ie Jaargang.
No. 110.
Petrus Leyten.
BUITENLAND.
Bureau OU DES SINGEL 54, LEIDEN*
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal. Franco
per post t L50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
DOOR DE OENADE QODS EN DE GUNST
VAN DEN H. APOSTOL1SCHEN STOEL
BISSCHOP VAN BREDA,
Hnlsprelaat van Z. H. Paus Plus X, Assistent-
Bisschop bij den Pauselijken Troon,
aan de Geestelijkheid en de Geloovigen
van ons Bisdom.
Zaligheid en vrede in den Heer!
Een der grootste rampen van den te-
ttenwoordigen tijd, B. O., is de slechte
lectuur; een ramp zoo groot, dat een
[wereldkenner, als de onsterfelijke Paus
Leo XIII, de slechte pers brandmerkte
Hds de hoofdoorzaak van den treurigen
toestand, waarin de wereld gekomen is.
[En wanneer men nu ziet, hoe de slechte
fectuur voortdurend in omvang en ver
dorvenheid en schaamteloosheid toe
neemt; wanneer men bedenkt, hoe ze al
tijd meer aftrek en gretiger lezers vindt;
.wanneer men zoo dikwijls hoort en leest
yan ongelukkigen, die als slachtoffers van
ide slechte lectuur vallen, en nadenkt over
de verwoestingen in huisgezin, in Kerk
!en Maatschappij door haar aangericht;
dan, B. G., vraagt men zich wel eens met
langst en ontzetting af, welk eene toe
komst de slechte pers nog eenmaal aan
de wereld bereiden zal, en zou men ge
neigd worden het woord te herhalen van
leen der grootste schrijvers uit de vorige
eeuw: het vreeselijk wapen, de pen in
Ibezoedelde handen, zal aan "de wereld
den ondergang berokkenen 1).
Dit alles overwegende en daarbij niet
onkundig van het treurige feit, dat deze
•verderfelijke besmetting zich ook over
ons bisdom altijd meer uitbreidt, hebben
LWij het Ons ten plicht gerekend, w in
een herderlijk schrijven tegen de slech
te lectuur te waarschuwen; en, in onze
bezorgdheid voor uw tijdelijk en eeuwig
geluk, roepen Wij u toe: B. G., ducht
toch het gevaar der slechte lectuur! En
gij, ouders en oversten, beseft en be
tracht wèl uw duren plicht, om met groo
te waakzaamheid over de lectuur uwer
kinderen en onderhoorigen te waken!
De H. Kerk, B. G., die de zending
ontving, aan alle volkeren de leer van
Christus te verkondigen en allen voor
te houden, dat zij door het geloovig aan
nemen en trouw naleven dier leer hunne
eeuwige bestemming moeten bereiken, de
:H. Kerk heeft nooit opgehouden tegen
de slechte lectuur met alle haar ten dien
ste staande middelen strijd te voeren. Niet
Zonder reden, B. G. De slechte lectuur
immers was te allen tijde een der groot
ste gevaren, waardoor geloof en goede
Zeden werden bedreigd, en een der ge-
duchtste wapenen, waarvan de Satan zich
Idoor alle eeuwen heen in zijn strijd te
gen de Kerk bediende. Slechte boeken
toch zijn stille verspreiders van het kwaad
•en leermeesters in bederf en goddeloos
heid; leermeesters, te gevaarlijker, om
dat ze overal zoo gemakkelijk binnen
dringen, omdat hunne onbeschaamdheid
Zoo groot is en de gelegenheid, om naar
3ien te luisteren, ieder oogenblik open-
istaat. Slechte lectuur, B. G.> is de leer
school van den duivel, waar de vijand
Van ons geslacht zijne leer predikt, zijne
belangen verdedigt, zijnen aanhang vormt
len kweekt, met het rampzalig gevolg
dat hij misschien nergens ter wereld be
ter slaagt, om het Godsrijk op aarde af
breuk te doen en zielen voor tijd ien
!eeuwigheid ongelukkig te maken. Te recht
yverd daarom de slechte lectuur reeds
door den H. Joannes Chrysostomus de
ondergang der Kerk geheeten.
