ao
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Uit Stad en Omgeving.
Ie Jaargang.
No. 17
S)c S^idóclie
Bureau OUDE SINGEL, 54, LEIDEN.
Interc. Telefoon 935. Postbus 6.
DIT BLAD VERSCHIJNT ELKEN DAG, UITGEZONDERD ZON- EN FEESTDAGEN.
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt voor Leiden 9 cent per week, 1.10 per
kwartaal; bij onze agenten 10 cent per week, 1.30 per kwartaal.
Franco per post 1.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 21/, cent.
Woensdag
October
1909.
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt van 1—5 regels 0.75, elke regel meer 15 cent;
ingezonden mededeelingen van 1—5 regels f 1.50, elke regel meer 30 cent, met gratis
bewijsnummer. Bij contract aanzienlijke korting. Oroote letters naar plaatsruimte.
Kleine Advertentiëngevraagde betrekkingen, huur en verhuur, koop en verkoop
(geen handels-advertentiën) 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent; aangeboden
betrekkingen 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent.
Leerzaam,
'Men kan de wijze waarop de Spaansche
janarchist Ferrer is gevonnist en ge-
fusileerd streng veroordeelen en toch
jmet afkeer vervuld zijn over de manier,
[waarop deze vrijdenker in de pers zijner
geestverwanten en bij meetings wordt
verheerlijkt.
Ook wij hadden het meer met het recht
in overeenstemming geacht, indien niet
een krijgsraad, maar de burgerlijke
rechter, na minutieus onderzoek, hadde
recht gesproken.
Maar het feit dat Ferrer door een
[krijgsraad gevonnist is, kan in geenen
.deele als argument worden aangevoerd
Voor zijn onschuld.
Laten wij in het midden, of deze
jSpaansche vrijdenker zich al of niet
'direct heeft schuldig gemaakt aan een
[misdrijf, waarop de doodstraf staat.
Daarover zal in de Spaansche Kamer
[het licht wel opgaan.
Wat meer bijzonder de aandacht boeit,
is de treffende eensgezindheid, waar
mede de „anti-clericalen", de vrijden
kers, de vrijmetselaars, de socialisten
;en tutti quanti de schuld van Ferrer's
executie werpen op de Katholieke Kerk.
De algemeenheid~van dien onzinnigen
aanval is teekenend en leerzaam.
Het gaat niet meer om Ferrer; het
gaat er niet meer om, of die man on
schuldig was neen, het gilde der
vrijdenkers heeft op Ferrer beslag ge
legd om hem tegen Rome te kunnen uit
spelen.
Ferrer martelaar van Rome
't Is niet de Spaansche krijgsraad,
die dezen revolutionair, die de auctor
intellectualis van zooveel bloedige aan
slagen is geweest gevonnist heeft, 't is
eenvoudig Rome...
Dat het Vaticaan ook maar voor 't
minst in de zaak-Ferrer zou betrokken
zijn geweest, is officieel tegengespro
ken.
Maar gesteld nu, dat de H. Stoel
zich tot de Spaansche regeering hadde
gewend ten gunste van Ferrer
Zou de mogelijkheid uitgesloten zijn
geweest, dat de vijanden van den H.
Stoel en die zijn er! insinueer
den, dat niet de Koning souverein was
in Spanje, maar dat de Paus het Spaan
sche land regeerde Bij de vindingrijk
heid, waarvan de vijanden der I<atho-
lieke kerk blijk gaven te bezitten, lijkt
ons deze mogelijkheid niet buitenge
sloten.
Wij begrijpen overigens zeer goed de
algemeenheid van den aanbal op de Ka
tholieke Kerk.
Zij die de handhaafster is van Orde,
Gezag en Recht vindt in revolutionairen
en vrijdenkers haar vinnigste vijanden.
Op haar moeten de felste slagen val
len.
En het is daarom zoo leerzaam te zien,
hoe alles, wat „anti-clericaal" is één lijn
trekt tégen ons.
Uit cSe Pers.
„De zwarte kruisspin".
De federatie der S. D. A. P., in de
hoofdstad heeft een vergadering ge
houden om te protesteeren tegen „de
(Spaansche gruwelen in het algemeen en
den moord op Ferrer in het bijzon
der."
Mr. M e n d e 1 s was over dit onder
werp als spreker uitgenoodigd, hij
schijnt dan ook te behooren "tot hen,
die langs een of anderen geheimzinni-
gen weg bijzonderheden hebben weten
te vernemen omtrent het proces-F er-
re r, waaruit diens onschuld duidelijk
imoet zijn.
