3^
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit stad en omgeving.
Ie Jaargang.
No. 25.
Bureau OUDE SINGEL 54, LEIDEN.
latere. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAO, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, f 1.10 per
kwartaalbij onze agenten 10 cent per week, f 1.30 per kwartaal.
Franco per post f 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2l/8 cent.
Vrijdag
October
1909.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels f 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Groote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Dit nummer bestaat uit
TWEE bladen.
De economische toestand
der landbouwarbeiders.
Gisterenavond zijn verschenen de rap
porten en voorstellen betreffende den eco-
nomischen toestand van de landbouwar
beiders, ingediend door de Staatscommis
sie voor den Landbouw.
Aan de conclusiën der Commissie
wordt het volgende ontleend:
Trek van de plattelandsbe
volking: De bevolking" in de landbou
wende gemeenten neemt minder toe dan
het geboorte-overschot bedraagt, en ook
het aantal personen, in het landbouwbe
drijf werkzaam,- neemt in verhouding tot
de geheele bevolking en tot de in andere
beroepen werkzame personen af. Abso
luut stijgt evenwel de landbouwende be
volking in het algemeen en in het bij
zonder het aantal landarbeiders. Zij,- die
wegtrekken, zijn meestal de meer jeug
dige e» energieke personen. In vele stre
ken heeft de trek vooral aan vrouwelijke
dienstboden in den landbouw, gebrek doen
ontstaan.
Ondanks de Physische toestand
der bevolking ten plattelande
in de laatste kwarteeuw is vooruit gegaard-
dienen maatregelen getroffen te worden,
om deze vooruitgang gelijken tred te doen
houden met de steden. Meer aandacht
moet de overheid schenken aan goed
drinkwater, door zoonóodig subsidie te
verleenen voor drinkwaterleiding, verbe
tering van de bodemverontreiniging; ge
neeskundige hulp; oprichting en in stand
houding van ziekeninrichtingenbevorde
ring der ziekenfondsen.
De werking der Woningwet.
Door wijziging en verstandige uitvoering
der Woningwet kan aan de juiste klach
ten worden tegemoet gekomen en de op
ruiming van slechte woningen worden be
vorderd. Aan de gemeentebesturen be
hoort meer vrijheid te worden gegeven
aangaande de termijnen van ontruiming
eener onbewoonbaarverklaarde woning
en van de voorwaarden waaronder zij
steun tot den bouw van nieuwe wonin
gen of tot het aanbrengen van verbeterin
gen in bestaande woningen willen ver
leenen. De bouw van goedkoope, doel
matige en aantrekkelijke arbeiderswonin
gen ware door het uitschrijven van prijs
vragen met rijkssteun te bevorderen.
Vakontwik keling der landar
beiders. Het herhalingsonderwijs moet
meer met de eischen van het practisch
leven rekening houden. Uitbreiding van
de bestaande organisatie van het lager
landbouwonderwijs is naar gelang der ge
bleken behoefte wenschelijk, evenals het
geven van onderricht aan arbeidersdoch
ters en -vrouwen iri hetgeen in het arbei
dershuishouding te pas komt De be
voegdheid der gemeentebesturen en het
verleenen van het z.g. landbouwverlof
moet in eene verplichting worden omge
zet, met dien verstande, dat het aantal
perioden, waarin verlof kan worden ver
leend, wordt beperkt.
De verstrekking van grond en
van grondcrédiet aan arbeiders behoort
wettelijk en onder Staatstoezicht te wor
den geregeld, daar grondgebruik een be
langrijk middel is tot verbetering van den
economischen toestand der landarbeiders
en de gelegenheid voor zoodanig gebruik
den landarbeiders veelal in onvoldoende
mate of slechts op voor hen te bezwarende
voorwaarden is geboden. De Staat moet
hier hulp bieden, als het particulier initia
tief of de gemeente te kort schieten. De
ze hulp moet er op gericht zijn om de
landarbeiders in staat te stellen zich een
arbeidersplaatsje te verschaffen, dat hun
niet verhinderd hun arbeid in loondienst
te besteden. Aan den eigendom moet bo
ven pacht de voorkeur worden gegeven,
zoo noodig met financieele hulp. Aan
het arbeidersgrondgebruik behooren zoo
weinig mogelijk kosten te worden ver
bonden.
