11
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 40.
Bureau OUDE SINGEL. 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
pit blad verschijnt elken dag, uitgezonderd zon- en feestdagen.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, 1.10 per
.kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.
Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/> cent.
Woensdag
November
1909.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 15 regels t 0.75, elke regel meer 15 cent
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
Aan de Katholieken van
Nederland.
- |Wat de Katholieke Sociale Artie" is
tfioe zij werkt,- wat zij reeds gedaan heeft,
[wij behoeven het U niet te zeggen. Het
|s reeds meermalen door de Katholieke
iPers herhaald.
En evenzeer mogen wij ajs bekend ver
onderstellen welke is de werkzaamheid
Van het Centraal Bureau van de Katholie-
jke Sociale Actie. Een klein anderhalf mil-
Jioen vlugschriften van socialen of apolo-
getischen aard heeft het reeds verspreid;
aan ieder, wie er om vroeg, verstrekt het
kosteloos advieseen groote bibliotheek
heeft het bijeengebracht, waaruit zij, die
ide sociale vragen bestudeeren, boeken
kunnen ter leen krijgenreeds viermalen
heeft het de Sociale Week georganiseerd,
'door vriend en vijand geprezen.
Ons Centraal Bureau bestond reeds,
toen Z. H. Paus Pius X het openlijk uit
sprak, dat een dergelijk Katholiek Bu
reau in alle- landen zeer gewenscht was.
Geen andere partij in ons land kan nog
dp zulk een Bureau wijzen.
Is het dan niet voor ons, Katholieken
yan Nederland, een eereplicht, ons Cen
traal Bureau krachtig te steunen, opdat
,het niet, door gebrek aan middelen, ge
dwongen zou kunnen worden,- zijn werk
zaamheid in te krimpen?
In Duitschland, Italië, Zwitserland,
Hongarije, Spanje en Frankrijk zijn door
de Katholieken zulke Bureaux opgericht,
welke in stand worden gehouden door
jaarlijksche bijdragen van 50 a 60 cents,
Waarvoor in ruil gratis een maandschrift
wordt toegezonden.
Het' Duitsche Bureau kon dit jaar op
meer dan 600.000 leden wijzen,- waar
door het een inkomen heeft van meer
dan 360.000 guldfK per jaar!
Dit voorbeeld hebben ook wij willen
'yolgen. Sinds 1 Januari van dit jaar (1909)
'geeft ons Centraal Bureau ook zuLk een
maandelijks verschijnend Volkstijdschrift
,uit, a 60 cents per jaar. Uit de opbrengst
ervan hoopten wij het tekort, dat jaarlijks
terugkeerde, te dekken.
Slechts ten deele is ons dat gelukt:
,idit jaar gaven zich ruim 5000 abonné's
op. Wilde zonder inkrimping van werk
zaamheid, het tekort gedekt zijn, dan wa
ren er minstens 15000 noodig.
Kan dit aantal niet worden bereikt?
Wij kunnen het niet gelooven. Waar wij
slechts vragen een kleine bijdrage van 60
cents per jaar, waarvoor men een bevat
telijk tijdschriftje in ruil ontvangt, daar
vertrouwen wij, dat er nog zeer vele Ka-
Itholieken in ons land, ook in die ge
meenten, waar nog geen Plaatselijk Comi
té bestaat, zullen gevonden worden, die
bereid zullen zijn gehoor te geven aan
onze dringende oproep: steunt het Cen
traal Bureau van de Katholieke Sociale
Actie in Nederland door een abonndntent,
'ip nenten op het Maandschrift.
Men kan zich opgeven bij den secretaris
i van het Plaatselijk Comité van de K. S.
A., of direct bij het Centraal Bureau te
beiden.
JHet Bestuur v. h. Diocesaan Comité
van de K. S. A. in het Aartsbisdom
Utrecht:
Mr. A. Bn. v. WIJNBERGEN,
Voorz.
-Th. BIANCHI, Secretaris.
B. A. DE WIT, Adviseur.
Het Bestuur v. h. Diocesaan Comité
van de K. S. A. in het Bisdom
*s Bosch
J. J. A. HOUBEN, Voorzitter.
L. v. d. STEEN, Secretaris.
Mgr. C. C. PRINSEN, Adviseur.
Het Bestuur v. h. Diocesaan Comité
van de K. S. A. in het Bisdom
Roermond
Jhr. Mr. Ch. RUYS DE BEEREN-
BROUCK, Voorz.
