Een nieuwe Aprilbeweging?
Prov. Statenverkiezingen.
De Slagboom.
De Lustrumfeesten.
Ie Jaargang.
No. 213,
Bureau OUDE) SIXGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2cent met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Vrijdag
17
Juni
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandeis-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege1 meer 10 cent.
Men zal zich mogelijk herinneren, hoe
!n de beruchte verkiezingsdagen van het
jaar 1905 ide „Nieuwe Rotterdamsche
SCt." „werkte" met ingezonden stukken
yan zich noemende KathoEeken.
Die ingezonden stukken schijnen .wel
jsucces behaald te hebben,
f Althans in deze dagen yan voor de
.vrijzinnigen politieke anisère komft leien'
Zich noemend „protestant"- met een in
gezonden stuk in het ,Rotterdamsch or
gaan, dat van een eigenaardigen inhoud
is.
„Een protestant" dan stort zijn gal uit
over de Borroimeus-encycliek en vraagt
'dan„Mag Protestant-Nederland het hier-
ibij alleen (bedoeld is de aangekondigde
interpellatie in de Kamer door den heer
yan Doorn) laten?
„Een protestant" antwoordt natuurlijk
jontkennend. Een krachtig en overweldi
gend neen moet uit duizenden kelen
klinken. Het is de plicht onzer natie open
lijk haar protst te doen hooren.
En dan stelt die „protestant" voor een
freuzen-protestmeeting te orga-
niseeren tegen Rome.
Een soort nieuwe „Aprilbeweging".
Maar de aap komt uit den mouw glu-
iren waar die protestant schrijft: Dordt
|en Rome kunnen en mogen niet langer
jsamengaan."
Dat riekt naar tweedracht-stoken, en
jdat stoken krijgt een eigenaardig cachet
(door de bewering van „een protestant",
(dat de protest-meeting spoedig moet
plaats hebben en dat (de aangewezen!
plaats daarvoor Rotterdam is.
Ei, ei!
Bij de herstemming loopen in het oude
.bolwerk der liberalen, Rotterdam, de
liberale candidaten gevaar.
De herstemming heeft „spoedig^
plaats.
„Rome en Dordt mogen niet samen
gaan."
Zou men niet zeggen, dat het doel der
ïeuzen-protestmeeting is, de liberale can-
(didaten ter hulp te snellen, door anti-re-
yolutionairen en christelijk-historischen
jen vooral de protestanten van de mid-
jdenstof tegen Rome op te zetten?
En zoo komt dan de „reuzenprotest-
meeting" te staan in het licht eener min
derwaardige verkiezingspraktijk.
Maar indüien met zulke (middelen het
liberaEsme op de been moet worden ge
houden, dan moet de aftakeling wel ver
gevorderd zijn.
Gisteren zijn in vier provinciën de ver
kiezingen voor de Staten gehouden, die
opnieuw aan Rechts winst en aan Links
verlies bezorgd hebben.. In
Noord-Holland.
Werd te HAARLEM een zetel gewon
nen een aftredende liberaal is daar ver-
FEUILLETON.
(Vri) naar het Fransch, van
RE NÉ BAZIN).
43)
Iets veel verheveners, dan gewone tee-
jderheid had hen beiden overmeesterd
zij beiden zagen niets van hetgeen rond
jonr hen was. Marie was ongetwijfeld
de eerste die dezen nieuwen zoon der
Kerk begroette en hij die meende een
eenzame vreugde gevonden te hebben,
hij drukte de hand eener vriendin, hij
«ontmoette een zusterziel, hij zag iemand
terug, die geheel vervuld was van' zijn
vroeger leed. In dit Rome, dat daar lag
ingesluimerd onder het groen moest wel
in de eerste tijden, waarin de bloem van
het heidendom getrokken werd naar de
Zuiverheid der christen-mysteries, een
zelfde schouwspel meermalen' de geloo-
vigen' hebben doen verwonderd staan en
[ontroerd.
Men' had op dien grooten dag, naast
een maagd, van haar eerste jeugd af
dn godsdienst opgevoed, uit Ide scha-
JdUw der kerk zien treden, een jonge
Patriciër die op zijn gelaat droeg de
gelukkige glorie van een herboren ziel.
vangen door Mr. D. E. van Lennep, (C.-
)H.), burgemeester van .Heemstede, (de
eenige candiidaat der rechterzijde. Voor
d)e overige 2 vacatures komen de libe
ralen in herstemming met een sociaal-de
mocraat
In ZAANDAM heeft eveneens een aftr.
liberaal het veld moeten ruimen. Voor de
twee te bezetten plaatsen is er herstem
ming tusschen 1 A. R.y 1 Lib. en 2 soc.-
democraten. Gaan de christelijken en E-
beralen niet samen, dan zal de rumoerige
Duys ook zijn intrede in de Staten van
Holland doen; hij toch behaalde van al
len het hoogste stemmental. In het te
genovergestelde geval wordt waarschijn
lijk (de A. R. en de Lib. gekozen.
