BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 57.
®e £eicbekc ©ow/taiit
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, 1.10 per
kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.
Franco per post t 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 15 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Liederen van Kapelaan
Adr. P. HAMERS.
Ten dienste der uitwendige Godsver
ering heeft de Kerk het Schoonste en
voortreffelijkste, wat de schepping aan
biedt, uitgekozen. Voor haar gewijde va
sten is geen metaal te edel en te kost
baar! Voor hare altaren is geen marmer
ite kostelijk; geen stoffen zijn te fijn
voor de gewaden harer priesters en le
vieten! Heerlijk van lijn en vorm verrij
zen hare temepls. De meest beroemde
kunstenaars noodigt zij uit, hun beste
'krachten te gebruiken, om door hun ge-
jnie God te verheerlijken, de geloovigen
jte stichten en op te voeren naar den'
Oorsprong van alles, wat grootsch en
verheven is.
Ook de zangkunst werd gevraagd het
beste" te offeren en zij gaf de Grego-
riaansche gezangen het eerst, als het
schoonste en edelsteWant bij al haar
eenvoud zijn deze melodiën zoeter, rij
ker, machtiger, dan welke liederen der
:jwereld. Niemand durft dit te bestrij
den. Zelfs degenen, die als niet-katjho-
lieken geen waar begrip en zuiver gevoel
kunnen bezitten, waar het de katholieke
kunstwerken betreft, verklaren, na Tiet
bijwonen van een goedgeslaagde uitvoe-
voering van Greg, gezangen, dat zij al
len roem wegdragen
Daarmede is evenwel voor katholieke^
Kunstenaars geenszins aen weg afge
zet, om ook hun voortbrengselen op ker-
'kel. musikaal gebied in Gods heiligdom
te gaan offeren. De eisch is echter zóó
hoog gesteld, dat alléén zij worden toe-
jgelaten, die aankomen met het „beste".
Alles wat minderwaardig is, vindt in
Gods Kerk geen toegang. Het volkslied
is in de Kerk zeer goed op zijn plaats als
zijnde geschikt (wat betreft de taal en
vooral den vorm van het lied), om door
jde gewone geloovigen te worden ge
zongen maar vooral, wat voor een gods
dienstig lied hoofdzaak is, als een „ge
bed" te worden begrepen en gevoeld.
„Bidden" toch is een eerbiedig spre
ken met God, waardoor wijde gevoelens
jen begeerten van ons hart uitdrukken!
Het volkslied (ruim genomen) in de
kerk moet zijn een gezongen gebed, het
welk uitdrukt, wat het volk gevoelt en
Vraagt, wat het volk behoeft.
Voor Kapelaan Hamers' liederen mo
gen wij gerust wijd uit de deuren onzer
Godshuizen openen. Aan alle vereischten
van een volkslied in bovengenoemden zin
Voldoen deze gezangen in hooge mate!
Kiest uit, welken bundel gij verlangt,
alle gezangen zullen yoldoen, stichten
(en behagen.
Ofschoon er zonder twijfel in vele
iandere kerkliederen-verzamelingen schoo-
;jie gezangen te vinden zijn (o. a.
i'jin de zangboekjes van den Z.Eerw. H.
lEpping: „Gulden Wierookvat", „Cante-
ttnus" enz.) zijn de liederen van Kap.
Hamers waardige gezangen voor de
kerk; alszoodanig worden zij dan ook
alom met warmte aanbevolen en reeds
juitgevoerd op vele plaatsen. Men maakt
moeilijkheid tegen enkele dezer liederen
lover het praedicaat, „geschreven ïn
(den volkstoo n," als zouden zij voor
Volkszang minder of in 't geheel niet
geschikt zijn. Dusdanige beweringen ko-
jmen gewoonlijk alvorens men een po
ging heeft aangewend, om ze als volks
zang te beproevenEen man van muzi-
jkaal gezag beweert het volgende„Zij
treffen den toon, die het volk ver
staat en medegevoelt, omdat hij komt
opgeweld uit onopgesmukte godsvrucht
wen echte zielsontroering." Deze verkla
ring heeft waarde!
De begeleidingen van Hamers' liede
renbundels zijn in zéér goeden stijl ge
schreven, al naar 't karakter in majeur
|en mineur-toongeslacht. De verschillen
de tempo's zijn nauwkeurig aangege
ven. „Misschien", aldus v. Schaik, „zijn
1de begeleidingen het beste van zijn
twerk."
