BUITENLAND.
BINNENLAND.
Ie Jaargang,
No. 295.
j
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
blT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
'f 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/3 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Maandag
26
September
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent,
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Uit de Pers,
De troonrede.
Dr. W. H. Nolens schrijft door over
de Troonrede in de „Nieuwe Venlo-
is c h e Courant" o.a.
Herhaaldelijk werd de opmerking ge
maakt, dat de troonrede veel te lang was.
In ieder geval langer dan noodig.
Ditmaal schijnt men, om welke reden
dan ook, en op initiatief van wien dan
ook, althans getracht te hebben binnen
nauwe grenzen te blijven.
Tot het weglaten van de weinig of
niets zeggende mededeelingen omtrent
de buitenlandsche verhoudingen, den toe
stand van land- en tuinbouw, handel en
.nijverheid waarom niet nijverheid en
handel? enz., heeft men ook ditmaal
niet kunnen besluiten.
Keulen en Aken zijn niet op een dag
gebouwd.
Maar wel heeft men getracht zich te
bepalen tot het mededeelen van wetsont
werpen, waarvan het thans zeker is, dat
:ze in den loop van dit zitttngjaar zullen
worden ingediend.
Ook uit de volgorde der verschillende
onderdeelen kan men met eenigen grond
'besluiten, dat in een meer officieelen
vorm tot de Staten-Generaal werd gezegd
Heeren, eigenlijk zoudt gij her geheele
zittingjaar noodig hebben om de reeds
ingediende wetsontwerpen te behandelen,
>en het Kabinet zou zijn handen vol heb
ben met deze en met die, waarvan de
indiening reeds is toegezegd.
Maar wij weten, dat uw aandacht ge-
'lijk de onze in de eerste plaats gevestigd
is op de verzekering tegen invalititeit en
ouderdom, en in verband daarmee op de
'herziening van het tarief.
Alhoewel absoluut genomen het over
bodig mag schijnen, achten wij het toch
noodig, deze beide nog eens afzonderlijk
!te noemen en daarom deelen wij u mee,
dat in den loop van dit jaar binnen
kort het ontwerp tot herziening van in-
'voerrechten u zal bereiken, maar tevens
at kan het misschien niet even spoedig
gebeuren, het ontwerp tot verzekering
tegen geldelijke gevolgen van invaliditeit
en ouderdom.
Uit deze afzonderlijke vermelding blijkt
reeds dat van de zijde der Staten-Ge
neraal eene spoedige behandeling ver
wacht wordt.
Maar ook dit Kabinet denkt nog langer
te leven dan dit jaar, en in ieder geval
moet het met de continuiteit der regeering
rekening houden; en daarom worden er
nog enkele nieuwe ontwerpen aangekon
digd.
Ook uit de troonrede mag m.i. het
besluit worden getrokken dat het der
Regeering meenens is met de invalidi-
|teits-verzekering en het tarief, dat het
ideze beide als hoofddeel van zijn werk
zaamheid beschouwt.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Ofschoon op de vergadering van j.l.
|Zaterdag nog geen overeenstemming
'gekregen is tusschen de arbeiders en
•patroons in de scheepsbouw-industrie
;ïn
Engeland
.jomifcrent de bewoordingen van de nieu
we overeenkomst, mag men verwachten,
(jdart nu een einde zal komen aan de crisis.
IjDe arbeidersgedelegeerden hebben zich
.bereid verklaard, boeite vast te Stellen
;,voor de arbeiders, die op de overeen
komst tusschen de .wederzijdsche orga
nisaties inbreuk maken en bij niet beta
ling over te gaan tot royement van de
nize arbeiders. De werkgevers willen ech
ter dat de op te leggen boejten in de
bvereenkomist zullen worden vastgesteld
on zullen worden bepaald op 3 pond
teerling, bij eerste overtreding, vijf pond
•bij tweede overtreding en daarna roye
ment De opbrengst der boeten gullen
goor liefdadige doeleinden moeten wor
sen besteed. De arbeiders die weiger
achtig blijven de boete te betalen, zui
den op geen der aangeslopen werven'
peer aangenomen worden. Bijna alle
pestuursleden van de Jcetelmakers-ver-
peniging zijn gunstig gestemd voor de;
(llsqhea d;er yyerkgevei^ jnaar de gekp-
zen afgevaardigden nieit. Toch gelooft
men, dat de .werklieden-vereeniging de
voorspellen met eenige kleine wijzigin
gen zal aannemen.
