DONDERDAG 21
Gemeeiitc-begrooting Algemeene beschouwingen,
(van Eek.)
sociaal-democratische fractie er toe zal medewerken om de
moeilijkheden door middel van bezuinigingen te over
winnen; deze fractie zal eerst willen weten, waaruit de be
zuinigingen zullen bestaan.
Verschillende leden spraken over het ambtsgebed en waren
in het algemeen (de heer Riedel had practische bezwaren) in
beginsel voorstander van de invoering van het ambtsgebed.
De sociaal-democratische fractie is er tegen; zij respecteert
volkomen de gevoelens van degenen, die behoefte hebben
om te bidden en zal natuurlijk voor het ambtsgebed, wordt het
ingevoerd, den noodigen eerbied toonen. Het gaat echter niet
aan in het publiek te bidden namens een collectief lichaam,
in dit geval den Raad, waarvan, zooals men kan weten, ver
scheidene leden aan het gebed geen waarde hechten. Wel kan
spreker zich voorstellen, dat men in het pubüek bidt, wanneer
een college, waarvan de leden op dat punt volkomen gelijk
denken, er in slaagt den formule te vinden, die allen bevredigt,
maar hij acht het onmogelijk, dat men zoo iets doet namens
de meerderheid. Het is spreker niet bekend, hoe de leden der
sociaal-democratische fractie individueel denken over het
gebedspreker heeft er niet naar gevraagd.
In de Staten van Zuid-Holland wordt gebeden, d.w.z. er'
wordt een formule voorgelezen. Spreker vindt dit zeer onaan
genaam, omdat spreker niet weet welke houding hij daarbij
moet aannemen. Moet spreker huichelen dat het ook namens
hem geschiedt? Moet spreker later binnen komen? Er kunnen
toch ook leden van den Raad zijn zij zijn er ook en spreker
behoort tot hen die geen waarde hechten aan het gebed,
die ook wel geloovig zijn, maar niet Godsgeloovig. Wanneer
in den Raad gebeden wordt, welk standpunt moet dan in
nemen dengene, die aan dat gebed geen waarde hechten, die
volkomen bereid is stil te zijn en het te eerbiedigen, wanneer
anderen bidden, maar die toch niet kan toelaten, tenzij hij
huichelt, dat ook namens hem gebeden wordt! Uit de dis
cussie maakt spreker op, dat geen voorstel zal worden gedaan,
maar wanneer het wel wordt gedaan, zal spreker het namens
zijn fractie zeer krachtig moeten bestrijden.
De heer van Weizen heeft de sociaal-democraten op het
zondaarsbankje geplaatst; volgens hem doen de sociaal
democraten afstand van het voeren van den klassenstrijd en
wenschen zij de klassenverhoudingen te temperen. Bij de
aanvaarding van het Plan van den Arbeid is de tactiek der
sociaal-democraten gansch veranderd, in dezen zin dat zij niet
meer erkennen den klassenstrijd als het alles beheerschende
middel in den socialen strijd, maar dat zij daarnaast pogen,
zich te wenden tot de gansche bevolking, om in het belang
van het gansche volk de noodige verbeteringen te brengen.
Toen dat gebeurd was, zijn de sociaal-democraten voortdurend
lastig gevallen met het eenheidsfront, spreker is blij dat zij
nu daarvan af zijn. Zoowel sociaal-democraten als communis
ten zijn voorstanders van de klassenlooze maatschappij, maar
spreker heeft den indruk, dat de communisten de geestelijke
vrijheid niet zoo op prijs stellen als de sociaal-democraten.
Spreker heeft het altijd onwaarachtig gevonden, dat hier de
communisten paradeeren als de verdedigers van de demo
cratie en dat zij in Rusland die democratie niet toepassen.
De geestelijke vrijheid is een onmisbaar element in de demo
cratie en die geestelijke vrijheid wordt in Rusland niet ge
ëerbiedigd. Er bestond vroeger reeds een breede kloof tus-
schen de sociaal-democraten en de communisten, maar die
kloof is onoverbrugbaar geworden sinds het optreden van de
communisten in dep laatsten tijd, dat door de Nederlandsche
communisten wordt goedgekeurd. Het optreden der commu
nisten in Polen èn in Finland is totaal in strijd met het
democratisch zelfbeschikkingsrecht van de volkeren. Hetgeen
in Finland gebeurd is, waar men een kleine groep communisten
tot de Regeering verklaart en de wettige Regeering dan plot
seling proclameert tot Wit-Gardisten, is buitengewoon erger
lijk. Liet men in Polen de menschen vrij om over te gaan
tot een communistische regeering? Er is geen sprake van!
Alleen door militair geweld heeft men de menschen ge
dwongen de zegeningen van het bolsjewisme te aanvaarden.
Rusland had den thans woedenden Europeeschen oorlog
kunnen voorkomenhet was met Frankrijk en Engeland toege
treden tot een vredesfront; toen daartegen bezwaren rezen,
heeft het achter Engeland en Frankrijk om met den tegen
stander onderhandeld en toen uit den inval in Polen voort
vloeide, dat Engeland en Frankrijk naar de wapenen moesten
grijpen, is het plotseling geworden „een imperialistische
oorlog."
Communisten en sociaal-democraten zijn weer scherpe
tegenstanders van elkaar geworden en dit betreurt spreker,
omdat er een zekere overeenstemming tusschen de weder -
zijdsche inzichten bestaat. Intusschen gelooft spreker, dat
het juist is, dat de zaken dezen loop hebben genomen.
