te Jaargang.
No. 136.
BUITENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Bureau OUDE SINGEL. 54» LEIDEN.
lnterc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
t 1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 11-50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 27, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent:]
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1-50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit DRIE
BLADEN en een GEÏLLUS
TREERD ZONDAGSBLAD.
De Vloek van het Kwaad.
Frankrijk beleeft weer een van die
schandalen, waaraan dat land de laatste
tijden zoo rijk was, en die verband' hou
den met de daar gevoerde politiek.
Daar was een man, Duez genaamd,
geroepen tot het hooge en vooral winstge
vend ambt van liquidateur der congrega
ties; niet geroepen wegens uitnemende of
zelfs maar middelmatige bekwaamheden
thij was bediende in de magazijnen van
het Louvre maar omdat hij „blocard"
was, d. w. z. iemand, die door dik en
dun de dienstknecht wilde zijn der Fran,
sche anti-clericale hooge heeren.
En die man verstond de kunst van „li
quideeren" wel zóó, dat hij 10 millioen
franken en wie weet nog hoeveel
meer uit de kassen der congregaties
wist te pompen in eigen zak.
Zoo heel erg te verwonderen is dit
niet: voorbeelden trekken immers; en
had de Fransche regeering zelf niet het
voorbeeld gegeven door de roofwet op
de goederen van congregaties en kerken
uit te vaardigen?
Ook hier kwam het bederf van bovenaf.
De Fi an sche regeering had met dezen
liquidateur een waardige keuze gedaan.
Wat een man de heer Duez was?
Vóór hij liquidateur was, had hij reeds
van zijn vroegeren patroon een half mil
lioen gestolen. Toen hij daarna gerechte
lijk liquidateur was geworden, was men
zoo onvoorzichtig en dwaas geweest, zoo
zeidc Duez, heelemaal geen controle op
hem te oefenen; dus stal hij vrij. ;Hij
zeide voor persoonlijke genoegens er op
zijn minst een millioen doorgebracht te
hebben.
En het heeft er allen schijn van, dat
nu er een Duez gevonden is, nog meer
deren van zijn slag gevonden zullen wor
den, die zich hebben vetgemest aan het
befaamde „milliard" der congregaties.
Och, dat milliard!
Toen de roofwetten voorgesteld wa
ren, hoe verblijdde men zich met de mil.
lioenen, die vloeien zouden in de Staats.
Jcas
Hoe zouden die millioenen aangewend
worden voor sociale doeleinden, voor ar
beiderspensioenen enz.
Al die millioenen, die in de verbeelding
zelfs aangroeiden tot elf milliard.
Toen de wet was aangenomen, oor
deelde WaldeckJRousseau het wel zoo
voorzichtig zich terug te trekken, het aan
den beruchten apostaat Combes overla
tende als een goed „Vadertje" den milli.
oenenregen over de verblinde arbeiders te
doen nederdalen.
Combes zette het vervolgingswerk te
gen de congregaties voort
Geen enkele congregatie vond genade
in zijn ogoen: ze werden uitgewezen en
hare goederen verbeurd verklaard.
En de opbrengst dezer goederen werd
opgemaakt en geadministreerd door van
regeeringswege benoemde „liquidateurs"
Toen kwam de ontgoocheling, i
Het fameuze milliard bleek niet te be.
$taanen de ambtenaren en advokaten,
belast met de liquidatie, bleken uitnemend
bekend met de toepassing van het woord,
dat het goed riemen snijden is van au.
idermans leer.
En de arbeiders?
Ze wachten nog steeds op hun mooie
pensioen.f
Viviani, de minister, die met breed
gebaar de lichten van den hemel ging
[uitdooven, wil zelfs een soort verplich
te verzekering, welke mede zal drukken
io.p de arbeiders, die van het milliard of
de milliarden zich gouden bergen hadiden
[Voorgespiegeld.
Voor de arbeiders de nooden niet ge
lenigd.
Geen milliard voor de schatkist.
Maar van hetgeen de geroofde go ede
ten opbrachten wel een groot gedeelte in
de zakken van gewetenlooze „liquida
teurs."
Dat is de vloek van het kwaad, de straf
yoor het gepleegde onrecht.
üuilschlantl
De strijd om het kiesrecht.
Al sedert geruimen tijd is in Duitsch-
land de strijd woelende voor het alge
meen stemrecht.
Maar tot heden blijft nog steeds waar
„Duitschtand vooraan in de wereld, Prui
sen vooraan in het Duitsche rijk en de
jonkers vooraan in Pruisen".
