MAANDAG 10 FEBEUAEI 1936.
31
Groente-distributie.
(Bergers e.a.)
middenstanders", terwijl nu blijkt, dat de sociaal-democraten
voorstanders zijn van de gemeentelijke distributie van goed-
koope groenten met uitschakeling van de kleinhandelaren
en vooral van de kleine middenstanders, die ,,de oncontroleer-
baren" genoemd worden. De laatsten komen niet voor steun
in aanmerking of krijgen zeer weinig, terwijl zij er het slechtst
aan toe zijn.
Wanneer het College in de vorige Eaadsvergadering
niet zoo haastig was geweest, zou het thans op dit punt
verder zijn gekomen. In de vergadering van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken verklapte een der leden, dat alles
reeds in kannen en kruiken was, waarom men dan ook de
zaak zoo gelaten heeft.
Wanneer het College zich in verbinding met den handel
had gesteld, zou het daarmede wel tot overeenstemming
gekomen zijn, gelijk dat is geschied bij de distributie van
vleesch, margarine en kolen. Dan zou ook geen woord van
afkeuring hebben geklonken, maar zou men het College
alleen lof hebben toegezwaaid. De minder bedeelden moeten
te allen tijde geholpen worden, ook al zou het de gemeente
een offer kosten en wanneer dit kan geschieden door menschen,
die er een schamel stuk brood aan verdienen, dan moet men
dat doen. Spreker is er dus sterk voor, dat het College met
kracht en geweld een manier beraamt om den handel in te
schakelen en aldus de menschen aan goedkoope groenten
te helpen.
De heer van Eek wil enkele in den loop van het debat
gerezen misverstanden ophelderen: Het overgroote deel van
den Eaad, zoo niet de geheele Eaad, is overtuigd dat maat
regelen moeten worden genomen om de werkloozen en arm
lastigen in staat te stellen zich groenten te verschaffen.
In het debat zijn echter 2 misverstanden ontstaan. In de
eerste plaats dat, door den heer de Vries uitgesproken, alsof
de sociaal-democraten van deze gelegenheid gebruik willen
maken om op dit terrein een gemeenschaps-instelüng te
scheppen, en om op den duur deze distributie van groenten
enz. geheel en al te stellen in handen van de Overheid.
Indien de heer de Vries beter op de hoogte was van de socialis
tische tactiek, zou hij weten dat de sociaal-democraten het
zeer op prijs stellen en ook willen bevorderen, dat wat in
het vrije leven bestaat ook volledig in werking blijft, dat
zij dus de samenwerking van de gemeenschapsorganen met
het vrije bedrijf zeer op prijs stellen en de medewerking van
belangstellenden en belanghebbenden absoluut niet ver
smaden. Bij hen is de gedachte aan verdere uitbreiding
absoluut niet opgekomen; dit is voor hen een noodmaatregel,
die door niemand kan en mag bestreden worden.
Het tweede misverstand is, dat de sociaal-democraten
geen oog zouden hebben voor de eventueel uit .dezen maat
regel voortvloeiende nadeelen voor een andere categorie
van noodlijdenden. De middenstand moet geholpen worden.
Het belang van het socialisme eischt te zien niet alleen naar
de arbeiders, maar ook naar den nood van den middenstand.
Spreker komt er tegen op, dat de sociaal-democraten bij
dezen maatregel zelfs niet bereid zouden zijn de nadeelen
weg te nemen, eventueel uit dezen maatregel voortvloeiende,
indien deze zelf daardoor toch ook volledig tot uitwerking
zou kunnen komen. Het is voor spreker alleen een zaak
van opportuniteitkan men op grond van ervaring uitmaken,
dat die distributie even goed kan geschieden door inschakeling
van den tusschenhandel, dan zou spreker dat aanvaarden,
maar in de gemeenten, waar men dit gedaan heeft, is het
mislukt. Er bestaat in dit opzicht geen verschil in principe.
Waar echter de ervaring leert, dat de distributie in de ge
meenten, die den kleinhandel hebben ingeschakeld, is mis
lukt, mag spreker van de tegenstanders van de distributie
van gemeentewege verlangen, dat zij zich ter wille van den
maatregel bij het voorstel van het College zullen neerleggen.
Of de zaak voor anderen een kwestie van principe is, kan
spreker niet beoordeelen; voor de sociaal-democraten is
zij het niet.
Indien men op grond van de ervaring aannemelijk kan
maken, dat de maatregel aldus kan worden toegepast, dat
geen enkele categorie van ingezetenen er schade van onder
vindt, zijn de sociaal-democraten bereid in dier voege het
voorstel te steunen, maar dat moet dan ook vaststaan.
De sociaal-democraten zijn niet bereid, op grond van
principieele bezwaren, welke zij niet deelen, mede te werken
aan de onthoofding van het voorstel van het College.
Indien uit de mededeelingen van den Wethouder blijkt,
dat de inschakeling van de kleinhandelaren in andere ge
meenten tot mislukking van de distributie heeft geleid, zal
de sociaal-democratische fractie stemmen tegen het amen
dement, strekkende om de middenstanders in te schakelen.