Nu was ier waarschijnlijk nooit «eïi
•tijd, B. G., waarin voortdurend zooveel
verderfelijke lectuur over de wereld ver
spreid werd, als in onze dagen. Het is
als een zondvloed, die ons overstroomt,
en onmogelijk kan men zich ook slechts
een flauwe voorstelling maken van de
ontzaglijke massa slechte lectuur, die iede-
ren dag in den vorm van boeken, bro
chures, tijdschriften en nieuwsbladen, de
wereldpers verlaat, om het tegenwoordig
geslacht met de meest heillooze beginse
len en de schandelijkste leer te vergif
tigen. Het ongeloof en de zedeloosheid,
Zoo zegt een .schrijver onzer dagen y
.vloeien met volle stroom en door de dui-
i^iideii fanalen der hdsche pers. en ver
spreiden zich over de geheele wereld.,
Men zou zeggen, dat de ongodsdienstig
heid en het bederf een complot hadden
gesmeed, ten einde in de zielen te ver
woesten al wat de eeuwen aan geloof
en braafheid daarin met zooveel zorg heb
ben gekweekt 2). En waar nu de vijan
den Gods een zoo rusteloozen ijver ont
wikkelen, daar wendt ook de H. Kerk
meer dan ooit haar gezag en haar invloed1
aan, om het hachelijk gevaar af te we
ren daar houdt zij niet op, hare kinderen
te waarschuwen, te vermanen, af te
schrikken en te herinneren aan de stren
ge wet, door haar in zake slechte lectuur
uitgevaardigd. Wij zeggen: de strenge
wet. Immers het kan u niet onbekend
zijn, B. G», dat er eene kerkelijke wet
bestaat, waardoor slechte lectuur streng
verboden wordt, waardoor zelfs tegen
bepaalde slechte boekeu de zwaarste ker
kelijke straf is vastgesteld.
Helaas! dat er zoo dikwijls onder de
Katholieken worden gevonden, die wei
geren .naar de stem der Kerk te luiste
ren en er niet voor terugschrikken, in een
zoo gewichtig punt het streng verbod der
Kerk te overtreden! Maar bedenken de
zen dan niet, dat zij zich grootel'ijks schul
dig maken in de oogen van God? Beden
ken zij niet, dat, wie niet luistert naar
de Kerk, God zelf versmaadt? Weten zij
niet, dat zij zich bezondigen, door zich
roekeloos bloot te stellen aan een ge
vaar zoo dreigend als dat der slechte
lectuur? Herinneren zij zich niet het
woord van God, dat wie het gevaar be
mint, ook in het gevaar zal omkomen?3)
Twijfelt er niet aan, B. G.wanneer
slechte gesprekken, naar de verzekering
der H. Schrift, de goede zeden beder
ven 4)veel zekerder zullen de goede
zeden en met haar godsdienstzin en ge
loof, en schaamte en onschuld, en eer
baarheid en eergevoel en alle edele ge
voelens van het inenschenhart in de slech
te lectuur hun ondergang en hun graf
vinden.
Vreest daarom de slechte lectuur, B.
G.Bedenkt het toch wel: één slecht
'boek is in staat eene onschuldige ziel te
bederven ;en een geheel leven te ver
woesten. Houdt .u, daarom in nederige
volgzaamheid aan de vermaningen en
voorschriften der Kerk, en laat daarbij
niet na in twijfel en onzekerheid den
raad en de voorlichting in te winnen
uwer geestelijkheid. Zij zijn u door God
als zielzorgers en geleiders op den weg
der zaligheid gegeven; zij hebben ten
plicht te weten en u te zeggen, wat voor
uwe geestelijke belangen al dan niet dien
stig ismaar aan u de plicht hen te vol
gen en u zeker niet in een zoo gewich
tig punt aan hunne leiding te onttrek
ken.
En opdat nu onze vermaning te ze
kerder en overvloediger vrucht zou drar
gen, wenschten Wij nog een oogenblik
in enkele bijzonderheden te treden, om
U tegen een paar bepaalde soorten van
lectuur te waarschuwen.