De Bescherming van den
landarbeid behoort wettelijk te
worden geregeld en wel in af
zonderlijke wetten. De regeling be
hoort alleen te omvatten de werk
zaamheden verricht in een bedrijf van
landbouw, tuinbouw, boschbouvv, veehou
ding en veenderij en niet die, welke daar
mede middellijk in verband staan. Een
wettelijke algemeene maximale arbeids
dag van b.v. 10 of 8 uur is evenmin als
eene veranderlijke maximale arbeidsdag
in den landbouw, in te voeren. Verbod
van nachtarbeid is niet noodig, omdat de
ze zoo goed als niet voorkomt. Beper
king van den arbeidsduur dienen voor elke
categorie afzonderlijk geregeld, waarbij in
het bijzonder de aandacht verdient de re
geling van nachtrust en schafttijden. De
arbeid in eigen bedrijf van vrouwen en
kinderen behoort te worden vrijgelaten.
Sommige werkzaamheden zouden kunnen
Worden verboden.
Een verbod van allen loonarbeid dei-
gehuwde vrouw en meer in het bijzonder
der moeder ware te rechtvaardigeneven
wel zou daaruit geldelijk verlies van het
gezin in sommige tijden gevaar voor een
tekort aan arbeidskrachten komen te
staan. In elk geval is het wenschelijk,
den loonarbeid der vrouw eenigen tijd
vóór en na het einde der zwangerschap te
verbieden. Voorts is het wenschelijk, den
loonarbeid van het kind beneden den 12-
jarigen leeftijd te verbieden.
Bijzondere bepalingen zijn noodig voor
bescherming van den koppelarbeidaf
zonderlijk verbod van Zondagsarbeid niet.
De bestaande Zondagswet behoort even
wel streng te worden gehandhaafd. Vei
ligheids- en andere beschermende voor
schriften nopens den omgang met dieren
alsmede met machines mogen niet ont
breken. Voorschriften moeten worden ge
geven betreffende de bescherming van
stofverwekk enden arbeid in besloten
ruimten en de ventilatie der stallen.
Landbouwverzekering. De land-
bouwongevallen-verzekering behoort* zoo
dra mogelijk bij afzonderlijke wet te wor
den geregeld.
Een gedwongen ziekteverzekering is
niet geschikt voor den landbouw, omdat
te veel arbeiders buiten den verzekerings-
dwang zouden moeten vallen, in vele ge
vallen de werkgevers de wet zouden kun
nen ontduiken en ten slotte omdat een
dwangverzekering onnoodig kostbaar zou
worden. Vrijwillige verzekering, onder
controle van Overheidswege is voor den
landbouw aangewezen. Het verzekeren
van geneeskundige behandeling en ver
pleging geschiede niet door dezelfde or
ganisaties als dat van een uitkeering. De
overheid bevordere fondsen tot genees
kundige behandeling bij verpleging bij
ziekte, alsmede uitkeeringskassen, door
het particulier initiatief opgericht.
Voorziening in de behoeften van oude
en invalide landarbeiders is dringend
noodzakelijk.
BeSgië.
Onder het opcchrift „De Flater"
schrijft het „Hbld. v. Antw." aldus over
het besluit van den gemeenteraad van
Antwer.pen om een straat naar Ferrer te
doopen
„De Cartellisten van den gemeente
raad hebben met hunne inotie-Ferrer een
van die flaters begaan, die iemand voor
zijn leven lang belachelijk maken.
Ziedaar nu vertegenwoordigers van
eene groote handelsstad, die zich eene
les laten geven door den gemeen
teraad van het revolutiannaire Parijs.
Daar ten minste was er een verstan
dig mensch, de prefekt der Seine, die
den raad verzocht zich te stellen op
een hoog politiek standpunt en enkel
op de belangen van Frankrijk
te 1 etten.
En vond men een meerderheid die
meende dat Parijs verstandiger handel
de, met aan zijne stoffelijke belangen
te denken, dan door zich in het zweet
te stellen voor eenen anarchist, die ver
moedelijk zijn lot niet had gestolen.
Want men moet het personagie doen
kennen, dat hier door onze Logegasten
wordt opgehemeld als een martelaar,
als een held, als een denker.
M. Ryckmans las Ferrer's ophemeling
van den man, die een aanslag plaagde
op Maura, en waarin betreurde, dat de
moordenaar zijn wapen niet vergiftigd
had.
Hij las de zinsnede voor waarin Fer
rer. aanraadt de wezens, die achterlijk,
onnuttig, ongeschikt blijken, om het le
ven te brengen.