Het is natuurlijk jammer, wanneer iemand van een be-
Groente-distributie.
(van Eek e.a.)
paalden maatregel schade moet lijden, maar wat het zwaarst
is, moet het zwaarst wegen.
De middenstand moet op een andere wijze worden ge
holpen dan door het beknotten van een maatregel, die
anderen voordeel kan brengen.
De heer van Weizen meent met den heer van Eek, dat het
vraagstuk van de inschakeling van de particuliere groenten-
handelaren een kwestie van opportuniteit en niet van prin
cipe is. De communisten beoordeelen deze zaak naar haar
doelmatigheid.
Datgene, wat men met dezen maatregel wenscht te bereiken,
moet getoetst worden aan hetgeen in andere plaatsen van
het land op dit punt reeds is bereikt.
Men kan het op prijs stellen, dat de tegenwoordige Wet
houder van Sociale Zaken het initiatief heeft genomen om
deze zaak in den Eaad aan de orde te stellen. De vorige
Wethouder was daarvan blijkens zijn uitlatingen in deze
vergadering een beslist tegenstander.
Er zal geen verschil van meening bestaan omtrent de
wenschelijkheid en de noodzakelijkheid om als compensatie
voor de steunverlaging goedkoope groenten voor de onder
steunde werkloozen en armlastigen beschikbaar te stellen.
Men moet deze proef gedurende 3 maanden nemen om te
zien, in hoeverre in de practijk de belangen van den particu
lieren groentenhandel worden geschaad.
De heer Mandeis zegt, dat voor hem vaststaat, dat er veel
te veel groenten zijn, en ook, dat er in vele gezinnen van
werkloozen geen groenten komen. Daaiuit concludeert
spreker, dat die onverkoopbare groenten moeten worden
gebracht in de gezinnen van de werkloozen. Met den heer
van Eek acht spreker dit in de allereerste plaats noodig,
maar toch is inschakeling van den tusschenhandel wel van
belang. Tenzij de Wethouder aantoont, dat dit onaanvaard
baar is, zal spreker voor het amendement-Beekenkamp
stemmen.
De heer van der Kwaak zegt, dat uit het Ingekomen Stuk
niet blijkt, hoevele lokalen als distributielokaal zullen worden
ingericht. De 400.uitgetrokken voor 3 maanden huur,
doen vermoeden, dat ten hoogste 4 winkels zullen kunnen
worden gehuurd. Dit kleine aantal zal reeds dadelijk prac-
tische bezwaren meebrengen, in het bijzonder voor de arm
lastigen. Waar van hen velen, 700, vrij van stempelen
hebben verkregen en waar bij 150 van die 700 de steun zelfs
wordt thuisbezorgd, is het voor spreker onbegrijpelijk dat
thans zonder meer wordt voorgesteld, deze personen naar
een wellicht ver afgelegen lokaal te doen gaan om de groenten
in ontvangst te nemen. Voorts is men ten opzichte van omzet
en kostenberekening toch wel al te optimistisch. Volgens
het Ingekomen Stuk zullen de 500.kosten voor de eerste
3 maanden worden goedgemaakt uit de winst van een halve
cent per KG.volgens deze berekening zal er dus per kwartaal
moeten worden omgezet een hoeveelheid van 100.000 KG.
De omzet in het eerste kwartaal 1935 was echter in Groningen
ruim 20.000 KG., in Eindhoven ruim 65.000 KG., in Amster
dam 160.000 KG.; daaruit blijkt dat een omzet van
100.000 KG. voor Leiden zeer aan den hoogen kant is, nog
daargelaten of die halve cent per KG. werkelijk als winst
kan worden aangemerkt. Deze halve cent winst per KG.
zal juist voldoende blijken voor administratiekosten en andere
benoodigdheden en voor het in wegen; practisch zal de huur
toch voor rekening van de gemeente komen.
olgens het Ingekomen Stuk is in geen enkele gemeente
meer de groentenhandelaar ingeschakeld, maar hoe is deze
zaak geregeld b.v. in Amsterdam, Botterdam, Arnhem en
Gouda? Ongeveer 4 maanden geleden bleek de middenstand
daar wel degelijk, en met succes, te zijn ingeschakeld. Maar
nu de handelaren hier ter plaatse zich bereid verklaard hebben
deze zaak eveneens ter hand te nemen zou spreker zeer zeker,
te meer waar het een proef voor 3 maanden is, deze handelaren
willen inschakelen.
De heer van Stralen heeft in de vorige Eaadsvergadering
niet voorgesteld het voorstel van het College als spoed-
eischend te behandelen uit den zucht om den Eaad een juist
overzicht van de zaak te onthouden. Spreker is er een sterk
voorstander van, dat de Eaad een volkomen inzicht in
een in behandeling zijnde zaak heeft, alvorens een beslissing
te nemen.
Spreker heeft de onmiddellijke behandeling van het
voorstel verdedigd, omdat het dringend noodig is in den
steeds voortschrijdenden nood van de gezinnen der werk
loozen te voorzien.
De Eegeering heeft de distributie van goedkoope groenten