Over deze kiesrechtstrijd zegt het „H.
v. Antw."
Ons dunkens heeft het centrum, dat
reeds in 1873 bij monde van 'zijn aan
voerder M. Windhorst, algemeen stem
recht voor den Pruisischen Landdag
vroeg en ook nog heden, onigelijk zich
op sleeptouw te laten nemen door de
behoudsgezinden.
Het centrum is van oordeel nu "te he
men wat er te grabbelen valt en zoo
trapsgewijze tot het algemeen stemrecht
te geraken. Beter iets dan niets. En de
houding van het centrum kan daarom
heel verrechtvaardigd worden. Maar, ge
zien de algemeene strooming voor al
gemeen stemrecht, had het centrum voet
bij stuk moeten houden en zich niet te
vreden te stellen met de enkele krui
mels, die van de jonkerstafel vallen, dan
zou het schip van Staat wel verplicht
zijn een anderen koers in te stevenen.
Zoo 't centrum zijn moedig verleden
trouw was gebleven, en zoo het met de
ander partijen de besluiten der commis
sie, in strijd met de redevoeringen van
zijn eigen leiders, afgestemd had, dan
was de regeering verplicht toe te ge
ven, daar het huidig stelsel, zelfs met
de nieuwe wijzigingen, niet te verde
digen of aan te nemen is.
Van nu af reeds kappen en hakken
de linksche partijen heftig op het cen
trum, omdat iiet met den erfvijand aan-
heult en in de commissie verraad pleeg
de.
Het centrum is te goeder trouw ien
hoopt op vi edelievende wijze voldoening
te bekomen. Misschien ligt er op dezen
weg een oplossing, misschien....
Maar zeker is het dat zware politie
ke onweerswolken boven het Duitsche
rijk dreigend hangen, en de enkele blik
semafleider, die deze onweerwolken kan
doen afdrijven, is een gematigd en een
rechtvaardig kiesstelsel.
Want een wijziging moet er komen',
zoo niet worden de gemoederen nog
meer opgehitst en verbitterd en zal er
eerstdaags weer gehoord worden van
bloedig samentreffen.
De socialistische bladen gaan voort
met hun lezers in 't vuur te jagen enj
de halsstarrige weigering der regeerin
is zeker water op den socialistischen
molen.
Ook de uiterste linksche partijen, libe
ralen, vrijzinnigen en liberale volkspar
tijen spuwen al hun gal en venijn uit
en hebben een verbond gesloten om een
drachtig ten strijde te trekken tegen be
houdsgezinden en centrum. Of dit ver
bond van langen duur zal zijn, zal de
toekomst uitwijzen. Maar volgens alle
waarschijnlijkheid zullen de socialisten
het meeste veld winnen, daar dezen alle
partijen verantwoordelijk maken voor
den huidigen toestand van zaTcen. En
rooder en rooder wordt de politieke
Duitsche lucht.
Frankrijk.
Donderdag werd in de Fransche Ka
mer het wetsontwerp tot bescherming
def leekenschool behandeld.
Verschillende sprekers voerden daar
over het woord.
Denys Cochin verweet de ;regeering
dat zij een wet had voorgesteld, die ge
richt is tegen de huisvaders, de vrij
heid van drukpers en de vrije meenings-
uiting.
Grousseau verdedigde het recht der
katholieken om te protesteeren tegen
de atheïstische leer, die een bedreiging
is voor de maatschappij.
Piou verklaarde, dat de radicalen vast
beraden tegenstanders tegenover zich
zullen vinden, wanmeer zij mochten be
proeven de rechten der huisvaders nan'
te tasten.
Oostenrijk.
De deelneming bij het overlijden' van
den geliefden burgemeester dr, .Lueger
is te ■W,eenen algemeen.
Het stoffelijk overschot van Lueger
wordt in de volkshal tentoongesteld. De
Keizer zal de inzegening in de Stefa-
nus-kerk bijwonen. De begrafenis is
vastgesteld op Maandag half een. Met
het einde van Lueger's lijden eindigt
ook voor Ween en een tijd van groote
spanninghet gansche openbare en ge
zelschapsleven onderging den druk van
de tragedie die zich in de woning van
de zieken burgemeester afspeelde. Als
opvolgers van Lueger worden genoemd
Dr. Gessmann, de leider der christelijk-
sociale boerenpartij, en de onder-burge
meester Polzer. Lueger's politieke tes
tament bevatte het verzoek om zijn vol
gelingen bijeen te houden. Het Oosten-
rijkscne Huis van afgevaardigden, waar
in het sterven van Lueger herdacht is,
was stampvol. De voorzitter Pattai her
dacht, diep bewogen, in zeer gevoelvolle
bewoordingen het heengaan van Lueger.
