BUITENLAND.
Koninklijk bezoek aan
de Hoofdstad.
Ie Jaargang
No. 198.
Bureau OUDE SINGEL. 34, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine AdvertentiÊngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere rege' meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
V Leider der Coalitie.
Het doel van het enquête-debat was,
zooals wij bereids opmerkten, o. a. hier
op gericht om dr. Kuyper ,als politiek
man om hals te brengen.
Zoo sprak het 5,Handelsblad" als zijn
meening uit, dat na het voorgevallene
5,dr. Kuyper als politiek man wel dood
zou zijn."
Deze losse bewering is door meer
dere rechtsche bladen ook door ons
treeds tegengesproken.
„Het Handelsblad", de tegenspraak
constateerende, neemt nu uit „De Maas
bode" dezen zin over: „Bij de recht
sche coalitie is de positie van
Dr. Kuyper sterker geworden."
En daaraan knoopt het „Handelsblad"
het volgende vast:
„Moeten wij het aannemen! Aan
nemen dat dr. Kuyper, dat een man
als ons in dat driedaagsch Kamer
debat geschilderd is, de van God ge
geven leider blijftrook voor anderen
dan de Duymaers van Twist en
Oosterbaans, de aangewezen man
om de Christel ij ke politiek te
leiden? Hij zou dus leider van de
coalitie blijven?
Het begint er gegronde schijn van te
krijgen, dat de vrijzinnige organen in deze
dagen van K u y p e r-h e t z e den kluts
kwijt raken
Een „leider der coalitie" be
staat niet.
Als zoodanig heeft men van vrijzin
nige zijde immer Dr. Kuyper wil
len voorstellen, maar geheel ten onrechte.
Het orgaan van het Kamerlid de Sa
vor nin Lohman heeft steeds op de
valschneid dezer voorstelling gewezen.
En het spreekt wel van Zelf, dat die
Katholieken, hoezeer zij de groote capa
citeiten van een man als Dr. Kuyper
weten te waardeeren, en hoezeer zij hem
dankbaar zijn voor wat hij, ook in over
leg met dr. Schaepman, voet wist
te winnen op het liberalistisch terrein,
nimmer in den persoon van dr. Kuyper
hun leider hebben kunnen zien.
Elk der drie gecoaliseerde Rechtsche
partijen trekken dan ook op onder
éigen leiding.
De Kuyper-vrees is het, die'in alles en
achter alles de vrijzinnigen dr. Kuyper
en hem alleen doet vermoeden.
België.
Inwijding van de Nederlandsche af-
deeling op de Brusselsche
tentoonstelling.
„Reuter" seint uit Brussel, d.d. 30
Mei: Het feestmaal, dat ter gelegenheid
van de inwijding van de Nederlandsche
afdeeling van de Brusselsche tentoon
stelling zoude worden gehouden, maar
Wegens den dood van koning EidWard
was uitgesteld, heeft hedenavond plaats
gehad.
Tot de aanzittenden behoorden leien
aantal Belgische ministers, het uitvoe
rend comité, een groot aantal officieele
Ipersonen en Nederlandsche minister»
(de heeren Regout en Talma.)
De gezant van Nederland 'bracht den
dronk uit op den koning en de konin
gin der Belgen. j.
De Belgische minister van arbeid
'bracht in zijn antwoord op dien dronk
hulde aande traditioneele loyauteit
'der Nederlanders jegens hun vorstenhuis
;en' dronk onder langdurige toejuichingen
op de gezondheid van Haar, die op zoo
waardige en gracieuse wijze het denk
beeld van het Nederlandsche vaderland
personifieert.
De heer Regout, de commissaris-gente-
raal schetste daarop de totstandkoming
'van de deelneming der Nederlanders aan
ide tentoonstelling, hij bracht ^ank aan
de Nederlandsche ministers aan wier vol
harding deze deelneming te danken is,
Wijdde uit over de .ontwikkeling der nij
verheid en' bracht dank aan België voor
de aan' Nederland verleende gastvrijheid.
De ministers Regout en Talma hebben
\d'e Nederlandsche afdeeling bezocht en
jde organisatoren geluk gewenscht met
1de schitterende deelneming van. Ne|der-
Baron "Janssen, president van het uit
voerend comité, dronk pp de deelne
ming van Nederland aan de tentoonstel
ling en aan de definitieve bezlegeling
van de verzoening tusschen béide landenl
Hij verklaarde een bewonderaar te zijn
van' het Nederlandsche volk, jdat groot
is door zijn geschiedenis, zijn kunst en
zijn zielegrootheid.
