BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving
Ie Jaargang.
No. 91.
Bureau OUDE SINGEL, 54. LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt met GRATIS POLIS Ongevallen-verzekering
en het QEILLUSTREERD ZONDAGSBLAD voor Leiden 9 cent per week,
1.10 per kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal. Franco
per post 1.50 per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 21/, cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 5 cent.
Dinsdag
IS
Januari
1910.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden-
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
België.
Leopold's nalatenschap.
De ^Chronique" meldt, dat de Prins
Van Coburg heeft afgezien van zijne
'schuldverordening van 2 millioen.
Men zal zich herinneren, dat volgens
de bladen de advocaat van den Prins
op deze som beslag wilde leggen ter af
doening van de 2 millioen welke de Prins
pog van Prinses Louise had te vorderen.
De Katholieke geestelijkheid van
Brussel bij koning Albert.
Koning Albert heeft Zondag de Katho
lieke geestelijkheid van Brussel in audiën
tie ontvangen, waarbij de hoogeerw. heer
deken Evrard een prachtige rede hield,
en de beste wenschen voor den koning
zijn huis en zijn land uitsprak.
Zichtbaar ontroerd dankte koning Al-
bert voor die hartelijke woorden en bracht
hulde aan de uitstekende hoedanigheden
der Belgische priesters.
Rusland.
Eenigen tijd geleden, toen er bekend
werd dat er bedriegerijen op groote
schaal hadden plaats gehad bij de leve
ring van materieel aan de Russische staats
spoorwegen, werd eene commissie be
noemd om daarnaar een onderzoek in te
stellen. Deze commissie heeft thans ver
slag uitgebracht en daarin worden feiten
vermeld, die de bedriegerijen bij de inten
dance in de schaduw stellen. Bij den Je-
katerin-spoorweg alleen is in 7 jaren de
kleinigheid van 7 millioen gestolen. De
meeste winst behaalden de ambtelijke die
ven op de kolen, die tot fabelachtige prij
zen aan de regeering werden berekend.
Verder vond de commissie o. a. 300.000
gld. geboekt voor reizen van hooggeplaat
ste ambtenaren naar Parijs, en buitenge
woon hooge sommen voor traktementen
aan dames, die bij de spoorwegen in
dienst waren gesteld, zonder dat echter
blijkt, welke functies zij daar te verrichten
hadden.
Er zal nu wel spoedig een oekase ver
schijnen, 'waarin wijzigingen in het de
partement voor spoorwegen woraen be
volen en daarna... blijft alles weder zooals
het was.
Servië.
In ons tweede blad maakten wij mel
ding van het onhebbelijk optreden van
prins George van Servië tegen den pre
fect van Belgrado Alimpitsj. Uit latere
berichten te dezer zake blijkt, dat de re
geering van plan is de partij te kiezen
van den beleedigde. Zij heeft diens ver
zoek om ontslag niet aangenomen en zal
den koning voorstellen den prins voor
geruimen tijd naar het buitenland te zen
den.
In de Servische pers wordt dit op
treden der regeering toegejuicht en wordt
erop gewezen, dat de autoriteit der re
geering ook tegenover de leden van het
.Hof moet worden gehandhaafd.
In kringen, die met den prins in nauwe
betrekking staan, wordt ter verontschul
diging aangevoerd, dat deze in een toe
stand van opgewondenheid verkeerde,
doordat'de prefect hem voortdurend door
detectives liet bewaken, zoodat hij zich
in het geheel niet meer vrij kon bewegen.
De Prins te Nijmegen.
Heden, Dinsdagmiddag, werd door
Z. -K. H. den Prins der Nederlanden,
te Nijmegen de eerste steen gelegd voor
het kazernement van de Koloniale Re
serve aldaar.
De Minister van Koloniën hield daar
bij een rede, waarin hij erop wees dat
deze 18e Januari 1910 voor de Kolo
niale Reserve een dag van beteekenis
is. Want met de stichting van de nieu
we gebouwen neemt het nieuwe tijdperk
voor dit korps sedert kort ontsloten
eigenlijk eerst recht een aanvang. En
daarom achtte hij heft dubbel te waardee-
ren, dat de Prins met eigen hand met
dien bouw een aanvang wilde maken,
daarmede een blijk gevende van j^ijn
hooge belangstelling in het korps en
in het geheele Indische leger.
