BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omvigeng.
Ie Jaargang.
No. 202,
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 93S. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent
Zaterdag
4
Juni
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regei meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit TWEE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De staking te Eindhoven.
De! firma Philips is, nadat zij die R.
•K. vakorganisatie heeft erkend ..en de Ka-
'tholieke feestdagen als vrije dagen heeft
toegestaan niet consequent gebleven door
Idan ook de ontslagenen jen de stakers
friet weer aan te nemen.
De firma heeft verklaard niet .bereid
te zijn deze weder onvoorwaardelijk aan
bet werk te zetten .en het laat zich aan
zien, dat een groot getal arbeiders niet
'ipieer zal worden aangenomen.
De strijd blijft idius voortduren.
Terecht willen de arbeiders niet toege
ven zij streden voor de Katholieke feest
dagen en hun vakorganisatie.
Daarop volgt van patroonszijde ontslag.
Nu zij zien, dat het den arbeiders ernst
Is, en dat zij worden gesteund, erkennen
de patroons de billijkheid van hun eischen
maar weigeren een groot aantal ontsla
genen terug te nemen.
Dat is onrechtvaardig.
En daarom dient de strijd dezer abeii-
ideis gesteund te worden.
Finantiöel gesteund.
.Wel zijn reeds groote giften aan het
stakingscomité toegezonden zoo schonk
Z. D. hl. de Bisschop van Den Bosch
f 1000 rU maar hoe beter de stakingskas
gespekt is, des te langer en met des
ibe meer moed kunnen die arbeiders en
(arbeidersvrouwen, die bij hun werk aan
(de gloeikousjes op den duur goeddeels
het licht hunner oogen verliezen, den
rechtvaardigen strijd tegen rijke, overmoe
dige en hartelooze j>atroons volhouden.
Want het ziet er niet naar uit, dat het
conflict spoedig zal zijn opgelost, daar
de firma blijft doorgaan met het aanwer
ven van vreemde werklieden, en de Eind-
hovensche organisaties niet zullen berus
ten in het ontslag van een groot aantal
Werklieden.
Intusscben: de kern in deze zaak is
wel deze, dat de heeren Philips,- zooals
zoovele andere patroons in de organisa
tie der arbeiders een v ij a n d zien, die
ten slotte hun hooge winstcijfers zou kun
nen doen dalen.
Hopen wij, dat alsnog de Eindhoven-
'sceh firma zal toegeven, en zoo niet, dat
(deze klqpke arbeiders, die moedig voor
hun prganisatie kampen, de zege behalen.
Uit de Pers.
i i
Banken van leening.
In' de „Standaard" lezen we
Het ontwerp van Wet ter regeling van
fde Banken van Leening, waarvan de aan-
jn'eming mag verwacht worden, zal voor
dien' in een schreiende behoefte.
Het ligt er ,n[u eenmaal toe, 'dat Wie
(geen opgelegd geld bezit, en door ziek
te, werkloosheid als anderszins op een
gegeven oogenblik niet buiten geld kan,
zijn have^aartspreekt én poogt op siera
den, kleedingstukken, huisraad enz. gèld
te krijgen. Iets wat volstrekt niet alleen
bij de armen' en behoeftigen voorkomt,
[maar zich' tamelijk ver ook' jDn'der (de
kleine burgerij uitstrekt. Zelfs wordt na
(afloop van den winter in niet zoo geriri-
(geft getale beleénd, wat men des zo
mers niet van noode heeft, en dan te
gen den komenden winter w(eer hoopt
iri te lossen. Wie zich een fiets kan
aanschaffen is niet doodarm', en toch,
hoe vele rijwielen staan niet in enkele
banken opgehoopt.
Op dien tijd el ijken nood azen dan
|de woekeraars en het zou vaak een droef
verhaal geven1, indien s}e historie van
[|de huizen van „Verkoop met recht van
CWederinkoop" kon worden te boek ge-
jsteld.
Het zal daarom in' een dringende be
hoefte voorzien, zoo door dit wetsont-
twerp van Overheidswege een betere re
geling wordt vastgesteld, die strekken'
kan', om de belangen en rechten vafr
(wie bel een en moet, te (waarborgen en de
regelin'g die dit ontwerp daarvoor aan
biedt, geeft metterdaad schier alles wat
(Zfrllc een' regeling geven kan.
Geheel het beleeningsWezen wtordt
(onder 'de controle van het Gemeentebe
stuur gesteld, zoowel voor de Gemeen
telijke Banken als voor dé Pandhuizen.
