Ie Jaargang.
17
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
No. 117.
3)e Seidóelre ©omto/rit
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post f 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Donderdag
Februari
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent:
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geenhandels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Zorgt voor uw Kiesrecht.
15 Februari is voorbij, en daarmee is
lie termijn van aangifte voor de kie
zerslijst verstreken.
Er zullen er nog velen gevonden wor-
jden, die op 1 Februari huni belasting
pver het afgeloopen dienstjaar niet be
taald hebben.
Wie hiermede in gebreke Meef, kan1
inog op de kiezerslijst worden geplaatst,
tni'ts hij de verschuldigde belasting nog
vóór 1 Maart aanzuivert
De nalatigen ontvangen een waars chu-
Iwing van den ontvanger om voor dien
datum alsnog hun penningen te offeren.
Maar dan stelle men ook niet langer
Uit
Wie voor 1 Maart niet alles heeft
aangezuiverd, is zijn kiesrecht onherroe
pelijk voor dit jaar kwijt
Frankrijk.
De watersnood.
De Fransche minister van Finaïiciëti
Cochery heeft bij den ministerraad een
wetsontwerp ingediend tot verleening
Van krachtdadigen steun aan de slacht
offers van de overstrooming. In het
(Ontwerp wordt o.a. bepaald dat van de
.100 millioen, die de Banque de France
aan den staat wil voorschieten, 75 mil
lioen gebruikt zullen worden voor voor
schotten aan kleine kooplieden, indus
trieel en en ambachtslieden, welke voor
schotten, te beginnen na twee jaren,
binnen vijf jaren in termijnen afbetaald
zullen moeten worden.
De andere 25 millioen, die het Cré
dit Foncier zal beheeren, zullen dienen
om personen, wier woningen of eigen
dommen door het water vernield zijn, in
staat te stellen deze weder op te bou
wen.
De berichten uit Parijs en omgeving
Juiden anders volstrekt nog niet gerust
stellend.
Het waterkar.toor verwachtte voor he
lden een was der Seine van 20 tot 30
;c.M. aan den pont d'Austerlitz.
Te Neuily-Plaisance zijn de kade en
.een aantal aangrenzende straten over
stroomd.
De inwoners hebben hunne huizen ver
laten.
Uit Bourges en Presse (departement
!Ain) wordt bericht, dat ten gevolge van
(een doorbraak van een dijk aan de Saöne
„twee dorpen overstroomd zijn.
De bewoners moesten in allerijl vluch
ten met achterlating van al huil have en
goed.
Nieuwe stijging der Seine.
De Seine wast weer. Na de onrust
barende stijging der vorige week had
men Maandag met groote vreugde ge
constateerd een lichten val, maar sinds
IDinsdagmorgen rijst het water opnieuw
•'tot schrik en angst van vele Parijzenaars,
Idie nauwelijks in hun door den eersten
[watersnood geteisterde woningen waren
teruggekeerd. Oorzaken zijn natuurlijk
|de hevige regen- en sneeuwbuien, die
gedurende de laatste dagen over Parijs
en de Seine-provincies gewoed hebben
jien zooveel water maakten, dat men een
.sterke rijzing tegemoet ziet; dit vree
zen niet alleen de angstige Parijzenaars
'maar oólc de autoriteiten, die 't weten]
kunnen.
Een der ambtenaren van den hydro-
,metrischen dienst verklaarde n.l. aan een
redacteur van de „Petit Parisien"Wij
jfropen dat de verwachte stijging niet
'dan één of anderhalve meter zal bedra-
Ijgen, maar zeker is het dat wij, gezienf
de overvloedige regens en de groote
^massa's sneeuw die aan1 't smelten zijn,
^een nieuwe was der Seine tegemoet
Ijgaan.
Het is onmogelijk om iets omtrent
|«eze stijging te voorspellen maar 'tzou
j^ij niet verbazen, wanneer zij de laatste
I rijzing overtrof. Vandaag nog zullen wij
•|de bewoners van Alfortville Maisons-
i'Afort en andere voorsteden een/bevel-
'tot ontruiming hunner woningep thuis
fcenden".