Maar die man, de vriend van Morral,
die de bom wierp naar den bruidstoet
van koning Alfonso, was ook als huis-
y,ade£ .eejn inodei, waardig om zijn paam
door een straat te zien verheerlijken.
Ferrer scheidde van zijne vrouw in 't
begin zijner betrekkingen met juffer
Meun ié, een oude jonge dochter, die
hem hare fortuin achterliet. De schei
ding was luidruchtig. Op 12 Juni 1894
loste Mevr. Ferrer revolverschoten op
haren man en werd voorwaardelijk ver
oordeeld tot een jaar gevang.
Voor..de rechtbank* werd uitgemaakt
dat vrouw Ferrer met haar man een
leven als een hel had geleid, een mar-
telie van alle dagen, dat hare kinderen
haar werden ontnomen en dat haar man
haar verbood ze te zien.
Toen Ferrer de centen der oude jonge
dochter beet had, spande hij aan met de
jonge Soledad Villafranca.
Vindt men het stichtend genoeg?
De „Matin" die de stemming van den
Parijzer gemeenteraad goedkeurt, vraagt
wie er binnen 5 jaar nog zal spreken
van Ferrer.
Niemand, dat is zoo, maar wij hopen
dat de straat er zal komen, om aan het
nageslacht de kolossale kwasterij te
doen kennen, in den jare 1909, door
zich verstandig noemende menschen, in
den Antwerpschen gemeenteraad ge-
pleegdA'
Frankrijk.
Ook een „Neutrale". De onderwijzer
van Conchey (Frankrijk) is een echt
neutraal leermeester der jeugd.
Hij vond in zijn school een handboek,
waarin de plichten jegens Ood werden
aangegeven. Het boek hield hij in ge
bruik maar om te voorkomen, dat de
kinderen zouden lezen, dat ze jegens
God plichten hébben, gomde hij de
bladzijden, waarop daarvan sprake was,
tegen elkaar..
Hij ontraadt aan de kinderen naar
de christelijke leering te gaan. Hij ver
biedt hun den pastoor te groeten. Als
er van dezen priester sprake is, dan
duidt hij Z.Eerw. aan met: „die man".
„Ik houd zooveel van de pastoor," zegt
hij, „dat ik er van één vier zou willen
maken."
Over kranten sprekend zegt hij,- dat de
Katholieke bladen geschreven zijn door de
pastoors en uitgevonden om het volk te
bedriegen. Natuurlijk heeft hij de kinde
ren ook onthaald op een lofrede op Fer
rer. Niet de propagandist van de anarchis
tische ideeën verdiende den dood, maari
de monniken en de bisschoppen, zei hij.
Bij die gelegenheid betreurde hij het zijn
krant niet bij zich te hebben. *,ik zou er
jullie belangrijke aanhalingen uit hebben
kunnen voorlezen."
Een der kinderen glimlacht.
„Lach niet" zegt hij. „Het is zeer
ernstig. Er zal een dag komen, en die
dag is misschien niet ver, dat alle sta
ten van Europa gezamelijk tegen het
moordende Spanje zullen optrekken, en
het voor zijn misdaad zullen doen boe
ten."
Enz. Enz. (Geld.)
Engeland.
Terwijl bij gelegol.eid der herstem
ming voor het Lagerhuis in een Lon-
densch district door de bureaux het op
nemen der stemmen werd bewerkstel
ligd, werd op een tweetal der stembu-
reaux door kiesrechtvrouwen een aan
val gedaan. Zij bedierven de stembiljet
ten door er de inktkokers over te gooien,
en smeeten flesschen met een bij
tende vloeistof over de tafels. De
voorzitter van een der stembu-
reaux werd er door in het gelaat ge
laat getroffen en moest naar een gast
huis worden overgebracht. Een der vrou
wen werd in hechtenis genomen.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot subs,
off. v. just, bij de Arr.-Rechtbank te Hee
renveen mr. W. W. Visscher, thans
ambten, van het Openb. Min. bij de kanton
gerechten in het Arrondissement Breda,
ter standplaats Bredaen tot ambt van het
Openb. Min. bij de kantongerechten in het
Arrondissiment Breda ter standplaats
Breda jhr. mr. W. H. Nahuys adv. en proc.
te Arnhem, tevens werkzaam ten parkette
van de ambtenaren van het Openb. Min.
bij de kantongerechten in het Arr. Arnhem.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot subs,
off. v. justitie bij de Arr.-Rechtbank te Am
sterdam mr. R. Del Campo genaamd
Camp, thans ambtenaar van het Openb,
Ministerie bij de kantongerechten in het
Arr. 's Gravenhage voor de kantons 's Gra-
venhage en Delft, ter standplaats 'sGraven-
hage, tot subst. off. v. justitie bij de Arr.-
Rechtbank te Maastricht: mr. A. J. A. A.
baron Van Heemstra, thans ambtenaar
van het Openb. Ministerie bij de kantonge
rechten in het Arr. Roermond ter stand
plaats Roermondtot subst. off. v. just, bij
de Arr.-Rechtbank te Groningenmr. J. W.