Scherpe bépalin'gen tegen bedrog en.
misleiding zijn; ppgepofrien. Een volledi
ge boekhouding, dié elk oogenblik den
stand van zaken nauwkeurig" kan toelich
ten', wordt verzekerd. Te allen tijde zal
de Burgemeester iemand kunnen zenden,
om' den stand van zaken op te nemjeln.
De renteberekening zal op vaste leest
worden' geschoeid. En heeft bij verkoop,
wegeris ontstentenis van ^flossing het
pand meer gegolden dan de leensom',
zoo zal het meerderé aan' den pandge
ver worden' uitbetaald. Ook voor goede
afwikkeling van zaken ingeval van fail-
lissément van den eigenaar van het
Pandhuis is gezorgd, gelijk ook ver
zekering tegen brandschade en diefstal-
schade wordt opgelegd. i
WenSchelijk ware het zeker geweest,
indien ook de rentevoet bij de Wet had
kunnen bepaald worden, daar jiHst in
het verschil van't pestand in de onder
scheidene déelen van 't land, .en even-
zoo het verschil in' pandsoort geboog
de dit niet. Het is' al veel, dat deze
rentevoet goedkeuring van het Gemeen
tebestuur vereischt
Goede banken zullen onder deze wet
niet lijdende 'kwade pandhuizen zullen
er door worden opgeruimd en geheel
deze wet kan' in breeden kring ten ze
gen1 Zijn voor wie uit nood op have lee-
nen moet.
Tegen de organisatie.
Daarover schrijft o.a. het „Huisgez.":
Welk een zonderlinge wind waait jn
den laatsten tijd hier in het Zuiden te
gen de R. K. Vakorganisatie.
Eerst Beek en Donk, daarna Eindho
ven en Veldhoven, na weer Waalwijk.
Op Eindhoven na zijn het katholieke
patroons, die hun personeel beletten zich
in katholieke vereenigingen te organisee-
ren, het daarin althans belemmeren.
Sluiten we Eindhoven uit, waar ande
er motieven in het spel waren, dan is
het niet zoozeer de katholieke stempel
dien de organisatie draagt, welke mis
haagt, maar de daad van het organiseeren
zelf.
De patroons in quaestie zien alle aan
eensluiting met leède oogen aan, omdat
zij daarvan gevaar duchten voor him heer
schappij.
Het mangelt dien patroons aan sociaal
besef, aan het emest primitieve inzicht
in de toch niet sedert vandaag of giste
ren veranderde tijdsomstandigheden.
Nu kan tegen hetgeen die patroons
verbieden, belemmeren en willen niet
krachtig en beslist genoeg worden stel
ling genomen.
Het recht van organisatie is een onaan
tastbaar en onvervreemdbaar recht.
Van dat recht moeten zij afblijven.
Natuurlijk behoort bij de uitoefening
van dit recht en beleid en takt tewor-
den gehandeld.
Wat naar uittarting (en noodelooze prik
keling kan zweem en dient vermeden.
Men ga steeds in woord en daad zoo
correct mogelijk te werk en snijde wat
tot misverstand of conflict Jcan leidien,
zooveel mogelijk af.
Maar aan het recht op organisatie hou-
de men vast.
België.
Toewijding van Kloosterzusters.
Koning Albert heeft samen met den
minsiter van koloniën bevel gegeven, dat
er in Congo talrijke gasthuizen gebouwd
zouden worden voor de blanken en de
inboorlingen, door de schrikkelijke slaap
ziekte aangetast.
Binnenkort zal er een gasthuis wor
den gebouwd te Ibembo, in de streek
Uéllé, waar 200 zieken de beste zorgen
van de geleerde speciaüsten-geneeshoe
nen zullen ontvangen.
Dat gasthuis zal bestuurd worden door
de Zusters van het H. Hart van Marie,
van het moederhusi te Berlaar-bij-Liler.
Het eerste vertrek dezer heldhaftige
zusters naar Congo moest den löden Ju
ni plaats hebben, doch is uitgesteld tot
den 7 Juli.
Alvorens naar Ibembo te gaan zullen
deze zusters de slaapziekte grondig be-
studeeren in de gasthuislaboratorium van
LeopoldviJle. Alle vier zullen het officieel
diploma van ziekenverpleegster bezitten.
De aalmoezenier der jn&ssiq zal jeen Nor-
l>e:tijiierj.ater zijn, ,,i»| lai.tl.'kia.U
Italië.
's Pausen verjaardag.