Qf£ de toestand weder .dreigend woddt
blijkt verder ook uit de volgende be
richten
Eenige straten van Passy staan weer
onder water. In! Varenne, Champigny
en andere plaatsen worden de bruggen
door overstrooming bedreigd. Te Al
fortville en Maison-Alfort zijn verschil
lende straten' ondergevloeid, zoodat vele
woningen in allerijl ontruimd moesten
worden. Op verscheidene plaatsen wer
den de telegraaflijnen beschadigd, zoo
dat de verbindingen met Italië, Zwit
serland, Duitschland, en Oostenrijk ook
groote storingen ondervinden,
Italië.
Puis X en de ramp van 1908.
Te Rome eene brochure verschenien
van 77 bl. tekst in 4o, versierd met
51 sierlijke platen, waarin verslag wordt
gegeven over de uitdeeling der sommen
men door de katholieke wereld ter be
schikking gesteld van Pius X, ten voor-
deele der slachtoffers van de vreeseljj-
ke aardbeving, die Messina, Reggio en
ander plaatsen verwoestte.
'n Som van 6,849,998,54 werd ter be
schikking gesteld van Z. H. Deze werd
gebruikt als volgt: 850,000 fr. aan de
bisschoppen, vooral in Sicilië en Cla-
brië, in wier bisdommen, vluchtelingen
en zieken werden opgenomen; 179,000
fr. aan de kloostergemeenten, voor den
bouw van paviljoenen, om de vernielde
kerken te vervangen, en schuilplaatsen
voor de daklooze geestelijken 224,000
fr. toelagen aan familiën en personen
vooral in de eerste maanden 1,898,295
fr. aan den Apostolieken delegaat, voor
den bouw van kerken, weezenhuizen,-
scholen, schuilplaatsen en voor het on
derhoud van de opgenomen; 118,000
fr. voor den aan'koop van de noodige
voorwerpen voor den eeredienst in hon
derd kerken1 millioen gedeposeerd
voor de opvoeding van 400 weezen, ge
plaatst in verschillende gestichten, be
rekend op den tijd van 10 jaar; 49,145
fr. aan de geestelijke studenten van de
vernielde streken in de seminaries en
aan arme wereldlijke studenten in de
hoogescholen883,245,05 fr. voor de
oprichting van verdere paviljoenen, scho
len enz., in de aanstaande lente. Dat
maakt f,e samen de som van!
5,201,685,05 fr. De rest, 1 millioenf
648,313,49 fr. zal gebruikt worden voor
bouwwerken, voor hulp aan nog 111
andere weezen' of half-weezen, geplaatst
in Sicilië en Calabrfë, tot hersteling van
kerken en seminaries en voor toelagen
aan geruineerden, die zich' nog alle da
gen aanbieden.
Bij die sommen dienen nog gevoegd
de kosten, gedragen door den H. Vader
voor het verzorgen van| gekwetsten,
vluchtelingen en weezen, opgenomen in
Santa Maria. Er waren er in 't geheel
252, met een totaal van 5369 dagen
aanwezigheid. Er werden 184 weezen
opgenomen, Tn afwachting hunner plaat
sing in verschillende gestichten en sa
men 1073 dagen onderhouden, in 't ge
heel ten koste van 64.200 lire. Er zijn
dus in 't geheel 511 weezen door den
H. Vader verzorgd en in verschillende
gestichten geplaatst.
iWat de gebouwen betreft, in, 't ge
heel zijn 115 kerken opgericht, 62 andere
gebouwen, 5 kloosters, 3 collegies, 10
gestichten en scholen, 2 seminaries, 3
weezenhuizen, enz.
Er werd verder nog eene som uit
gegeven van 261,346,17, ingezameld
door de Gioventü Cattolica Italiana.
De verschenen brochure zal verkócht
worden aan; 2 fr. ten voordeele der|
weezen van; de vernielde streken.
Passanante, de man, die in het jaar
van de troonsbestijging van Humbert I
een aanslag op den ltaliaanschen koning
deed, is in het krankzinnigengesticht
voor misdadigers te Montelupo-Tiorentlno
overleden. Toen koning Humbert zijn
intocht in Napels hield, vloog Giovanni
Passanante op hem toe en trachtte hem
met een dolk te treffen. De koning wist
den stoot af te weren, die den minister
Cairoli lichtelijk aan het dijbeen ver
wondde. De moordenaar werd ter dood
veroordeeld, deze doodstraf werd ver
anderd In levenslangen dwangarbeid.
