1
BUITENLAND.
Koninklijk bezoek aan
de Hoofdstad,
'e jaargang.
No. 199.
3)e £dicbefce ©oti^cmt
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO. UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
'en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post ƒ1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27« cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Woensdag
Juni
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere rege1 meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Abbé Santol.
Meh' zal zich misschien nog* herinne
ren, hoe een paar jaar geleden „Helt
iVolk" den Franschen priester, abbé
Santol,- beschuldigde in Limburg een in
richting gehad te hebben,- van waaruit hij
jonge kinderen exploiteerde voor een
glasblazerij.
Nu komt het Parijsche schandaalblad
'de Matin", weer met soortgelijke be
schuldigingen aandragen tegen abbé
«Santol'.
„Het Vaderland" neemt (de be
schuldigingen uit het Parijsche blad
over, zonder bronvermelding, waardoor
die insinuaties komen voor rekening van
het Haagsche blad.
Abbé Santol geeft het volgende ant-
;woord in den „Univers."
„In tegenstelling met de bewering van
den „Matin", die de dwaling doet in
gang vinden, dat ik kinderen plaats ju
glasblazerijen, verzoek' ik U te willen
mededeelen, dat 98 procent van. mijn
pupillen toevertrouwd zijn aan uitne
mende landbouwers in de provincie, en
dat nauwelijks 2 procent, en dat wel
de last igsten naar overigens aanbe
velenswaardige fabrieken worden gezon
den, op verzoek de r ouders zei
ven.
Wat de twee jongelieden betreft; die
de „Matin" stelt tegenover mijn 22.000
pupillen, hun dossier en hun anteceden
ten zijn mij waarborg voor eiken aanval.
Gedurende vijftien jaren vervolgt men
mij. Waarom deze vijandschap? Ik ben
arm, en degenen, die ik opspoor en een
plaats bezorg zijn ook armik kan hen
niet rijkelijk voeden en kleeden.
Meent de „Matin", dat ik r.ijk' ben, ik
wil het blad mijn fortuin toonen in de
avenue Motte-Piquet 40."
Mogelijk dat „het Vaderland" eerlijks-
heidshalve ook dit verweer wil opnemen
tot voorlichting harer lezers.
Duitschland
De Tsaar en de Tsaritsa in
Duitschland.
De Berlijnsche ,-,Morgenpost" verneemt
Idat de Tsaar en de Tsaritsa op 17 of 18
ijuni zullen aankomen op het kasteel
[Hemmelmarck en er een week of vier die
gasten zullen zijn van prins Heiinrich.
Italië.
's Pausen verjaardag.
Donderdag a.s. zal uit Noord-Italië een
zeer talrijke schaar pelgrims naar Venetië
.opgaan. Want 2 Juni is het 75 jaar ge
leden, dat te Riese werd geboren Giu
seppe Sarto, die eens zou tronen op den
patriarchalen zetel van Sint Marcus en
op den Stoel van Petrus. Onder de .eeu
wenoude gewelven van San Marco, waar
op den gouden achtergrond der mozaï
eken het door gebrande vensters gedempte
(en veelgekleurde zonlicht speelt, zal uit
duizenden monden het ;,Te Deum Lauda-
jnus" ten hemel stijgen,- om dank en ju
bel te* brengen aan God, die in dezen
izwaarbewogen tijd aan Zijne Kerk Pius (X
geschonken heeft en dien Paus zoo krach-
(■tig bewaart tot in hoogen ouderdiom.
Moeten wij allen,- vraagt „Romanus" in
(die Tijd" tdie onzen heiligen Vader ver-
leeren en liefhebben,- niet in dien geest
meedoen aan die vrome bedevaart naar
Wenetië? Als wij Donderdag bidden voor
(den 75-jarigen grijsaard op Petrus' Stoel'
laten wij dan ook vragen, dat Zijn aposto
lische arbeid, door de voorspraak van
Sint Carolus Borromeus en naar diens
schitterend voorbeeldi,- de Kerk tot niet
'blinder spoedigen dan overvloedigen ze
gen zijf.