De zitting werd daarna ten teeken van
rouw opgeheven.
Dinsdag zal de leider der christelijk-
sociale partij worden aangewezen. Daar
prins Arois zu Liechtenstein vvegens ziek
te wellicht niet in aanmerking zal wil-
schijnlijk aan Gessmann en Ebenhoch
gemeenschappelijk worden opgedragen.
Lueger heeft zijn gansche vermogen,
dat op 120,000 kronen geschat wordt,
vermaakt aan zijn beide zusters, die hem
steeds trouw hebben opgepast.
De Keizer heeft aan de zusters van
Lueger een telegram van rouwbeklag ge
zonden. Ook aan het bureau van den
gemeenteraad heeft Frans Jozef een tele
gram van rouwbeklag doen toekomen.
China.
China heeft opnieuw een stap gedaan
op den weg der beschaving. Een tele
gram uit Peking meldt n.L, dat de re
geering een voorstel van de grondwets
commissie tot afschaffing van den sla
venhandel heeft aangenomen. Het han
deldrijven in menschen /al dus van nu
af in het Hemelsche Rijk verboden zijn.
LEIDEN, 12 Maart.
Bij beschikking van den Minister
van Koloniën zijn de heeren D. L. Snouck
Hurgronje en Mr. J. H. Carpentier Al-
ting, hoogleeraren aan de Rijksuniversi
teit alhier, benoemd resp. tot lid en
voorzitter en tot lid en secretaris der
commissie tot het afnemen van het voor
bereidend en het eindexamen voor den
Ned.-Ind. administr. dienst en van het
grootambenaars-examen voor den Ind.
dienst en Mr. J. E. Heeres, Mr. [Dr.
J. C. C. Jonker, Dr. A. W. Nieuwenhuis,
Ch. A. van Ophuysen en Mr. C. v. Vol
lenhoven, allen hoogleeraren aan de
Rijks Universiteit alhier, tot lid dezer
commissie.
Met de hervorming van het Rijks
museum van Oudheden wordt steeds
voortgegaan. Tegen het einde van deze
maand zal er weder een nieuwe afdee
ling worden heropend, n.l. die der gips
afgietsels van antieke sculpturen, ge
vestigd in een gedeelte van het gebouw
van 's Rijksmuseum voor Natuurlijke His
torie. In deze afdeeling valt niet alleen
een geheel nieuwe opstelling en een be
langrijke vermeerdering der gipsafgiet
sels waar te nemen, maar alle stukken
hebben ook een bijzondere bewerking
ondergaan
Het is in het buitenland meer en' meer
•in gebruik gekomen het witte gips van
zulke afgietsels te beschilderen, als war
re het steen of brons. Ziet men soms
in buitenlandsche musea van deze po
gingen zeer leelijke resultaten, een' be
paald schilder, de heer Kostmann |uit
Brunsnvijk, heeft zich hier bijzonder op
toegelegd en met groot succes, gelijk
uit zijn werk in tal van buitenlandsche
musea blijkt. Deze heer heeft nu ioók
te Leiden een paar maanden gewerkt
en betreedt men nu deze zalen dam is
het werkelijk alsof daar de beschilderde
meesterwerken van Grieksche plastiek
in het materiaal van hun orginéel j|n;
brons of marmer voor ons staan.
De dames C. Vermeij, J. A. Over-
duin, J. H. Lancel, A. M. Gestman en
M. J. Groen, allen leerlingen der ge
meentelijke kweekschool, slaagden te
's Gravenhage voor, het (examen nuttige
)utwl.w.erjietu
Met ingang van 16 dezer is benoemd
tot onderdirecteur bij het Rijksmuseum
van Oudheden alhier dr. J. H. Holwerda,
thans conservator bij dat museum en tot
administrateur bij het Rijksmuseum van
Oudheden P. L. van Gelderen te Am
sterdam.
's Rijks Ethnographisch Museum
alhier, heeft van den heer dr. S. Schoch
hulpprediker te Sonder, (Minahassa, Ce
lebes) ten geschenke ontvangen:
Een steenen lijkkist met deksel, verkre
gen te Taratara van den stam der Tom-
boeloe. Een zielenhuis voor volwassenen
en een voor een kind, van den stam dier
Tonsawang.
