31
De Kerkvervolging in Spanje
VERGELDING.
BUITENLAND.
Ie Jaargang,
No. 240.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2l/s cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Juli
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent.
Waar de plannen van de Kerkvervol
ging in Spanje op zullen uitloopen, is
jniet te Voorspellen.
Veel zal daarbij afhangén, of d'e Ko
ning zich zal blijven laten beïnvloeden
adoor den liberalen minister-president Ca-
nalejas, die de dienaar is der internatio
nale vrijmetselarij en anti-clericalisme; of
de koning zal weten gehoor te wei
geren aan influisteringen van koninklij
ke families, in 't bijzonder de Engel-
sche, aan welke hij door zijn huwelijk
zoo nauw is verwant, dan wel of de
jonge vorst den moed zal hebben tegen
zijn regeering in het geloof zijner jeugd
te verdedigen, en zal weigeren mede
werking te verleenen aan den beraamden
aanval op de Katholieke Kerk.
Maar het zal heel wat moeite kosten,
indien de koning zich aan de verkeerde
invloeden, die hem beheerschen zal we
ten te ontrekken.
Er wordt verzekerd', dat koning Al-
fonsus in een persoonlijk schrijven aan
den Paus te kennen heeft gegeven, dat
hij niet in staat is, om de anti-kerkelijke
„hervormingen" tegen te houden.
Ook moet de koning de uitdrukking
gebiuikt hebben, dat hij wel Katholiek
is, maar geen „clericaal" wil zijn.
Intusschen reeft de houding des ko-
nings in verschillende Spaansche Katho
lieke kringen ontstemming gewekt.
Dat tegenover het drijven van Canaltejas
en de zijnen de koning schuldig staat aan
zwakheid, zouden we niet durven ont
kennen, ofschoon in aanmerking dient
genomen, dat óe Spaansche grondwet
zelve d e propaganda tegen het Katholicis
me in de hand zou kunnen werken.
Volgens die grondwet is het Katholi
cisme in Spanje Staatsgodsdienst, en mag
ier geen enkele publieke manifestatie van
|een anderen godsdienst plaats hebben.
De Katholieken waanden zich veilig
achter dat .artikel, dat intusschen niet
naliet in de politiek een godsdienstige
apathie ie kweeken en niet kon verhin
deren, dat op innerlijke wijze propaganda
werd gevoerd voor andere godsdiensten.
-Maar dat verontschuldigt de houding
van den Koning niet
De „Hist. Politische Blatter"
bevatten de opmerking, dat de anticle-
ricale Ferr er-agitatie in Spanje op den
koning diepen indruk heeft gemaakt, en
dat daaruit zou te verklaren' zijn, dat hij
taeer is gaan voelen voor de liberale
denkbeelden.
Wat hiervan zij, vast staat, dat wan
neer de Spaansche regeering, door den
koning gerugsteund, den godsdienstoor
log op de spits zal drijven, de toekomst
van Spanje en niet het minst de dynastie
gevaar dreigt, te meer waar de Ca rlis
le n de anti-godsdienstige beweging den
rug hebben toegekeerd.
Door Canalejas blindelings te volgen,
zou Al fonsus de grondslagen van zijn
koningshuis ondermijnen, want hij zou
medewerken aan de versterking van het
in Spanje welig tierende anarchisme.
Uit tie Pers.
De Woningwet.
De wijziging der woningwet, welke de
minister van Binnenlandsche Zaken op het
FEUILLETON.
(Naar het Engelsch.)
in
-„Korten tijd vóór de vervolging in Bre
tagne was losgebroken, was er een pries
ter, bekend onder den naam van „vader
Paulus" in een der noordelijke districten
der provincie benoemd geworden. Hij had
in groote mate het vertrouwen en de
liefde van zijn parochie gewonnen en zelfs
in veel verdere streken werd er met groo-
ten lof en eerbied van hem gesproken.