Amerika.
Voor het Eucharistisch congres
jdiat dit jaar te Montreal wordt gehouden,-
jls men van alle zijden ijverig in de weer
jmet de noodige toebereidselen.
Tot hiertoe hebben 69 artsbisschoppen
)6n bisschoppen beloofd op het congres
jbegenwoordig te zijn, en dit getal zal nog
aangroeien. Er is eene mogelijkheid, dat
Ordinaal Logi^e, janmaat va,n Ierland1,
die velleden jaar de Vereenigde Staten
en Canada bezocht, ook het congres met
zijne tegenwoordigheid zal vereeren.
Nooit zal men in de Nieuwe Wereld zulke
vergadering van hooge kerkelijke dignita
rissen gezien hebben. In Europa is het
met ongemeen zoo iets te zien, maar in
Canada, waar er minder kerkvoogden zijn
en waar het noodzakelijk is veel grooter
reizen te maken, mag men zulke vergade
ring als iets zeer buitengewoons be
schouwen.
Al de sprekers op het congres zullen
specialiteiten zijn in het onderwerp dat zij
zullen behandelen. Zoo zal in de Engel-
schie afdeeling het onderwerp van „Surplir
oed Choirs" behandeld worden door Fa
ther Finn van Chicago, de koorleider in
de kerk der Paulisten te Chicago, welke
over gansch Amerika beroemd j& door
harei koorzangers. Verscheidene solisten-
koorknapen zullen Father Finn vergezel
len, om zijn onderwerp met zang op te
luisteren.
Tachtig Iersche jongelieden, behoorend
tot de beste families der stad, hebben
zich in korps gevormd, om als eerewacht
dienst te doen, wanneer kardinaal Vanu-
telli de pauselijke legaat, op 10 September
St. Patrick's kerk bezoekt. Zij zullen uni
formen dragen van wit en goud. Zij heb
ben zelfs een oud-sergeant aangeworven,
om hun al de militaire oefeningen grondig
aan te leeren,- zoodat zij goed op de
hoogte hunner taak zullen zijn.
Peru en Ecuador.
Het geschil tusschen Peru en Ecuador
dat nu in een s tadium is gekomen, waarin
de mogelijkheid van een oorlog tusschen
die beide landen groot schijnt, dagtee-
kent reeds van jaren en jaren her.
Het betreft hier de aanspraken van
Ecuador op eene strook gronds, die zoo
lang Peru als onafhankelijk land bestaat,
tot het grondgebied van deze republiek
heeft behoord.
In 1903 stemde Ecuador toe in onder
werping van het geschil aan de schei dis-
rechterlijke uitspraak van den koning van
Spanje.' Omstreeks elf maanden geleden
lekte het uit dat de door koning Alfonso
ingestelde commissie voor eene grenswij
ziging was ten voordeele van Peru. Het
gevolg was dat de bewoners van Quito,-
de hoofdstad van Ecuador, herhaaldelijk
aanvallen deden op het Peruaansch ge
zantschap aldaar, zoodat een gewapend
conflict onvermijdelijk scheen.
.Terwijl nu de koning van Spanje, in
het belang eener vreedzame beslechting
van het geschil, zijn oordeel opschortte,
boden ide regeeringen van de Vereenigde
Staten, Argentinië en Brazilië aan Peru en
Ecuador hare bemiddeling aan.
Dit aanbord werd eerst kortelings door
beide landen aanvaard, zoodat het scheen
alsof de zaak verder een kalm verloop
zou hebben De .mogelijkheid bestond dat
de bemiddeling rechtstreeks zou leiden
tot een grensverdrag tusschen Peru en
Ecuador, of wel dat het geschil aan het
oordeel van den koning van Spanje zou
blijven onderworpen, terwijl het ook mo
gelijk was dat een ander scheidsrechter
zou worden aangewezen, het oordeel b.v.
van het Hof van Arbitrage ~2ou worden
ingeroepen.