In d'e katoenindustrie beschouwt men
de mogelijkheid eener uitsluiting thans
als vermeden, daar in een vergadering
van vertegenwoordigers van de kaarders
in de kapoen fabriek te Manchester ds
besloten de arbitrage in de geschilpun
ten met de werkgevers te aanvaarden,
Wat betreft de mogelijke uitsluiting in
Duitschland
zouden heden midldag tusschen den
Bond1 van Duitsche fabrikanten in de
metaalindustrie en afgevaardigden van
de Vereeniging van metaalbewerkers te
Berlijn besprekingen worden gehouden,
en wel op verlangen der Berlijnsche me
taalbewerkers, die vóór de uitsluiting met
de patroons wilden onderhandelen.
Uit verschillende andere plaatsen ech
ter komt het bericht dat de niet uitge
sloten 40 pCt. de uitsluiting hun
ner makkers meit staking zullen beant
woorden.
Het al of niet bestaan van het mili
taire verbond tusschen
Turkije en Roemenië
mag blijkbaar nog niett tot klaarheid
komen.
Weet de „Pol. Korrespondenz" te ver
tellen, dat in Konstantinbpel van be
voegde zijde wordt verklaard dat zulk
een overeenkomst in geenerlei vorm be
staat, de „Times" verneemt uit Athene
dat de Roemeensche minister van Buit.
Zaken aan den Turkschen gezanjt te Boe
karest op of vóór 4 September een ver
klaring heeft overhandigd luidende:
„Bij een mogelijk conflict tusschen
Turkije en Bulgarije zal Roemenië al zijn
legerkorpsen mobiliseeren, langs de mi
litaire grens van Bulgarije, om gereed
te zijn voor elke gebeurtenis en een
nieuw bewijs te geven van zijn vriend
schap voor de Turksche regeering.
Een ander telegram uit Athene aan
de „Times" meldt, dat de mogelijk
heid van een militair verbond tusschen
Griekenland en Bulgarije ernstig wordt
besproken, als tegenwicht tegen de
Turksch-Roemeensche onderhandelin-
De correspondent verneemt, dat hejt
denkbeeld eveneens krachtig wordt ge
steund in verantwoordelijke kringen in
Sofia.
Servië
schiiat het ook zeer wel mogelijk te
achten dat een Turksch-Roemeennche
overeenkomst tot stand' kwam. De gewe
zen minister Stojanowitz verklaarde dien'
aangaande aan een correspondent van
de „Matin"
Wordt de Turksch-Roemeensche over
eenkomst agressief, dan is het zeer wel'
mogelijk, dat Bulgarije, Servië en Grie
kenland zich verbinden en gezamelijk
weerstand' bieden. Rusland, Frankrijk,
Engeland en zelfs Italië zullen dan hun
rechtmatige eischen steunen.
Dat zelfs Italië in verband met de
berichten over het steeds tegengespro
ken insluipen 'van Turkije in het Drie
voudig verbond niet onaardig.
Toch beweert de „Corriere della Se
ra" in een bespreking der Turksche po
litiek, dat Turkije zich niet met- een
enkele groep landen kan verbinden en
wel uit financieel oogpunt. Turkije heeft
vóór alles geld noodig en kan dap niet
telkens bij een enkele groep krijgen'.
Wanneer het nieuwe O.ttomaansche re-
geeringsstelsel financieele steun verliest
verliest het zichzelf. Wanneer het een
maal d'e internationale betrekkingen op
gegeven heeft, zullen onhoudbare toe
spanden voor Turkije volgen.
GEMENGD.
De geruchten over het aftreden van
den Turkschen grootvizier Hakki Pasja
tengevolge van verschil van meening
tusschen hem en den minister van financiën
naar aanleiding van de leening houden
aan. Hakki Pasja zou een post van ge
zant krijgen.
De Bosnische regeering heeft de
vereenigingen van spoorwegarbeiders, die
tot lijdelijk verzet besloten hebben, ont
bonden verklaard.
Een koninklijk besluit bepaalt, dat
de Portugeesche Cortes zullen bijeen
komen den 12en December aanstaanden.
Een commissie van onderzoek van
het New-Yorksche staatsparlement heeft
geconstateerd, dat in de jaren 1900—1903
de vereeniging van tramondernemers aan
leden van het parlement een som van
ongeveer 140.000 dollar heeft betaald voor
het nemen van bepaalde besluiten in het
belang dezer ondernemingen.