Doch eerst toen de vervolging losbrak,
werd hij door geheel Bretagne vermaarde
Van den eersten diag der vervolging af
.was de naam van vader Paulus een leus
Voor de vervolgde 'boeren. Hij sprak hun
Imoed in onder de verdrukking, was hun
iêqd yoqrbgeid in gevaar gn gqn yertroqs-
oog heeft, legt de uitvoering van die wet
voor een goed deel in de handen van
Gedeputeerde Staten, zegt het Centrum.
j,Zij zullen de bevoegdheid krijgen, een
woningtelling te gelasten als voorberei
ding voor de beantwoording van de vraag
of er .termen zijn voor toepassing van
nieuw art. 32bis (verplichting van de ge
meente door Gedep. Staten tot woning
bouw)
Voorts zullen zij den Raad kunnen ver
plichten aan hen, die niet bij machte zijn
tot verbetering van woningen, rente-dra
gende voorschotten en bijdragen te ver
leenen. Aan coöperatieve vereeiiigingen
niet uitsluitend in het belang der volks
huisvesting werkzaam, zullen mede ren
tedragende voorschotten kunnen worden
verleend.
En ten slotte krijgen Gedeputeerden
da bevoegdheid het gemeentebestuur aan
koop of onteigening van gronden en aan
bouw van woningen overeenkomstig de
door Gedep. Staten te geven voorschriften
te bevelen.
Zoo wordt dus de macht en de taak
van het provinciaal bestuur niet weinig-
uitgebreid.
Of de Woningwet goed zal worden uit
gevoerd, zal dus voor een groot deel van
dat bestuur afhangen, wat in zooverre een
voordeel is dat de gemeentelijke besturen
tot meer ijver, die meermalen zeer gering
bleek, kunnen worden aangespoord en
de toepassing der wet minder afhankelijk
wordt gemaakt van zuiver locale belan
gen.
Van den anderen kant ligt het in de be
doeling der regeering, de onbewoonbaar-
verklaring niet onverbreekbaar aan de
ontruiming te doen vastgekoppeld/ blij
ven.
Zij wil {d;ien band losser mak-en en
naast de -eischen der hygiëne, die der
practijk tot gelding brengen.
Toegegeven moet worden, diat de sa
menkoppeling, zooals zij thans bestaat,
meermalen tot moeilijkheden leidt
Wij kunnen ons zelfs voorstellen, dat
een besluit tot onbewoonbaarverklaring
wel eens achterwege blijft, omdat de ont
ruiming niet zoo spoedig zou kunnen
volgen.
Maar valt er dus voor het door de re
geering ingenomen standpunt zeker iets
te zeggen, anderzijds zorge men er voor,
dat de eischen der hygiëne en vooral die
der zedelijkheid, welke bij het Woning
vraagstuk niet minder zich doen gelden,
hun volle zwaarte behouden.
Moreel -en materieel is de Woningwet
er eene, waaraan het wel en wee van
ons volk ten nauwste verbonden blijft.
En men heeft tegen die wet op zoo
zonderlinge en -overdreven wijze geful
mineerd,- diat men de goede beginselen,
die daaraan ten grondslag liggen, wel
goed in 't oog mag houden en hare krach
tige toepassing blijven eischen."-
Duitschland,
Een misverstand.
Onder -dezen titel publiceert de Frankf.
Ztg. het merkwaardige verhaal van een
legercorps in Saksen, dat twee comman-
deeren-de generaals jieeft; €en die wer
kelijk commandeert, en een die toekijkt en
ter in het uur des doods. Waar verdel
ging en verwoesting het hevigst woedden,
waar de slachting het wreedaardigst was,
daar zag men -den onverschrokken pries
ter, in spijt van alle gevaar, zijn eigen
levensbehoud. Zijn onverwacht verschij
nen op plaatsen, waar niemand hem ooit
dacht weer te zien, wekten een groot
ontzag onder de menigte op.
Overal waar „vader Paulus" verscheen,
met zijn kalm gelaat en zijn ivoren cru
cifix in de hand, werd hij als een boven-
aardsch wezen vereerd en de menigte
hield zich weldra overtuigd, dat hij alleen
den godsdienst tegen de wapenen der re
publiek zou weten te verdedigen. Doch
weldra zou dat eenvoudige geloof aan zijn
macht geschokt worden. Ni-eu-vve troepen
rukten aan en bezetten heel Bretagne.