Het bericht betreffende die krijgstoe
rustingen in Peru en Ecuador komt dus
vrij onverwacht Het leert ons intusschen
weer,- dat men ten aanzien van enkelei
der Zuid-Amerikaansche republieken op
alle gebeurlijkheden moet zijn voorbe
reid.
Het is echter ook best mogelijk'; dat
men hier slechts te doen heeft met eene)
soort lawaaierig optreden van beide lan
den in geschil, met het oog op de meening
dat wie het hardst schreeuwt gelijk zal
krijgen.
De burgeroorlog in Nicaragua.
Bijna elke dag brengt tegenwoordig te
legrammen over gevechten bij Bluefields.
Heel veel heeft men aan die telegram
men niet. Het gaat er in op en mejer:
niet zoozeer met de kansen van den strijk^
als met den persoon des afzenders. Is
de afzender een regeeringsman dan heeft
de bevelhebber der regeeringstroepein het
gewonnen, of bijna gewonnen: zoo niet,
dan winnen de insurgenten.
Nu meldt men een telegram dat Geji-
raal Lara aan het hoofd van 500 mail re-
geeringstroepen,- Zondagmorgen de op
standelingen in den linkervleugel aan viel.
Na een verbitterd gevecht,- waarin velejj.
gedooci werden wa§ Lara ged^onge^
terug te trekken. Estrada's verliezen wa
ren gering. Tegelijkertijd deden de regee-
ringstroepen een aanval op den zuidelij-
vleugel 'en leden ook daar zware verliezen,
daar Estrada's legermacht talrijke gevan
genen maakte. Een zege dus voor die
opstandelingen. Wat er van is, zal te zij
ner tijd wel blijken.
Overigens kan men zich er wel van
overtuigd houden, dat in de nabijheid van
Bluefieldt werkelijk serieus gevochten
wordt.
Er zijn Amerikaansche oorlogsvaartui
gen in de buurt en er wordt ook ver
sterking verwacht van de Amerikaansche
mariniiers-afdeeling. Dat is kwaad voor
de regeeringspartij te Nicaragua. Presi
dent Madriz en zijn bewind worden te
Washington allerminst met een goedgun
stig oog aanschouwd.
Spoorwegtarieven.
Omstreeks 23 spoorwegmaatschappijen
van het Midden-Westen hadden aan de
Interstate Commerce Commission kennis
gegeven, dat zij haar tarieven zouden ver-
hoogen met ingang van 1 Juni. De re
geering heeft daarop besloten daartegen
verzet aan te teek en en.
Turkije.
De Kreta-kwestie.
De Porte laat de Mogendiheden-voog-
dessen van Kreta niet met rust. Zij heeft
de aandacht der betrokken ambassadeurs
gevestigd op de groote opwinding van het
Ottomaansche volk, dat steeds dringender
een definitieve oplossing eischt.
Anderzijds heeft zij de toezegging we
ten te verkrijgen, dat noch Zainus, noch
een andere Griek uit het Koninkrijk tot
Hoogen Commissaris van Kreta benoemd
zal worden.
Te Athene hoopt men ten zeerste, dat
Koning George er in geslaagd is te Lon
den in overleg met de betrokken staats
hoofden tot een bevredigend resultaat te
komen. Men blijft zeer pessimistisch ge
zind in de Grieksche hoofdstad.
De meetings, die overal in Turkije
tegen de inlijving van Kreta georganiseerd
worden, beginnen bovendien gevaarlijke
vruchten te dargen. ,Te Jaffa bijv.; werd
het publiek zoo opgewonden,- dat na af
loop der vergadering verschillende Grie
ken gedood en gewond en verschillende
Grieksche winkels geplunderd werden.
Afrika.
Storm op Mozambique.
