256
MAANDAG 4 DECEMBER 1939.
Uitvoeren van werken bij Wassenaar in werkverschaffing.
(Snel e.a.)
Zaterdag 2 December geen loon zou worden uitbetaald, en
zelfs geen voorschot zou worden gegeven. Ook dit is onbe
hoorlijk; geen enkele werkgever in het vrije bedrijf zou
zooiets met zijn arbeiders kunnen en mogen doen. Na veel
moeite is aan deze menschen door het gemeentebestuur een
voorschot van 9.verstrekt; anders zouden deze menschen
tot a.s. Woensdag zonder eenig inkomen zijn geweest. Met
dergelijke dingen kan spreker zich niet vereenigen en het
zal voor spreker onder deze omstandigheden uiterst moeilijk
zijn zijn stem aan dit voorstel te geven. Bovendien is aan
deze menschen, die de vorige week onder zeer ongunstige
weersomstandigheden hebben gewerkt, en die verschillende
dagen met een nat pak naar huis zijn gegaan, de verheugende
mededeeling gedaan, dat zij in de afgeloopen week hadden
verdiend loonen van 12.a 13.voor velen een loon,
dat lager is dan het steunbedrag.
Men mag als eisch stellen, dat de arbeiders in de werk
verschaffing op een behoorlijke en tevens menschkundige
wijze worden behandeld; daaraan heeft, zeker bij den aanleg
van het vliegveld onder Valkenburg, veel ontbroken, daaraan
ontbreekt nog veel op het oogenblik. Zoo zijn er arbeiders
geschorst wegens verzet tegen onrechtmatige handelingen
van opzichters. De onrechtmatige handelingen zijn hersteld,
maar het onrecht, tegenover de arbeiders begaan, is niet
hersteldde menschen bleven geschorst. Inhoudingen hebben
plaats gehad ten gevolge van administratieve vergissingen.
Voor hetzelfde werk zijn verschillende tarieven vastgesteld
door verschillende opzichters, waardoor de loonbedragen
aanmerkelijk verschilden.
De Voorzitter doet den heer Snel opmerken, dat de Raad
dit niet kan beoordeelen bij gebrek aan kennis van de feiten.
De heer Snel kan hierover wel bij een andere gelegenheid
spreken.
De heer Snel heeft wel een opsomming van de feiten
voor zich liggen en beschikt over een dossier van klachten
over de werkverschaffing; misschien zal hij bij een andere
gelegenheid deze klachten ter sprake brengen.
Tegen de wijze, waarop de Leidsche arbeiders zijn be
handeld door de Nederlandsche Heide-Maatschappij wenscht
spreker een woord van protest te uiten.
Ten slotte verzoekt spreker het College er bij de Rijks
inspectie voor de Werkverschaffing nogmaals op aan te
dringen, de te werk gestelde arbeiders op meer mensch
kundige en meer rechtvaardige wijze te behandelen.
De heer van Weizen heeft zich dezen keer niet willen ver
zetten tegen het dadelijk in behandeling nemen van het
voorstel van het College, maar behoudt zich het recht voor
bij volgende gelegenheden daartegen niet alleen ernstig
bezwaar te maken, maar zich ook met alle hem ter beschikking
staande middelen te verzetten.
De wijze, waarop thans systematisch werken in werk
verschaffing worden uitgevoerd tegen loonen, welke grenzen
aan of liggen beneden de steunbedragen, levert voor de
betrokkenen buitengewoon ernstige gevaren op. Met tal van
voorbeelden zou spreker dit kunnen aantoonen. De wijze,
waarop de Nederlandsche Heide-Maatschappij regelmatig
speelt met de tarieven, waaronder de arbeiders hebben te
werken en waaraan zij zich hebben te onderwerpen op straffe
van ontslag, tart bijna elke beschrijving.
Het is de vraag, of de Raad tot taak heeft mede te werken
aan de uitvoering van werken in werkverschaffing onder
leiding van de Nederlandsche Heide-Maatschappij. Reeds
bij vorige gelegenheden heeft spreker de aandacht gevestigd
op de wijze, waarop deze maatschappij te werk gaat. Thans
heeft men nog meer ervaring met haar opgedaan. Spreker
kan dan ook zijn toestemming niet geven om het werk van
de Leidsche Duinwater Maatschappij onder leiding van de
Nederlandsche Heide-Maatschappij te doen uitvoeren, tenzij
de garantie wordt gegeven, dat de loonen niet komen te
liggen onder of grenzen zullen aan de steunbedragen, gelijk
thans wel het geval is.
De heer van Bemmelen meent dat het, gehoord de discussie,
misschien toch wel aanbeveling zou verdienen dit voorstel
even aan te houden.
Met groot genoegen heeft spreker van de zijde van de
sociaal-democraten gehoord, dat zij er bezwaren tegen hadden,
dat op deze wijze, door de uitvoering van werken in werk
verschaffing, de vrije loonvorming en de daaruit voort
vloeiende voordeelen voor de arbeiders werden tegengegaan.