Het was bij gelegenheid van dezen aan
slag, dat koning Humbert de bekende
woorden sprak: „Ja, dat is de risico
van 't baantje I"
Griekenland.
Volgens een telegram van den gewoon
lijk welingelichten correspondent van de
Vossische Zeitung te Athene, is de toe
stand van Griekenland weer hachelijker
geworden. De kranten mogen alleen uit
komen, onder beding, dat de leden van
het militaire verbond, die op de redactie
kantoren ingekwartierd zijn, op den in
houd toezicht oefenen. De zee-officieren
hebben zich in het tuighuis van Salamis
verzameld en de schepen gevechtsklaar
gemaakt, om tegen Piraeus en Phaleron
op te treden.
De gezanten van Rusland, Engeland,
Frankrijk en Italië hebben zich naar Pha
leron begeven om met de commandanten
van de daar gestationneerde oorlogssche
pen overleg te houden.
China.
Het oproer te Canton breidt zich uit.
Zesduizend door Japanners geoefende sol
daten zijn thans in opstand. In een lievig
gevecht, dat Maandag plaats had aan de
oostpoort werden 500 muiters gedood.
De opstandelingen hebben een aantal po
litieposthuizen vernield. Zoo luidt een te
legram uit Canton aan de „New-York He
rald." En volgens een bericht uit Can
ton aan de „Figaro" moet de onderkoning
hebben verklaard, dat hij niet meer kon
instaan voor de veiligheid van vreemde
lingen in de wijken, die door muiters
bezet worden gehouden, zoodat de zen
delingen met hunne gezinnen en de spoor
wegbeambten een schuilplaats hebben
moeten zoeken in Sjamien, de Europee-
sche wijk van Canton.
De vrijz.dem. en het Koningschap.
Het hoofdbestuur van den Vrijz.-Dem.
Bond heeft, naar „Land en Volk" mede
deelt, in zijn Zondag gehouden vergade
ring besloten de volgende motie in behan
deling te brengen in de algemeene verga
dering van den Bond, welke op Hemel
vaartsdag te Dordrecht zal worden ge
houden.
„De Vrijzinnig-Democratische Bond, er
aan herinnerende, dat deze blijkens zijn
beginselverklaring zich stelt op den bo
dem van onzen constituiioneel-parlemen-
tairen regeeringsvorm en er naar steeft
dien regeeringsvorm in democratischen
zin te ontwikkelen.
Overwegende:
dat het openbaar onderwijs, krachtens
de wet, ,o. m. dienstbaar moet worden
gemaakt aan de opleiding der kindieren
tot alle christelijke en maatschappelijke
deugden,
en dat tot die deugden ook behoort
eerbied voor de machten, die krachtens
de grondwet zijn gesteld,
spreekt als zijn gevoelen uit, dat het
openbaar onderwijs den eerbied voor ons
constitutioneel koningschap en derhalve
voor den drager der kroon behoort hoog
te houden en dat de verzaking van deze
taak, wel verre van een eisch der de
mocratie te zijn, noch in 's lands belang
in het algemeen, noch in dat der open
bare school zelve is."
Wachten.
De Haagsche correspondent van De
Telegraaf merkt op, dat door het voor
nemen van dr. A. Kuyper om zich
van deelneming aan de werkzaamheden
der Kamer te onthbuden, zoolang zijn
zaak hangende is, een ietwat vermake
lijke situatie is ontstaan.
Want als men bedenkt, hoe het voor-
loopig verslag, dat over "het enquête
voorstel verschijnen' zal, door Mr. Troel
stra moét worden beantwoord en hoe
er nergens een termijn is voorgeschre
ven, waarbinnen dat antwoord moet in
gediend worderi, dan ziet men dus, dat
het in de macht van den heer Troel
stra ligt, dr. Kuyper zoolang als hij
wil buiten de Kamer te houden.
Katholieke Kamerclub.
Na!ar aanleiding Van de reeds doör óns
gemelde verkiezing van Mgr. prof. No-
lens tot voorzitter der Katholieke Ka
merclub schrijft „de .Tijd":
Onze welgemeende gelukwenschëri
J&s H-.
noeining, welke aan de algemeene ver
wachting in en buiten de Kamer beant
woordt, kan om verschillende redenen
niet anders dan een gelukkige genoemd
worden. In den heer Nolens zal de R.