Mozambique is geteisterd door een
zwaar onweer, dat groote schade aange
richt heeft. Vele huizen en pachthoeven
zijn totaal vernield. In de stad Inhambana
zijn alle regeeringsgebouwen ingestort.
Honderden huisgezinnen zijn dakloos.
Door den vreeselijken storm zijn vele
schepen op de kust gestrand. Men zegt,
dat het verlies van menschenlevens
enorm is. De zee werpt talrijke lijken op
het strand. Een schip met 400 negers
aan boord, die naar de mijnen moesten
gebracht worden, verging gedurende den
storm en een groot deel van de negers
kwam in de golven om
Dijn'sdag 31 Mei.
Het diner ten Hove.
Behalve de ledein' van den Gemeente
raad wareln gisteren voor het diner ten
Paleize uitgenoodigd de Wethoulders (die:
reeds Vrijdag ten' Paleize dineerden) en
de leden' van het bureau der feestcom
missie, te weten mr. van de Werk, voor
zitter de heer J. T. Cremer, ondervoor
zitter; mr. C. H. van .Tienhoven, le
penningmeesterde heer J. H. Schmitz,
2e penningmeester, en mr. H. A. Van
Nierop, secretaris.
Gedurende het diner werd door H. jVL
'de Koningin de navolgende toespraak
gehouden tot den burgemeester yan de
hoofdstad des' Rijks:
Mijnheer de Burgëmëestér, 1
Ik gevoel mij gedrongen bij gelegen
heid van' ons eerste bezoek met ons in
nig geliefd kind aan de hoofdstad des
Rijks, aan dezen feestdisch een enkel
woord te spreken, ook voor den Prins,
ofschooji' ik mij wel b^vust ben, dat het
moeilijk Is Weer te geven', Wat pp dit
oogenblik in ons omgaat. Wij zijn diep
kfi^ogep; zoowel d9ftT d£
kende uiting van blijdschap, welke aan
de schoone en welgeslaagde feesten ten
grondslag ligt, als door de geestdrift,
idie er d|e bezieling aan gaf: bovenal
stemt het ons ouderhart tot groote dank
baarheid getuigen te hebben mogen zijn
van de liefde, waarmede zij, die wij zoo
gaarne ons „zonneschijntje" noemen, al
lerwegen is ontvangen en begroet.
Er is in deze korte spanne tijds meer
dan één band voor geheel het leven ge
vlochten.
Wij stellen ons voor, haar later dik
wijls van haar eerste verblijf alhier te
vertellen en wij koesteren de hoop, dat
zij, ouder geworden zijnde, zal toonen
te beseffen, welk een groote plicht
der dankbaarheid op haar rust. God ge-
ve haar daartoe overvloedige gelegenL
heid
Als wij nu weldra Amsterdam gaan
verlaten, dan zal het zijn met een ge
voel van bijzondere erkentelijkheid voor
de dagen, welke de bevolking zoo geluk
kig en onvergetelijk vdor ons heeft ge
maakt en' dan zal mijn afscheidsgroet een
innig gevoelde wensch zijn voor den toe-
némenden bloei en voorspoed van de
hoofdstad, wier belangen mij zoo na ter
harte gaan en waaraan wij door vele hi
storische en enge persoonlijke banden ge
hecht zijn.
Mede namens mijn moeder en mijn ge
maal stel ik dezen heildronk in op het
geluk en het welzijn van Amsterdam
De burgemeester, jhr. mr. dr. A. Röeli,
dankte H. M. de Komngin voor de tref
fende woorden, d e H. M. aan d:en dronk
had willen doen voorafgaan, woorden,
die voorzeker zullen gegrift blijven in
het gemoed van alien, die ze hoorden,
eri die voor stad en ingezetenen juist
daarom van zooveel beteekenis zijn, om
dat zij werden uitgesproken aan den
feestdisch, dien Uwe Majesteit heeft
bereid aan' cle vertegenwoordigers van
de bUrgerij.
