No. 310.
13
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Jaarorangf.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
dit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdagen.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
Ider post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/a cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
October
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 15 regels t 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertenliën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Anti-clericale Leugen.
De revolutie in Portugal is niet het
(werk! van de vijanden der Kerk, van li
beralen en socialisten, maar vandje
Jezuïeten. De liberale „Nieuwe £ou-
iranf' verhaalt ons eerst, dat de kloos
terlingen uit Portugal door die revolu
tionairen worden verdreven ,en citeert
(vervolgens met blijkbare instemming een
Jhoofdartifcel uit de liberale „Neue Frede
[Presse", waar gezegd wordt, dat „de
fkoningstrouw: der cleripalen sterk aan
(veranderingen onderworpen is". De cle
rical en, de Jezuieten zijn dus de aansto
kers der revolutie^ en Worden door de
revolutie, als hare vijanden verjaagd!/
(Dit is een redeneering, die slechts kan
(worden uitgedacht door den haat van
|de liberale pers.
Door een kunstige verwarring van
(waar en onwaar, wordt de schandelijke
Wetenschappelijke en historische jeugen
jgevormd, dat de Jezuieten aan het volk
het recht toekennen om den regeerings-
yorm te veranderen en „de vorstelijke
tnaCht terug te nemen." Door deze leer
van de allerhoogste vrijheid moeten
ze dus de grondslag gelegd hebben voor
de revolutie. En in hetzelfde nummer
van de „Nieuwe Courant" wordt ge
waarschuwd voor de kloosterlingen, om
idat de geest, die van hen uitgaat
v r ijh e i d vijandig is. Commentaar over
bodig! Hoe vele „verlichten" zouden,'
'gisterenavond die wijsheid van hun ver
licht, liberaal orgaan hebben geslikt?
Erger: hoe vele onnad,eukenden zul
len door zulk schijnbaar-wetenschappe
lijk geschrijf worden gebracht tot een
■valsch oordeel?
O, 'die MonnikenMen kan ze ge
bruik eii als aanstokers van revolutie en
pis voorstanders van een despotisch ko
ningschap als verwerpers van het we
reldlijk gezag en als kruiperige dom
pers. Alles, naar gelang het doel eischt
Want „het doel heiligt de middelen"^
Tin het doel van de liberale pers is:
de Katholieke Kerk Verdacht te maken.
V De brochure van Prof. de Jong.
Prof. dr. D. A. idle Jong, buitenge
woon hoogleeraar aan de Leidsche Uni
versiteit en oiid-jdirecteur van "het Leid
sche abattoir heeft een brochure uitgiej-
jgeven, waarin hij fel tegen de slacht-
nuiscommissie en het door 'haar uitge
bracht rapport te keer gaat Men heeft
gisteren de scherpe conclusies in ons blad
kunhen lezen en de rest is naar (even
redigheid.
Nieuws wordt evenwel niet verteld Dat
prof. de Jong het mét de commissie niet
eens zou zijn, lag voor de hand en dat
ide schrijver niet heel Welwillend! tegen-
'over haar ïs gestemd, is gemakkelijk te
'begrijpen.
De commissie heeft immers toestanden
)aan het licht gebracht, die nu juist niet
een bijzonder gunstig licht wierpen over
ide wijze van exploitatie van ons slacht
huis en "het beleid van "haar directeur.
(Men denke b. v. maar eens aan de ijs-
fabricage, 'de koelcellen-verhuring (enz.
"Dat deze mededeelingen in verband ston
den met de ontslagaanvrage van prof. de
Jong, wie, die iets anders zal veronder
stellen?
Mocht dit voor 'den oud-directeur aan
leiding zijn zulk een hatelijk, felpersoon-
lijk 'boekske te schrijven, waarin de sa
menstellers van "het rapport dikwijls grie
vend bejegend worden?
"Wij meenen van niet r— De slacht-
huiscommtssïe, die haar rapport zoo voor
zichtig inkleedde, die in alles trachtte
jden directeur te sparen, heeft deze beje-
'gening niet verdiend.
Daarom hebben wij het schriftuur, in
Ptrijd met ons aanvankelijk voornemen
haast ons neergèlegd.
Ons blad (dient immers niet om persoon
lijkheden naar voren te brengen. Waar
jjprofessor de Jong in een zelfverdediging
het persoonlijk element niet uitschakelt
kunnen wij aan zijn beweringen en be
schouwingen, hoezeer het ons spijt, geen
.plaats inruimen.