K. Kamerclub een President bezitten, in
staat om haar even voorzichtig als kun
dig te leiden en waardig naar 'ouitenj
te vertegenwoordigen. Voor een voor
treffelijke leiding blijven ons borg zoo
wel zijne ongemeene bekwaamheid en
scherpzinnigheid, als de ongewone voor
zichtigheid en kalme waardigheid, waar
mede hij als Kamerlid in verschillende
omstandigheden optrad. Voor een alles
zins waardige repraesentatie naar bui
ten bezit de heer Nolens, door zijn aan
zien en invloed èn bij zijne partijgenoo-
ten èn bij zijne staatkundige tegenstan
ders, meerdere eigenschappen, welke
slechts de allereerste onder de politie
ke leiders met hem gemeen hadden of
nog gemeen hebben. De leiding en ver
tegenwoordiging der R. K. Kamerclub,
als zijnde allernauwst verwant aan de
practische en oordeelkundige toepassing
der katholieke beginselen konden stel
lig moeilijk aan veiliger handen worden
toevertrouwd dan aan die van Ven*
lo's afgevaardigde. Dank zijne diep
gaande wijsgeerige en theologische stu
diën, is hij, als weinig anderen, in den
vollen zin des woords een katholiek ge
leerde op staatkundig-staatsrechtelijk-so-
ciologisch gebied en als zoodanig uit
nemend in staat om de vele en ingewik
kelde vraagstukken, welke op dit ter
rein aan de orde komen, aan de katho
lieke leer te toetsen.
Tweede Kamer.
De leden der Tweede Kamer hebben
gisteren een aanvang gemaakt met het
afdeelin'gsonderzoek van een grootelijst
van onderwerpen, waaronder behooren
het enquête voorstel-Troelstra betref
fende de decoratiezaak en het wetsont
werp omtrent het gemeentelijk belas
tingstelsel, voor welk laatste reeds vroe
ger de leden der Commissie van Voorbe
reiding en hun plaatsvervangers zijn aan
gewezen.
De Prins Willem II.
De directie van den K. W|.-In!dische
Maildienst deelt mede, dat de regeering
telegrafischen last heeft gegeven aan
Hr. Ms. pantserdekscliip „Utrecht", nu
kruisende in W.-Indië, om zoo spoedig
mogelijk van uit Paramaribo zee te kie
zen, ter opsporing van het stoomschip
„Prins Willem II".
De directie heeft aan de gezagvoerder
van het stoomschip „Prins Willem IV"
der Maatschappij welk stoomschip
binnen enkele dagen uit W.-Indië naar
Nederland moet vertrekken opdracht
gegeven om te trachten het stoomschip
„Prins Willem 11" op te sporen.
Het „Handelsblad" deelt nog de vol
gende bijzonderheden mede:
De route van de schepen van den,
Kon. West.-lnd. Maildienst is Amster
dam, langs Ouessant, langs (ten zuiden
van) de Azoren, Paramaribo. Het tra
ject Amsterdam Paramaribo wordt
gewoonlijk in 18 dagen afgelegd. Het
is een weinig bevaren routewaarop
de kans om spoedig een ander schip
te ontmoeten niet groot is. Iiitusschen
kan de „Prins Willem II" het drij*
vend, b.v. met een mankement aan de
machine, zeer lang uithouden. Proviand
is er voor vijf maanden aan boord, en
als de kolen toch niet voor de voortbe
weging gebruikt kunnen worden, kan
men er tot in het oneindige water mee
distilleeren. Zoo kan men dus, zonder
gebrek, maanden lang ronddrijven en
misschien met behulp van zeilen een'
heaven bereiken.
Koninklijke Besluiten.
Jhr. J. de Rovere van Breugel, hoofd
commies met den persoonlijken titel van
Referendaris, is bevorderd tot Referen
daris bij het Departement van Buiten-
landsche Zaken.
Met ingang van 16 Februari zijn
bevorderd: tot commies, met den titel van
tweede adjunct-verificateur bij de directie
van de Grootboeken der Nationale Schuld,
de adj.-commies met den titel van tweede
adjunct-verificateur, H. D. Heukers; tot
commies-boekhouder bij de directie van
de Grootboeken der Nationale Schuld,
jjg &dj..-comni(gs-boejcli.f £L y,erschoor3
LEIDEN, 17 Februari.
„St. Augustinus".