De „Gaceta" bevat een koninklijk
besluit, waarbij de constitutioneele rechten
te Bilbao worden hersteld, en de staat
van beleg wordt opgeheven.
De jongste revolutie in Griekenland
heeft ook het ontslag van een aantal
hoogleeraren aan de Atheensche universi
teit tengevolge gehad. Men heeft nu ge
tracht hen door buitenlandsche geleerden
te vervangen. Deze hebben echter zonder
uitzondering bedankt.
Tweeduizend man, werkzaam bij
den metro te Parijs, hebben vergaderd
naar aanleiding van de weigering hunner
eischen en hesloten de instructies van
het bestuur der vakvereeniging af te
wachten om te staken. De vertegen
woordigers van de vakvereeniging der
verklaarden onder levendige toejuichingen,
dat deze zich bij de staking zouden aan
sluiten.
Van Brunsbüttel is een stoomschip
met 200 Engelsche zeelui naar Stettin
vertrokken, om daar slakende matrozen
te vervangen. De Engelschen zijn aan
boord van een logementschip onder
gebracht.
In een voorstad van Moskou is in
het bed der Moskwa een groote verza
meling kanonkogels ontdekt. Er zijn reeds
77 kogels bovengehaald. Ongeveer hon
derd moeten er nog op den bodem der
rivier liggen.
Op den Wladikawkas-Spoorweg had
Zaterdagmorgen een botsing plaats, tus
schen een goederentrein en een per
sonentrein. Vele reizigers werden gedood
of gewond.
Koninklijke Besluiten.
Bij kon. besluit is aan M. Zeldenrust
Dzn., eervol ontslag verleend als leeraar
aan de R. H. B. S. te Helmond
is W. E. Coumon te Wilsum benoemd
tot opzichter van den Rijkswaterstaat 4e
klasse
is aan D. Noteboom, directeur-brieven
gaarder te Nieuwesluis-Heenvliet, eervol
ontslag verleend
is benoemd tot directeur van het post
kantoor te Princenhage, A. I. J. Schmal-
hausen, thans commies der posterijen
le klasse.
Prins Hendrik te Hoenderloo.
Z. K. H. de Prins bracht .Zaterdag een
bezoek aan de bosschen van den heer
Kröller te Hoenderloo.
De Prins kwam om elf uur per auto
aan waarna in jachtwagen met zes paar
den bespannen, over het landgoed Hoen
derloo naar den huize „Harscamp'
werd gereden. Z. K. H. was op dezen
rit van zijn gastheer, den heer Kröller,
vergezeld.
Bij gelegenheid van dit bezoek werden
in de bosschen van laatstgenoemde twee
Silezische herten vijf dito reeën en vier
wilde zwijnen losgelaten.
Staking te Hilversum.
De onderhandelingen gevoerd tusschen
het Verbond van vereenigingen van siga
renfabrikanten in Nederland en afgevaar
digden van den Roomsch-Katholieken,
den Nederl. Bond en de Federatie van
sigarenmakers en tabaksbewerkers hebben
geleid tot opheffing van de werkstaking
bij de firma Van Oenen en Manssen te
Hilversum, waarbij betrokken waren 110
sigarenmakers benevens het verdere per
soneel.
De werkzaamheden zullen heden her
vat worden, met een gedeelte van het
personeel. De fabrikanten die inmid
dels een fabriek in Kampen hebben aan
gekocht zullen alle beschikbare plaat
sen, thans nog ongeveer 80, successieve
lijk door het oude personeel doen innemen.
De eischen om loonsverhooging
waarom het bij deze werkstaking ging
zijn afgewezen. De werkstaking heeft 6
weken geduurd.
Hollandsche Ingenieurs.
Eene, voor den aanleg van rioleering-
werken en bestratingen door den Ge
meenteraad van Guayaquil uit haar mid
den benoemde commissie om deze werken
tot stand te brengen, besloot een Neder-
landsch ingenieur aan te stellen, om haar
bij de in te dienen plannen en den aan
leg van advies te dienen. Hiertoe be
noemde zij den heer J. Schotel Jr., te
Rotterdam, die zich daartoe 9 November
1910 te Southampton met directe bestem
ming naar bovengenoemde plaats zal in
schepen.
Deze aanleg zal ongeveer een bedrag
vorderen van f 3.500.000.
Verkort Verslag.