Maar het bleek reeds spoedig, dat
het den S. D. A. P.-mannen niet in de
eerste plaats te doen was om een aan
val tegen de Spaansche justitie of re
geering, maar dat ze deze gelegenheid
vooral hadden gezocht om uiting te ge-
Ven aan hun haat tegen de Kerk.
Reeds de voorzitter sprak in zijn in
leidingswoord over „de klauwen van
het gemijterd barbarendom."
En mr. Mend els noemde Ferrer
feen „offer van de Kerkelijke macht, de
zwarte kruisspin, die reeds eeuwen zijn
vieze pooten over Spanje heeft uitge
breid."
Een zwarte kruisspin.
Aldus noemt Mrv Mendels Christus
'"Heilige Kerk.
Aldi^s gaf deze spreker uiting van zijn
haat tegen het Kruis.
En deze door de S. D.. A. P. belegde
vergadering protesteerde daartegen niet,
maar nam een motie in den geest van
sprekers rede bij acclamatie aan.
Zóó worden ten slotte de diepste ge
dachten openbaar. Zoo valt dan geheel het
masker waarachter het socialisme zich ten
onzent nog telkens trachtte te vermom
men de schijn van godsdienstige neutra
liteit.
Zoo {zal dan toch nu ook voor den meest
kortzichtige wel duidelijk worden, wat hij
doet wanneer hij zich in dat gezélschap
begeeft of met die denkbeelden sympathi
seert.
Het zal j,de Zwarte Kruisspin" niet
deren, dat mr. Mendels haar belastert.
Maar wij zullen niet vergeten, dat hij ge
sproken heeft in verband met Gods Kerk
van vieze pooten". En dat de mannen
S. D. A. P. daarmee hebben ingestemd.
(Centrum).
Spanje.
Het lid der Kamer Moret heeft den mi
nisterpresident Maura beschuldigd niet
genoeg voorziende te zijn geweest.
Maura wijst Moret's beschuldiging af.
De rechtbanken te Barcelona handelden
in overeenstemming met de wet. De ernst
der gebeurtenissen en de indruk veroor
zaakt in alle lagen der bevolking, verhin
derden de Regeering den Koning te .ra
den gratie te verleenen aan de schuldigen.
Het is onjuist, dat honderden schuldigen
doodgeschoten werden.
De republikein Sorriano houdt een hef
tige interpellatie en aangezien de regee-
ringspartij applaudiseert wordt de verga
dering geschorst. Bij heropening zegt
Maura, dat het gerucht der onrechtvaar
dige terechtstellingen gemeene laster is.
De heer Moret, aldus de premier, zegt, dat
de openbare meening mij weg wil heb
ben. Anderen beweren het tegenoverge
stelde. De volgende verkiezingen zullen
in dit opzicht zekerheid verschaffen.
Maura eindigt met te zeggen: Er was
te Barcelona niets anders dan een poging
tot sociale of anarchistische revolutie. Wij
hebben die poging bestreden en bestrijden
haar nog.
Als gij ons vraagt ons terug te trekken,
neem ik daarvan voor de toekomst nota.
(Applaus der ministrieelen).
Italië.
De reis van den Tsaar.
Over de reis naar Italië meldt een
Romeinsche correspondent van de „Ti
mes" Het is thans zoo goed als zeker
dat de Tsaar Zaterdagmorden, heel in
de vroegte te Racconigi zal aankomen,
Van de reisroute is, volgens de „Times"
nog niets bekend. Men is op 't oogen-
blik in Racconigi druk bezig om de
noodige maatregelen te nemen. Een
macht van politie, soldaten en detecti
ves bevindt zich reeds daar ter plaatse.
Sinds langen tijd loopen er geruchten
dat de Oostenrijksche en Duitsche diplo
matie alle pogingen in 't werk zal stellen
tijdens de reis van den Russischen mo
narch naar Italië om een ontmoeting
te bewerken tusschen den Tsaar en den
Oostenrijkschen keizer.
Het reis-program van tsaar Nicolaas
geeft echter weinig hoop dat deze po
gingen met succes zullen worden be
kroond. Wel zal, zoo wordt cr bericht,
de ïtaliaansche minister Tittoni nog een
laatste poging doen om een verzoe
ning tusschen OostenrijkHongarije en
Rusland te bewerken, maar men meent
dat ook die stap nutteloos zal zijn, want
in Rusland schijnt men nog heel weinig
voor zoo'n ommekeer in de buitenland
sche politiek te voelen.