G. CASTERMANS, Secretaris.
Prof. J. M. L. KEULLER, Adv.
Jdet Bestuur' v. h. Diocesaan Comité
van de K. S. A. in het Bisdom
Haarlem
Mr. E. R. H. REGOUTy Voorz.
|B. .J GROBBEN, Secretaris.
Ugi\ KONINGS. Adviseur
Het Bestuur v. h. Diocesaan Comité
van de K. S. A. in het Bisdom
Breda
.W;. H, BOGAARDT, Voorzitter.
J. M. HERMANS, Secretaris.
Dr. A. G. COUWENBERGH,
Adviseur.
Prof. J. D. J. AENGENENT,
Algemeen Adviseur.
Mr. P. J. M. AALBERSE,
Algemeen Secretaris.
Duitschland.
Een eigenaardig voorbeeld hoe bang
men in Duitschland nog steeds is voor
Fransche invloeden in Elzas-Lotharingen
is het volgende staaltje weer. Dezer da
gen ontving een te Mülhausen geboren en
daar zeer in aanzien zijnd burger Wege-
lin, een bevel het land te verlaten. Dit
bevel geschiedde tengevolge van een te
legrafische instructie van het Ministerie
maar de aanleiding ertoe was van zeer
weinig beteekenis.
In het Centraalhotel werd Zondag een
potpourri gegeven, waarin behalve het
Duitsche ook het Fransche volkslied voor
kwam. Twee jongelieden klapten bij het
hooren der Marseillaise. Niemand nam
notitie van deze „betooging" van de kna
pen, maar in de naburige zaal zatten of
ficieren. Een paar van hen verlieten on
middellijk het lokaal en den volgenden
dag moest de hoteleigenaar voor de po
litie verschijnen, evenals de heer Wegelin,
die in het hotel was geweest. Hij had
n.l. het orkest vijf mark gegeven voor
het spelen der potpourri. Voor deze zon
de werd hij uitgewezen.
Frankrijk.
Parijs in duisternis.
Tegen halftien Maandagmorgen daal
de een mist op Parijs zóó dicht, dat de
Temps geen beter woorden vond om
het verschijnsel te kenschetsen dan deze
c'était la nuit. Bijna alle fiacres, omni
bussen en automobielen ontstaken de
lantarens. Alle magazijnen en cafés had
den het licht op, alsof het avond in;
plaats van morgen was.
De bekende en te Parijs zoo kwistig
aangebrachte „affiches Iumineuses"
brandden eveneens
Het grappigste was de toestand wel
in de Bibliothéque Nationale.
Uit vrees voor brandgevaar heeft men
nl. tot dusverre in dat gebouw geen
verlichting willen aanbrengen, noch gas-
noch electrisch licht.
Om tien uur in den morgen was het
daar zoo donker, dat de directeur de
bezoekers liet verzoeken huiswaarts te
gaan. Lezen konden zij toch niet in die
duisternis en dan zooveel kostbare boek
werken
Eigenaardig is het zeker, dat deze zwa
re mist uitsluitend over de stad zelf hing.
In de onmiddellijke omgeving, de ban-
lieue, was het helder. Het treinverkeer
ondervond dan ook gelukkig slechts zeer
weinig stoornis.
Tegen twaalf uur begon het in het
centrum der stad op te klaren en lang
zamerhand hernam deze weer haar ge
woon aanzien, dat van een somberen
regendag in November.
De vroede vaderen hebben onmiddel
lijk maatregelen genomen om bij een
volgende gelegenheid voor hulp-straat-
verlichting te kunnen zorgen. De Ge
meenteraad stemde nl. voor een crediet
van 5800 francs ter aanschaffing van
acetyleen toortsen.
Italië.
Een Italiaansch blad verneemt uit Li
ma, in Peru, dat een jong anarchist een
bom heeft geworpen in het rijtuig van den
bisschop van Cuzco. Deze werd op slag
gedoodzijn secretaris moesten beide
beenen worden afgezet en was, bij 't af
zenden van het bericht, stervende. De
moordenaar trachtte zelfmoord te plegen,
maar dat mislukte. Men had groote moei
te, hem uit de handen van de pienigte
te bevrijden.
Amerika.
De Mijnramp bij Chicago.
Omtrent deze ontzettende ramp in de
mijn van de „St. Paul Coal Company"
bij Cherry komen enkele, nadere bijzon-
UerhsJea in.