Hij constateerde, dat het Nederlan|d-
sche volk, aan België ten voorbeeld heeft
gestrekt op koloniaal gebied, gewaagde
terloops van de Nederlandsch-Belgische
entente en bracftt een af zonderlijken
groet aan de heeren Tydellan en Beer-
naert, die de taak op zich hebben geno
men om dit grootsche werk tot fjftand
te brengen. Hij bracht ten slotte een
dronk uit op de zoo bekoorlijke en waar
dige Koningin, die over Nederland, j;e-
geert. i
Duitschland
H.H. M.M. de Koning en de
Koningin der Belgen te Berlijn.
De koning en de konljigin der Belgen
zijn gistermiddag om 5 uur 15 aan sta
tion Wildepark te Potsdam aangeko
men. Zij werden door den Kioonprins
als vertegenwoordiger van den Keizer en
door de Keizerin ontvangen.
Hoewel de toestand des Keizers vol
komen bevredigend is, heeft Z. M. met
het oog op de ongestoorde genezing van
de operatiewond', gemeend er van af te
moeten zien persoonlijk op het station
aanwezig te zijn.
De Keizerin begeleidde na de ont-
vnagst het Belgische koninklijke echt
paar naar hunne woning, waar vervolgens
thee werd gedronken,- waaraan ook de
Keizer deelnam.
's Avonds is er een familiemaaltijd ge
houden, waarbij de Koning tusschen de
Keiezrin en de Kroonprinses, de Koningin
tusschen den Kroonprins en prins Eitel
Fried rich zat.
Italië.
Een nieuwe Encycliek.
Ter gelegenheid van het derde eeuw
feest der heiligverklaring van den heili
gen Carolus Bcrromaeus heeft naar in de
buitenlandsche bladen vermeldt wordt,
de H Vade.r een encycliek uitgevaardigd.
Daarin wijst de Paus er op, dat de mo
dernistische beweging van den tegen-
woordigen tijd van eenzelfde aard is als
die, waartegen in zijne dagen de H. Ca
rolus Borromaeus optrad als de grooté
kampioen. Het betreft, zegt de Paus,
een poging tot algemeene afval van het
geloof en van de tucht dier Kerk, eenn
afval, des te gevaarlijker, naarmate hij
meer veéborgen is en plaats heeft in
den boezem der Keék-zelve. Als een
zeer voornaam middel tegen het moder
nisme dringt de H. Vader aan op het
geven van deugdelijk katechismus-onder-
wijshij bestrijdt de afschaffing van
het godsdienstonderricht in de zooge
naamd neutraie scholen en raadt de op
richting aan van godsdienstige scholen.
Hij maant ook aan tot de predikatie!
eri de veelvuldige ontvangst der Sacra
menten, alsmede, de tucht en de gehoor
zaamheid aan de geestelijkheid. Ten
slotte bemoedigt de Paus de bisschoppen!
in hun ijveren voor de Katholieke actie
Hij spoort hen aan tot trouw en eerbied
te betoonen jegens de autoriteiten, wan
neer deze rechtvaardige dingen bevelen,
doch zich niet aan hun bevelen te onder
werpen, indien deze onrechtvaardig zijn.
In sommige landen, zegt de H. Vader
daarbij duidelijk doelende op Frankrijk
wordt dé hardste tyrannie uitgeoefend
onder den valschen naam van vrijheid.
De Fran'sche bloc-pers bevat den laat-
sten' tijd berichten over een toenadering
om onderhandelingen tusschen het Vsati-
kaan en de Fransche regeering.
De „Osservatore Romano" komt deze
fantasieën verstoren. Het blad wijdt een
lange bespreking aan de loopende ge
ruchten. Het blad ziet in deze vertelsels
een herhaling van de vredelievende ten
dentieuze redevoering van minister
Bri&n'd. 4
Men tracht, zoo schrijft het blad, den
onbverkomel ijken hinderpaal die door
dezen onverzettelijke!! tegenstand! der
Kéék ontstaan is, af te wenden. Maar het
denkbeeld van een directe entente tus
schen1 dé regeering en het Fransche epis
copaat om de belan'gen van Kerk en
godsdienst op een basis van zekere door
de wet toegestane concessies of speciale
conventies te behartigen, is voor de ka
tholieken' onaannemelijk.