Aan het Kort Verslag van de zittingen
der Tweede Kamer is door het Rijk
over 1909 in uitgaaf ten koste gelegd
f22.731, waar tegenover aan inkomsten
staat f5.003. Voor dat jaar zijn de uit
gaven echter geringer geweest dan voor
andere jaren, omdat in 1909, wegens de
algemeene verkiezingen, minder verga
deringen zijn gehouden dan andere jaren.
Voor 1910 was toegestaan f40.000 en
voor 1911 wordt nu aangevraagd f 30.000.
Onze Kolonie Suriname.
De bevolking van Suriname is, blij
kens hot koloniaal verslag 1910, in den'
loop van 1909 me;t' 2820 zielen ver
meerderd en bes|tond op 31 Dec. van
datt jaar uit 89.906 personen. Het aan
tal Europeanen bedroeg op dat tijdstip'
862, van wie 621 in Nederland geboren.
Rust en orde werden in 1909 niet ver
stoord. De sterkte van de .troepenmacht
bedroeg op ultimo December 1909 15
officieren en 304 onderofficieren en min'
deren.
Te Paramaribo werden voor den ar
beid1 in de goudvelden 1274 contracten!
met 2898 arbeiders err voor de exploi
tatie van balata 480 contracten met 1448!
arbeiders gesloten.
Op 1 Januari telde het politiekorps!
1 hoofdinspecteur, 6 inspecteurs en adj.-
inspecteurs en 212 hoofdagenten enl
agentten.
Op heft eind van 1909 bedroeg (het
aantal zendelingen der Evang. Broe
dergemeente 42. In genoemd jaar wa
ren er 29 scholen dezer gemeende die
bezocht werden door 3227 kinderen. De
zendingsarbeid onder de Britsoh-Indiërs
wordt geregeld voortgezet.
In dienst der R. K. Missie waren op
31 Dec. 1909 71 zusfters Franciscanessen
van Roosendaal, die zich aan het onder
wijs Wijdden en ook aan de verpleging
der vrouwelijke wieezen. Nog waren er
32 liefdezusters van de Tilburgsche
congregatie der belast zijn met de ver
pleging der Melaatschen in de Gerardus
Majellastichting en de verpleging van
vrouwelijke zieken in heit militair hos
pitaal. Op 31 Dec. 1909 waren er 18
scholen, die door 3339 kinderefl werden'
bezocht.
Op het einde van 1.909 bestond het
geëxamineerd personeel op alle scho
len voor gewoon en uitgebreid lager on'-f
derwijs te Paramaribo uit 104 onder
wijzers en 117 onderwijzeressen. Er
waren 62 scholen voer gewoon en uitge
breid1 lager onderwijs (die bij de bosch
negers niet medegerekend).
De veestapel bestond einde 1909 uit
6990 runderen, 270 paarden, 321 ezels-
257 muilezels, 109 schapen, 2686 geiten
en 2726 varkens.
Landbouw en Sociale Wetenschap.
De heer anr. "I. B. Cohen aanvaardde
Zaterdag het anibt van buitengewoon
hoogleeraar dn het agrarisch recht aan
de Rijksuniversiteit te Groningen met het
uitspreken van een rede over „Land
bouw en 'Sociale Wetenschap".
Srp. ring aan met er op te wijzen, dat
het initiatief tot oprichting van den door
hem ingenomen leerstoel was uitgegaan
van de Vereeniging van Hooger Land
bouwonderwijs te Groningen, die tot de
Regeering het verzoek had gericht tot het
vestigen van een leerstoel voor wat bij
gebrek aap een beteren term werd aan
geduid als agrarisch recht, doch wat bree
der werd omschreven als die behandeling
van de economische en rechtskundige
vraagstukken, die met den landbouw in
verband staan. In verband hiermee mag in
herinnering gebracht worden, dat het
niet de eerste maal is, dat in Nederland
verband wordt gelegd tusschen univer
sLteit en Landbouw. Reeds in 1815 werd
de Landhuishoudkunde opgenomen on
der de wetenschappen, waarin aan alle
Rijks Hoogescholen jn de Faculteit der
Wis- en Natuurkunde onderwijs zou wor
den gegeven. Dit ónderwijs was aan-
vankclijk bestemd voor studenten, in de
godgeleerdheid, die,, naar men hoopte,
door de verkregen jcennis later hun ge-
meentenaren, zouden' doorlichten. In
1840. iverd te v e^s ^a.Q de jUniversitiqit
verbonden een cursus in de landhuis^
houdkunde voor n7eft-studeerende per-i
sonen. Het ondierwijs in de Landhuis-»
houdkunde werd aan de Groninger, i
Universiteit van 1815 tot 1877 achter
eenvolgens gegeven door de hoogleera->
ren Milkens, van Hall, en De Boer enj
verdween bij 'de invoering der Hooger
Onderwijswet van 1876.