Behalve de 12 mijnwerkers, die bij
hun poging tot redding hunner makkers
zoo noodlottig om het leven kwamen, wil
de toch nog zes dappere kerels een laat
ste poging wagen tot redding van hun
ongelukkige kameraden, of althans trach
ten, eenige zekerheid omtrent hun toe
stand te erlangen. Maar de lift, waarmede
zij in de hoofdschacht afdaalden, had den
bodem van den put nog niet bereikt, of
een krampachtig rukken aan het signaal-
koord gaf het sein tot ophalen. Honder
den menschen verdrongen zich om de
schachtopening, toen de lift weer zicht
baar werd. Zij bevatte de zes vreeselijke
verminkte lijken der opofferende, koene
mannen. Een steekvlam had hun de haren
en de kleederen tot asch verbrand en de
huid van het lichaam geschroeid.
Omtrent het juiste aantal dooden schijnt
men 't nog niet eens te zijn.
Terwijl een kabeltelegram uit New-
York meldt, dat ongeveer 200 mijnarbei
ders om 't leven kwamen, wordt uit Chi
cago gemeld, dat waarschijnlijk 478 van
de 490 in de mijn werkende personen het
leven hebben verloren.
Een der geredden verhaalt van 60 mijn
werkers, die in een der schachten bijeen
kropen, en daar, in doffe berusting, den
dood afwachtten.
Het is vastgesteld, dat de redding van
velen mogelijk ware geweest, wanneer de
lift behoorlijk en op tijd had gewerkt.
Het blijkt uit latere berichten ook, dat
met den reddingsarbeid eerst verscheide
ne uren na het uitbreken van Üen brand
werd begonnen.
Koninklijke besluiten.
Met ingang van 1 Maart 1910 is aan
H. van Goudoever, op zijn verzoek, eer
vol ontslag verleend uit zijn betrekking
van directeur der Staatsloterij, met dank
betuiging voor de vele en belangrijke
diensten aan den lande bewezen.
Met ingang van 1 Dec. is benoemd
tot leeraar aan de Rijks hoogere Burger
school te Leeuwarden mr. dr. J. Kalma,
leeraar aan de. Rijks hoogere Burger
school te Groningen en te Warffum.
Benoemd tot lid in de tiendcom
missie in het zesde tienddistrict, stand
plaats Rotterdam, mr. F. M. C. E. Koks-
ma, rechter in de arrondissements-recht-
bank te Rotterdam.
De Ridderorden-zaak.
Naar „Het Huisgezin" zegt uit Den
Haag uit betrouwbare bron te vernemen,
zal dr. Kuyper een dezer dagen gelegen
heid vinden, in de Tweede Kamer een
verklaring betreffende de veelbesproken
zaak af te leggen en zal na hem door
mr. Lohman als voorzitter der christelijk-
historische Kamerclub het woord worden
gevoerd.
Ramp te Katwijk.
Blijkens het Voorloopig Verslag van
de Oorlogsbegrooting, werden door som
mige leden aan den Minister van Oorlog
inlichtingen gevraagd omtrent het droe
vige ongeluk, overkomen aan militairen,
die belast waren met het opruimen van
een wrak bij Katwijk.
Men verzoekt te melden:
In het belang der lotelingen der lichting
1910, die gaarne bij een bereden korps
wenschen te worden ingedeeld, wordt er
de aandacht op gevestigd dat het aan
beveling verdient om bij hun aanvrage
om indeeling meer dan een korps op te
geven.
LEIDEN, 17 November.
Mej. A. P. Ouweleen alhier, is te
Rotterdam geslaagd voor het examen
apothekers-assistente.
Onze stadgenoot de korporaal j.
A. Veltman, van het 4e Reg. Infanterie
is bij beschikking van den commandant
der le Divisie overgeplaats bij het 2e
Regiment Infanterie te Maastricht.
De Vereeniging voor ethische en
godsdienstige vraagstukken alhier, zal
Donderdag 18 November a.s. des avonds
te Ibi uur in het Klein-Auditorium van
het Academie-gebouw een vergadering
houden, waarin prof. K. Lake een inleidend
woord zal spreken.
Voor het loopende cursusjaar zijn voor
drachten toegezegd door de heeren Lod.
van Mierop, dr. J. A. Cramer, J. Reddingius,
prof. dr. H. A. Lorentz en R. Casimir.
Donderdag a.s. zal mr. A. J. C. Ret-
baan Macaré, des avonds te 7H uur, in
de Studentensociëteit Minerva alhier de
volgende stellingen verdedigen:
I. Een krachtig ontwikkeld vakver-
eenigingswezen is zoowel voor de econo
mische als politische ontwikkeling van
groot belang.