Het plan' om zich onmiddellijk tot de
bisschoppen te wenden en het hoogste
gezag vari den Paus in deze zaak, den
eenig competenten persoon te misken
nen, noemt het blad 'terecht een aanval
op de basis der Kerk. Voor het overige
béwijst het anti-cl erf calisme door tel
kens weer met lagen en listen voor den
dag te komen, dat het onmachtig is om'
een tegenstand te overwinnen dien men
nooit verwacht had en die hare vrijheid-
doodende plannen tot splinters sloegt
De Osservatore" eindigt met hulde te
brengen aan de Fransche bisschoppen,
aan de priesters en de geloovigen, die
met zulke h eldhaftigheid hun citadel het
laatste toevluchtsoord der "rechlteji! van
het geweten verdedigden.
Japan,
Arbeidswetgeving in Japan.
Het snel mo dernis eer end,- en op indus
trieel gebied krachtig zich ontwikkeld Ja
pan, begint, blijkens een ingediend .wets
ontwerp, behoefte te gevoelen aan ar
beidswetgeving. Wij laten de voornaam
ste bepalingen van het ontwerp, dat ioi
de Soziale Rundschau in Duitsche ver
taling wordt medegedeeld, hier volgen.
Men zal er uit zien, dat de arbeidsbe
scherming in Japan voorshands nog veel
minder ver gaat dan in de meeste landen
der oude wereld.
De wet is toepasselijk op industrieëele
drijven waar met krachtwerktuigen wordt
gearbeid of gevaarlijke of schadelijke stof
fen worden gemaakt of gebruikt. Kinder
arbeid beneden den ieeftijd van 12 jaar
is verboden behalve in bedrijven waai
de regeering vergunning geeft om kin
deren van 1012 jaar te blijven gebrui
ken. Kinderen beneden 14 jaar mogen van
10 uur '"s avonds tot 5 uur 's morgens
niet in fabrieken werken; voor kinderen
van 1416 jaar geldt dezelfde regel, maar
in fabrieken waar aan bederf onderhevige
waren worden verwerkt, of waar een
ploegenstelsel is ingevoerd wordt een uit
zondering op dit verbod toegelaten.-Een
decreet zal daar voorschriften nopens de'
arbeidsregeling dezer jeugdige personen
geven.
De maximum werkduur voor arbeiders
beneden 16 jaar en vrouwen mag niet
meer dan 12 uur per etmaal bedragen,
Voorts hebben deze personen recht, op
twee vrije dagen per maand',- en een rust
poos van 45 minuten indien de arbeids
duur 610 uur bedraagt en van een uur
bij langeren werktijd. Met toestemming
van de overheid kan op deze regeling
uitzondering worden gemaakt,- welker
duur in de wet niet nader is aangegeven.
Bij decreet kan allerlei arbeid van ge
vaarlijken of schadelijken aard aan perso
nen beneden 16 jaar en vrouwen verbo
den .worden. Ook kan het te werk stellen
van zieke arbeiders en vrouwen worden
verboden of beperkt. Veiligheidsmaatre
gelen kunnen door de overheid eveneens
worden gelast, terwijl de fabrikanten ge
houden zijn om, op de wijze én in den
omvang bij decreet e bepalen,- tet zorgen
voor arbeiders en hun nabestaanden, die
in hun dienst anders dan door eigen grof
verzuim, een ongeluk kregen of riek wer
den.
Het recht om de fabrieken te doen
inspecteeren door fabrieks-inspecteurs
wordt aan de regeering uitdrukkelijk toe
gekend. Voorts bevat het ontwerp ver
schillende strafbepalingen overtreding
van haar voorschriften of van de op haar
steunende decreten wordt gestraft met
geldboete tot 1000 yen. Verzet tegen het
bezoek van de inspecteurs en het geven
van valsche inlichtingen wordt gestraft
met geldboete tot 300 yen.
Maandag 30 Mei.
De illuminatie en de rijtoer
der Koninklijke Familie.
Na de ,-,stillere" avonden was die van
gisteren er weer een pet of het feest
pas begon.
De drukte was erger dan te voren en
het verkeer der rijtuigen niet dan met
veel moeite en voetje voor voetje jnoge-
lijk. Er waren nochtans heel wat rijtui
gen langs den weg; alles wat op een
gaard geleek, was in actie. ,Er .waren gee^
rijtuigen meer te krijgen tot geen prijs.
En fabuleuse tarieven werden gevraagd
eningewilligd. Gisteren werden al
vraagprijzen van f 15 voor twee ,uur
rondtoeren geaccepteerd.