Op al de hervormingen, in den laat-
sten tijd in de organisatie en het beheer
van de koloniale Reserve gebracht, o.a.
door de opheffing van. het Koloniaal
Werfdepot te Hanierwijk en de melt 1
October ingevoerde nieuwe „Regeling"
kan eerst de kroon worden gezet, wan
neer aan (lat korps in haar nieuwe ge
daante ook een passend verblijf zal zijn
geschonken. En zoodanig passend ver
blijf zal hier verrijzen. Er is naar ge
streefd, om het koude en ongezellige
wat een kazerne "zoo vaak eigen is, zoo
veel mogelijk te vermijden en om het
geheel een gezellig, huiselijk karakter
te geven. Tevens zal in een afzonder
lijke werkplaats gelegenheid worden ge
boden om eenige practische vakken
nis op te doen. De hier voor den ko
lonialen dienst aangenomen militairen
zoowel als de uit Indië terugkeerenden
zullen hier een vefblijf vinden, waarin
met zorg in ^1 datgene is voorzien wat
tot veraangenaming en ontspanning en
tot instandhouding der gezondheid naar
lichaam en geest kan bjjdragen.
Zoowel bij het Indische leger in de
Koloniën als bij de thans tegenwoordige
mannen van dat leger zal, zoo zeide de
minister verder, het hooge blijk van1
waardeering door Z. K. H. den Prins
gegeven door het leggen van den eersten
steen van dit kazernement, ongetwijfeld
jdankbaren weerklank vinden.
Het is goed, dat ons Indische leger
dat zulk een zware taak te vervullen
heeft, zich daarbij gedragen weet door
de sympathie van volk en vorstenhuis.
Van die sympathie zij de plechtigheid
van heden het symbool.
Z. K. H. de Prins verklaarde hierop
het zeer op prijs te stellen, door deze
eerste steenlegging een bewijs te kun
nen geven van Zijne belangstelling in
het dappere Indische leger, een belang
stelling, die naar hij vertrouwt, in den
lande algemeen wordt gedeeld, en waar
op dat leger terecht aanspraak mag ma
ken.
Hij herinnerde daarbij aan de krijgs-
verricthirlgen in Djambi, Celebes, Bali
en tal van andere gewesten in onzen
Archipel en aan de krachtsinspanning
nog steeds in Atieh, van dat leger ge
vorderd. En dit nerdenkende, past niet
§lechts een woord van hulde aan die
dapperen, maar wordt onwillekeurig de
behoefte gevoeld om nog op andere wij
ze uiting te kunnen geven aan de ge
voelens van waardeering. De Prins sprak
dan ook de hoop uit, dat dit gebouw
dat een passend tehuis zal bieden aan
degenen die wegens langdurigen dienst
terugkeeren en zorgvuldige verpleging
aan de zieken en gewonden, een blijven
de herinnering moge borden aan de
groote belangstelling van het Neder-
landsche volk voor zijne zonen in de
verre overzeesche gewesten. Met de be
de dat Gods zegen moge rusten op de
zen bouw, legde hij daarop den eersten
steen.
Tot de plechtigheid waren o. a. uib-
genoodigd de Minister van Oorlog, de
Commissaris der Koningin in Gelder
land, B .en W. en de Gemeenteraad'
van Nijmegen, het lid der Tweede Ka
mer voor Nijmegen, Jhr. Mr. O. F. A.
M. van Nispen Jot Sevenaer, he\t Hd
van den Raad van State Mr. Elias, en
verschillende militaire autoriteiten.
Onze Officieren.
Aan de in ons blad van gisteren opge
nomen ranglijst van officieren in het Ne-
derl. leger en in dat van Ned. Oost- en
West-Indië dient nog het volgende te wor
den toegevoegd
Geneeskundige dienst: 1 generaal-ma-
joor, 3 kolonels, 8 luit.-kolonels, 7 ma
joors, 56 kapiteins, 44 1 e-luitenants, 11
reserve pff. v. gez. Ie kl. en 74 idem
2e kl.
Militaire apothekers: 2 majoors, 15 ka
piteins, 4 1 e-luitenants en 2 reserve mi
litaire apothekers 2e kl.
Paardenartsen: 1 luit.-kolonel, 2 ma
joors, 14 kapiteins, 13 1 e-luitenants en
5 reserve paarden-artsen 2e kl
Op non-activiteit: 1 kapitein.
Gedetacheerd in Ned-Indjë: 1 kapitein,
4 1 e-luitenants en 1 paardenarts 2e kl.
Militair onderwijs: 1 kolonel (inspec
teur) en onderscheidene officieren en bur-
gerleeraren.
Ned Ind. leger.
Geneeskundige dienst: 1 generaal-ma-
joor, 2 kokincls, 6 laiUSQlanel», 12
joors, 74 kapiteins, 84 1 e-luitenants, 10
tijdelijke off. v. gez. 2e kl.