Z. H. de Paus bereikte Donderdag
zijn 75ste levensjaar.
Van alle kanten der wereld ontving
de H. Vader bij die gelegenheid, naar
uit Rome gemeld wordt, brieven en te
legrammen van galukwensch, vooral uit
de twee plaatsen, die zoo nauw met zijn
naam verbonden zijn, Riése, zijn geboor
teplaats en Venetië, waar Pius X zoo
lang aartsbisschop was
Overigens vierde de Paus zijn verjaar
dag zonder eenig officieel feestbetoon.
In den morgen droeg Z. H. de H. Mis
op in tegenwoordigheid' van een klein
aantal genoodigden, waaronder zijn zus
ters en zijn nicht en hij ontbeet met en
kele van zijn naaste betrekkingen. In deij
verderen loop van den morgen ontving
Z. H. nog de leden der Hofhouding in
audiëntie, terwijl het muziekkorps van de
edelwacht op het binnenplein van San
Damasa enkele muzieknummers uitvoer
de.
De Pauselijke Vlag.
.Ter gelegenheid der tentoonstelling te
Buenos-Yares, had de Argentijnsche re
geering de pauselijke vlag geheschen op
den gevel der expositie naast de vlaggen
der andere naties.
Daartegen teekende de Italiaansche re
geering protest aan.
De pauselijke vlag is daarop inge
trokken.
De eer van Italië is nu gered...,
Oostenrijk.
Gisteren is keizer rranz Joseph1 frit
Serajewo vertrokken. Zijn verblijf in de
hoofdstad van Bosnië was een groot
succes. Niemand, zoo wordt uït Sera-
jowo aan de „Voss. Ztg." bericht, had
mogelijk geacht, dat de geestdrift zoo
groot zou zijn. Alle misverstanden, die
bestonden tusschen Serviërs en Moha-
medanen eenerzijds en de Kroon ander
zijds, zijn' uit den weg. geruimd, de an
ders zoo koele en bedaarde Moslim
betoonden zich vol geestdrift voor den
persoon des Keizers en voor zijn vreed
zame, allen godsdiensten welgezinde
staatkunde. De politiek van keizer Franz
Joseph heeft t e Serajewo een' harer
grootste triUmfen gevierd. Dat 't m:ee-
rendeel der Mohamfedanen en Serviërs
van' Bosnië voor de Oostenrijksch-Hon-
gaarsche staatsidee is gewonnen, ïs
hoofdzakelijk te danken aan de innemen
de persoonlijkheid van den Keizer. Deze
is dan ook uiterst voldaan over zijn reis
en moet aan aartshertogin Marie Vale
rie geseind hebben: „Ik ben zeer ge
lukkig over hetgeen ik hier heb' onder
vonden en gevoel mij als verjongd."1
Rusland*
Wij hebben reeds gemeld, dat Kamer-
léden' het initiatief genomen hébben o'm
iri navolging van andere parlementen^
een adres aan de Russische Doema te
zenden ten gunste van de rechten van
Finland. In dat adres wordt er voor
eerst aan herinnerd, dat Finland, in'
1809 tot natie verheven werddan zegt
het adres: Finland's cultuur, zijn eer
bied voor de openbare orde, de wijs
heid zijner besluiten op wetgevend ge
bied hebben van 'dat kleine Ignd (een
sieraad gemaakt aan''de keizerlijke kroon
van Rusland en een voorwerp van be
wondering voor de geheele wereld. Zou
men kunnen vergeten, jdat dn 1899, tóen
er voor het eerst een poging gedaan is
om de ontwikkeling dier edele, kleine
n'atie te knotten, het geweten der wtereld'
protesteerde en' dat de kundigste rechts
geleerden' en denkers van alle beschaaf
de volken' hun handteekening zetten on
der de eerbiedige verzoeken, die er ten
bate van' Finlands honderdjarige rech
ten' tot de Russische regeering gericht
werden'. "Héden ten dage heeft Rusland
het kostbaarste aller goederen. Het
heeft politieke vrijheid verworven'. Het
Zou, zonder zich zelf een kaakslag te
geven', niet aan een ander af kunnen frfö-
frïen', wat het zelf niet dan ten kóste1 van
Zooveel strijd en' lijden verkregen heeft.
iZooals het telegram' reeds gemeld
heeft hebben' ongeveer vijftig senatoren
eri honderd Kamerleden het adres ge-
teék'enld.
Griekenland.