's Avonds om negen uur zou de Ko
ninklijke familie een rijtoer maken dooi
de stad^ om, wat het feestprogram noemt,
j,de algemeene illuminatie" te zien. Een
uur te voren was de politie die zware
taak beschoren, om door de dringensvolle
stad een rijgeul te gaan graven. Dat was
op den Dam wel het bezwaarlijkste
werk. Want daar hadden de agenten als
het ware met hun eigen lichaam een
dijk te vormen tegen een volte, dóe zich
als drijfzand gedroeg. Dat glipte en gus
te, ja dat viel en stortte maar telkens
weer in die compacte roerigheid tusschen
de dienderslijven 'door. En weldra zag
de leidende commissaris dan ook in, dat
Harer Majesteits voornemen om rondom
het monument te rijden,- moest worden
opgegeven. Want zoo'n volte kan mep
wel kneden, maar er moeilijk een gang
doorheen snijden. En alle overbodige
ruimte hadden de menschen zelf er im
mers den heden avond er reeds uit ge
perst. Reeds bleek het haast ondoenlijk
om langs het trottoir de menschen met
allemanskracht zóóver weg te duwen,
onder een soms hevig gegil van vrouwen
en kinderen, dat er een rijbaan vrijkwam.
Daar moesten telkens bereden mannetjes
bij te pas komen, waarop nu en dan iets
van een paniek dreigde. En stel u nu voor
dat de Kalverstraat tot aan den Heiligen-
weg, waar 't heel den dag een van links
en rechts samenhossende menschenver-
plaatsing was,- op dezelfde wijze langs de
trottoirs moest worden schoongeveegd.
En toch liet het publiek zich den jool
niet benemen. Want zelfs in de hevigste
verknijping hier er soms een een populai-
ren deun aan en alles om hem heen zong
mee. Een heele enkele wederspannige
werd opgepakt en naar de wacht ge
bracht. Een lichtelijk aangeschoten pro
vinciaal met een oranje hooge hoed was
zich van dit smadelijk lot zóó weinig be
wust, dat hij, tusschen de agenten in,
lustig zijn toeter bleef blazen. Maar waar
't opdringen en 't doorbreken al te bar
werd, werkte de jpolitie zich tusschen
de menigte in en wist daar op schlagende
wijze haar gezag te handhaven.
Toen eindelijk de rijtuigen opreden
voor het Paleis was de baan dan toch
vrij. In een calèche met lakroode kussens
vier paarden, jockey's en voorrijder na
men Hare Majesteit de Koningin, de Ko
ningin, de Koningin-Moeder en Pi ins
Hendrik plaats onder een stormachtig ge
juich. En door een talrijke hofhouding
gelij'fstaffierd, ondernam de fantastische
Koninklijke stoet den tocht dwars door
de woelende zee van menschen in een
eindeloos hevig gedruisch.
Berst onder de eiectrische kroningen
van da Kalverstraat door. het Spui pp
langs de meubelmagazijnen van de firma
Jansen en Zoon,- die om hun hooge boog
ramen te midden der bloemfestoenen ka
ders van teere lichtjes lieten gloeien. En
van een dak daar in de buurt walmde de
roode gloed van Bengaalsch vuur,- dat
wonderlijk fel de duizenden juichende ge
zichten bescheen.
Dan over het Koningsplein, dat dicht-
gestroomd was, de Heerengracht opge-
zwenkt. Maar hier wachtte de eerste ver
rassing. De enorme blauwe gevaarten,
die daar met hun trossen oranjeballonnen
reeds eenige dagen het mooie uitzicht
van de bruggen over het water hadden
benomen, misten nu hedenavond ook nog
hun bestemming. Ten minste van al de
lantaarns gloeiden er maar twee of drie.
Doch de patricische huizen aan de bocht
kwamen daardoor niet hun vaak prachtig
voorname gevelverlichtingen, met de bloe
menweelde langs de dubbele stoepen des
te statieuser uit. Vooral, waar in de
deftige zalen de kronen aan waren en
in de vensterbanken tsuschen teere bloe
men zilveren lustres waren neergezet
met de stille vlammetjes op de kaarsen.
En waarlijk treffend van gedistingeerd
heid was het koopmanspaleis, waar de
heer S. P. van Eeghen woont. Langs heel
de fagade glansten daar als groote edel-
steenen van het zuiverste water te midden
van een weligen val van leven-de witte
rozen.