En dan denken Wij op de eerste plaats
aan zekere vlugschriften, 'brochuurtjes en
losse blaadjes, die tegenwoordig zoo dik
wijls in grooten getale worden verspreid
en waarin, hetzij dwaling en ongeloof,
hetzij de verderfelijke leer van socialis
me en anarchisme, hetzij de zedeloosheid
met hare schandige middelen en prak
tijken onderwezen en aangeprezen wor
den. Waakt daartegen, B. G., en zorgt dat
ze uwe huizen niet binnendringen. Waakt
bovenal tegen die ontuchtige pamfletten,
ware voortbrengselen der hel, opdat uw
afschuw niet vermindere van de zonde,
die onder Christenen zelfs niet mag ge
noemd worden, opdat de reinheid uwer
familiezeden geen schade lijde en verlo
ren ga, opdat ge niet door drogredenen
misleid, geoorloofd en recht zoudt gaan
heeten,' wat in Gods .woord als wraak
roepende boosheid staat aangeduid, en
het kwaad, dat helaas! als een verwoes
tende kanker voortwoekert en geheeüe
landen dreigt te ontvolken,- zich ook niet
onder ons volk uitbreide
Oft da tweede plaats, B. G.f waar
schuwen Wij u tegen de romantische lec
tuur. Wat zou het een geluk en ieene
weldaad voor duizenden zijn, en hoe zou
den geloof en zedelijkheid, en godsdienst
zin en plichtbesef en ware ontwikkeling
cr wèl bij' varen, indien de roman-lec-
tuur meer en meer van de leestafels ver
dween, om voor betere en degelijker bole-
ken plaats te maken! En aldus spreken
de, B. G., hebben Wij niet alleen het
oog op de bepaald slechte romans; neen,-
m&a,E Wjj dg
dige verdichtsels en lichtzinnige liefdes
histories, zonder eenigen wetenschappe-
lijken grond, zonder eenige nuttige strek
king, die wel eens onschuldige romans
worden geheeten en die daarom dan ook
zeker in zooveel huisgezinnen aangetrof
fen worden. Immers ook het lezen van
zulke romans moet ten zeerste ontraden
en afgekeurd worden. Behalve toch dat
ze dikwijls den toest der christelijke ze
denleer niet kunnen doorstaan, dienen ze
daarenboven nergens toe, dan om de ver
beelding op te zweepen, den geest met
dwaze gedachten en plannen op te vul
len, het hart te verweekelijken, het ge
moed, het jeugdige gemoed vooral, den
lust voor degelijke lectuur, ja voor iede
re nuttige inspanning te benemen, eti
dikwijls de verwachtingen der voortref
felijkste opvoeding te verijdelen. Daar
om moeten dan ook ouders en oversten
het zich tot een heiligen plicht rekenen
alle dergelijke lectuur te weren, en hunne
kinderen en onderhoorigheden daartegen
afkeer en vrees in te boezemen. Maar, B.
G., wat zullen Wij u zeggen van het
verderf en gevaar van die boeken, welke
ten volle den naam van slechte romans
verdienen? Van die hemeltergende ge
schriften, waarin de goddeloosheid met
de zedeloosheid wedijveren? Waarin
door schrijvers, dikwijls van onmisken
baar talent, maar altijd zonder zeden en
geloof, zonder eer en geweten, de zonde,
de schandelijkste bij voorkeur, voorge
steld en onderwezen en aangemoedigd
en verheerlijkt, ja als een heilig men-
schenrecht opgevorderd wordt? Waarin
alles tot zonde opwekt en alles wordt
weggecijferd, wat van de zonde zou kun
nen afschrikken: bewustzijn van schuld,
vrees voor verantwoording en straf, het
bestaan zelfs van een God en van een an
der leven? Waarin eindelijk, door het
wegvagen van het onderscheid tusschen
zedelijk goed en kwaad, het loochenen
der vrijheid van den menschelijken wil
en de leer van een allesdwingend nood
lot, de zonde tot een onmogelijkheid ge
maakt wordt? Welken naam zullen wij
aan dergelijke boeken geven? Zullen Wij
ze noemen eene doodelijke pest? een
zeker werkend vergif eene heillooze bron
van rampen en euveldaden? Dit kan niet
twijfelachtig zijn, B. G.indien zedeloos
heid en ongeloof tegenwoordig zoo
schrikbarend om zich heengrijpen; indien
Wij het aantal misdaden en misdadigers
jeugdige vooral, met den dag zien toene
men; indien zoo menig jongeling in ver
twijfeling de hand slaat aan zijn eigen
leven; indien zoo menig ontaarde zoon en
diepgevallen dochter verdriet en schande
brengt over het ouderlijke huis: dan is
een der hoofdoorzaken van al dat kwaad
te vinden in het lezen van slechte ro
mans.