II. Daarvan is beperking van het op
treden van Staat of gemeente, op sociaal-
economisch terrein, niet te verwachten.
III. De zoogenaamde verzekering tegen
de gevolgen der werklooshetd mag niet
geheel uit handen der vakvereeniging
worden genomen.
Deze vergadering gaat uit van de De-
bating Society.
De heer L. van Giersbergen, leeraar
in Bijenteelt te Wageningen zal een Voor
dracht houden over Bijenteelt te Leiden
op Woensdag 24 November, 's avonds 8
uur, Stadsgehoorzaal.
Te Haarlem is geslaagd voor het
examen vrije- en ordeoefeningen der
gymnastiek mej. H. E. H. Meykamp,talhier.
Mej. M. J. E. Timmerman, alhier,
is te Rotterdam geslaagd voor het examen
apothekers-assistente.
H1LLEGOM. Tengevolge van de uit
breiding van het aantal inwoners dezer
gemeente, zal het aantal raadsleden het
volgend jaar van 11 op 13 worden ge
bracht.
De schouw van den Vosse- en Weer-
lanerpolder zal gedreven worden op 30
November a.s.
B. en W. hebben aan L. Th. J.
van Dijk, boekdrukker alhier, verguinning
verleend tot het plaatsen van een ben
zinemotor in zijn op te richten drukkerij.
De architect C. Verkoren, alhier,
zal Vrijdag 19 November a.s. 's avonds
7 uur ten kantore der firma Gebr. van
Waveren aanbesteden: het bouwen van
een bloebollenschuur met bijbehoorende
werken.
KATWIJK. B. en W. van Rijnsburg
hebben dr. A. J. van Walsem, alhier, aan
gewezen voor de gratis doodschouw en
vaccinatie in die gemeente.
KATWIJK AAN ZEE. De prijzen der
haring zijn als volgt: volle pekelharing
f 10—11, ijle dito f6.10—6.30, steurha-
ring f 8.3020.15, makreel f 7.60, f8.25
9.40 per kantje. Enkele schuiten zijn
met averij binnen.
Uit IJmuiden meldt men, dat de log
ger K. W. 139, Anna en Teuntje in den
nacht van Maandag op Dinsdag bij het
binnenzeilen van den haven aldaar op den
Noorder stroomgeleider is geloopen.
Men is begonnen de haring en netten
te lossen en gisteravond met hoog water
is het vaartuig vlot gebracht door de sleep
boot „Vischploeg".
Gisteren kwamen nog van de haringvis-
scherij te IJmuiden binnen de loggers
K.W. 114 Noordzee I met 22 last en KW
139 Anna en Teuntje met 11 last haring.
Te Vlaardingen is binnengekomea de
bom K 76 met 11 last.
Van de haringvisscherij is te IJmui
den binnengekomen de logger K.W. 135,
Margaretha Cornelia, met 17 last haring.
L1SSE. Op de bovenzaal van Hotel
„De Witte Zwaan" hield de R. K. Kies-
vereeniging eene huishoudelijke vergade
ring. Met den gebruikelijken christelijken
groet opende de Voorzitter de vergadering
en gaf een kort overzicht van de ver
kiezingen in den afgeloopen zomer. Na
lezing der notulen kwam in behandeling
het bestuursvoorstel, luidende: Het regle
ment worde in dien geest gewijzigd dat
de R.K. Kiesvereeniging zich in 't vervolg
onthoudt van officieele bemoeiingen bij
gemeenteraadsverkiezingen. Zooals te ver
wachten was, volgde hierover een breed
voerige discussie, welke tot uitslag had,
dat het bestuursvoorstel werd verworpen
met 46 tegen 39 stemmen. Als gevolg
hiervan legde het bestuur in zijn geheel
zijn functies neer. Na nog eenige mede
deelingen van huishoudelijken aard, werd
de vergadering op de gebruikelijke wijze
gesloten.
Tot hulptelefoniste aan het telefoon
kantoor is benoemd mej. X.,_ Mathuis,
ai'HSü
Meermalen heeft het kerkbestuur,
getracht om door particuliere giften van
parochianen in de gelegenheid te wor
den gesteld om de inrichting van cen
trale verwarming in dit kerkgebouw te
kunnen voltooien, maar steeds zonder
succes.