[De KretenSers schijnen nog niet tevre-
d.efrl friet jde fr^ili/kftedfin, die zij den
ttiogendheden, en vermoedelijk pok zich
zelf reeds hebben bereid. Zij Lebben
thans, in het geheim een eed gedaan
tegelijk met de Grieksche verkiezingen
ook op hun eiland verkiezingen te hou
den en eigen afgevaardigden naar Jle
Atheensche Nationale Vergadering te
zenden.
,De Grieksche regeerin'g, die blijkbaar
met dit plan' in kennis is gesteld, js
nog in het onzekere, welke houding Zij
in dit geval zal aannemen, en zal ten
opzichte van' het plan der Kretensers
eerst een besluit nemen, als de koning
van zijn buitenlandsche reis terugkeert.
Volgeris den berichtgever van de
„Voss. Zeit." te Athene, acht men het
aldaar zoo goed als zeker, dat de Ko
ning voor zichzelf en zijn geheele !dy-
n'astie afstand zal doen van den troon^
wanneer hij geen succes mocht hebben
in' zijn pogen om Kreta bij Griekenland
gevoegd te l^ijgen'. Voor hjj naar de
Grieksche hoofdstad terugkeert, zal hij
eerst korten tijd op Korfoe vertoeven
om met Theotokis, die daar tijdelijk ver
blijft, te conferéeren over den toe
stand.
China.
Anonieme brieven.
De En'gelsche bladen publiceeren een
telegram uit Shanghai, dd. 2 dezer,
waarin' melding wordt gemaakt van een
spoedig te verwachten pitbreken van
een opstand tegen de i^geerende (dy
nastie. Alle buitenlandsche legaties te
Peking hebben anoniem'e brieven ont
vangen, waarin die opstand Wordt voor
speld. Indien zoo heet het dan ver
der de buitenlanders de "Mantsjoes
niet helpen, zullen zij ongedeerd gela
ten 'Wordenin het tegenovergestelde
geval zullen zij in een algemeen bloed
bad omkomen.
Kort geleden' zijn dergelijke anonie
me waarschuwingen gericht tot de con
suls te Nanking, waar zij niet w)einig!
onrust teweegbrachten.
Koninklijke Besluiten.
Is benoemd tot burgemeester der
gCmeente Dinxperlo, J. C. A. M. van
Lluyve, secretaris dier gemeente.
Voor het tijdvak, van 1 Septem
ber 1910 tot en' met 31 Augustus 1911
is benoemd tot leeraar aan de rijks-
hoogere burgerschool te Middelburg, dr.
G. M. van Hasselt, te Utrecht.
Octrooiwet-Bakkerswet.
Naar wij vernemen, zal de .behande
ling dier Octrooiwet nog in deze zitting
der Kamer plaats hebben. Daarentegen
zal de Bakkerswet friet meer in behande
ling komen. (Ned.)
Kamerverkiezing Helmond.
Naar de ,-,Ei.ndh. Crt." verneemt, js de
heer A. N. Fleskens, burgemeester van
Geldrop en Zes-Gehuchten, van ver
schillende zijden ernstig aangezocht om
een candidatuur aan te nemen voor het
lidmaatschap van de Tweede Kamer voor
liet district Helmond.
De tienurendag.
De Haagsclie kroniekschrijver Van de
Nieuwe Groninger Crt" had medege
deeld, dat „de heer .Talma een voor-ont
werp gereed had voor de invoerimg van
een algemeen en 10 uur arbeidsdag en het
plan in den ministerraad heeft gebracht,
maai- dat daar, bij meerderheid van
stemmen (en zelfs overgroote meerder
heid) besloten is ,aan de jiidiening van
wet geen goedkeuring te hechten."
Ook aan liet „Volk" waren geruch
ten van nagenoeg gelijken aard teroore
gekomen. Zij weken alleen in zooverre
van het bericht van het Gronangsche blad
af, dat een bepaald wetsontwerp nog niet
door den heer Talma gereed zou zijn ge
maakt, maar reeds het plan daartoe zou
verworpen zijn, terwijl ook, voor zoover
die inlichtingen van het soc.-dem. orgaan
strekken de bedoeling friet een volstrekt
algemeen e tienurenwet zou zijn geweest.
Gehuwde Ambtenares.
'Zooals we reeds meedeelden', is door
den' Min. van Binnenlandsche Zaek'n eeri
watsontwerp ingediend, betreffende de
gehuwde ambtenares. We krijgen dus:
Geen gehuwde Ambtenar£>-
s en[ meer.