Op een morgen, juist toen de priester de
H. Mis in een bijna geheel verwoeste kerk
had opgedragen, ontkwam hij ternauwer
nood aan zijn vijanden en scheen toén
voor goed verdwenen. Overal w;erd in 't
geheim naar hem gezocht, maar niemand
kon zijn spoor ontdekken.- Zoo was er
e(enigeji tijd voorbijgegaan jen dg terneer-
afwacht totdat de plaats voor hem vrij
komt. Dat misverstand is ontstaan door
een mededeeling van den commandant
van het Xlle legerkorps, die gezegd had in
een kring van vrienden, dat hij wel rust
zou willen nemen. Dat gezegde was over
gebracht naar „hóógste" en „allerhoog
ste" instanties, jm-et het gevolg, dat een
divisiegeneiaal uit Leipzig tot comman
deer en-d generaal van het XIIe legerkorps
werd benoemd. Het bleek echter, dat de
commandant van dat koips nog volstrekt
geen plan had om heen te gaan, en dat
de koning van Saksen hem daartoe ook
niet wilde noodzaken. Doch de opvolger
was benoemd, en wenschte natuurlijk 't
ambt en salaris als commandeerend gene
raal te ontvangen. Om er een mouw aan
te passen is de nieuwbakken commandee-
rende generaal ponder commando voor-
loopig a la suite gevoerd, en te Dresden
geplaatst.
De Frankf. Ztg. wijst er op, dat niet d-e
beide generaals hier slachtoffers zijn van
het misverstand, maar de belastingbetalers
die nu de kosten van twee commandan
ten voor één legerkorps op de begroo
ting vinden. De andere vacatures, door
die benoeming ontstaan, moesten ook
worden aangevuld, van divisie-comman
dant naar beneden, zoodat er feitelijk een
generaal meer is dan de organisatie toe
staat. Het blad verwacht, dat deze zon
derlinge wijze om met de belastingen om
te springen in den Rijksdag ter sprake
zal worden gebracht Het is al erg ge
noeg, zegt het blad, dat het legerbestuur
jaarlijks zooveel officieren en generaals
kan pensionnee ren als het wenscht; de
wetgevende macht moet maatregelen ne
men om fe zorge~., dat niet tweemaal
dezelfde uitgave wordt gedaan voor één
commando over een legercorps, al is het
ook ten gevolge van een misverstand.
ISragielarRc!.,
Spoorwegstaking.
Eergisteravond is plotseling -een staking
uitgebroken onder het personeel van den
North Eastern Railway te Newcastle. Om
streeks 3000 wisselwachters en spoorweg
arbeiders staakten zonder voorafgaande
kennisgeving, het werk, tengevolge waar
van het geheele verkeer ernstig werd ge
stoord. Dit trof te meer, wijl juist Maan
dagsavonds het vee uit den omtrek naar
Newcastle wordt verzonden voor de vee
markt, die diaar Dinsdags wordt gehou
den.
De directie van den spoorweg deed
te middernacht eene kennisgeving voor
het publiek aanplakken, waarin zij ver
klaarde, met het oog op die uitgebroken
staking onder :een deel van haar perso
neel, geene verantwoordelijkheid te kun
nen aanvaarden voor oponthoud in het
goederenvervoer.
Tot gistermorgen omstreeks 10 uur kon
het personenvervoer in de buurt van New
castle geregeld worden voortgezet. Men
vreesde echter voor uitbreiding der sta
king, cn reeds werd ook door de directie
medegedeeld, dat de mogelijkheid op in
krimping van den dienst van het perso
nenverkeer niet uitgesloten was.
Deze vrees is bereids bewaarheid ge
worden.
Reuter toch seinde gisterenavond uit
Newcastle:
De staking der spoorwegambtenaren
van den goederendienst op dien North
Eest er n Railway, die Maandag nacht uit
brak, nam heden een onrustbarenden om
vang aan. Alle rangen van spoorweg
ambtenaren, met slechts enkele uitzonde
ringen, zijn ppgeroepen. De passagiers-
dienst tusschen Newcastle en South-
Shields is ernstig belemmerd.
Bijna al het werk is gestaakt in het
Tyne-dok, een jder belangrijkste centra
voor het inschepen van steenkool.
Italië.
Vermakelijke Gemeenteraadszitting.
Burgemeester Nathan aan wiens han
den de zorg van het eeuwenoude Rome
mede door de stemmen der socialistische
Gemeenteraadsleden opnieuw is toever
trouwd, zag zich namens dezelfde socia
listen door het gemeenteraadslid Ferra
ri, een ongezouten standje toegediend,
omdat hij in zijn onlangs uiteengezet pro
gramma, het bezoek van den Tsaar aan
Racconigi, verheerlijkt had. De socialis
ten, verzekerde Ferrari, zijn des burge
meesters bestuursplannen sympathiek ge
zind, maar kunnen niet goedkeuren,
dat hij ,een loflied zingt op den Tsaar,
die de vrijheid van zijn eigen en het Fin-
sche volk onderdrukt.