In AMSTERDAM zullen wij slechts
met krachtsinspanning kunnen behouden
wat we hebben, in district II komt de
heer Douwes (R. K. aftr.) met goédte
kansen in herstemming evenals |de heer
J. ,H. iHendrix (R. K. aftr.) in district
VI ien D. van Eijk (A. R.) aftr., indfs-
trict VII, in welk laatste district reeds ge
kozen werd de heer G. D. Posthumus
Meijes (C. ;H.) De zetels in VIII, een
R. K. en een A. R., zijn niet zonder ge
vaar. In de overige districten zijn reeds
gekozen 3 Lib. en 1 S. D. De V. D.
zetel in district IX ging verloren, daar 2
soc.-dem. in herstemming komen met een
A. R. en 1 Lib. Kunnen laatstgenoemde
groepen tot een stembus-accoord komen
(dan kan die aftr Lib., zich handhaven,
anders is ook deze zetel voor zijn partij
verloren.
5NKHUIZEN herkoos de aftr. Kath.
en A. R.in DEN HELDER verloor de
heer Staalman, de bekende Christen-Des
mocraat. gjjn zetel aan een ouddiberaal.
HOORN en SCHAGEN vaardigden op
nieuw liberalen af: NIEUWER-AMSTEL
het oude district van Mr. F. .Wester-
woudt, schonk thans zijn vertrouwen aan
diens zoon; VELSEN en WEESP, herko
zen de Christelijke aftredenden.
Gelderland,
brengt ons een overwinning in DOES
BURG, waar twee aftr. liberalen hun
plaatsen moesten inruimen aan twee A.
R. en in VOORST waar een aftr. liberaal
werd vervangen door den |G. H., die
slechts 10 stemmen boven de volstrekte
meerderheid behaalde; de tweede [aftre
dende liberalen in dit district werd her
kozen. AAGTEN een twijfelachtig dis
trict, brengt herstemming tusschen 1 lib.
aftr., 1 A. R. aftr., 1 R. ,K. en 1 lib.
In ARNHEM strijden 2 vrijiz., 1 soc.-
dem. en 1 A. R. om de zetels; kans van
succes is in dit district volstrekt niet bui
tengesloten. EDE, OLDEBROEK en
RUURLO herkoos de aftr. «Christelijke
leden; GELDERMALSEN de aftr. libe
ralen. In ZUTFEN is herstemming.
De vrijzinngien hebben tot dusverre
in deze provincie weid erom drie zetels
verloren.
Van de twee overige provinciën
Noord-Brabant en Friesland,
zijn nog slechts enkele districten bekend.
BREDA en .TILBURG herkozen jde af;
Beneden aan de trap haalde mevrouw
Limerel Marie in. Zij had zoo juist pas
Reginald bemerkt. Haar beving nog een
andere gewaarwording dan een zekere
verteederende verwondering, die zij op
dit oogenblik voelde. Wilde zij dezen zui
veren droom die Marie droomde inog
een seconde doen voortduren? Wilde zij
het beeld, dat zich aan haar voordeed^ in
zich prenten, of zich vergewissen, diat zij
zich niet vergiste?
Alvorens de twee jongelieden aan te
srpeken, die zich reeds yerwijderden in
de richting van den grooten trap van het
Pinak>, wachtte ze een oogenblik. iToen
zeide ze:
Mijnheer Breynolds.
Reginald en Marie draaiden zich' om'.
Zij hadden dezelfde vreugdevolle ge
laatsuitdrukking, als menschen die lan
gen tijd samen gepraat hebben, en het
eens geworden zijn. Toch hadden zij
niets gezegd. Reginald groette mevrouw
Limerel.
Ik behoor op 't oogenblik geheel
tot uwe geloofsgenooten.