De heer van Weizen zei, dat de sociaal-democraten eigenlijk
DECEMBER 1939. 331
Gemeente-begrooting Algemeene beschouwingen,
(van Eek.)
geen socialisten meer zijn; het Kamerlid de heer de Visser
heeft de beide sociaal-democratische Minister „pseudo-
socialisten" genoemd. Zoolang de sociaal-democraten zijn
voorstanders van en ijveren voor een klassenlooze maatschap
pij, zoolang zij streven naar een maatschappij, waarin maat
schappelijk de menschenliefde wordt betoond, zoolang be
hoeven zij zich van deze verwijten niets aan te trekken.
De sociaal-democraten passen tegenwoordig andere midde
len toe dan vroeger, zij meenen het werk niet alleen te kunnen
tot stand brengen en zijn dankbaar voor den steun, die daarbij
eventueel uit andere kringen wordt verleendzij trekken zich
van qualificaties als „het verwordingsproces van het socia
lisme" en „het loslaten van den klassenstrijd" niets aan.
De heeren Beekenkamp en Wilmer hebben bezwaren geuit
tegen de houding, die de sociaal-democraten in het algemeen
in den Raad innemen en in het bijzonder tegen de indiening
van moties en voorstellen door de sociaal-democraten,
indien dezen weten, dat die moties en voorstellen weinig kans
van aanneming hebben. Reeds vroeger heeft spreker betoogd,
wat hij in dezen nieuwen Raad wil herhalen, dat de sociaal
democraten deze houding aannemen op grond van hun over
tuiging, dat in de politiek ook een opvoedend element zit
en zij door hun voorstellen propaganda maken en inzichten
doen rijpen, die anders niet voldoende ter kennis van het
publiek zouden kunnen worden gebracht.
De S. D. A. P. heeft jarenlang propaganda gemaakt voor
den achturigen werkdag; er werd door anderen mee gespot
en het werd een dwaasheid genoemd; de achturige werkdag
is ingevoerd door een Katholieken Minister, wien de sociaal
democraten er dankbaar voor zijn: de sociaal-democraten
hebben echter door hun rustelooze propaganda de baan er
voor vrijgemaakt.
Wat hebben de sociaal-democraten niet moeten strijden
voor hun Plan van den Arbeid; wat heeft men hen daarom
niet belachelijk gemaakt en gehoondthans hebben leden van
den Hoogen Raad van Arbeid, waarin personen uit verschil
lende partijen zitting hebben, erkend, dat de gedachte van
dit Plan juist is.
Tot vervelens toe heeft spreker in de Staten van Zuid-
Holland gelijkluidende voorstellen ingediend. Zeven jaar lang
heeft hij ongeveer hetzelfde voorstel gedaan, waarin spreker
betoogde, dat de Staten van Zuid-Holland op het gebied van
de werkverruiming een taak hebben. Telkens verwierp men
dit voorstel, maar spreker hield vol en op het oogenblik
maakt de bevordering van de werkgelegenheid een onderdeel
van de taak van de Provincie uit. Het is niet zoo onverstandig
en ook volkomen natuurlijk dat de sociaal-democraten komen
met moties en voorstellen, al weten zij tevoren, dat die op
dat oogenblik verworpen zullen worden.
De democratie kan in een betrekkelijk groot land alleen
werken door middel van vertegenwoordigers, bij volmacht.
Men kan zelfstandig vergaderen en besluiten nemen, maar
wie staat op democratisch standpunt, beschouwt zich altijd
alleen als vertegenwoordiger, dit wil zeggenhij heeft alleen
dan recht van spreken en het gevoel dat hij met kracht kan
optreden, wanneer hij den band vormt met de massa, die
achter hem staat. Het kan ook zijn dat hij in den Raad in
zichten moet propageeren, terwijl hij weet dat die inzichten
door de meerderheid van den Raad niet gedeeld worden,
als hij maar uitspreekt wat door de massa wordt gevoeld. De
leider der Oostenrijksche sociaal-democratie vóór den wereld
oorlog, Viktor Adler, heeft indertijd een uitdrukking gebezigd,
die tot groot misverstand aanleiding heeft gegeven, maar
waarin toch een groote waarheid zit, n.l. dezeik dwaal liever
met de massa dan dat ik tegen haar in gelijk krijg. Men kan
dit zoo uitleggen, dat hij eigenlijk een man was zonder eigen
overtuiging, die de massa altijd naar den mond praatte; wie
hem kende, wist dat dit niet juist was, maar dat hij gevoelde,
als democraat alleen recht van spreken te hebben, alleen
dan zich ten volle zijn kracht bewust te zijn, wanneer zijn
gevoelens gelijk waren met de gevoelens van de massa.
Natuurlijk heeft men de vrijheid en den plicht, zijn eigen
meening te verkondigen, en is men in kleine zaken absoluut
vrij maar anderzijds is men slechts gerechtigd als vertegen
woordiger op te treden, wanneer men de overtuiging heeft,
dat de massa, door wie men is afgevaardigd, zijn inzichten
deelt. Onjuist is dus het verwijt, dat het is een neerhalen van
de democratie, wanneer spreker anders optreedt dan de andere
Raadsleden zouden wenschenintegendeel, de ware democraat
beschouwt zich overal en altijd als te zijn degene, die uitvoe
ring geeft aan hetgeen door de massa der bevolking wordt ge
voeld. De sociaal-democraten hebben dit in Leiden altijd
zooveel mogelijk toegepast, en met succes. Dat de sociaal
democraten in Leiden zoo snel zijn gegroeid van een kleine
groep tot een betrekkelijk krachtige groep is voor een groot
deel daaraan te danken, dat zij dat contact met de massa