Uwe Majesteit heeft in bewoordingen,
die door ons allen niet genoegzaam kun
nen worden gewaardeerd, uitdrukking
gegeven aan de gevoelens, die de geest
drift dezer dagen in uw harten, Konink
lijke ouders van de aanvallige Prinses,
heeft opgewekt. Laat mij wederkeering
aan Uwe Majesteit de eerbiedige verze
kering mogen geven, dat die geestdrift
slechts de onbedwingbare uiting was
van' de aloude, maar toch altijd jeugdige
en frissche verknochtheid aan Uwe Ma
jesteit en haar Huis, en dat die geest
drift wel haar toppunt moest bereiken
nu de nieuwe loot aan den Oranjestam
„het zonneschijntje" is, 't zonnetje in
het Koninklijk gezin, jnaar waarvan de
stralen in deze dagen zóó talloos velen
hebben' verwarmd en gekoesterd. Het
Konniklijk bezoek aan de hoofdstad staat
dit jaar in' het teeken van hef kind en
het zal aan Uwe Majesteit niet zijn
ontgaan, hoe ditmaal, vooral aan de kin
deren, aan de kleinen en misdeelden niet
het minst, bij de feestviering een plaats
is ingeruimd. Als Uwe Majesteit dan la
ter aan de Prinses zal verhalen van haar
eerste verblijf te Amsterdam en van hert
gejubel, dat haar komst daar teweeg
bracht, moge het dan vooral ook zijn
van' de liefde en van de bewondering, die
het liefelijke Koningskind in de harten
der kinderen heeft doen ontbranden. Zij
toch zijn de mannen -en vrouwen van
straks, de toekomst van de naytie, op
wier hou en trouw de Prinses als zij
ouder zal zijn' geworden, onder alle om
standigheden zal moeten bouwen. En
wij, oudereu1, kunnen slechts de vurigste
weatschen stamelen voor het voorspoedig
opgroeien van uw kind, dat het zij met
allen eerbied gezegd, door het vertrou
wen, waarmede Uwe Majesteit het on
der de burgerij heeft laten verkeeren ook
eenigermate ons kind geworden is,
en de bede opzenden, dat God aan de
Prinises het leven en de gezondheid;
spare, haar alles schenkë wat uw ouder
hart slechts verlangen Jcan, baar in één
woord in lengte van jaren krone met
de keur zijner zegeningen. Amsterdam is
Uwe Majesteit en den Prins der Neder
landen innig dankbaar voor dit eerste
bezoek met de Prinseshet zal mfert
gulden' letteren geboekstaafd blijven in
de stadshistoriebladen. Vergunne mij
i dan Uwe Majesteit deze dankbaarheid te
bezegelen met den heildronk van de Am-
sterdamsche burgerij op hetgansche Ko
ninklijk Huis. De burgemeester eindigde
met een Lang leve onze geliefde Konin
gin met onzen ho.ogvereerden Prins der
Nederlanden Leve H. M. de Koningin-
Moeder Leve, groeie en gedije Prinses!
luliana!
Nadat het diner beëindigd was, onder
hielden de Koningin en ook de Koningin-'
Moeder eri Prins Hendrik zich met ver-
schillende gasten.
Hare Majesteit vond daarbij gelegen-,
heid het bureau der feestcommissie tq
complimenteeren voor wat onder zijn leb-
ding Amsterdam tot sfand heeft weten te(
brengen. Wijl de audiëntie dit jaar in;
een cour veranderd was, had de Ko
ningin nog geen gelegenheid de Com
missie lof te brengen voor haar welge
slaagd optreden. De uitnoodiging aan de'
Koninklijke tafel was als hulde bedoeld!
aan de feestcommissie en schonk H. M.;
de gelegenheid persoonlijk van Hare ge
voelens te doen blijken.