In de Leidschestraat kwamen de bal
lons héél weinig tot hun recht, door de
heêle eiectrische straatverlichting. Spoor
slags reed de stoet toen naar de Hobbe-
mastraat: dat was een mooie entree:
dje b opmen behangen met piaiijerpp^e
ballons,- zoo maar aan de takken, zonder,
systeem of rtigelniaat, maar met zacht-
vriendelijk schijnsel de straat vullende..*
Maar als de stoet de straat uit en hei
Museumplein opgereden is, dan blijkt
heel het terrein tusschen Velox,- IJsclub'
en Paulus Potterstraat in dezen toover^
schijn gezet. Al de boomen, honderdenf-
dragende reuzen-oranjeappels, en het tee-
der licht zette de duizenden die hier wa^
ren saamgeloopen als in een toovertuin.:
Heel langzaam, om zco lang mogelijk van
dezen indruk te genieten, bewoog de
stoet zich over het terrein rond, om weer
langs de Hobbemastraat den weg voort
te zetten. De Stadhouderskade bracht
nog de schitterende verlichting van het
kantoor der Gemeentetram en toen
werd het duisternis en stilte. Geen illu
minatie, zelfs geen lampion en geen pu
bliek,- de heele Nassaukade over, tot de
de Rozengracht. Alleen hier en daar tus
schen de huizen door stak de .Westerto
ren zijn hooge,-trotsch blinkende top uit,
een vuurtoren zelfs in een hel verlichte
stad.
Daarheen richtte zich de stoet. De Ro
zengracht ging het over, zoodat de Ko
ninklijke gasten den toren recht in het
oog kregen en zich verkwikken konden
aan de trotsche lijnen van het meester
werk nu in goud tegen den avondhemel
geteekend.
Halverwege was de stoet de Rozen
gracht, toen de stroom langzaam werd
afgesloten en het licht verstierf. Meteen
richtte de „h'eemskerck" er zijn zoeklich
ten op. Maar ook na eenige seconden!
werd de levenwekkende electriciteit weer
toegelaten, en eer het vorstelijke rijtuig de
Keizersgracht bereikt had, praalde de to
ren weder in zijn pronk van fijn-goud
licht.
Toegejuicht door duizenden en duizen
den, die Raadhuisstraat en Dam omvat
ten, keerden de Koninginnen en de
Prins na drie kwartier ten Paleize terug.
De buitengewone drukte in de
stad.
Er waren gisteravond waarlijk tiendui
zenden op de been. Schouder aan schou
der gaan zij opeengepakt, en soms staat
een heele straat stil, als ergens, veel
verderop een beletsel in den weg komt.
Over den volgestuwden Dam rijden de
trams uiterst voorzichtig en de passa
giers kijken nieuwsgierig naar buiten als
opvarenden,- die uit de helder verlichte
en veilige kajuit van een stoomer op een
hooggaande, donkere zee uitzien. De po
litie nam buitengewone maatregelen om'
het verkeer te regelen en een massa onge
lukken te voorkomen. Boven de menigte
uit, rijzen op de hoeken der straten be
reden agenten omhoog en met een ge
baar van hun witgehandschoende hand^
geven zij aan menschen" en voertuigen
de gewenschte richting aan, of stuiten
zij een regenstroom, maar voorai ib nu
toch het publiek zelf, dat de goede orde
bewaart. Men begrijpt het gevaar van
wanorde in deze menschenvolle stad, nu
alle toegangen tot de hoofdwegen door
andere duizenden verstopt zijn, en tracht
zoo orgel ijk en' r egelmatig vooruit te
schuiven, tot op eens een „ha-ha" een la
wine veroorzaakt die tientallen ïneters
vporuitstuift maar dan „weer vastloop#.
Het rijtuigverkeer was, vooral op dé
grachten, bijzonder groot. Landauers en,
victoria's, expeditie-wagens en bierkar
ren, oliewagentjes en auto's en allerlei
vehikels van onbekenden naam en af
komst volgden elkander :n tragen gang,
want de rij is oneindig en, waar de ra-
diaal-straten de grachten snijden, geeft
telkens een agent een teeken, alsof hij
een Parijsche sergent-de-ville pf een
Lojidensche bobby ware geworden.
Het vervoer der massa.
Aan het Centraal-Station alléén zijn
gisteren in den loop van den dag een
totaal van rond 40000 veertigduii
zend spoorwegkaartjes door de con
troleurs ingenomen van binnenkomende
reizigers. Welk aantal bewijst, dat al
les bijeengenomen per H. IJ. S. M.,
per Staatsspoor (Weesperpoortstation),
per Gooische stoomtram, eiectrische
tram Haarlem' en omstreken, per boot
van Zaan en Amstel, per auto, vehikel1
enz. enz. het aantal te Amsterdam bin-
n'engekomenen op pngeveer tweemaal
honderdduizend menschen zegge!
200.000 te schatten valt
Maar om nu op het Centraalstation
terug te, konijn. ,Qe inass,a moest iypefl