Spreker hoort daarin van socialistische zijde een bekend
liberaal geluid; tenslotte blijken de vrije loonvorming en
het vrije bedrijf beter garanties voor de arbeiders te geven
Uitvoeren van werken bij Wassenaar in werkverschaffing,
(van Bemmelen e.a.)
dan deze wijze van werkverschaffing. Spreker acht het
twijfelachtig of men hier te doen heeft met een object,
geschikt voor uitvoering in werkverschaffing; naar zijn
meening kan de uitvoering van dit object beter overgelaten
worden aan het vrije bedrijf. Spreker zou gaarne van den
Wethouder vernemen, waarom men hier niet te doen heeft
met een werk, waarvoor kan worden ingeschreven, waaraan
het vrije bedrijf kan medewerken.
De heer Jongeleen sluit zich aan bij den heer Snel, en vraagt
welke de motieven zijn geweest van het College en van de
Directie van de Leidsche Duinwater Maatschappij, afge
scheiden van de bezwaren tegen de werkverschaffing, om
opnieuw de Nederlandsche Heide-Maatschappij met de
leiding van dit werk te belasten? De Leidsche Duinwater
Maatschappij heeft toch zelf bekwame opzichters genoeg in
dienst en anders had zij voor dit werk een bekwamen op
zichter in dienst kunnen nemen.
De heer van Stralen acht het beter de beantwoording van
het betoog van den heer Snel, dat niet alleen betrekking had
op dit voorstel, maar ook op de methodes, in het algemeen
bij werkverschaffing gebruikelijk, uit te stellen tot de be
handeling van de gemeentebegrooting, waar spreker ook wel
behoefte heeft over die zaak een en ander te zeggen. Spreker
bepaalt zich thans derhalve tot het aan de orde zijnde voor
stel. Inderdaad is op de wijze, waarop dit werk is aange
vangen, wel wat aan te merken; doordat overhaast met dit
werk moest worden begonnen, is de voorbereiding ook over
haast geweest. Het spreekt vanzelf, dat men bij de uitvoering
van een werkverschaffingsobject tevoren de maatregelen
behoort te treffen voor de ontvangst, en ook voor de be
veiliging bij slecht weer, van de te werk gestelde arbeiders.
Dit is jammer genoeg nu niet gebeurd, omdat verleden week
een 100-tal arbeiders, met het oog ook op den spoed die
betracht moest worden, daarheen gezonden zijn zonder dat
op dat oogenblik inderdaad behoorlijke beveiligingsmaat
regelen waren genomen. Er waren b.v. geen schuilketen.
Het noodlot wilde, dat het gedurende de eerste dagen van
de tewerkstelling zeer slecht weer wasde menschen moesten
dus gedurende die dagen onbeschermd op het terrein ver
blijven, maar reeds den derden dag zijn schuilketen geplaatst,
die verwarmd kunnen worden.
Over de arbeidsvoorwaarden van de werkverschaffingen
heeft de gemeente geen zeggenschap; zij heeft daarin zelfs
geen medezeggenschap. De arbeidsvoorwaarden worden be
paald door de Rijksinspectie voor de Werkverschaffing. De
gemeente kan dienaangaande wel wenschen uiten, maar heeft
niet het minste recht om er invloed op uit te oefenen. Daar
door worden dikwijls grieven, wenschen en klachten geuit,
die misschien wel geheel of ten deele juist zijn, maar waarin
het College niet kan voorzien, omdat daarover door andere
instanties wordt beslist.
Dat de gemeente geen invloed heeft op de wijze, waarop
en de voorwaarden, waaronder het werk wordt uitgevoerd,
is een van de minder aangename kanten van de werkver
schaffing, waaromtrent spreker te gelegener tijd het een en
ander zal opmerken.
De arbeiders, die te werk gesteld waren, kregen verleden
Maandag de mededeeling van de Heide-Maatschappij, dat
zij en dit in tegenstelling met wat tot nog toe had plaats
gehad geen voorschotten op het loon meer zou verstrekken.
De arbeiders, te werk gesteld op 27 November, zouden tot
Woensdag 6 December op de uitbetaling van het eerste loon
moeten wachten. Daarover zijn klachten ingekomen bij het
gemeentebestuur, dat alle mogelijke pogingen heeft gedaan
om bij de Rijksinspectie voor de Werkverschaffing te be
reiken, dat Zaterdag j.l. een voorschot op het loon zou
worden gegeven. De Rijksinspectie heeft dit evenwel ge
weigerd. Het gemeentebestuur wilde voorkomen, dat de
100 arbeiders Zaterdag j.l. zonder een enkelen cent zouden
thuiskomen en besloot daarom de helft van het vermoedelijke
loon, n.l. 9.te geven en dit voorschot te zullen verrekenen
aan het einde van de tewerkstelling.
Aan het einde van de vorige week kwam een klacht over
het loon zelf. Er is medegedeeld, dat door allerlei omstandig
heden het loon zeer miniem zou zijn en het bedrag van 14.
of 15.niet zou overschrijden. Daardoor is onrust gekomen
onder de arbeiders op het werk. Zij hebben zich tot het
gemeentebestuur gewend en spreker kan thans mededeelen,
dat het College hem gemachtigd heeft al het mogelijke te
doen om aan die klacht tegemoet te komen.
De laatste drie dagen heeft een zeer nauw contact met de
Rijkscommissie en -inspectie voor de werkverschaffing
bestaan; nog hedenmorgen hebben besprekingen plaats
gehad, maar het is spreker niet mogen gelukken de toezegging
