfers inderdaad wel reden tot
verblijding. j
De Duitsche Kroonprins en de
Kroonprinses vertrekken morgen uit Ge
nua en begeven zich van daar over Port"
Said naar Colombo. De Kroonprinses
keert van Ceylon terug. De Kroonprins!
gaat 11 Dec. naar "Bombay blijft 2 maan
den in Britsch-Indië en vertrekt midden
Februari naar Singapoie. Voor Siam zijn
zes dagen uitgetrokken. Van Bangkok
gaat de reis begin Maart naar Nederl.-
Inddë. Het vertrek naar Hongkong is opj
midden Maart vastgesteld, en na bezoeken
aan Canton, Sjanghai en Kiautsjoe zal de
Kroonprins op 10 April te Peking aan
komen. Ten slotte zal een bezoek aan Ja
pan gebracht worden en in Mei reist de
Kroonprins door Siberië naar huis.
Reuter seint uit Konstantinopel, dat
het plaatselijke Perzische Saadet Comi
té een verzoekschrift tot den speaker van,
het Engelsche Lagerhuis heeft gericht,;
waarin de leden van het parlement ver
zocht worden tegen de actie van de En
gelsche regeering in Per zie op te komen
zoo bloedige gevechten in het land te
voorkomen en den ondergang tevens van
een volk, dat 5000 jaar oud is, een volk
dat alleen verzoekt met rust gelaten te
worden, ten einde zich zelf te kunnen
ontwikkelen.
Kort geleden heette het, dat de ar-
beidsstrijd op de kolenvelden van Zuid-
Wales ten einde liep. Een paar dagen la
ter verluidde er weer, dat de staking toe
nam en nu zijn de berichten nog ernsti
ger. De onderhandelingen tusschen do
stakers in het Aberdare-dal dreigen af
gebroken te worden, omdat de directeur
der mijnen niet meer den hoofdvertegen
woordiger der stakers wil ontmoeten. Hij
wil dat niet, zegt hij, omdat die met
moord heeft gedreigd, als er nog langer
„onderkruipers" worden gebruikt. De
stakers zeggen, dat zij zonder dien ver
tegenwoordiger niet verder willen onder
handelen. Nu is er kans, dat de staking
zich uitbreidt naar Rhymney, in welk
geval zij ten minste 25.000 man zal om
vatten volgens een ander bericht over
de 30.000 man.
De 12.000 man van de Cambrische
Steenkooltrust hebben tot staking beslo
ten.
Koninklijke Besluiten.
J3ij Kon. Besl. is verleend de eere-ine-
daille, verbonden aan de Orde van öran-
je-Nassau, in zilver, aan den eervol ont
slagen werkbaas-touwslager bij de Rijks
werkinrichting "Veenhuizen no. "2 D. Aw
Bosman.
is benoemd tot notaris te 's Hertogen
bosch, H. .Worst, candidaat-notaris 'te
te Middelburg; tot notaris te Deventer^-
H W.. J. Upmeijer, candidaat-notaris al
daar;
is J. Bouwman, benoemd tot burge
meester der gemeente Somelsdijk en
Nieuwe Tonge
is voor het tijdvak van 9 November
1910 tot en met 31 Augustus 1911 be
noemd tot leeraar aan de R. H. B. Sw
te Helmond, O. J. Stocksmeier, tijdelijk'
leeraar aan de R. H. B. S. te 's Hertogen
bosch
is aan H. A. van Ra venshorst eer
vol ontslag verleend als leeraar aan de
R. H. B. S. te 's Hertogenbosch
is aan mr. R. Fruin Th.Azn., eervol
ontslag verleend als rijksarchivaris in Zee
land;
zijn benoemd: tot ontvanger der regi
stratie voor de burgerlijke akten en cl-fl
successierechten te Arnhem, 'C. J. Plomp
thans ontvanger te Amersfoort tot ontv.
te Lochem, O. Plantcnga, thans ontvan
ger te Hol werd;
is aan H. J. Lammers, te 's Gravcnha-
ge, eervol ontslag verleend als bureélj-
anibtenaar van den rijkswaterstaat le kl.
Een niet verwacht resultaat.
Men meldt aan iL- „N. R. Ot":
Het Koninklijk besluit van 15 Maarf
1910 Stsbl. no. 86, doet eene nieuwe in
dustrie ontstaan.
Bij art. 1 van dat besluit is bepaald,
dat bij uitvoer van samengestelde gedis
tilleerde dranken enz., teruggaaf Van ad*
cijns wordt verleend voor den daarin ver*
yatten alcohol. gijn .de dja^ken mfo sul-