Eindelijk, B. G., nog een laatste woord;
om u te waarschuwen tegen de kranten-
lectuur. Wat Wij daarover op het hart
hebben, en gaarne uitvoeriger hadden ont
wikkeld, vatten wij saam in dit ééne: leest
uitsluitend Katholieke, leest hoegenaamd
geen andere nieuwsbladen.
Weest eerstens geen lezers van zoo
genaamd neutrale kranten. Behalve toch
dat neutrale krantenlectuur op den duur
neutrale menschen kweekt, leveren die
bladen nog, om allerlei correspondenties,
beoordeelingen, aanbevelingen, adverten
ties en feuilletons, die er in worden aan
getroffen, maar al te dikwijls een gevaar
op voor deugd en zedelijkheid.
Weest nog minder lezers van socialis
tische bTaden. Daardoor toch zoudt ge
gevaar loopen te worden aangetast door
de zich altijd verder uitbreidende besmet
ting van ontevredenheid met uw lot en af
keer ien haat tegen hooger geplaatsten
en door de fortuin ruimer bedeelden; en
izoudt gel u allicht laten verlokken mede te
gaan verlangen en streven naar toestan
den,' die nooit of nimmer verwezenlijkt
kunnen worden. En deze onze waarschu
wing gaat niet sléchts tegen die socia
listische bladen, welke strijden met open
vizier; neen, maar ook tegen "die andere,
welke, onder voorgeven trouw aan de
Katholieke beginselen, ja niet zelden met
een beroep op de kerkelijke en Pause-
seKjke .uitspraken, en onder betuiging van
eerbied voor en onderwerping aan de
kerkelijke overheid, dezelfde verderfelij
ke leer verspreiden; en die, wel verre
van misbruiken uit te roeien, misstanden
te Verbeteren en den minderen stand op
te heffen, daarentegen niets doen, dan
ontevredenheid zaaien, den een tegen den
[ander in het harnas jagen, den eerbied
I
ondermijnen en bij dat alles niet zelden
veel meer denken aan eigen belang, dan
aan het dienen der zaak van hun even-
mensch. Wacht u, B. G., voor deze wol
ven in schapenvacht: om den huichelach-
tigen schijn, waarin die bladen zich hul
len, zijn zij dikwijls nog gevaarlijker dan
de eerste.
Op de derde en laatste plaats, B. G.,
weest vooral geen lezers van nieuwsbla
den, die als bepaald vijandig tegen de H.
Kerk bekend zijn. Wij bedoelen die' kran
ten, waarin wat een Katholiek het dier
baarst en heiligst is, onophoudelijk door
het slijk wordt gesleurd, en die voortdu
rend spot en leugen en laster slingeren
naar de Katholieke kerk, hare leer, hare
instellingen, hare gebruiken, hare bedie
naren. Hoe is het mogelijk, zoo vragen
Wij ons dikwijls af, dat één Katholiek
dergelijke bladen lezen wil? dat er zelfs
Katholieken worden aangetroffen, die
zich bij voorkeur door zulke bladen
laten voorlichten? die er wèl voor durven
uitkomen, ja, er groot op gaan, lezers
van die bladen te zijn, maar zich scha-
nten zouden, als lezers van Katholieke
bladen bekend te wezen. Waar, zoo vra
gen Wij, waar is hier het Katholiek be
wustzijn? Waar het katholiek geweten?