Een schoon lied lin den taal en den
trant van het volk behaagd altijd, en wel
tooozeer, dat het al de gevreesde hinder
palen ,uit den weg ruimt, zoo het (na
Voorbereiding) onder goede leiding aan
geleerd en uitgevoero wordt. Tot die
gewenschte „goede leiding" rek ene men
vooral het accompagnement! Een groote
volksmassa begeleiden heeft vele eigen
aardige moeilijkheden, vereischt oefe
ning en vaardigheid.
Wanneer de organist niets meer ver
richt dan een voldoend aantal registers
klaar maken en correct de begeleidin
gen afspeelt, dan doet hij t e weinig!
Op hem rust de taak na te gaan, waar
het volk waarschijnlijk tempo of mis
schien zelfs de zuiverheid van toon ^ai
verliezen. Is hij vaardig, dan kan h/j dit
voorkomen Meer dergelijke opmerkin
gen over de uitvoering van volksgezan
gen zouden kunnen gemaakt worden,
maar behooren in een tijdschrift voor
muziek.
Het voegt ons, Kap. Hamers dankbaar
te zijn voor de kostelijke liederen, waar
mede hij het Nederlandsche kafch. volk
heeft verrijkt! Moge deze heerlijke ge
zangen (zoowel in "de kerk als tehuis)
zéér vele beoefenaars vinden „Welzalig
de man, die er veel heeft ontfetoken'
van liefde voor den luister van 't huis
des Heeren." In eeuwige gedachtenis
zal hij blijven voortlevenDit geldt ook
het gezang. De liederen van Kap. Ha
mers bezitten in waarheid het vermo
gen het hart des volks fae ontrukken
aan de aardsche beslommeringen, om het
op te voeren naar hoogere gewesten,
waar alles van onzegbare blijheid juicht
en jubelt, Jehova ter eere. Het zijn zoo
vele verzuchtingen opwellend uit een
biddend priesterhart.
Zij verdienen niet minder aanbeveling
voor het huisgezin. Bij godsdienstige
mensc'nen vindt men toch veelal in hun
ne muziek-verzameling niet veel meer
dan enkele potpourri-gezangen en over
gevoelige solo's, waarin rfe aarcïscne lief
de bezongen wordt. De liederen van
kapelaan Hamers zullen deze prullen
bij nadere kennismaking verdringen. In
deze bundels heeft men keur en keus.
Althans wat de notatie betreft zijn zij
over 't algemeen voor een ieder uitvoer
baar. De begeleidingen zijn eenvoudig
en bieden een kostelijken steun, daar zij
ere zangstem op aangename wijze aragen.
De uitgever W. Bergmans heeft ge
zorgd voor een nette kleeding en een
flinken, helderen notendruk. Ze zijn te
verkrijgen in afzonderlijke serie's. Men
heeft in korten tijd reeds het 14de dui
zendtal bereikt. Dat zegt veel. Enkele
gezangen zullen welliclut geen ombe
kenden zijndoch de meesten zijn oor
spronkelijk van den toondichter.
Of deze gezangen in cijferschrift be
staan, of zullen verschijnen, is schrij
ver niet bekend. Schaft ze aan, de prijs
behoeft u niet af te schrikken. Doch
neemt vooral de begeleidingen er bij.
Deze toch dragen alles bij tot een
goede uitvoering en verhoogen de
schoonheid der liederen.
W. J. P.
Nootdorp, 1 Dec. 1909.
Spanje.
Koning Alfons ernstig ziek?
De Parijsche „Gil Bias" blijft volhouden,
ondanks alle officieele tegenspraak, dat
de Spaansche monarch ernstig ziek zou
zijn. Poliepen in den neus en verettering
in het oor maakten een operatie nood
zakelijk. Professor Moure uit Bordeaux
zou geconsulteerd zijn en had den toe
stand a.s ernstig gekenschetst; echter
wilde hij een operatie alleen in zijn kliniek
uitvoeren, en kon den tijd, die voor de
genezing noodig zou zijn, evenmin be
palen. De Madridsche geneeskundige
autoriteiten waren het volkomen met den
Franschen professor eens.
In het koninklijk paleis te Madrid
heerschte een zeer onrustige geest, want
men waagde het niet langer de waarheid
te verbloemen, zoodat een regentschap
reeds in zicht kwam. De Carlisten en Re
publikeinen waren echter op alle gebeur
lijkheden voorbereid
Alle bisschoppen van Spanje met den
kardinaal primaat aan het hoofd hebben
zich tot de regeering gewend met een
protest tegen het weder openen 'der
Ferrerscholen te Barcelona en elders in
het rijk, die door Maura gesloten waren
geworden. De bisschoppen wijzen er de
regeering op, dat de heropening dezer
scholen in strijd is met het concordaat
waarin bepmld is, dat het onderwijs
d,cd pp, de openbare scholen gegeven zal
worden, overeenkomstig zal wezen met
den katholieken godsdienst en zij vragen
daarom eerbiediging van de wet, die niet
toestaat, dat zulke scholen geduld wor
den.