Het Parijsche „Journal" verneemt, dat
de Tsaar op weg naar Italië den 22-
sten dezer uit Duitschland in Frank
rijk zal aankomen. Een bijzondere trein
zal hein met zijn gevolg van Belfort naar
Modane brengen, waar hij den 23sten
dezer tegen negen uur 's ochtends aan
komt. Na zijne ontmoeting met den ko
ning van Italië zal hij denzelfden weg
terugnemen. Een bijzondere trein zal
hem den 25sten van Modane naar Bel
fort brengen, waar hij den 26sten aan
komt. Er worden zeer strenge voor
zorgsmaatregelen langs de heele lijn ge-
nomen.
Naar men uit Turijn meldt is gister
morgen de bekende professor in de psy
chiatrie Lombroso onverwacht gestorven.
Zweden.
De bekende Zweedsche scheikundige
dr. Martin Ekenberg werd gistermorgen
te Londen gedagvaard wegens poging tot
moord in Zweden, met bevel tot voorloo-
pige inhechtenisneming.
Hij wordt verdacht betrokken te zijn
bij verzending van bommen over de post
naar Zweden.
Amerika.
Gisterenmiddag zou, zoodra de klok
twaalf had geslagen, het raderwerk van
de nijverheid over het geheele gebied
van de Vereenigde Staten een oogenblik
stil staan, bij wijze van nationale hulde
aan den wakkeren geest van de bevol
king van San Francisco, die hare
stad drie en half jaar na de groote ver
woesting opnieuw heeft opgebouwd. Er
is meer dan 500 millioen gulden ten
koste gelegd aan den wederhouw sedert
de groote aardbeving in April 1906 naar
schatting een schade van 1250 millioen
gulden aangerichtte. Gisteren was het
dan San Francisco-dag. Om twaalf uur
zouden de treinen op hun reis door het
land stil staan, zouden stoomschepen
midden in de Stille Zee de machines
stil zetten, terwijl de reizigers hun glas
ophieven en zouden millioenen school
kinderen in gejuich uitbarsten. Vroeg in
den ochtend zou Don Gasper de Portalo,
die in 1769 de baai van San Francisco
ontdekte, aan het hoofd van een prach-
tigen militairen optocht naar de nieuwe
stad trekken en de sleutels van de
poorten uit de handen van den burge
meester in ontvangst nemen. Daarop
zouden herauten rondgaan, om de be
volking tot feestviering op te wekken.
De oorlogsschepen zouden saluutscho
ten lossen en de kerklokken luiden.
Donderdag is er een optocht met 200
levende beelden, die de bedrijven van
het Westen zullen vertoonen, Zaterdag
een historische optocht met voorstellin
gen uit den Indiaanschen en den Spaan-
schen tijd, den tijd van de ontdekking-
van de goudvelden en van den aanleg
van den eersten spoorweg. De Chinee-
zen zullen in den stoet loopen met een
draak ter lengte van 300 voet, die vuur
en zwavel zal spuwen.
Marokko.
Uit Melilla wordt gemeld
De kruiser „Carlos Quinto" en een
torpedojager hebben Maandag de dor
pen gebombardeerd, die liggen tusschen
de Kapen Negro en Aldane. Van de
Spanjaarden werden 19 man buiten 'ge
vecht gesteldvan de Mooren meer dan
300. De strijdmacht der Mooren in die
streek loopt over de 10.000 man.
Koninklijke Besluiten.
Aan Mr. E. Oosting, lid van het Col
lege van Regenten, over de Rijkswerk
inrichtingen Veenhuizen, is uit die be
trekking eervol ontslag verleend, en
benoemd tot lid aan gemeld college:
Mr. C. Tetrode, president der Arr.-
Rechtbank te Assen.
De bij Kon. besluit van 17 Oct.
1899 aan T. Boekholt, concierge, tevens
bode, bij het Gerechtshof te 's Graven-
hage, verleende eere-medaille, verbonden
aan de Orde van Oranje-Nasseau, in
zilver, is bij bevordering vervangen door
de eere-medaille in goud.
Jhr. W. F. van Raab van Canstein,
ontvanger der directe belastingen en ac
cijnzen te Wijhe, is met ingang van 1
December ontheven van zijn beheer en
tijdelijk werkzaam gesteld bij het Depar
tement van Financiën.
Aan H. E. Plenker is met ingang
van 1 Januari 1910 eervol ontslag ver
leend uit zijn betrekking van hoofd
commies bij het Departement van Fi
nanciën.
Aan den commies bij het Departe
ment van Oorlog, J. K. Oosterman, is,
uithoofde van lichaamsgebreken, eervol
ontslag verleend met ingang van 1 Jan.
1910.
LEIDEN, 20 October.
Gemeentebegrooting dienst 1910.
I.