A. M. baron Van Lamsweerde, thans subs,
officier van justitie bij de Arr.-Rechtbank te
Winschoten; tot subs.-officier v. justitie bij
de Arr.-Rechtbank te Winschoten, mr. A.
baron Van Harinxma thoe Slooten, thans
ambtenaar van het Openbaar Ministerie
bij de Kantongerechten in het Arr. Leeu
warden ter standplaats Leeuwarden.
Bij Kon. besluit is benoemd tot rechter
in de Arr.-Rechtbank te Assen: jhr. mr.
D. J. Den Beer Poortugael, thans subs.-
off. v. justitie bij de Arr.-Rechtbank te
Heerenveen.
Bij Kon. besluit is te rekenen van 20
Sept., aan dr. J. H. Wilterdink, op zijn ver
zoek, ontslag verleend als lector in de
faculteit der wis- en natuurkunde aan de
Rijks Universiteit te Leiden.
Bij Kon. besluit is voor het tijdvak
van 1 Nov. tot en met 31 Aug. 1910,
benoemd tot leeraar aan de R. H. B.
school te 's Hertogenbosch H. F. Gron
dijs, te Utrecht.
Bij Kon. besluit is voor het tijd
vak van 1 Nov. tot en met 31 Aug.
1910, benoemd tot leeraar aan R. H. B.
School te Zierikzee, A. Verhage, aldaar.
Bij Kon. besluit is:
lo. Met 1 November a.s. eervol ont
slag verleend onder toekenning van
pensioenaan den inspecteur van ad
ministratie M. C. de Jong, wegens lang-
durigen dienst, en aan den officier van
administratie der 2e klasse Z. J. van
der Vegte, wegens ongeschiktheid voor
de verdere waarneming van den mili
tairen dienst, tengevolge van lichaams
gebreken.
2o. Aan den inspecteur van admini
stratie, M. C. de Jong, met den datum
van zijne pensionneering verleend de
titulaire rang van hoofdinspecteur van
administratie
3o. Met ingang van 1 November a.s.
bij de zeemacht bevorderd tot officier
van administratie der le klasse, de offi
cier van administratie der 2e klasse, Mr.
G. J. Jutte.
Middenstandsbond.
Het hoofdbestuur van den Midden
standsbond heeft besloten in 1910 de 7e
algemeene vergadering te Arnhem te
houden. Op het 7e nationaal congres
zal slechts één onderwerp worden be
handeld „De wettelijke bestrijding van
oneerlijke praktijken in handel en be
drijf."
De boom en de vruchten.
De Nederlandsche Protestantenbond
die zooals men weet, uitsluitend door
moderne protestanten wordt gevormd,
houdt deze week haar jaarlijksche
vergadering.
Onder de sprekers en klagers behoor
de de heer P. van der Meulen van Leeu
warden die als onderwerp behandelde
„Onze godsdienst in de practijk.'
Hij zeide volgens het verslag in de
„N. R. Ct." o.m. dit:
„Aan de vruchten kent men den
boom. Wat blijkt er van onzen
godsdienst in 't leven? Waarom ge
tuigen vrijzinnigen niet evenals Ka
tholieken en rechtzinnigen op con
gressen en vergadering steeds ge
meenschappelijk van het geloof dat
hen drijft? Hoeveel practisch werk
doen andersdenkenden niet! Spr.
wijst o.a. op de enorme hoeveelheid
arbeid door het Centraal Bureau der
Katholieke Sociale Actie verricht, en
op wetenschappelijk werk van Ka
tholieken. Ook in eigen kring wordt
veel tot stand gebracht, maar de
modernen zijn daarbij vaak neutraal.
.Hun godsdienst blijkt wel in hun
dagelijkschen vertrouwelijken kring,
maar ook daar buiten wacht hen
een taak, want dit is een ernstige
tijd, waarin een echte vrome geen
rust vindt voor lyj zijn kracht zijn
geloof dienstbaar heeft gemaakt aan
de misdeelden, de zwakken, de ver
drukten, de ellendigen."