Oostenrijk.
Het is eindelijk geiukt de Oostenrijksche
Kamer aan derr arbeid ie krijgen en is
een aanvang gemaakt met de behandeling
van de voorloopige begrooting. Genoege-
lijke uren beleeft daarbij de regeering
echter niet. In de jongste zitting ging de
sociaal-democraat Dascynski de regeering
ernstig te lijf. Hij verklaarde o. a., dat
het aan den minister-president te wijten
is, dat de Kamer niet kan werken; hij
had, zoo zeide spreker, het parlement
uitgeschakeld om ongestoord concessies
aan Hongarije te kunnen doen. Natuurlijk
moesten ook de burgerlijke partijen een
veer laten; het nationaal chauvinisme
dier partijen had ook het zijne bijgedra
gen tot de parlementaire ellende.
Verder wees Dascynski erop, hoe
slecht Oostenrijk voor zijn landverhuizers
zorgt. Het was een vernedering, zoo
zeide hij, in het buitenland te moeten
verklaren, dat men Oostenrijksch onder
daan is zoodat men zich in Duitschland
zelfs niet heeft ontzien, speciale maat
regelen voor Oostenrijksche landver
huizers in 't leven te roepen. En dit
dit zou men tegenover de onderdanen
van geen enkel land durven wagen.
Na Dascynski nam Steinwerder het
woord om scherpe kritiek te oefenen op
het beheer der financiën.
Daarna werd de zitting verdaagd tot
Donderdag^
Wat wijsheid zouden zij hebben l
Degenen, die in onze dagen aan de Hei
lige Schrift vasthouden, weten, dat de
mensch door God geschapen is naar
Gods beeld en gelijkenis.
De mensch is dus van God afkomstig.
Maar vele hoogwijze, zeer geleerde
mannen vonden dat verkeerd.
Die wisten het beter.
Niet bij God moest de oorsprong der
menschen gezocht worden, maar in de
apen wereld.
Sinds jaren zocht men dan ook naar
beentjes van den aapmensch,- om zoo
den werkelijken overgang van aap tot
mensch te kunnen bewijzen.
Prof. Bolk, de Amsterdamsche hoog
leeraar, vertelde ook nog twee jaar gele
den, dat wij, hoogst vereerend, onze voor
ouders hadden te zoeken, niet onder de
apen der oude wereld, doch onder de
Amerikaanse he apen.
Bekend is ook, dat Prof. Albrecht van
Hamburg in 1885 zoo ver ging, dat hij 's
menschen afstamming van den aap
bestreed. Deze hooggeleerde betoogde,
dat de oogen van de tegenwoordige apen
veel beter s'tonden dan de oogen der
menschen. De apen waren 'de menschen
al v o o r ui t in ontwikkelingsgang. Bij
de menschen was stilstand gekomen.
„Wij zijn nog apen", riep deze wijze
Hamburger uit! Wij zijn achterlijke
apen"!
Thans heeft een Nederlandsch profes
sor weer wat nieuws verkondigd,n.l. Prof.
Hub recht.
Deze heeft het over het „spraakver
mogen" en schrijft dan diepzinnig: Ï5De
waan van 'den dag is,- dat zekere thans uit
gestorven soorten van anthropoïde apen
gaandeweg dit vermogen erlangd hebben.
Maar het bewijs daarvoor is nog niet ge
leverd. Mijne opvatting, maar ook voor
haar kan ik geen bewijzen aanvoeren,
is deze, dat het spraakvermogen veel ou
der is dan algemeen worïlt aangenomen
en dat onder de Primaten naast de op
klimmende lijn die naar den mensch voert,
talrijke andere loopen,- die veeleer van
degeneratieve beteekenis gewees't zijn en
waarvan die der anfhropomorphe apen
de ons naast verwante is.'
Deze hooggeleerde, derhalve e en
uiterst verstandige man, gelooft er dus
niet veel van, dat de mensch van de
apen zou afstammen. Veeleer komen de
apen uit een soort menschachtige
dieren voort
Maar professor erkent* dat hij he t n i ef
zeker weet!
Ach,- ach, wat een geleerdheid!
Jiifcbia
De Prins te Vogelenzang.