Militaire apothekers: 1 luit.-kol., 1 ma
joor, 14 kapiteins, 18 2e-luitenants en 7
onderluitenants.
Militaire paardenartsen: 2 majoors, 3
kapiteins en 6 1 e-luitenants.
Korps marechaussé te voet in Atjeh
en onderhoorighedenj 5 kapiteins, 10 le-
luitenants, 1 2e-luit. en 1 onderluitenant.
Inlandsche officieren: 2 generaal-ma-
joors, 1 kolonel, 4 luit.-kolonels, 8 ma
joors, 8 kapiteins en voorts nog een aan
tal officieren bij korpsen niet rechtstreeks
tot het leger behoorende.
West-Indië Suriname.
1 kapitein, 5 1 e-luitenants, 1 luit.-kwar-
tierm., 1 off. v. gez. Ie kl., 4 idem 2e kl.,
2 apoth. 2e kl., 1 kapt.-kwartierm.
Adm. mil. korps Curasao: 2 kapiteins,
3 1 e-luitenants, 1 off. v. gez. Ie kl.,- 1
idem 2e kl. en 1 apotheker 2e kl.
Sociale Propagandaclubs.
In den Kath. Kring te Rotterdam was de
„Nationale Bond van sociale R. K. Propa
gandaclubs" onder presidium van den
heer A. C. van Zijp, bijeengekomen
voornamelijk tot het definitief vaststellen
der statuten en het verkiezen van een be
stuur.
Aanwezig waren de afgevaardigden van
13 aangesloten afdeelingen.
Na de openingsrede van den voorzitter
werden de notulen der oprichtingsverga
dering ongewijzigd aangenomen.
Onder de mededeelingen werd ver
meld, dat de gewestelijke bond van .Twen
te zich zou aansluiten.
De concept-statuten waren zooveel mo
gelijk gewijzigd naar de «ngekomen amen
dementen.
Als zetel van den Bond werd Rotter
dam aangewezen.
't Bestuur van den Bond zal gekozen
worden uit de besturen "der aangesTofen
vereenigingen.
Na nog enkele wijzigingen werd 't con
cept met algemeene stemmen aangeno
men.
De voorzitter brengt een hartelijk dank
woord aan de commissie tot samenstelling
van 't concept, welker voorzitter, de heer
Suring, van Vlaardingen, op zoo kranige
wijze de aangebrachte wijzigingen verde
digde.
Dan kwam de bestuursverkiezing:
voorzitter A. C. v. Zijp (Rotterdam), ver
der Theunissen (Arnhem), Stins (En
schede), yan Zwet (den Haag), Klomp
(Amersfoort), Burkung (Alkmaar), Pieters
('s-Bosch).
Bij de rondvraag kreeg de heer Bur
kung van Alkmaar 't woord en bracht het
bestuur der Rotterdamsche Prop.-club
Leo XIII dank voor "haar initiatief en de
comm. tot statuten-samenstelling voor
haar arbeid.
De voorzitter dankte den Eerw, Rector
A. v. d. Berg, die de vergaedring van 't
begin af had bijgewoond. Deze drukte de
afgevaardigden nog eens op het hart, pro
paganda voor den bond te maken. De
president sloot daarna de vergadering met
den christelijken groet.
De Rijksmiddelen.
De Staatscourant" van gisterenavond
bevat het overzicht van de opbrengst der
Middelen over de Maand December 1909
en tevens over de twaalf maanden van
het afgeloopen jaar.
De maand December heeft een aanzien
lijk hooger bedrag in 's Rijks schatkist ge
bracht dan haar naamgenoot van 1908.
Werd in laatstbedoelde maand ontvangen
f 14.790.450.371/2. in December 1909 was
de opbrengst f16.662.352.171/2, dus nu
f 1.871.901.80 meer.
Al dadelijk blijkt dat deze meerdere
ontvangst in de voornaamste plaats een
gevolg is van de verhooging van den ac
cijns op het gedistileerd. Werd uit dit
middel in December 1908 ontvangen
f2.442.211.65, in December 1909 was de
opbrengst f3.371.031.51, dus f928.819.86
meer. Ook dienen als buitengewone fac
tor nog in aanmerking te worden ge
bracht de opcenten op vermogens- en
bedrijfsbelastingen (bijna anderhalve ton).