De aard' van het toenmalig onderwijs
was zuiver natuurwetenschappelijk; de
wetenschappen die tot de faculteit der
rechtsgeleerdheid gerekend worden, ble
ven daarbij geheel óp den achtergrond^
In de 19e eeuw is vervreemding in
getreden" tusschen landbouw- en sociale
wetenschap. Meer en meer kwiaim de.
wetenschappelijke beoefening van den;
landbouw te staan in het .fceekein der;
natuurwetenschap en traden economis-
tische en juridische gezichtspunten op.
den achtergrond. Men had in "de eerste
hel ft der 19e eeuw van den w,etgever,
verkregen wat men noodig had: het los-j
maken van de banden die de invoering,
van nieuwe cultuurvormen in "den wieg;
stonden. Meer werd niet verlangd. Op»
toeneming van de productie was het;
streven gericht. Dat deze ook haar b-e«*
denkelijke zijde kon hebben door de daan
aan verbonden daling der prijzen, drong,
slechts vaag door, evenals het besef,
dat behalve ook een toenemende pro-,
ductie ook een behoorlijke vérdeeling
van het product, noodig was. Dit ver
anderde evenwel na 1880, eensdeels ten
gevolge van de grootte prijsdaling, an
derdeels door heit voortschrijden der
arbeidersbeweging. Allerlei moeilijkhe
den in de agrarische verhoudingen kwa
men aan het licht, voor weiker oplos
sing de sterke arm van den wetgever
werd ingeroepen en allerlei vraagstuk
ken kwamen aan de orde. wiaarbij de!
hulp van den staathuishoudkunde en1
den rechtsgeleerde niet kon worden ont
beerd'.
Ook bij de juristen en economisten
was intusschen de agrarische zijde van
hun wetenschap eenigszins in de scha
duw geraakt. Bij de groote omwente
ling, die de 19e eeuw in industrie enj
verkeerswegen bracht trokken de daar
uit voortvloeiende verkeers- en rechts
vormen meer de aandacht dan die op
het gebied van grondeigendom en land
bouw.
Nederland heeft tot nu toe geen uitJ
gebreide agrarische wetgeving, de in de
laatste jaren sterk .toegenomen Staats
zorg voor den Landbouw uit zich in
hoofdzaak op andere wijze dan door her
vorming in het agrarisch recht, wat zijn
economisch privaatrechtelijke zijde be
treft. Dat evenwel de behoefte aan zoo
danige hervorming gevoeld wordt, blijkt
uit. de benoeming van de Staatscommis
sie van 1906.
Juis|t omdat de grondslagen van het
agrarisch recht tot nu ,toe zoo wankel
zijn, acht spr., gelijk hij nader betoogt,
toenemende bestudeejring der agrari
sche vraagstukken én onder de landbou
wers én onder de juristen wiensdielijk..
De juristen en de landbouwers nader,
tot elkaar te brengen, de liefde tot be
studeering der agrarische vraagstukken
bij beiden op te wekken, beschoilwlt
hij dan ook als het doel waarmee deze!
leerstoel is opgericht. En na herinnerd!
te hebben aan de waardeering, die het
streven der vereeniging voor Hoogen
Landbouwonderwijs om de vruchten vanj
wetenschappelijk onderzoek onder de
landbouwende bevolking te verspreiden]
tot nu toe gevonden heeft, spreekt hi]
den wensch uit, 'dat het hem gegeven
moge zijn tot het versterken van den|
band tusschen landbouw en recht naar
zijn krachten mede te werken.
De „Ned':. meldt dat de minister vah
Staat jhr. mr. A. F, de Savornin Lohman
zich voor eenige tijd naar het buitenland
begeeft.
Op 2 October a. s. zal op circa 30
plaatsen van ons land openbare vergade
ringen worden belegd tegen den nacht
arbeid in het bakkersbedrijf.
Bovendien wordt op 16 October inde
groote zaal van de Diergaarde te 'sGra-
venhage een groote nationale betooging
gehouden, waarop de geheele georgani
seerde arbeidersbeweging van Nederland
I wordt uitgenoodigd mede te demon-
streeren. (»Res.")