Zaterdag had jhr. L. Boreel de eer
Z. K. H. Prins Hendrik op zijn be
zitting Het Huis Vogelenzang te ont
vangen, om op de wildrijke duin- en
boschgronden ter jacht te gaan. Om
halelf kwam de vorstelijke gast per auto
op Winterrust nabij het Oranjewater
aan, terwijl in den namiddag op het huis
Vogelenzang het tweede ontbijt werd
gebruikt. De buit van het jachtgezel
schap bestond na 'den afloop uit 90 fa
zanten, 4 hazen, 6 houtsnippen en 118
konijnen, dus uit 218 stuks wild, waar
van Prins Hendrik 123 dieren had ge
schoten ,een bewijs dat Z. K. H. vaardig
het jachtgeweer hanteert. Om kwart voor
vieren kwam de auto weder voor, om den
hoogen gast huiswaarts te voeren.
LEGER EN VLOOT.
Het maakt bij den Minister een punt
van overweging uit om in de soldaten-
cantines in de kazernes geen sterken
drank meer verkrijgbaar te doen stellen.
Hieromtrent is het gevoelen gevraagd van
de korpscommandanten.
LEIDEN, 7 December.
Bij beschikking van den Minister van
oorlog is de vrijwillige verbintenis als
adspirant-officier van gezondheid voor het
O.-I. leger van den militieplichtigen stu
dent in de geneeskunde, M. J. de Jongh,
alhier,- bekrachtigd.
Prof. dr. K. Martin, hoogleeraar
in de geologie alhier, en zijn echtgenoo-
te mevr. O. Martinleken, zullen in
den a.s. zomer e en wetenschappelijke
studiereis ondernemen naar onzen Oost-
indischen archipel.
Door den Minister van Oorlog is
toegewezen de levering van runderen ten
behoeve van de militaire slachterij te
Utrecht, gedurende het eerste half jaar
1910 ,aan G. W. Zandvoort, alhier, te
gen den prijs van f 0.62 per kilogram
vleesch en vet.
ALPHEN AAN DEN RIJN. Was voor
heen de Stationstraat het middelpunt
van den bouwondernemer, om de een
al mooier, en sierlijker dan de ander en in
alle mogelijke en onmogelijke stijl huizen
te bouwen, thans kan dat ook gezegd
worden van onze Dorpstraat. Zoo pas
heeft men de Stationstraat verlaten of
het oog wordt getroffen door het in
mooien en sierlijken stijl opgetrokken ge
bouw van den heer J. Vlasman, tegen
over het in aanbouw zijnde St. Joseph-
Gesticht.
De Brugstraat, een der drukste ver
keerswegen, met zijn groote en mooie
winkels, is weder een schoon gebouw
rijker, wat in sierlijkheid en stijl kan
wedijveren met de beste. De sinds jaren
bestaande Horlogerie van den Heer Jonker
gouw is omgezet in een in nieuwen stijl
gebouwd winkelhuis van vier verdiepin
gen hoog en opgetrokken in roode ver-
blend-steen en gepolijst hardsteen.
Beide gebouwen geven ons den indruk,
dat hier een bekwaam en met den tijd
meegaand architect aan 't werk is ge
weest, nl. den heer A. Rozestraten alhier,
die met de uitvoerders alle eer toekomt.
AARLANDERVEEN. Een treurig on
geluk heeft op St. Nicolaasmorgen het
gezin van den landbouwer K. in het Zuid
einde alhier getroffen.
In de zoogenaamde kelderkamer be
vindt zich een waterput, die door een
steen is afgesloten. Uit dien put was wa
ter gehaald, doch men had vergeten er
den steen direct weer op te leggen. Eeni-
ge oogenblikken later miste men het drie
jarig dochtertje, 'n Vreeselijk vermoeden,
dat helaas! waarheid was geworden
kwam bij de huisgenooten op. De arme
kleine lag in den waterput. Na veel moeite
werd ze er uit gehaald, maar 'de levens
geesten waren reeds geweken.
Voorwaar, een treurige SL Nicolaas
morgen
KATWIJK. Volgens loopende geruch
ten, aldus meldt het „Vad.", zullen hier
eerstdaags "drie politiebeambten, waar
onder een inspecteur van politie, hun
ontslag nemen. Gedurende het badsei
zoen kreeg een hooggeplaatst Duitsch
politie-ambtenaar een geschil met een
hotelhouder, welke twist zoo .hosg liep,
djat de hjO tdlip^er de (usschenkoiiist in
riep van de politie. Het optreden van;
deze ambtenaren tegen den hooggeplaat-
sten Duitscher, die zich daarover be
klaagd heeft, schijnt van dien aard te;
zijn, dat het nemen van ontslag d er.
drie betrokken ambtenaren van hooger-
hand zeer wenschelijk wordt geacht.