Doch dan blijft er toch nog een aanzien
lijk bedrag over, dat in het voordeel van
'de afgeloopen maand kan worden ge
bracht Opmerkelijk mag heet en, dat on
danks de verhooging van het zegelrecht
op effecten, deze bron van inkomst een
f14.000 minder heeft opgebracht dan in
December 1908.
Het totaal over het afgeloopen jaar Is
iseê xeissA-
vangen f 162.556.940.77, zoodat de meer
dere opbrengst in 1909 bedraagt
f6.557.574.43.
Leger en Vloot.
Op 1 Jan, mankeerden aan de organi
sche sterkte der infanterie hier te lande
69 korporaals fouriers en 660 korporaals.
LEIDEN, 18 Januari.
Burgemeester van Leiden.
Verschillende namen van personen, die
voor een benoeming tot burgemeester
dezer gemeente in aanmerking zouden
komen, zijn reeds genoemd. Van de een
of andere zijde werd dan daarop mede
gedeeld, dat het bericht op een ver-
Sutuiaouaq U99 jooa hz jep 'usjsiay
UBA SJ9IU J9 J9 'U9UI9U UBB SujUI
-90U9q U99 U9)ipep ure }91U J9 }0 9l)S9AO(
UI U9UOSJ9d 9P p?p }UBAV {9^sni9q Suissip
in aanmerking zouden komen. Thans
evenwel gaat, volgens de „N. Ct." heit
gerucht, dat het zoo goed als vast
staat, da# de heer Mr. N. de Gijzelaar,
lid van de firma N. G. de Gijselaar
Co., commissionairs in effecten te
Gorinchem, tot burgemeester van Lei
den zal worden benoemd. De heer De
Gijselaar is van dezelfde politieke rich
ting als wijlen Mr. N. de Ridder.
Concert van St. Gregorius.
Het concert gisteren avond in den
Volksbond gegeven was matig bezocht.
En toch, de wegblijvers hadden onge
lijk. Het concert werd gegeven door
dilettanten, wel is waar, maar door di
lettanten met artisiek willen en kun
nen.
De concertgevende Harmonie j,Gre
gorius" zette me# haar vaandelmarsch
den avond in op een wijze, die men
van de wakkere leden onder de talent
volle leiding van den heer Kroon ver
wachten mag; ook later voerde ze op
zeer verdienstelijke wijze nog de Volks
potpourri van Oom es uit.
Van de solisten, die het leeuwendeel
aan de uitvoering hadden, niets dan
goeds. De dames B. en A. van Ulden
bewezen hoe door langdurig samenspel
en elkaar begrijpen een schoon geheel
kan verkregen worden, wat vooral uit
kwam in de Romeo-ouverture. Werkelijk
zeer beschaafd en geacheveerd spel ga
ven ze te hooren.
Wat het vocale gedeelte aangaat, hoe
uitstekend passen de sltemmen der dames
de Graaf en Bertels bij elkaar. Hoe goed
weten ze beurtelings te steunen en ook
te dragen, zonder ooit zich boven elkaar
te verheffen. Beiden toonden ook te voe
len wat ze zongen, wat vooral aan de
uitdrukking ten goede l$wam.
Mej. Bertels toonde zich later ook een
gevoelvolle soliste. Hoewel we de voor
dracht „Moederke alleen", liever wat
meer ingehouden hadden gezien, voldeed
de zang buitengewoon goed ..Als het
zonnetje slapen gaaf' werd heerlijk luch
tig gezongen. Niet te verwonderen dat
het geestdriftvolle publiek om een toe
gift drong.
.Heerlijk week js het geluid van Mej.
de Graaf en uitstekend haar voordracht,
vooral uitkomende in de „Carmen-aria"
en het toegegeven „Onder den roselaer".
Wat een schalksheid klonk er in ;dat laat
ste.
De heer Spendel zong zijn partij met
lofwaardige nauwgezetheid. Goede over
eenstemming was er tusschen den bas
en den tenor, (den heer Machen).
Met vroom gevoel zongen beide het
Adoro Te van Verhulst. Ook in hunne so
lonummers toonden de heeren hunne
goede kwaliteiten.
't Was werkelijk te betreuren dat 't
Geuzenvendel op den thuismarsch" zoo
laat gegeven werd. Het tot weggaan drin
gen der toehoorders maakte geen goeden
indruk op de zanger die er zoo werke
lijk in was.
Het viootquartet „Haydn" handhaafde
zijn oude reputatie. Een heerlijk samen-
pels gaven die musici te genieten, bui
tengewoon uitkomend in het Andante can
tabile van Tschaikowsky.