Zij stelde hem, zeer gehaast, verschei
dene vragen
Waar komt gij vandaan Hoe lang
zijt gij hier? Had ge ons reeds gtel-
zien'
Maar Idaar zij zich te midden' in" eene
groote menigte bevonden, daalden zij
langs (den trap .af, (ot aa.u h,e.t grpp.tft
tredende leden, candidaten der R. K. kies
verenigingenin eerstgenoemde plaats
behaalde de afvallige priester, dr. J. W.
H. van den Brink 747 st, tegen 1112
in 1907.
DOKKUM herkoos met groote meer
derheid de aftr. Christelijke leden; in
LEEUWARDEN is van de 5 plaatsen her
stemming tusschen 5 liberalen, 3 soc.-
dem. en 2 Christ., zonder veel kans voor
rechts.
Eenige geschiedkundige bijzonder
heden.
Weinige dagen scheiden ons nog van
het oogenblik, waarop in Leiden's ver
sierde straten, opgepropt met een dich
te menschenmassa, een stoet gecostu-
meerde studenten zal doortrekken, die
natuurgetrouw een episode uit de ge
schiedenis van het Huis van Oranje zul
len voorstellen, dat in schittering, pracht
en' praal vorige maskerades zal over
treffen.
Het gekozen onderwerp is hiervoor
alleszins geschikt.
De „Intocht van Z. H. Frederik Hen
drik, prins van Oranje, Stadhouder van
Holland en Zeeland binnen Amsterdam,
vergezeld van' Ti. H. M. M. Henriette
Maria, Koningin van Groot Brittannië,
Frankrijk en Ierland, Elisabeth Paltz-
gravin van den Rijn en Koningin vain
Bohemen en Z. H. Prins Willem van
Oranje en zijne gemalin Prinses Maria
vart Engeland, alsmede hunne gevolgen,
op den 20 Mei 1642" had plaats in
dat gedeelte van onze historie, waarin
het Huis vaii Oranje jaren van rustig
geluk en' roemrijk aanzien, de stad Am
sterdam hoogen bloei genoot
De intocht en het bezoek aan Amster
dam door den Stadhouder is een feit
ven beteekenis geweest, waarbij aan de
zijde van Frederik Hendrik staatkundi
ge bedoelingen niet vreemd bleven. Am
sterdam, eerste koopstad van het land,
weerstond jde macht van den zich sou-
verein voelenden Stadhouder, en met
leede oogen sloeg zij 's prinsen dyna
stieke jdannen gade. Zooals de zaken
waren', had Amsterdam de macht in Hol
land en Holland de macht in de Staten.
Toen Frederik Hendrik dan ook Ant
werpen trachtte te veroveren om' Am
sterdam dn zijn macht te krijgen schroom
de ,,'s weerelts koopstadt" niet den
vijand van krijgsbehoeften te voorzien.
Verdiepen' we ons echter niet in Jde
verhoudingen tusschen den Prins en de
Stad, omdat deze te ingewikkeld zijn
en aan de luisterrijke ontvangst in 1642
van den Prins en zijn omgeving niets af
deden. Wat we schreven, had slechts
ten doel een indruk van de macht, het
aanzien en de grootheid van de oude
koopmansveste aan IJ en Amstel te ge
ven'.
Frederik JJen'drik.
herinneren wij ons als de Stedendwin-
bordes, idat opzij aan de trap uitgel-
bouwd en met een balustrade omringd
was. Marie leunde tegen <de balustra
de. De zon' overgoot met haar straten
al de versieringen van gebeeldhouwden
steenf, waartegen de groepen, die zich
bewogen, haar heldere schaduwen af-
teekenden.
Moeder en' ik, wij zijn beiden Zeer
gelukkig, zeide Marie. Ik kan' U niet
de ontroering beschrijven, die mij aan
greep, toen ik U herkende.
Sinds twee weken ben ik in {de
Kerk opgenbmen.
Toen was er niemand bij. Ik' wil zeg
gen, niemand van degenen, die mij vroe
ger gekend hebben.
Hij sprak met dien vastberaden eenvoud
die eeh' trek van zijn karakter was, ,en
tegelijkertijd zag hij beiden' aan. iZijn
oogen zeiden„Gij zijt mijn familie. Op
't oogenblik, waarop zoovele anderen
zich van' mij verwijderen, is 't mij een
geluk U te ontmoeten".
Wat zonderlinge ontmoeting,, her
nam Marie. Toen ik U het laatst zag, waart
ge ver hier vandaan 6n dubbelen zin.
Minder dan gij denkt Parijs deed
mij besluiten naar Rome te gaan. Ik had
wonderen gezienik wilde de bron aan
schouwen, waaruit zij hun oorsprong na
men. De maanden zijn zoo snel voorbij
gegaan.