Thans heeft het kerkbestuur aan de
parochianen voorgesteld om{ voor dit
doel 10 pCt. af te dragen van het bedrag
der huur van de zitplaatsen in die kerk,
met dien verstande, dat degenen die meer
zitplaatsen op hunne naam hebben, dit
alleen behoeven te betalen van de drie
eerste zitplaatsen. Als nu blijkt, dat de
meerderheid hiervoor is, zal de centrale
verwarming geheel worden aangebracht.
LANGERAAR. Op Woensdag 24 No
vember houdt de tuindersvereeniging „de
Ter Aarsche Augurkenveiling" in café
,Het wapen van Ter Aar" alhier hare na
jaarsvergadering. De agenda bevat: 1.
Opening. 2. Lezing notulen. 3. Voorloo-
pige rekening van den Kassier-boekhou
der; 4. Verslag van den secretaris. 5,
Verkiezing der Eind-commissie. 6. Mede-
deeling van het Bestuur. 7. Rondvraag en
sluiting.
NOORDWIJK AAN ZEE. Niettegen
staande het koude weer, waren vele be
langhebbenden en belangstellenden gis
teravond opgekomen ter vergadering in
hotel „Huis ter Duin." Deze vergadering|
was bijeengeroepen door Burg. en Weth.
van Noordwijk naar aanleiding van plan
nen, die er bestaan, om onze vooruitgaan
de badplaats te voorzien van de meest
moderne verlichting, n.l. van electrisch
licht.
De vergadering bijgewoond door
Wethouder van der Meer, eenige Raads
leden, vele notabelen en verder door ve
len, die hoe dan ook belang hebben
bij een steeds toenemend vreemdelingen
verkeer, werd geopend en geleid door
onzen Burgemeester, Jhr. W. C. van Pan-
huys, die in zijn openingswoord dank
bracht aan de gastvrouwe, de Directie
van „Huis ter Duin", die zoo welwillend
was gevonden, voor deze vergadering
een harer lokalen beschikbaar te stellen
en verder op den avond haar plichten
van gastvrouw op royale wijze toonde.
Tevens stelde onze Burgemeester aan
de vergadering voor een tweetal inge-
genieurs, die beiden verbonden zijn aan
de Leidsche lichtfabrieken, de eene aan
de gasfabriek, de andere aan de Gemeen
telijke Centrale.
De Voorzitter zegt, dat 't hem genoe
gen doet, zóó groote belangstelling te
mogen constateeren, nu het betreft den
bloei en den vooruitgang der badplaats
Noordwijk. Spr. zegt verder, dat behalve
het adres van „Zeebad Noordwijk aan
Zee", welke vereeniging de interventie
van het Gemeentebestuur heeft ingeroe
pen bij het eventueel verkrijgen van elec
trisch licht, nog vele betuigingen van
sympathie verkregen zijn met deze bij
eenkomst. Verder gaf de voorzitter het
Woord aan den deskundige, tevens afge
vaardigde van het Leidsche Gemeente
bestuur, om inlichtingen te verschaffen
enz. Spr. legt uit, dat deze vergadering
hoofdzakelijk belegd is, om voorloopige
toezeggingen te verkrijgen, die tot
grondslag moeten dienen voor nadere
berekeningen en verdere uitwerking der
plannen.
Daarna hoorden we van den deskundi
gen ingenieur vele cijfers, berekeningen,
en uitleggingen, die het onmogelijk is,
alle weer te geven, 't Voornaamste is on
getwijfeld 't volgende: Een gewone gas-
gloeilichtlamp met een lichtsterkte van
50 normaalkaarsen, die 20 uren brandt,
staat gelijk met een metaaldraadlamp van
gelijke lichtsterkte, die 1 electrische een
heid of 1 kilowattuur verbruikt. Eén kilo
wattuur of éénelectrische eenheid zal
(voor lichtverbruik) 40 centen kosten
voor krachtverbruik d.i. tot het drijven
van een motor, zal de prijs 15 cent per
eenheid bedragen. Hoofdzakelijk zal de
levering van electriciteit voorloopig al
thans alleen noodig blijken voor ver
lichting.
Velen vinden, dat die prijs nog al hoog!
is, terwijl anderen weieens meenen ge
hoord te hebben, dat op andere plaat
sen, die een eigen electrische centrale
hebben, deze eenheidsprijs veel lager is.
De deskundige toont met cijfers uit vele
plaatsen aan, dat dit onmogelijk is, daar
men niet alleen rekening moet houden
met de productiekosten, maar ook met
yaa i&ntr^le, ^schaLfing de£