In de stack
Zooals je soms in de volksbuurten we!
eens een bruiloft ziet met eindeloos veel
ooms tantes, neven, nichtjes en de buren,-
precies op dezelfde wijze is Amsterdam'
nu aan 't feesten. De feestzaal is de
straat, de dansvloeren zijn de pleinen of
iedere buurt, waar maar weer een orgel;
of een harmonicaspeler amechtig aan het
spelen slaat. De heele bevolking is van
de partij met duizenden menschen uit
andere plaatsen van het land en vele:
vreemdelingen.
De Amsterdammers verstaan de kunst:
van fuiven zoo huiselijk en allemaal ver
broederd zoo zonder aanstellerij, echt jo-:
lig uiit, als misschien geen andere groote-
stadsbevolking ter wereld. En dat 'n week'
lang, in 't onverstoorbaarst goed humeur,
allemaal samen arm in arm naar het bloo-
te toeval der ontmoeting, zonder deftig
doen of preutschheid. Ze zijn gul en toe-'
geeflijk, gooien met geld en 't zwervend1:
artistendom, het bedelvolk, dat in een
zwerm van duizenden op het feestlicht
is neergestreken, rammelt u maar einde
loos de bakjes tegen, die haast niemand,
zonder offeren voorbij laat gaan. En wat
dit beduidt rekenden wij voor den grapi
eens op het Rembrandtsplein voor een
koffiehuis gezeten uit. In een half uur
tijds zag ik acht en zeventig maal een be
delnap of een vragende hand naar mij
uitsteken door de vrouw met het kind^
de jongens met doedelzakken en mar-1
motten, planetenlezers, orgeldraaiers',:
jongmaatjes, acrobaten, vermomde,
gauwdieven, liedjesventers, schorre zan-|
gers, blindemannen en zoo al voort.
Gisteravond trokken honderdduizenden
in hossende, stappende, bonte rijen
en als een groote stoet allemaal achter',
alkaar naar het vuurwerk aan den Amstel
op. In de pasgesnoeide boomen |daar)
vormden de drommen straatjongens!:
spreken'd -een apenkolonie. |l
Het avondfeest op den Amstel..
Tegen den avond begon de wind al
feller te rukken aan het vlaggedoek en
het waterfeest aan den Ams(tel heeft;
daar wel van geleden. Aan de windzijde
doofden de vetpotjes zoo gauw uit, als),
ze ontstoken waren en de lampions wer
den zoo gebeukt door de vlagen, dat
er telkens weer een verduisterde. Maar,
toch gloeide er langzamerhand, ..rondom!
het rechthoekig geëncadreerde Amstel-
bassin een feeërie van licht aan. Alle
jachten, die daar voor den wal gemeerdi
waren als tribunes voor toeschouwers,
werden langzamerhand langs de .water
lijn met lichtjes bestippeld en langs de
elegante lijnen van het tuig gloeidienf
helderoranje ballons. Een paar eigenaars),
van vaartuigen hadden de contouren vari
de zeilen en van de romp met gloeilariip-
jes aangegeven en, als het den opvaren-:
den dan zoo inviel, stond opeens het
vaartuigje in z'n karakteristieke lijnen ge-
gen den zwarten achtergroncl geteekend;
en in het woelende water spiegelde zich'
deze scheepsilluminatie als een prach
tige bonte brand.
De clubgebouwen van de Hoop en dei
Amstel waren van het vlot tot den vlag-
gestokken' met goudloovers behangen.'
Onrustig beefden de vlammetjes in del'
geribde glaasjes, 'maar op een afstandf
gaf dit een effect, oneindig schooner dart
het altijd wat atarre gloeien van het
kooldraad. Soms streek er een donke
re rilling door de gouden pailetten, maar;
even later blonk het trillend goud alwe
der, alsof de zori er op scheen. i
Bij de nieuwe Amstelbrug dreef (dié;
riaar historische afbeeldingen vervaar-,
diglde tempel, getrouwe co pie van' hét!
Irns te rijke origineel, dat hier ter