En wat moet er op den duur bij zulke (Ka
tholieken van katholiek denken en voelen
en van de katholieke practijk terecht ko
men? En nu zegge men niet, dat men
om zijne zaken bepaalde ons vijandige bla
den .niet missen kan: de tijd, B. G;.,
dat die reden, althans voor sommigen,
gelden kon, js voorbij en, naar Wij ho
pen en wat God geve, onherroepelijk
voorbij. Hiertoe echter, dat is tot verzeke
ring en bestendiging der zoo gelukkig
verkregen uitkomst, is algemeen mede
werking der Katholieken noodig en blijft
hun steun onontbeerlijk. En daarom, B.
G., vermanen en bidden wij u: steunt de
katholieke, dat is, uw eigen pers, en ont
houdt iederen steun aan de niet-katholie-
ke, met name aan de u vijandige pers.
Regel, nog eens, moet het worden: in
katholieke handen, in katholieke huisge
zinnen geen andere dan katholieke bla
den. Iedere katholiek rekene zich dat tot
plicht van eer! Ieder katholiek achte zich
daartoe gehouden uit liefde voor de goe
de, groote, katholieke zaak! Ieder ka
tholiek erkenne daarin een wezenlijken
plicht van geweten: om het gevaar, dat
jhij anders loopt aan zéden en geloof,
om het slechte voorbeeld dat hij geeft;
om de ergernis, die hij sticht; om den
steun dien hij onthoudt aan de goede en
verstrekt aan de slechte pers. Moge dit
ons woord ernstig ter harte genomen en
in echt katholieke daden omgezet wor
den!
Wij willen niet eindigen, B. G., zonder
een enkel woord over den heiligen Vas
tentijd, die aanstaande is. Beijvert u allen,
om te treden in den geest der H. Kerk
en dien tijd door boetvaardigheid en ge
bed tot een God welgevallfgen tijd en
dagen van zaligheid te maken. Onder
houdt naar uw vermogen de kerkelijke
vasten- en onthoudingswet; .woont meer
dan uaar gewoonte de H. Mis en d,e
kerkelijke diensten bij en nadert dikwijls,
zoo dikwijls mogelijk tot de H. Tafel
des Heeren.
,Ten slotte verzoeken wij dringend uw
gebed voer Kerk en Vaderland, voor O.
,H. Vader den Paus, voor onze geëer
biedigde Koningin en geheel het Konink
lijk .Huis, voor geheel uwe geestelijke
en wereldlijke overheid, en ook voor
Ons, die eenmaal voor uwe zielen reken-
schaap zullen moeten geven 5).
En zal dit Ons Herderlijk Schrijven
op de gebruikelijke wijze op den Zondag
Quinquagesima, in al de kerken van ons
Bisdom en waar verder gewoon, van den
Predikstqei worden voorgelezen.
f P, LEIJTEN,
Bisschop van Breda,
Op ïast Van Z. D. Hoogwaardigheid,
L, DE MEULEMEESTER,
Secretaris.
1) L, Veuillot 2) C. Dirks S. J. 3)
EccL III, 27. 4) I Cor. XV, 33 5) Hebr.
XIII, 17.
Gegeven ,te Breda, dien' 3 Februari 1910.
Engeland.
|De firtna Vickers Sons en Maxim heeft
van de Britsche admiraliteit opdracht
Aen gi.oqt luchtschip te\
bouwen. Het zal slechts een paar metec
korter worden dan de laatste Zeppelin en:
de bemanning zal bestaan uit 6 man. Dei
machines zijn 200 P.K. sterk. De snelheid
moet 64 K.M. per uur bedragen. Het
luchtschip zal bestemd worden voor ver-:
kenningsdiensten, explosiestoffen meevoe
ren en apparaten voor draadlooze telegra
phic bevatten. Over den bouw wordt ge
zwegen. De afzonderlijke deelen worden,
zóó vervaardigd, dat zelfs de arbeiders;
zich geen denkbeeld van de constructie
kunnen vormen.