Er is nog iets, dat ons "in het rapport
'•tegen staat De schrijver voert ril. aller
lei argumenten aan, die een weerlegging
Zouden kunnen zijn van 9e tegen zijn
beleid ingebrachte bezwaren -en die op de
itn het rapport behandelde punten eten
tate ÜQht jkunnga werpen,
Waarom heeft hij die mededeelingen
niet aan de commissie "gedaan Als ge
meente-ambtenaar, hoe hooggeplaatst
ook, stond hij onder 'den Raad en onder
detd'oor (den; Raad benoemde commissie, 't
Was plicht geweest 'die commissie zoo
veel mogelijk van voorlichting te dienen.
Om al die argumenten gaan wij niet
dieper op deze brochure in.
vWij zullen afwachten, wat de Raad er
mede doet.
algemeen overzicht.
De nieuwe regeering adht de
Republiek Portugal
blijkbaar op hechte grondslagen te staan
Ze deelde reeds aan de buitenlamdsdhe
vertegenwoordigers mede, dat Portugal
de nationale verplichtingen zal nako
men, voortspruitende uit de gesloten!
tractaten, de aangegane openbare schul
den en aan alle verdere verplichtingen.
Toch is nog geen officieele erken
ning van den kant der mogendheden ge
komen en met het oog op dit feit heeft
het voorloopig bewind de Portugeesche
oorlogsschepen, die zich op oogenblik
in vreemde havens bevinden, gelast, in
afwachting der erkenning, voorloopig de
groen-roode vlag der republiek nog niet
te hijschen.
Natuurlijk heeft de magonieke regee
ring geen schuld aan de ergerlijke fei
ten die geschied zijn, maar wel deJe-
zuïten. Maandag verklaarde de min. van
Binn. Zaken aan den corr. van het „Berl.
Tageblatt" dat de vervolgingen door de
Jezuieten zeiven waren uitgelokt, om de
republiek In de oogen van Europa te
kleineeren. Evenals alle geestelijke or
den, zijn de Jezuieten vijanden van de
republiek.
De republiek had voor het overige
geene vijanden an Portugal, en de re
geering was in staat, de orde te 'hand
haven. Zij zou haar dan ook handha
ven.
Dat staatsgevaarlijkheidsmotief hoort
men overal op de viool spelen en ner
gens .schijnt men die arme verdrevenen
een plaatsje te gunnen.
"Van de plannen ider regeenng tegen
over den koning 'is het volgende be
kend gemaakt. De natie zal tegen
over hem volkomen rechtvaardig zijn.
Wat "den koning toebehoort, blijft zijn
eigendomde paleizen, en kasteelen, die
aan d,e natie toebehooren, blijven het
eigendom des volks. Gedeeltelijk zullen
zij tot inusea, gedeeltelijk tot scholen
worden ingericht. In alle paleizen zal
een inventaris worden opgemaakt, die
gepubliceerd zal worden. Wat van het
geen daarin gevonden wordt, den ko
ning toebehoort, zal hem worden terug
gegeven. Wanneer de koning nog schul
den heeft, aan dé natie, zal hij die moe
ten betalen, maar zijn eigend|omménf
krijgt hij terug.
Wat aangaat het herstel der monar
chie, heeft de exminister van Justie d'Al-
poim als zijn meening te kennen gege
ven, dat daarop absoluut geen hoop be
staat. De „Daily Mail" weet zelfs te
vertellen, dat d'e koning hoegenaamd]
geen pogingen zal doen om in zijn land
terug te keeren. Daartegenover staat
het bericht van de „Morning Post", dat
koning Manuel van d!e voorloopige re
geering het verzoek heeft gekregen pm
Afstand
te doen van de regeering. J>och de ko
ning denkt er niet aan, zegt het blad^
dien eisch in te willigen. Hij zeide:
„Ik heb geen afstand gedaan en geen
enkel recht, dat de geschiedenis of de
grondwet van Portugal mij geeft, opge
geven. Ik heb slechts zoo gehandeld', als
ieder ander in mijn positie handelen!
zou. Ik was gedwongen mij te onder
werpen aan het geweld. Ik' weet thans
nog niet, wat ik doen zal. Ik denk een
paar dagen te laten voorbijgaan en dan
in alle kalmte een beslissing te nemen,
welke houding ik' in de toekomst Ideink
aan te nemen".
De vertrouwden van den koning heb
ben een verklaring in dien geest naar
Lissabon gezonden aan de leiders der
royalisten.
Ook in dezen geeft de houding van
>den koning den indruk van halfheid,
evenals bij zijn vertrek uit Lissabon;
De „Daily Telegraph" geeft daarvan
de volgende verklaring.