Artikel 1 van' het wetsontwerp luidt 1
Vrouwelijke rijksambtenaren, die in
het huwelijk tréden, wörden met ingang
van den dag van hiaar huwelijk eervol
uit 's lands dienst ontslagen. Indien zij
minder dan tien jaren hebben gediend en
geen recht op pensioen kunnen doen;
gelden, worden haar de ingehouden bij
dragen' voor eigen pensioen terugbe
taald.
Art. 2 bepaaltDe regel in het eerste!
lid van' art. 1 gesteld, lijdt uitzondering;
a. wanneer de vrouw, (den 45-jarigetf
leeftijd heeft vervuld; l
b1. wanneer de ambtelijke w|erkzaa'm-
heden kunnen worden verricht in dej
echtelijke woning of in een lokaliteit^
welke binnenshuis gemeenschap heeft
met die woning;
c. Wanneer dit door Ons. uit hoofde
van de omstandigheid, dat het ambt als
een bijbetrekking kan worden waarge
nomen, bij met redenen omkleed, in de
„Staatscourant" te plaatsen besluit
wordt bepaald. Een besluit als sub a
kan zoowel voor een speciaal geval als
voor een bepaalde categorie van amb
ten worden genomen.
Voorts worden een aantal wijzigingen;
in' de Lager Onderwijswet, voorgesteld,i
om de gemeentebesturen te nopen een
zelfde gedragslijn tegenover hunne on-,
derw ijzer essen te volgen.
Voor de onderwijzeres wordt voorge
steld een uitzondering te maken:
a. wanneer zij den 45-jarigen leef
tijd bereikt heeft, en
b. „wanneer dit door ,den Gemeente
raad, onder Onze goedkeuring, uit hoof
de van' de omstandigheid dat een onder
wijzeres van bijstand minder dan 10
uren per week oijderwjijs heeft te ge
ven, \Vordt bepaald."
De wet behoeft niet te wprden toege
past ten aanzien van in dienst zijnde
ambtenaressen of onderwijzeressen, die
binnen drie maanden na haar in wer
king treden een huwelijk aangaan.
LEIDEN, 4 Juni.
Provinciale Staten.
Naast den heer H. Paul te 's-Graven*
hage (aftr. Unie-liberaal) stelde de vrij
zinnige kiesvereeniging in haar Vrijdag
avond gehouden vergadering tot candidaat
(vacature dr. O. ,Th. den Houter) de heer
A. de Koster Jr., industrieel alhier.
De Noordeinsbrug.
Tot groot genoegen ongetwijfeld vari
de belanghebbenden kunnen wij mede-
deelen, dat B. en W. gezwicht zijn voor
den op hen uitgeoefenden aandrang en de
Noordeindsbrug voor het verkeer open
blijft tot na afloop der Lustrumfeesten.-
Had aanvankelijk een daartoe strekkend
verzoek van de versieringscommissiegeeri;
gunstig resultaat, het dezer dagen mede
gedeelde adres van de bewoners, waarin"
met alle kracht op een onbelemmerden
toegangsweg tot de binnenstad werd aan
gedrongen heeft deze beslissing bewerk
stelligd. Den heer J. H. Trel komt voor
zijn volijverige pogingen jn dezen en het
behaalde succes alleszins een woord van
lof toe.
Burgerplicht en Thorbecke.
Als uitvloeisel vanrde agitatie tegen!
de straatbelasting, welke B. en W. ein
de 1908 aan "den Ra advoorstelden éit
te voeren', werd hier ter stede een neu
trale kiesvereening „Burgerplicht en
Gemeentebelang" opgericht, die begrij
pelijker wijze ten vorige jare bij dé
Raadsverkiezingen van zich" deed hooreri
en toen zelfs een harer candidaten, den
heer Botermans door toevallige omstan
digheden in herstemming wist te bren
gen.
Sindsdien hoorden wij niets meer vari
deze vereeniging, ook niet in verband
met de op handen zijnde Statenverkie
zingen, als elke kiesvereeniging pleegt
te vergaderen om haar houding te be
palen.
Bij onderzoek bleek ons, dat „Burger-;
plicht en Gemeentebelang" er slecht!
voosrtaat. Het ledental is geslonken, iö
de kas is een tekort en bij de bestuurs
leden schijnt alle lust tfe ontzonkjen i
om het zaakje voort te zetten, wanneer
de organisatie dus niet officieel ontbon
den wordt, gaat zij den \v*g op vari
apdere vereenigingen, jdie vyel in paaitf