Voor de noodige repara
tie is van de haringvangst alhier ge-*
arriveerd de logger Neeltje en Elisabeth',
Katwijk 98, van de reederij Tom.
KATWIJK AAN ZEE. Te Vlieland zijn
gisteren aangespoeld breels, gemerkt
KW. 73, vermoedelijk afkomstig van een
bomschuit.
De bomschuit KW. III. liep te
IJmuiden binnen met verlies van een
bezaansmast.
KATWIJK AAN DEN RIJN. De heer
E. j. V. M. Hoogeveen alhier, slaagde te
's Gravenhage voor het examen Delf-
stofkunde, Aard- Plant- en Dierkunde,
(K. IV.)
LISSE. In tegenwoordigheid van het
bestuur en eenige genoodigden, waar
onder de Eerw. Geestelijken dezer ge
meente werd gisteravond in het gesticht
voor voogdijkinderen alhier, het St. Vin-
centiushuis het St. Nicolaasfeest gevierd.
Te omstreeks 41/2 uur arriveerde St
Nicolaas, vergezeld van zijn zwarten
knecht Pieter, per rijtuig aan het gesticht
en trad weldra een der zalen, waar in
middels alle kinderen te samen waren
gekomen binnen.
St. Nicolaas sprak de kinderen toe en
deelde met behulp van Pieter de cadeaux
uit.
Een der verpleegden dankte, mede na
mens de overigen, den H. Man voor zijn
bezoek aan het gesticht en voor de ont
vangen geschenken, waarna Hij na de
kinderen nogmaals te hebben aange
maand goed op te passen, vertrok.
Door de kinderen, welke op allerlei
lekkernijen werden onthaald, werden ge
durende den geheelen avond verschillen-
liederen gezongen.
Nadat St. Nioolaas vertrokken was,
verscheen de Heer B. van Leeuwen uit
Leiden, die verschillende voordrachten
ten beste gaf zooals o.a. De Noordpool-
vaarder, Variatie op het Wien Neer-
landsch Bloed, Zijn eerste Dichtstuk,
Kees de Koster e.a.
Hij slaagde er uitnemend in den
lachlust der kinderen op te wekken. Het
was een heerlijk schouwspel de verge
noegde gezichten dezer kinderen te zien,
die alle overgelukkig waren.
Zij die met hunne gaven het bestuur
van het St. Vincentiushuis in staat stel
den dit feest te organiseeren, kunnen
dan ook de voldoening smaken, voor
dezen avond eens het zonlicht te hebben'
doen schijnen i^ de harten, van deze
hunne ongelukkige natuurgenooten, hier
liefdelijk opgenomen, doch voor het
grootste deel verstooten door hunne na
tuurlijke verzorgers.
De kinderen der beide R. K.
Scholen hebben gisteren hun jaarlijksch
bezoek van St. Nicolaas en zijn knecht
gehad, waarbij aan ieder geschenken
volgens zijn stand werden uitgereikt:
de minder gegoeden kleedingstukken en
de meer gegoeden luxe geschenken en
verder de gebruikelijke chocolade.
NOORD WIJ KERHOUT. Gisteravond
werden de kleinen van het gesticht „de
Voorzienigheid" onthaald op een aardig
teestje. St. Nicolaas zou in eigen persoon
het gesticht bezoeken. Des avonds half
acht verscheen de goede Sint in vol ornaat
met zijn zwarten knecht, gevolgd door
belangstellenden en genoodigden. Na
eerst de kleinen te hebben aangemaand
vlijtig en braaf te blijven, werd door den
Sint aan alle kinderen een cadeautje ge
geven. Ook werden onder hen koekjes
uitgedeeld. Toen ook de zwarte knecht
een flinke zak met kruidnoten voor den
dag haalde en deze uitstrooide kende de
vroolijkheld der kinderen geen grenzen
meer. Hoogst vergenoegd namen zij af
scheid van Sf. Nicolaas en zijn knecht
waarna de kleinen nog werden onthaald
op chocolademelk en krentebrood.
Tegen a.s. Woensdagavond 7 uur
is eene vergadering uitgeschreven door
enkele ingezeten waartoe alle gemeente
naren worden opgeroepen, teneinde tot het
oprichten eener ijsclub tegeraken. De ver
gadering wordt gehouden in het lokaal
van den heer L. van Hensbergen.
Daar het aantal deelnemers aan het
voorbereidend militair onderricht voort-