,Mi(d|d|etn jn jd^en zomer hebt gij jn
ger, die in den tijd van zijn stadhouder
schap (16251647) den Spanjaarden
een aantal sterke grensvestingen ontnam
en de Republiek bevestigde. Hij had vier
dochters en één zoon, den lateren prins
WillemlI.
Frederik Hendrik leefde in den tijd,
toen de Republiek zich [veilig ging ge
voelen en den 80 'jarigen oorlog lang
zaam maar zeker zijn plaats voor den
vrede moest ruimen, toen uit het vrucht
bare Holland de welvaart en voorspoed
onweerstaanbaar opsproten. Onze han
del had zich met honderd armen pm
den aardbol geslagenonze macht en
aanzien waren vermeerderd. Dicht- en
schilderkunst, bouwkunst en weten
schappen bloeiden. Het was een tijd van
vreugde en een tijd van rijkdom. De
Oranjevorst, onder wiens bewind de Re
publiek der Zeven' Vereenigde Gewes
ten Van oorlog tot vrede, van verstoo
ting tot aanzien, van armoede tot wel
vaart was gekomen, volgde dien gang
opwaarts, en de Prins voerde een vor
stelijke hofhouding en omgaf zich Imet
luister en praal. Waar het Huis van
Oranje zulk 'n groote macht en vorstelijk
aanzien had, behoeven wij er ons niet
over te verwonderen, dat het een zoete
wensch van den prins, ien vooral van de
eerzuchtige echtgenoote Amalia van
Solms-Braunfels was 5 hun kinderen,
met telgen van Koninklijke bloede in het
huwelijk te doen treden, om op die wijze
hun aanzien bestendigd en vergroot te
zien.
Na lange onderhandelingen door bui
tengewone gezanten komt 12 Mei 1641
het huwelijk van Frederik Hendrik*s1
eenigsten zoon,
Prin's Willem'
met de Engelsche koningsdochter,
Prinses
Maria Henriette Stuar t
tot stand. Toen hij huwde was Willem
pas 15 jaar; zijn bruid was eerst 10
jaar. De echtverbintenis werd in alle
stilte te Londen voltrokken. De jeugdige
echtgenoot bleef drie weken in Enge-
lands hoofdstad, doch zijn pogingen om
Karei I, koning van Engeland, over te
halen reeds in het najaar van 1641 zijn
dochter voorgoed naar Holland te doen
gaan, bleven vruchteloosKarei wilde
eerst dan zijn dochter laten vertrekken,
als hij het oogenblik daarvoor gekomen
achtte.
Toch dwon'gen Üe omstandigheden Ka-
rel, spoediger wellicht dan' zijn voorne
men' was, zijn dochtertje van hem te
laten gaan.
De tijd, waarin het huwelijk tus
schen prins Willem en Mary Stuart ge
sloten werd, was onheilspellend voor
het Engelsche koningshuis. De groote
strijd tusschen' vorst en volk, vertegen
woordigd in zijn parlement, was uitge
broken. Beide partijen stonden fel te
genover elkaar en een bloedige opstand
dreigde.
Rome gewoond?
Ja.... Van den winter zal ik geen ge
legenheid hebben.
Dat Is waar.
Ik betreur niets van die maanden,
zelfs de warmte niet.
Een glimlach blonk' pp Reginalds ge
laat.
Ik heb den langsten weg afgelegd
dden een man kan afleggen: ik ben tot
de waarheid gekomen....
En ook de moeilijkste wellicht? vroeg
mevrouw Limerel.
Neen... De weg is niet moeilijk ge
weest. Thans zal hij moeilijk worden,
voor mij zelf en anderen.
Reginald wendde zijn hoofd af. Zijn
gelaatsuitdrukking veranderde, en de toon
van zijn stem eveneens. Mevrouw Lime
rel en Marie zagen opnieuw den man
van de wereld, den officier van het Indi
sche leger voor zich.
Woont gij in deze wijk? vroeg hij.
Hier beneden, in het naaste hotel.
Wij kunnen deze trap zien als wij er in
of uitgaan
Omdat gij dicht [bij het huis van
Keats wilde zijn?
Het huis van Keats?