Geïnventariseerd als serie 1686.
De top van een priesterstaf (Tontembo.
ansch sineka' dan), voorstellende Si Apo'
Nimema' in Tana', uit Toumbasian Atas,
afd. Amoerang, 'residentie Menado. Vgl.
Schwarz. Ethnographica uit de Minahas
sa (Int. Arch. f. Ethn. XVIII, p. 60-63).
Geïnventariseerd als serie 1706.
Deze voorwerpen hebben groote waar
de, als zeldzame Overblijfselen uit den hei-
dentijd van eene thans tot het Christen,
dom bekeerde bevolking.
Aan den schenker wordt de dank der
regeering betuigd.
De kapitein F. J. G. W. Leers, se
dert op non-activiteit, is bij beschikking
van den Minister van oorlog in actieven
dienst hersteld en ingedeeld bij het 4de
regiment infanterie.
Zooals uit een annonce in dit num
mer blijkt, zal de Leidsche afdeeling van
de Nederlandsche Banketbakkersvereeni-
ging Maandag a.s. eene tentoonstelling
houden in een der bovenzalen van de
„Harmonie" van producten, vervaardigd
in de werkplaatsen hunner leden. Van
de meest eenvoudige tot de fijnste ban
ketbakkersartikelen zullen er geexpo-
seerd worden en 's avonds zal de heer
dr. J. J. van Eek in eene alleen voor
leden toegankelijke vergadering een le
zing houden over Enkele vervalschingen
van grondstoffen voor het banketbak
kersbedrijf.
BODEGRAVEN. Donderdagavond 1.1.
hield de Coöperatieve Boeren Spaar, en
Leenbank haar jaarlijksche vergadering
onder leiding van den heer K., Jenné
waara. voorzitter. Door den kassier werd
verslag over het afgeloopen uitgebracht
Daaruit bleek, dat tot 31 Dec. 1909
de ontvangsten waren f359.305, 27i/2,
de uitgaven f 358.151,363/2» alzoo in kas
f 1153.91. De bank heeft het vorige!
jaar een winst gemaakt van f621.03i/2.
De financieele commissie, bestaande
uit de heeren F. van Dam, Speelman en'
Heemskerk, die de rekening had nage
zien, had ze accoord bevonden. ,De
Heer K. Jenné brengt vervolgens ver
slag uit van de vorige laatstgehouden
algemeene vergadering van de Centrale
Raiff. Bank te Utrecht
Vervolgens was aan de orde de be
noeming van twee afgevaardigden' voor
de volgende vergadering der Centrale
Bank, waartoe werd aangewezen de
heeren Jenné en A. de Vos.
Als plaatsvervanger werd benoemd de
heer Van Dam.
Voor drie leden der financieele com
missie werden bij acclamatie benoemd de
heeren W. Kok, A. W. Veelenturf en
van Dam en tot plaatsvervangende be
stuursleden de heeren Adr. Veelenturf
en F. A. de Hee.
Besloten wordt voorts na langdurige
bespreking aan het bestuur der bank
een gratificatie van f 100 te verleenenl.
Bij acclamatie wordt tot bestuurslid
herkozen de heer A. de Vos en inplaats
van den heer van Dam, die zich niet
herkiesbaar stelde, de heer Vrijland, na
loting met den heer Kok.
Tot lid van den Raad van Toezicht
werd benoemd de heer W. Heemskerk.
Vervolgens wordt het voorstel van 't
best om voor bedragen boven f50.000, in
en uitgaande, de i/s pCt. provisie te
doen vervallen, aangenomen, alsmede
om het salaris van den kassier te brengen
van f 150 op f 300.
De kassier de heer P. G. H. Blomme-
steijn, dankt de leden voor dit blijk van
erkentelijkheid. Vervolgens bracht hij
hulde aan den waarn. voorzitter voor
de groote werkkracht en toewijding aan
den Bank betoond.
De voorz. bedankte hierna nog eens
allen, die mede gewerkt hadden tot het
welslagen dezer onderneming, waarna
de vergadering gesloten werd.
==-. Donderdag reed de heer J. met een
wagens met varkens over den Meijedijk
Toen hij het paard door een zweepslag1 i
tot spoed aanspoorde, begon het beest,-
hiervan blijkbaar niet gediend, zoo hevig
te slaan, dat de voerman tusschen zijn var
kens terechtkwam, de wagen een hek orav
ver reed en nog belangrijke schade toe
bracht aan het huis van den heer Verlaan,
Terwijl het paard hevig bloedde, ver
volgde de koopman, niet weinig ge*
schrokken, zijn weg.