Verschenen is het algemeen verslag van
het verhandelde in de secties van den
Gemeenteraad bij het onderzoek van de
ontwerp-gemeentebegrooting dienst 1910,
met de memorie van antwoord van B. en
Weth.
De vergadering der 1ste Sectie werd
bijgewoond door de heeren: Mr. J. C.
v. d. Lip, wethouder-voorzitter. J. Roem,
Fabricage, A. L. Reimeringer, Financiën,
S. de Boer, C. J. v. Tol, Dr. C. F. Th.
J. Meuleman, en P. Hoogenboom, Rap
porteur;
die der 2e Sectie door de heeren: Mr..
L. M. J. H. Kerstens, Wethouder-Voorzit
ter, A. Mulder, Fabricage, J. P. Vergou
wen, Financiën, J. J. van Hoeken, J. P.
J. Driessen, Dr. H. J. Zwiers en Mr. P.
E. Briët, Rapporteur.
die der 3de Sectie door de Heeren:
J. Korevaar P.Azn., Wethouder-Voor
zitter, J. Bosch, Financiën, P. J. Mulder,
K. Sijtsma, A. Corts en Mr. J. H. Car-
pentier Al ting, Rapporteur.
Algemeene beschouwingen.
Bij de Algemeene beschouwingen wees
een der leden op den ongewenschten toe
stand dat meerdere technische zaken niet
aan het oordeel der Commissie van
Fabricage worden onderworpen.
Dit doet zich o.a. voor bij technische
aangelegenheden betreffende Endegeest
en Rhijngeest, de lichtfabrieken en het
slachthuis.
B. en W. meenen, voor zooveel de hier
gemaakte opmerking de gestichten „En
degeest" en „Rhijngeest" en de lichtfa
brieken betreft, te mogen verwijzen naar
het door hen ten vorigen jare gegeven
antwoord. En voor zooveel zij op het
Openbaar Slachthuis betrekking heeft, is
de opmerking minder juist, aangezien
nieuwe werken steeds aan het oor
deel der commissie worden onderworpen.
Deze ook in het gewoon onderhoud dier
inrichting te kennen, schijnt minder aan
bevelenswaardig.
Overigens heeft de gemeente zich bij
den bestaanden gang van zaken steeds wel
bevonden en termen om daarin verande
ring te brengen zijn dan ook h. i. niet
aanwezig.
Door een der leden wordt de vraag
gesteld of B. en W. voornemens zijn te
rug te komen op een voorstel tot invoe
ring van een belasting op publie-
ke vermakelijkheden.
Met het oog op het lot, dat aan een
voor eenige jaren door B. en W. inge
diend voorstel ten deel viel, bestaat zulk
een voornemen bij B. en W. niet.
Verdere algemeene beschouwingen
werden niet gevoerd.
Inkomsten.
Bij de afdeeling Inkomsten werden o.a.
de volgende opmerkingen gemaakt:
Op een vraag van een lid of het niet
mogelijk is te geraken tot opheffing
der tollen aan de Spanjaardsbrug en
aan de brug te Leiderdorp, antwoorden
B. en W., dat onder de tegenwoordige
finantieele omstandigheden de gemeente
deze inkomsten niet kan missen.
Een overzicht wordt gegeven van de
kermisverpachtingenn gedurende
de laatste 5 jaren n.l. in 1905 f4523.60,
in 1906 f 5192.23, in 1907 f 4832.29, in
1908 f 6636.20 en in 1909 f 5356.
Een lid vraagt of de opbrengst voor
het gebruik van het lokaal voor de
groenteveilingen voldoende de uit
gaven dekt, en of er geen aanleiding is
om de tarieven te verhoogen.
B. en W. merken naar aanleiding daar-
ontkennend. Zij ontraden verhooging van
het marktgeld, omdat de omzet nagenoeg
stationair blijft en ook wijl in de omlig
gende gemeenten reeds pogingen zijn aan
gewend met aanvankelijk succes om daar
groenteveilingen in het leven te roepen.
Eenige leden wenschen verhooging
der gasprijzen voor de naast omlig
gende gemeenten.
B. en W. merken, naar aanleiding daar
van op, dat ingezetenen van Leiderdorp,
Zoeterwoude en Oegstgeest alleen wor
den aangesloten, indien alle onkosten aan
de aansluiting verbonden, vooraf worden
voldaan. Deze zijn dikwijls vrij aanzien
lijk. En desniettegenstaande neemt het
gasverbruik er gestadig toe. Gaat men nu
evenwel de gasprijs verhoogen, dan zal
dit verbruik niet alleen niet meer toene
men, maar misschien zelfs eenigszins ach
teruit gaan.