Frankrijk.
De berichten omtrent den watertoeH
stand luiden verre van rooskleurig. i
De Doubs steeg gisteren elk uur ft r
c.M. te Voujeaucourt en 20 c.M. te Islc-
sur le Doubs. Montbeliard en Andin-
court, welke plaatsen reeds zoo zwaai(
beproefd werden, lijden opnieuw aan'
overstroomingen. De aanhoudende re
gens doen intusschen de rivieren wassen'
ook in de departementen Cher en AllieiV
Het smelten van de sneeuw in de Vo
gezen heeft eveneens een plotseling was
sen ten gevolge gehad van het het wa*
ter van Maas en Moezel. Te Nancy ia;
de Maas in enkele uren 1.80 M. boven
het normale peil gestegen en het was1-
sen houdt aan, zoodat men vreest, dat
het lagere deel der stad opnieuw zal
overstroomen.
Spanje.
De Katholieken en de aanstaande
verkiezingen.
De kardinaal-aartsbisschop van Tole
do, heeft een herderlijken brief aan de
Spaansche Katholieken gericht, waarin;
hij hun het bij de a.s. verkiezingen te
volgen richtsnoer voorschrijft
Aan dit schrijven ontleenen wij het
volgende
1. In alle practische gevallen wanneer,,
het openbaar welzijn eischt, moet men;
op het altaar des vaderlands en vani
den godsdienst zijn persoonlijke inzich
ten en partijtwisten ten offer brengen;1
daarbij kunnen de partijen blijven be
staan en niemand zal hare oplossing!
verlangen.
2. Van niemand kan de toetreding tot
een zekere politieke partij als het ver
vullen van een gewetensplicht geëischt -
worden. (Natuurlijk is hier alleen sprake
van partijen ,die de grondbeginselen van;
godsdienst en vaderlandsliefde huldi
gen). Inderdaad op zuiver politiek ge
bied kan men verscheidene gerechtvaar
digde meeningen koesteren, zoo bijv.
over de uitoefening van het wereldlijk!
gezag, enz.
3. Altijd moeten wij er echter naar,
streven, 'om, wanneer het geldt de be
langen van godsdienst en vaderland te
behartigen, alle weldenkende menschen
te vereenigen, om te zaïnen daarvoor in
de bres te springen. Deze vereeniging
is geen religieuse vereeniging, geen
broederschap of een school, maar zij
wordt geregeld door een toevallige voor
bijgaande, doch practische gedragslijn^
die door de omstandigheden en behoef-'
ten noodzakelijk is geworden.
4. In practische gevallen moeten wij
met de hulp van deze vereeniging doch,
ook zonder liaar, aan het algemeen wel-
zijn en de verdediging van onzen gods.-j
dienst bij de verkiezingen medewerken,
niet alleen door het stemmen van onzej
eigen candidaten, maar ook yan alle an-;
dere, die waartxirgen geven voor gods
dienst en vaderland; verder moeten wij:
steeds zorg dragen dat een zoo groóV
mogelijk aantal van zulke candidate^
van welken stand zij ook z^ijn, gekozen'
wordt, en dat alle partijen en personen,
daarheen streven. Waar dit niet moge
lijk is moet men zich met omzichtigheid
en overleg met alle anderen verstaan^
die voor minder geschikte candidatenj
opkomen en zooveel mogelijk garanties!'
van hen eischen om het goede te be-!
vorderen en het slechte tegen te gaan.
Zich van stemming te onthouden, is niet'
betamelijk, noch loffelijk, behalve in en
kele omstandigheden zou onthouding een
verraad aan godsdienst en vaderland be-,
teekenen.
5. Deze gedragslijn moet zoowel bij
de parlements als provinciale en ge
meenteraadsverkiezingen gevolgd wor
den. De politiek der Katholieken; (moet'
een staatkunde van eenheid, niet vang
tweespalt en verzwakking zijn.
6. In twijfelachtige gevallen', die k&W
reet of indirect godsdienstige dangelft*