GOUDA. Naar aanleiding van het door
de afgetreden commissie voor de muziek
school aan den raad gericht adres, be
treffende o.a. het onbeschoft optreden van
den concierge dier school, hebben B. en
W. thans een schrijven aan den raad ge
zonden, waarin o.a. wordt geconstateerd,-
dat de voormalige voorzitter der commis-'
sie tegen de inzending en den inhoud vaq.
het adres bij den burgemeester heeft ge
protesteerd.
Op 4 Maart was de nieuwe commissie
geïnstalleerd en van dit oogenblik af had
den de afgetredenen opgehouden eenige
functie ten aanzien der Stdasmuziekschool
uit te oefenen en bestond er geen betrek
king meer tusschen hen en de schooi
Van deze installatie is aan den afgetreden
secretaris kennis gegeven met ver
zoek om overdracht van sleutels
op 5 dezer en van het oogetiw
blik af moest adressant dus weten, dat
hij ten aanzien der school was een ge
woon particulier. Is de concierge-bode te
gen hem onbeschoft opgetreden, dan was
dat tegen een particulier.
De concierge-bode heeft eevnwel te
genover B. en W. op de meest stellige
wijze ontkend te hebben gesproken en
gehandeld als door adressant wordt be
weerd; waar B. en W. dezen beambte
steeds als een zeer zachtzinnig en be
scheiden man hebben leeren kennen, mee-
nen zij aan zijn ontkenning geen:
mindere waarde, te mogen hechten dan
aan de klacht van adressant en vinden
zij dus geen aanleiding tegen hem dis
ciplinair op te treden.
De verschillende afgetreden leden der
commissie, die, dus als particulieren, in
het bezit waren van aan de gemeente toe-
behoorende sleutels, bleven weigerachtig
deze af te geven. B. en W. waren dus
genoodzaakt de kasten in de muziekschool
te doen openbreken om de commissie van
toezicht in de gelegenheid te stellen haar
taak te vervullen.
Ook de nieuw opgetreden commissie
van toezicht voor de stadsmuziekschool
heeft een adres aan den raad gericht,-
waarin er op wordt gewezen, op welk
een eigenaardige wijze eenige der afge
treden leden zijn opgetreden. In dit adres
wordt verder gezegd, dat het vaststaat,
dat de vroegere sacretaris een schrijven
heeft ontvangen en gelezen (en ver
scheurd), zoodat hij dus toen wist, dat
de nieuwe commissie was geïnstalleerd en
en dat na een tweede aanschrijving de
sleutels niet werden afgestaan.
HAZERSWOUDE. Blijkens de uitkom
sten van de tienjaarlijksche volkstelling
bedroeg de bevolking dezer gemeente op
31 Dec. 1.1. 1908 mannen en 1927 vrou
wen, tesamen 3835 zielen.
Voor de dit jaar te houden loting
voor de nationale militie hebben zich al
hier 46 personen laten inschrijven.
Als voorbode van de lente is deze
week op het erf van den landbouwer
W. B. Bontje een ooievaar gearriveerd.
Als bijzonderheid mag zeker me
degedeeld worden, dat dezer dagen bij
den veehouder A. Qalm een schaap 4
flinke jonge lammeren ter wereld bracht
HOOGMADE. De kostelooze inenting
te Hoogmage zal a.s. Dinsdag plaats
hebben in het locaal der openbare school
des namiddags ten 2i/2 uur.
HAARLEM. Het hoofdbestuur van de
Algemeene Vereeniging voor Bloembol
lencultuur deelt mede, dat het konink
lijk bezoek aan Haarlem zal geschieden
ter gelegenheid van de Nationale Bloe
mententoonstelling.
HILLEGOM. Met ingang van 16 Maart
e.k. is mejuffrouw M. Phillipo, thans tij-;
delijk hulptelefoniste alhier als zoodanig
in vasten dienst benoemd. 3
LEÏMUIDEN. De landweerplichtige
verlo ganger P. G. Verhoeven van het
28e Landweerdistrict is ingevolge be
schikking van den Minister van Oorlog!
opgeroepen om op 30 Mei a.s. voor den
tijd van 13 dagen bij het 4e reg. infanterie
te Leiden onder de wapenen te komen,