£>eg t4d£n Qctf>b,er ^ejq Jkgjdpg
den raad gegeven zich aan het hoofd
te stellen der artillerie, uit Kuelez aan
gekómen, die hem zeer toegenegen was.
De ruiterij zou zeker gehoorzaamd heb
ben, evenals twee regimenten infanterie
in garnizoen in de voorsteden van Lissa
bon. Op dezen raad, die hem verscheide
ne malen gegeven werd, gaf de koning
onveranderlijk ten antwoord:
„Ik ben altijd bereid, mijn leven pp
te offeren, maar mijn leven aüleen; ik
heb het recht niet mij met geweld tegen
(den nationalen wil te verzetten, en, voor
al, heb ik het recht niet het land in een
burgeroorlog wikkelen, daar het le
ger in twee deelen gescheiden is. Ik
heb mijn vaderland te lief om het ten
onder te brengen en om een bloedbad,
aan te richten.
Ik zal liever mijn troon verliezen, want
ik weet, dat de geschiedenis mij gelijk
zal geven en zal zeggen dat de koning
van Portugal zijn kroon niet heeft wil
len verdedigen ten koste van bloed,-
maar liever zijn land verliet om aan den
waren .of veronderstelden volkswil toe
te laten zich te uiten. Indien het ver
zet slechts mij in gevaar bracht dan zou
ik mij verzetten, maar nu mijn tegenstand)
Portugal zou verwoesten, wil ik er niets
van hooren."
't Is of men een romanheld Ijoort spre
ken, iets koninklijks ligt er hoegenaamd]
niet in zijn woorden. Laten we hopen,
dat zijn toekomstige daden koninklijker
zullen zijn.
Intusschen is het nu vrijwel zeker,
dat de koninklijke familie
Engeland,
gaat. De hertog van Orleans heeft eein
telegram van koningin Amélie ontvan
gen, waarin zij- meldt, dat zij met ko
ning Manuel aan boord van het Engel-
sdhe koninklijke jacht Victoria and Albert
zal gaan, wanneer <Jit te Gibraltar is
aangekomen en onmiddellijk' naar Enge
land zal vertrekken, waar zij de gast
vrijheid van den hertog te Wpodnorton
gaarne zal aanvaarden.
Weer komt nu een berichtje int Wee-
nen aan de „Paris Journal" jets mel
den over de intenties van den
Pretendent
Dom Miguel zou voornemens zijn (den
Portugeesdhen troon te veroveren. Vol
gens een Hongaarsch blad heeft Don
Miguel zich telegrafisch in verbinding
gesteld tot de leden van den Hongaar-
schen adel terzake van het toestaan van
gelden. Het verzoek om geld te geven
zou o.a. gericht zijn tot graaf Ladjis-
laus Szecheny, Nicolaus de Szemere en
andere tot den kroonpretendent In be
trekking staande personen. In het kas
teel Seebenstein bij Frohsdprf ,in de
nabijheid yan Weenen ,waar de prins
woont, hadden geheime bijeenkomsten
zijner aanhangers plaats.
Toch schijnt men zich hierover in Por
tugal niet bezorgd te maken en worden
groote voorbereidingen getroffen voor
|de begraving van prof. Bombarde en ad
miraal Dos Reis aan het einde der weekt
Men rekent op een ontzaggelijke deelna
me der Lissabonsche bevolking.
De Spoorwegstaking,
in Frankrijk breidt zich steeds meer uit.
Volgens een bericht uit Keulen stond}
gistermorgen 9 uur het geheel e verkeer
tusschen Frankrijk ein Duitschland stil
wat er op wijst dat ook het personeél
van de Oosterspoorweg aan de staking
meedoet. Men weet reedis hoe die ar
beiders denken over de mpbilisatie-op-
roep der regeering. Velen verldaardên
hieraan geen gehoor te zullen gevten.
Toch schijnt de regeering met geweld
den toestand te willen meester worden,
jdaar bericht jvordt dat de leiders van
de staking zijn gearresteerd', daar .de re
geering de beweging als een oproerige
beschouwt.
Aan de „Halles Centrales" vermindert
intusschen de voorraad levensmiddelen
ide prijs voor boter ^melk .en eieren is
gestegen.
De taxi-auto's doen goede zaken niet
het vervoer Van reizigers vpor de om
streken en de provincie.
Ook buiten het verkeer ondervindt
men reeds last van dp staking. Zoo
heeft het bestuur van Ide mijnen te£our-
rières den arbeiders medegedeeld, dat
het met het oog op het ontbreken van
Wagens genoodzaakt is hen om den an
deren dag buiten werk te stellen.