Gisterenavond hield de Weled.Gestr^
heer J. Ph. Niesten, kapitein der In fan*
terie, voor de R. K. Studenten-Ver. St.
Augustinus te Leiden een lezing oveij
„Esperanto en het belang dier taal voor';
de Roomsch Katholieken".
Als voorloopers van een algemeene!
wereldtaal wijst spr. op het muziek
schrift, de cijfers, de internationale vlag*
geseinen. Hetzelfde beginsel dat daar*
bij tot een internationale regeling voer-;
de, n.l. meer gemak in het verkeer, en[
daardoor meer toenadering tusschen dei
volkeren, deed ook het plan bestaan ee^.
wereldhulptaal te scheppen. De naijver
f"--/-en de groote naties maakt het on-/
ijk hiervoor een der bestaande ta*
iCii te nemen.
Spr. stelt aan een wereldtaal de vol-;
gende vereischten:
le. geschiktheid voor mondeling en
schriftelijk verkeer;
2e. zoodanige keuze van woorden, dat
weinig van het geheugen gevorderd;
wordt
3e. door alle volkeren gemakkelijk uit
te spreken klanken en phonetische schrijf
wijze
4e. gemakkelijke grammatica
5e. te begrijpen alleen met een woor
denboek.
Uitvinder van het Esperanto is Dr.
Zamenhof, geboren in 1859, arts te War*
schau. In 1889 verscheen zijn eerstej
werk over Esperanto. Het fiasco vanj
het Volapuck maakte het publiek eerst
achterdochtig tegenover de nieuwe taaij
maar thans is het Esperanto reeds meer
verbreid dan het Volapuck was in zijn'
grootsten bloeitijd. Thans bestaan er 86
tijdschriften over Esperanto en 1418
vereenigingen. Reeds vijf congressen zijn
er gehouden. Op die congressen bleek!
duidelijk de practische bruikbaarheid
van het esperanto, als spreektaal. De
Nederlandsche afgevaardigden oj> het
laatste congres te Barcelona hebben daar
zelfs Esperanto gesproken met een kind
van vier jaren.
De nieuwe taal wordt reeds gebruikt
voor vele internationale vereenigingen
voornamelijk anarchisten en socialisten.
De Esperanto-literatuur bevat dan ook!
vele verderfelijke leerstellingen. Toch is(
negee'ren van het Esperanto struisvo
gelpolitiek. Ook het Katholicisme moet
van dat moderne wapen gebruik maken;
en reeds wordt er druk gebruik van ge
maakt. 30 Maart a.s. zal te Parijs een
Katholiek Esperantisten-congres plaats
hebben. Veel vlugschriften van de K.
S. A. werden in het Esperanto vertaald'.
Er is onder hooge goedkeuring van Z.
H. den Paus Pius X opgericht een Ned.
Kath. Esp. Bond.
Spr. besloot het eerste deel van zijn;
lezing met een opwekking lid te worden
van dien Bond.
Na de pauze gaf spr. aan de hanft
van een door hem zelf geschreven bro*
chure een overzicht van' de grammatica^
waaruit bleek, dat Esperanto werkelijk
voldoet aan de vereischten door hem in
het eerste deel van zijn lezing voor een
wereldhulptaaï gesteld.
De vele vragen, die verschillende le*
den na het einde der lezing aan den spr.
richtten, waren een bewijs van de groo
te belangstelling van de vergadering.
De praeses, de heer Bruineman, bracht
kapitein Niesten den dank over van dé
vereeniging.
Mej. G. van Kassei, alhier, slaag*
de te 'sGravenhage voor het examen!
nuttige handwerken.
Aan het jaarverslag van de Ge
zondheidscommissie te dezer stede is
het volgende ontleend:
De gezondheidstoestand der gemeente!
Leiden was gunstig te noemen en del,
sterfte bedroeg 13.75 per 1000. jf
Naar aanleiding van den in het vo
rige jaarverslag genoemden brief van!
prof. Nol en betreffende het groote aan*
tal typhusgevallen in het Academisch?,
ziekenhuis, werd door prof. van Cal*
car het drinkwater te Rijnsburg onder*
zocht. In het einde van Maart werden^
in 2 putten typhusbacillen aangetoond!*
De centra der typhusgevallen waren ook{
juist daar, waar deze twee besmette put*
ten Jagen. Daarbij Jdeek; qq£ $e a 11^