Het bijzonder woord van hulde
van den heer Hensing aan het adres
van de onvermoeide begeleidster Mej. B.
v. Ulden, was zeer op zijn plaats. Uiterst
bescheiden vervulde zij den geheelen
avond haar taak aan het klavier,
i jb^ofte yan nog meer zulke avo,nden
kunnen wij van harte toejuichen en wq
zouden willen vragendHerhaal nogmaals
dit concert; en dan allen op naar den
Volksbond!
Electro-Cultuur.
Gisteravond hield de heer R. Har-
kema, ingenieur te Haarlem, een voor
dracht over „Electro-cultuuri".
De lezing welke uitging van de Alg.
Ver. voor Bloembollencultuur, was toe
gankelijk voor haar leden, en werd flink
bezocht.
De voorzitter der Alg. Ver., den heer
E. H. Krelage, opende de vergadering en
heette allen van harte welkom, en vond
het aangenaam, dat vele leden uit dit
district gevolg hadden gegeven aan de
ze oproeping.
Het is iets nieuws, dart! door de Alg].
vereeniging voordrachtavonden worden
gehouden, doch de vele aanvragen hier
naar hebben bewezen dat hieraan wer
kelijk behoefte bestond.
Inderdaad, zoo vervolgt de spr., blijkt
uit de opkomst bij de vorige lening/
door den heer Lotsy te Haarlem gehou
den, alsmede uit de belangstelling dezen
avond getoond, dat deze lezingen zeer,
op prijs gesteld worden.
De lezing, die dezen avond zal wor
den gehouden over electro-cultuur wait
als nieuw beschouwd kan worden, zal
zeker de vakgenooten interesseeren.
Het was spreker een genoegen den
heer Harckema bereid te vinden hier
over een lezing te houden.
Gelijk het den leden bekend is, ver
volgde spreker, worden ook in dit dis
trict proeven met electriciteit, op de
cultuur toegepast, die de belangstelling
der leden ten volle waard zijn.
De voorzitter verleende alsnu helt
woord aan den heer Harkema.
In zijn inleiding verklaarde de heer
Harkema het ontstaan en de werking]
der electriciteit, en hoe wij het bij al
les in toepassing zien gebracht Door
middel eener kleine machine bewees spr.
zijn woorden en verklaarde op eenvou
dige wijze de werking der electriciteit
en het bestaan van een negatieve en een
positieve pool.
Hoewel de electriciteit in 't ^geheel
jiog van jongeren datum is, is het voor
al iets nieuws dat zij in toepassing ge
bracht wordt bij de planten, en vooral
hiervan als belangrijk voor den tuinbouw
heeft spr. zijn onderwerp gekozen.
De heer Harkema verklaarde hoe het
eerst in het buitenland, vooral in
Duitschland de electriciteit op de plan
ten is toegepast, en uit de ervaring
hiervan opgedaan, bewijst hij een gunstige
invloed hierop. Het doel der electro-
cultuur is toch de ontwikkeling der plant
in den meest uitgebreidsrten zin.
Niet alles is echter een goede gelei
der der electriciteit, maar.de aarde in
dien deze niet te droog is, bewijs# een
goede geleidster te zijn en biedt weinig
weerstand.
Spreker verklaarde dat in Haarlem
mermeer, en daarna in meerdere plaat
sen, als in het Westland proeven m€tt
electriciteit op de cultuur zijn toegepast
vooral bij aardappelen, tomaten eh de
groenten.
Verleden jaar nu werd voor het eerst
een installatie aangelegd en in toepas
sing gebracht bij de bollencultuur en wel
bij den heer N. Dames, te Lisse.
Als een zaak van groot belang merkte
spreker op, geldt het vooral dat de
installatie is gevestigd op een droge
plaats, daar men anders niet zeker kan
zijn op de werking.
Ook is het van groot belang hoe de
electriciteit toegepast wordt, en vooral
dient er rekening gehouden te worden
met den afstandsruimte Electriciteit
op een korten afstand op de cultuur
toegepast zou de planten dooden, maar,
op een goeden afstand, gelijk een mal-
sche regen den planten ten goede ko
men. I
Duidelijk gaf spreker een overzicht om
trent de resultaten die door de electro-
cultuur bereikt zijn. Vooral bij Tomaten
gaven de statistieken een zuiver bewijs
van het groote voordeeL
Volgens nauwkeurige berekening was
het verschil der opbrengst in K.G. van
verschillende kassen waar de electrici
teit al of niet is toegepast 50 a 60 pro
cent
Omtrent de werking der planten gal
spreker door lichtbeelden, van gephoto
feerde proefvelden, een helder overzicht
omtrent de resuitateiia