Wianneer de staking nog eenige da-
jsa êAüijfturit. suijsg M» nog
van dergelijke gedwongen stakingen hoo
ren, te jneer indien het waa ris, wat
een telegram uit Toulon meldt, dat het
georganiseerde personeel van de Zuid-
spoorwege n hedenochtend in staking is
gegaan. j
GEMENGD.
Volgens de totnogtoe bekend! ge
worden gegevens moet het tekort op de
Russische begroo'ting niet minder Öan 12
millioen roebel bedragen. "De methode van
verleden jaar zaf nu ook wef door "de
Doema worden gevolgd n.l. zooveel te
schrappen dat er geen tekort overblijft.
Als hieruit niet een ernstig conflict voort
komt, iclat tot ontbinding leidt, zal een
nieuwe, groote leening noodig worden
waarvan het ontwerp op het departement
van financinë in bewerking is en die
hoofdzakelijk voor leger en vloot moet
dienen.
Ook bestaat nog een plan voor het slui
ten v&n een tweede leening van "300 mil
lioen Rbl. voor den bouw van havenwer
ken.
Opnieuw wordt in berichten uit Kon-
stantinopel verzekerd, dat thans inzake
de leening overeenstemming tusschen
Frankrijk en Turkije is bereikt. De
Fransche gezant Bompard en de Turk-
sche minister van Financiën behandelden
voornamelijk de quaeslie van éen'formule
voor de waarborgen, welke de Fransche
regeering voldoende zou kunnen achten.
Bompard deelde mede, dat de Fransche
sche regeering genoegen zou nemen met
de benoeming van een "Fransch ambtenaar
bij de opperrekenkamer. Nog werd de
vraag van de bestellingen v"an oorlogs
materiaal besproken. Hierover wordt niets
naders medegedeeld, dan dat men het
ook over dit punt eens is geworden.
Een heel Iakoniek bericht uit Athe
ne, meldt, dat het inünisterie zijn ont
slag heeft ingediend. |Wat nu?
'Bij de gister plaats gehadi hebbende
promoties honoris causa, ter gelegen
heid van het Berlijnsche ,Universiteits-
feest, werd den Keizer liet eere-doctoraat
in (de juridische faculteit verleend.
De laatste berichten van de bosch-
branden in Minnesota en Ontario luiden,
dat het vuur een weinig in hevigheid heeft
afgenomen. Het plaatstje Roosevelt is ver
schoond gebleven. Dertien stadjes zijn nu
in 't geheel afgebrand, verscheidene an
deren worden nog bedreigd. De hitte en
de schadelijke gassen moeten het red
dingswerk zeer 'belemmeren, ongeveer
1000 personen zijn in de vlammen om
gekomen of vermist.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besl. zijn benoemd: tot in
specteur ld,er registratie en (domeinen in
de 28e divisie (Tiel) M. W. Klein, thans
ie Gouda-; tot inspecteur te Gou-dla J.
Zeper, thans ontvanger te Oostburg;
is J. [H. Rochell, inspecteur 'der di
recte belastingen, invoerrechten en ac
cijnzen te Assen, benoemd tot ontvanger
ider 'directe (belastingen en accijnzen te
Woerden
zijn benoemd tot inspecteur der directe
belastingen, invoerrechten en accijnzen te
Assen, J.*M. van der Minne, inspecteur te
Zalt-Bommël; tot inspecteur te Zalt-Bom-
mel, J. J. O. Gaymans, inspecteur te Qm
men.
De Koningin Moeder te Weenen.
"Koningin Emma reed gisteren in den
voormiddag met haar gevolg per automo
biel naar "Baden en gebruikte het 'ontbijt
bij aartshertog Reinier. Zij keerde ;s na
middags naar Weenen terug. In het hotel
schreef o. a. de minister van Buitenland-
sche Zaken, Von Aehrenthal zijn naam
in een daartoe 'bestemd register.
Kamerverkiezing Rotterdam V.
Door de a. r. kiesvereeniging „Nedier-j
land en Oranje" is gisterenavond 'defini
tief candidaat gesteld voor de Tweedie
Kamer ïie heer H, O. Vegtel, lid van den
gemeenteraad te 's Oraverihagte en ifon
de Provinciale Staten in Zuid-Hol land.
Spoorwegstaking in Noord-Frankrijk.
De Staatsspoorwegen en de (Centraal
Spoorweg nemen tot nader orde geen
goederen voor "den F.ranschen Noorder
spoorweg en het transito-vervoer over zijn
lijnen ten vervoer aan.