Daarna was het socialistische raadslid
Sterlini aan liet woord. Hij trok te velde
tegen den schatrijken vorst Odescalchi
die het gedaan had weten te krijgen, dat
hij geen gemeentelijke belasting meer be
hoefde te betalen en het reeds gestorte
bedrag had teruggekregen, omdat hij het
grootste deel van het jaar buiten de stad
verblijf hield. Sterlini toonde zich zeer ver
ontwaardigd. De Romenische principi,
verzekerde hij, z»jn bloedzuigers en vij
anden des volks! Dit nu was velen der
aanwezigen en vooral vorst Torlonia te
bar. Laatstgenoemde riep: „Dat is niet
waar." De vertoornde Sterlini zei onmid
dellijk: „Ik bedoelde alle Romeinsche
principi zijn vijanden des volks, behalve
de familie Torlonia, en als ze hun belas
tingen behoorlijk betaalden zouden we
niet voortdurend bij het Rijk behoeven te
bedelen." (Stormachtige vroo'ijkheid).
Daarna nam Torlonia het woord en he
melde de Romeinsche principi op, waar
van vele zich door verschillende specula
ties geruïneerd hadden, en dat nog wel
om Rome's groei en welvaart te bevor
deren.
De burgemeester jnaakte ten slotte een
einde aan dit debat, nam beide tegenstan
ders onder den arm en legde, onder Ho
merisch gelach van de vergadering en
het aanwezige publiek, hun handen in
elkaar.
Spanje.
De staking te Bilbao.
De arbeidersorganisaties hebben be
sloten voorloopig niet over te gaan tot
afkondiging van algemeene staking. Zij
zullen daarmede wachten tot zij het
oogenblik gunstig en de maatregel nood
zakelijk achten.
De regeering weigert in te gaan op het
verzoek van sommige patroons om de
grondwettelijke waarborgen te schorsen.
Zij houdt troepen gereed met het oog op
eventualiteiten, maar denkt er niet over
maatregelen te treffen, zoolang orde en
rust blijven heerschen.
De regeering en de Katholieken.
De correspondent van de j,Croix" te
Madrid1 meldt aan zijn blad:
geslagen bevolking betreurde den pries
ter reeds als een doodie, toen eenige vis-
schers op de noorderkust een schip in zee
zagen, dat teekens zond naar het strand.
Zij gingen met hun booten in zee en toen
zij nader bij het schip kwamen, stond)
daar op het dek de welbekende gestalte
van „vader Paulus", De priester was te-
ruggekeerd en met veel moeite en ge
duld had hij een schip kunnen krijgen
waarop hij voor zijne geloovigen een kie
ne kapel had ingericht. Al den tijd dat
de vervolging duurde, werden de gods
dienstoefeningen ongestoord in het schip
gehouden. Door onderling afgesproken
teekens, wisten de broeders aan land hun
geloofsgenooten op zee te kennen te ge
ven, welk gedeelte der kust vrij was van
vijanden der Kerk."
Op den dag, toen Gabriël op de boer
derij van Perrine's vader gekomen was,
hadden die teekens het schip de kust ge
wezen van het schiereiland Quiberon. De
geheele bevolking van 't district verwacht
(te de komst van 't sdhip tegen dien Imorgten
en al de booten lagen gereed voor de
iiedqn om d^e Hs MM kannen gaa,ij bij
wonen, zoodra 't schip aan kwam. Ook
had vader Bonin besloten, dat op dien
morgen het huwelijk tusschen Gabriël en
Perrine voltrokken zou worden. Even
voor zonsopgang kwam het sein, dat het
schip in 't zicht was, waarop vader Bo
nin met zijn vrouw en Gabriël met Per
rine, over de heide naar het strand gin
gen.
Hrt was een kalme morgen en er was
geen wolkje aan den helderen hemel, geen
golfje rimpelde het water. Langzaam, bij
na onmerkbaar naderde het schip, het
dreef met den vloed naar het strand, met
slappe zeilen en wierp zijn anker uit. Toen
drong het gedempte geluid van een klok
over het stille water en van alle kanten,
zoover men zien kon, roeiden de vis-
schersbooten zacht over de glanzende
zee.