Hierbij zij opgemerkt, dat het steeds in
de bedoeling heeft gelegen, om ook door
de electriciteitsfabriek stroom in de
buitengemeenten te leveren. Indien
nu Leiden den gasprijs voor de verbrui
kers in Leiderdorp, Zoeterwoude en
Oegstgeest ging verhoogen, dan zou dit
zeker niet bevorderlijk zijn om electrici-
teitsafnemers (fabrikanten, winkeliers), in
die gemeenten te winnen.
Op een vraag van een der leden of het
beslist noodig is, dat Zondags kolen
voor de gasfabriek per trein worden aan-
voerd, zeggen B. en W., dat de kolen, die
op Vrijdag door de mijnen worden afge
zonden,- Zondagmorgen in Leiden aanko
men. Het emplacement van de Holl. Spoor
is niet groot genoeg om den kolentrein
des Zondags aan het station te laten staan
vandaar dat op Zondagmiddag kolen in
ontvangst moeten worden genomen.
Een der leden vraagt waarom Ende
geest niet is aangesloten bij de Elec-
trische Centrale.
B. en W. antwoorden, dat de groote
kosten hiervan oorzaak zijn. Van deze aan
sluiting is voor Leiden geen vermeerde
ring van inkomsten te verwachten. Wel
zou eene besparing kunnen worden ver
kregen als de hydraulische liften door
electrische werden vervangen.
Gevraagd wordt of de afschrijving ad
f 16330 voldoende is voor de electriciteits
fabriek.
Commissarissen achten deze afschrij
ving niet voldoende en hebben daarom
nog een extra afschrijving van 1 pCt. of
f 5900 op de begrooting gebracht. In aan
merking nemende, dat 1910 het 3e be-
drijfsjaar der electriciteitsfabriek zal zijn,-
mag eene afschrijving van 33/a pCt. zeer
voldoende werden genoemd. Zoodra de
exploitatie-rekening zulks toelaat, zal voor
de afschrijving op de gebouwen en toe
stellen 5 pCt. van de boekwaarde wor
den aangenomen.
Voor de electriciteitsmeters is f 4500
(15 pCt.) en voor de huurleidingen f400
als afschrijving aangenomen; deze cijfers
stemmen overeen met de jaarlijksche
waardevermindering dezer toestellen en
leidingen.
Door een lid wordt de vraag gesteld
of uit de verhoogde raming van de op
brengst va nde Plaatselijke Direc
te belasting moet worden geconclu
deerd, dat het percentage zal wor
den verhoogd.
Tenzij het bedrag van het belastbaar
inkomen zelf mocht stijgen, zeggen B. en
W. in hun antwoord, volgt uit het feit,
dat uit de Plaatselijke Directe Belasting
een hoogere opbrengst moet worden ver
kregen, uit den aard der zaak, dat het
heffingspercentage moet worden
verhoogd
Eenige leden achten het wenschelijlq-
dat de aftrek van f 400 althans voor
de laagste drie klassen op f 500 wordt
gesteld.
B. en W. antwoorden hierop, dat om
trent het inmiddels ingekomen adres van
de Afdeeling Leiden van den N e d R. K.:
Volksbond, waarin op een aftrek van
f 600 wegens noodzakelijk levensonder
houd wordt aangedrongen, advies is in
gewonnen van de Commissie van Finan
ciën. B. en W. meenen dus voorloopig
hun oordeel omtrent deze aangelegenheid
te mogen opschorten, totdat de Commis
sie van Financiën van haar gevoelen heeft
blijk gegeven.
Op een desbetreffende vraag, bemer
ken B. en W., dat op dit oogenblik aller
minst aanleiding bestaat tot het vragen
van verhooging der Rijkssubsidie
voor het Middelbaar Onderwijs nu juist
een voorstel door de regeering is inge
diend om aan de gemeentelijke H. B. S.
subsidie te verleenen voor buitenleerlin
gen.
Uitgaven.
Bij de behandeling der uitgaven achten
eenige leden de verhooging der wed
de van den Archivaris niet voldoende ge
motiveerd. De vorige titularis had slechts
f 800 en met f 2000 zijn de werkzaamhe
den voldoende beloond.
Andere leden achten de voorgestelde
verhooging billijk met het oog op den
ijver en bekwaamheid van den tegenwoor-
digen titularis; bij welke opinie B. en
W. zich aansluiten. Voor het overige ver
wijzen zij naar het rapport van de com
missie voor het oud-archief.
De voor het eerst op deze begrooting
uitgetrokken bijdrage in de kosten yaq