Ook de H, ii S. M, neemt tot nader
order geen goederen voor den Franschen
Noorder Spoorweg en het transito-ver-
CXUC to IÜAM1 tïU XUIXVlif üsü,
De Krupp-Commissie.
Gistermiddag heild Ide Krupp-commlssw
onder voorzitterschap van den 'heer Van
Karnebeek eene vergadering.
"Meln velwacht, vólgens de „Avp." dlat
in de aanstaande geheime vergadering dec
Tweede Kamer besloten 'zal worden om
tot publicatie van het Krupprapport en 'de
betreffende beschouwingen -der Regeering
over te gaan.
De Middenstand moet ten gronde.
„Wij moeten nooit vergeten, dat on,i
ze politiek niet een middenstands-,^!
maar steeds een arbeidspolitiek moet
zijn. Niet vergeten ook, dat het proletaw
riëi^worden van den middenstander, het
verdwijnen van (het kleinbedrijf en dei
toename van iiet grootbedrijf voor óns
gewin beteekenen."
Deze cynische verklaring, diie aan;
duidelijkheid ook niet den minsten twij
fel laat, staat te lezen in het eerste ar
tikel van het jongste „Weekblad", het
bijvoegsel van „Het Volk", dagblad van
de S. D. A. P.
Commentaar overbodig.
De Eerste.
Als een bijzonderheid wordt aan "het
„Dagbl. van N. Br." gemeld, dat in de
Langstraat -de eerste gehuwde vrouw de
fabriek heeft betreden. Zij is in dienst
getreden bij de firma Van Schijndel te
Waalwijk.
Het blad hoopt, dat de firma Van
Schijndel, bij wie door de staking mus-
schien een noodstand ontstaan is, ook}
slechts uit nood gehandeld heeft. De ge
huwde vrouw uit de fabriekblijve het
parool in het katholieke Zuiden
Een boycot.
Tusschen het Centtaai Bureau voor
den IJshandel te Ymuiden, waarbij alle
ijsleveranciers daar ter plaatse zijn aan
gesloten, en de firma Wed. S. J. Groen,
als directrice van eenige stoomtrawler
maatschappijen, is eene quaestie ont
staan met het gevolg dat de bovenge
noemde firma van geen enkelen ijslever
ancier ijs kan betrekken.
Over deze quaestie wordt gemeld, dat
de leden der genoemde firma commis
sarissen zijn van de maatschappij „Ijs
fabriek Noordpool", uit welke fabriek zij
dan ook geregeld hun ijsvoorraad aanvullen
Tusschen de directie en commissarissen
is een onderling meeningsverschil ont
staan, waarom de „Noordpool" geen ijs
meer wil leveren aan de schepen der
firma. Het centraal bureau weigert nu
uit solidariteit ook de leverantie, zoodat
de firma gisteren genoodzaakt was de
verlangde hoeveelheid van elders te
laten komen.
Er is bereids een vaartuig met ongeveer
twintig ton ijs uit de bierbrouwerij „'t
Haantje" aangekomen.
KORTE KRONIEK.
Bij de blootlegging der middel-
eeuwsche gewelfschildering, in de S'
Pancraskerk te Enkhuizen is ook*v
oude muurschildering voor den da«
komen, die zeer belangrijk blijkt te[ a.
Ook Nijmegen krijgt een conlfti^ur
van financien. B. en W, stellen den Raad
althans voor zoo'n ambtenaar te benoemen
op een wedde van f2200 tot f2800.
.De raad van Haarlem heeft gister
middag overeenkomstig het voorstel vaii
B. en W, de tarieven voor de levering
van electriciteit voor licht en kracht aan
merkelijk verlaagd.
Het bestuur der vereeniging tot
ontwikkeling van den landbouw in Hol
lands Noorderkwartier heeft tot de Sta
ten van Noord^Holland het verzoek ge
richt een provinciaal subsidie van f 600
te mogen ontvangen ten behoeve van
de cursussen voor lan-dbouwhouishoudon-
derwljs voor boerendochters.
LEIDEN, 13. October.
Reuter meldt ,dat de philosophi-
sdhe faculteit der Berlijnsche Universi
teit prof. Kameriingh Onnes alhier heeft
benoemd! tot doctor honoris causa.
Als bijlage no. 1342 zijn met Staats
courant no. 239 verzonden de kon. goelj
gekeurde statuten van de Leidsche Chris^
telijke or gel vereeniging.
In de week van '5 tot en met 11
October zijn o.a. uit de provincie Zuidi
Holland de volgendae gevallen van be-
totems ®s&t.sa tec xaa jJea