Toen de booten het schip waren gena
derd, was het licht op het altaar in de
kapel ontstoken, en het blonk rood en
dof in den helderen morgen. Er waren
nog twee priesters aan boord, die wacht
ten tot de menigte voltallig zou zijn, op
dat jmejt opdragen (der £L Mis |een
„Men verzekert, dat de nuntius van
Madrid naar San-Sebastian zal vertrek
ken, waar hij zich zal vestigen, ten ein
de in de nabijheid te zijn van 'den mir
nister en zoo de onderhandel/zagen te
vergemakkelijken, die plaats hebben tus
schen den H. Stoel en de regeering.
Deze verhuizing doet alle geruchten'
te niet omtrent de afbreking of opschon-
ting der besprekingen."
Er is een Koninklijk decreet versche
nen, waarin gezegd wordt, dat de
Staat alleen goed onderwijs kan geven
en er voor zorgen en zich het redhf}
hiertoe niet kan laten afnemen, door wie
dan ook. Dat lijkt een monopolie van
onderwijs, dat de neutrale Staatsschool
overal wil invoeren met uitsluiting van
het bijzonder of godsdienstig onlder-
wijs.
De strijd tegen die godsdienstige!
school is dus begonnen.
De Senaat kan het ontwerp van dcri
minister verwerpen.
Of het ook gebeuren zal, valt af tej
wachten'.
Turkije.
De toestand in Albanië.
De algemeene toestand in Albanië
wordt tegenwoordig bevredigend ge
noemd, hoewel er hier en daar nog wordt
gevochten. Over 't geheel genomen, kan
de regeering met voldoening terugzien op
haar werk, zij 't ook, dat het met zeer
groote onkosten gepaard ging. Albanië
heeft schatten gelds verslonden en nog
steeds vordert het aanzienlijke buitenge
wone uitgaven. Er zijn thans 35.000 man
Turksche troepen in Albanië onder drie
bevelhebbers, n.l. .Toergoet pasja, Sjefki
pasja en Osman pasja. De Arnauten heb
ben in den laatsten tijd over het algemeen
de wapens gewillig afgegeven. De op
roerige beweging als zoodanig kan dan
ook als bedwongen worden beschouwd
hoewel zelfstandig optredende benden het
land nog op vele plaatsen onveilig maken.
En nu de oj>stand bedwongen is, komt
het eigenaardige feit aan het licht, dat de
opstandelingen in de meeste gevallen
eigenlijk niet hebben geweten waaivoor
zede wapens hadden opgenomen. Ze liad-
den blindelings hun leidslieden gevolgd^-
zonder zich voldoende rekenschap te ge
ven van hetgeen ze deden. Zoo blijkt al
weer, dat die opstand in Albanië voor een
groot deel toe te schrijven is aan den
invloed van eenige opstokers dier massa,-
wien het er om te doen was der regee
ring moeilijkheden te bereiden.
Het komplot.
De Porte heeft den diplomatiek en ver
tegenwoordigers een mededeeling doen
toekomen over de ontdekking van het
door Sjerif pasja geleide geheime, revolu-
tionnaire comité. Die ontdekking had op
een tijdstip plaats, dat het komplot nog
in wording was. Het plan was een alge
meene revolutionnaire beweging in het
leven te roepen, eenige leden van Kabi
net en Kamer te vermoorden, een nieuw
ministerie aan te stellen, de Kamer naar
huis te zenden en nieuwe verkiezingen
uit te schrijven, den staat van beleg op
te heffen en een aantal ontslagen ambte
naren weder aan te stellen.
Het schijnt juist, dat die ontslagen amb-
aanvang kon genomen worden; doch een
derde priester sprak met allen die op het
schip kwamen en scheen velen te kennen,;
en zij jd ie hem nooit gezien hadden, her
kenden hem aan het groote ivoren kruis
in zijn hand cn wisten terstond, dat hij
vader Paulus was. Gabriël, dde hem ook
voor het eerst zag, keek naar hem niet
een mengeliig van verbazing en eerbied,-
want hij zag dat deze geliefde priester uit
Bretagne slechts weinige jaren ouder was
dan hij zelf.
Het kalme, bleeke gelaat van den pries
ter. was zoo zachtmoedig en vriendelijk
van uitdrukking, dat kleine kinderen, die
nauwelijks loopen konden, naar hem toe
waggelden, zoodra hij zijn blauwe oogetv
op hen had gericht.
Niemand zou .uit het gelaat van vader
Paulus hebben kunnen gissen, aan hoeveel
doodsgevaren hij ontkomen was, Indien]
niet het litteken van een pas genczead
sabelhouw pp zijn voorhoofd rich tb aar
(Wprdt yérvplgck)!