Kijk, daar voor ons, die loggia met
tralievensters..... JTij is gestorven jn dit
kleine paleis op den hoekIk lees gr
de gedichten van dien idichter, die zoo-
rpereudje geda^hten^ in, (korten .tijd
Onder deze benarde omstandigheden
stelde 1
Heririette Maria
Koningin van Groot-Brittannië, (even
eens een der hoofdpersonen van de Mas
kerade) haar Gemaal voor, naar Holland!
te gaan', óm daar op onderpand van hare!
sieraden en juWeelen, geld op te nemen1
om den' koning van de middelen te voor
zien', die de oorlog zou vereisdien. Dd
ware reden van haar overkomst Werd
echter geheim gehouden en in officieele
en' officieuze kringen schijnt vrij waf
onzekerheid omtrent Henriette* s plannen1
geheerscht te hebben. Den 23sten Fe
bruari scheepte de Koningin en de Prin
ses zich met hare hofhouding in en den"
llen Maart kwamen zij te 's-Gravenha-
ge aan!.
Prinses Maria nam thans haar intrek
bij hliren jeugdigen echtgenoot in het
stadhoudelijk kwartier en de hofhouding!
der jonggehuwden \yerd samengesteld.
Het gevolg bestond uit 60 j>ersonteni
Toen aldus de Prins en Prinses irt
hunne huishouding een weinig op ordd
waren, richtte de Magistraat van Amster
dam aan den Stadhouder en de Koningirf
van "Engeland het eerbiedige yerzoeky
„d'aloude koopstadt" met hun hoog be
zoek te komen' vereer en.
Alvorens van dit bezoek iets nadeil
te zeggen willen wij eerst nog een en an
der mededeelen, omtrent de overige
hoofdpersonen, die aan deze maskerade
deelnemen. In het lange opschrift komt
reeds den' naam voor van
Elisabeth,
Koningin van Bohemen, Paltsgravin van
den Rijn enz. Deze was in 1620 naar Hol
land gevlucht en leidde in den Haag een
weelderig leven'. Zij maakte groote schul
den en leefde op kosten der Staten'.
Koning Karei van Engeland was haar,
broeder. Er is veel te zeggen over de
levenswijze en gewoonten van deze zeld
zame vrouw, die meer dan gewone eigen
schappen had en wier levensgeschiede
nis een droevig finantieel relaas is't
valt echter buiten het bestek van ons
artikel.
De Friesche Stadhouder
Willem Frederik
en' zijn gevolg bevond zich mede in den'
stoet, waarmede Frederik Hendrik Am
sterdam binnentrok. Hij is vooral bekend
door den beruchten aanslag op Amster
dam in 1650 door prins Willem II, toen'
een belangrijk deel der krijgsmacht on
der zijn bevelen stond. Bij het beproeven*
van een zadelpistool, ging het schot on-
verwachts^ af, de kogel trof hem in de!
kin en drong door tot onder het oog.
I>e beide kakebeenen waren verbrijzeld
en het spreken en opnemen van spijs
onmogelijk gemaakt. Zeven dagen later,
1 Novb. 1664, overleed hij.
Wiriem
graaf van' Nassau, veldmaarschalk over!
het volk van Oorlogh der Vereenighdd
uitgesproken heeft.... .Herinnert gij u nog?
en hij haalde eenige welbekende verzen!
aan.
Hebt gij om hem djeze wijk uitver
koren?
Neen, niet in *t minst. Wij zijn meer
bij toeval hier gekomen. Wij zouden deze
wijk nog eerder gekozen hebben, omdat
het een Fransche is: Villa Medicis, Tri-
nité-du-Mont, twee Fransche gebouwen;
deze trap is gebouwd door Kardinaal
de Polignac, die gezant van Lodewijk
den vijftienden was. Ziet u wel? en Marie
wees op den marmeren steen die een!
inscriptie droeg.
De beide jongelieden glimlachten bei
den over hun terugdenken aan hun.
nationaliteit. Maar spoedig werd Regi
nald weer ernstig, een herinnering ging
hem door de gedachten.
Ik moet afscheid van u nemen, zeide-
hij tot mevrouw Limerel. Ik heb dezen
morgen iets belangrijks te verrichten......
Veroorlooft u mij, dat ik u van middag
kom bezoeken?
Zeer gaarne, mijnheer. .Voor twee
uur zullen wij niet uitgaan.
Dan zal ik weer vrij zijn.
Hij groette en ging ide trap weer opl#.
terwijl mevrouw Limerel en Marie na
hem afdaalden. Beneden aan de trap koch-!
ten zij bloemen,- en gingen thee drinken
in een lunchropm aan de via Condotti.
.(Wordt yeryolgd)^