Het doet goed, hier uit den mond
van een andeidenkende zulk een lof te
jtt pver ka,thojleken arbeid, die...
niet eens altijd door eigen gelo■risge-
nooten wordt gewaardeerd.
Maar men vraagt zich onwillekeurig
af, waarom deze spreker niet uit de
Evangelische waarheid welke hij voor
opstelt zelf de voor de hand liggende
conclusie trekt: wanneer andere boo-
men wel vruchten dragen, en de plan
ting van het moderne protestantisme:
maar niet wil gedijen, wat volgt dan
daaruit? (Centr.)
LEIDEN, 29 October.
Mej. A. A. J. Rudolph, alhier, is te
Haarlem' geslaagd voor het examen vrije-
en ordeoefeningen der gymnastiek.
De Kapitein P. J. L. B. Batenburg
van het 4e Bataljon 4e Regiment-Infanterie
alhier is bij beschikking van den om-
mandant der le Divisie overgeplaatst bij
het le Bataljon van dat Regiment te
Delft.
De Kapitein G. Snel, die op 1 Nov.
a. s. in activiteit wordt hersteld en in
gedeeld bij het 4e Reg.-Infanterie, komt
te Leiden in garnizoen.
In onderscheidene garnizoenen van
het Leger waaronder ook Leiden, zal
aan de miliciens, behoorende tot de land
bouwenden stand, die zulks wenschen,
landbouwonderricht worden gegeven.
Dit onderricht vangt aan op 1 December
a. s., heeft plaats tijdens de winterman; den
en wordt gegeven door een landbouw-
leeraar, die daartoe vanwege het Departe
ment van Oorlog is aangewezen.
AARLANDERVEEN. Met 3 Nov. zal
alhier een hulptelephoonkantoor voor het
algemeene verkeer worden opengesteld.
De diensturen zijn gelijk aan die van
het betrokken hulptelegraafkantoor.
ALPHEN. Gisterenavond, had er op het
Perron der Staatsspoor een ongeluk plaats,
dat betrekkelijk goed is afgefloopen.
Wachtende op den trein van half elf uit
de richting Utrecht om haar zuster af te
halen liep Mej. de V. op de Bazalt laag
langs de lijn toen zij plotseling onwel
werd en voorover op de rails kwam te
vallen, gelukkig dat de koopman B. het
ongeval bemerkte anders ware zij door den
aankomenden trein vermorzeld geworden.
Hevig bloedend en bewusteloos werd zij
opgenomen, waarna spoedig een dokter
werd gehaald, twee groote sneden in 't
voorhoofd constateerde. Vandaag was de
toestand nog -niet buiten gevaar.
KATWIJK AAN DEN RIJN. D.v. L. alhier
had, terwijl hij op een rijwfel door de
Groote Steeg reed het ongeluk te
slippen, waardoor hij met zijn schouder
door de ruiten der comstibleswinkel van
G. v. B. viel. Behoudens eenige schrammen
aan zijn handen en een „greep in z'n
portemonnaie" kwam hij er verder zonder
letsel af.
LISSE. Vrijdag 5 November a.s. zal
op het landgoed „Wassergeest" wederom
de eerste groote drijfjacht op klein wild
worden gehouden.
Door den jachtopziener Hooboo is
proces-verbaal opgemaakt tegen W. S.
en A. H. alhie-, wegens het visschen
met boden vischtuig.
LEIMUIDEN. De Raad onzer gemeente
vergadert Zaterdag 30 November, des
voormiddags 91/* uur.
Punt van behandeling: Onderzoek be
grooting.
Het raadsbesluit van 28 September
11., behelzende in te gaan op het ver
zoek van G. Bernard om niet tot ont
eigening van zijn grond over te gaan,
tegen betaling eener som van duizend
gulden, is bij Koninklijk besluit voor
een half jaar geschorst in zijn uitvoering*
NIEUWKOOP. Gisteren had hier een
niet alledaagsch voorval plaats. De werk
man J. v. L. kwam met zijn zoon op het
raadhuis om ieder de geboorte van een
dochter aan te geven. Van den vader was
dit het 16e kind, waarvan 14 in leven;
van de zoon het eerste.
N1EUWVEEN. Wegens onvoldoende
deelname, zal het voorbereidend militaire
onderricht te dezer plaatse niet doorgaan.
